EVOLUTIE VAN DINO TOT MUS EN MUIS College 3 Van sauriër tot vogel
PROGRAMMA 1. Inleiding, tijdsbeelden en fossielen 2. Ontstaan en ontwikkeling van diapside reptielen 3. Van sauriër tot vogel 4. Vogels in het Tertiair 5. Synapside reptielen, de eerste zoogdieren 6. Zoogdieren in het Tertiair en Kwartair
3. Dinosauriërs en Vogels
Saurischia Ornitischia Zitbeen Zitbeen Schaambeen Schaambeen Darmbeen Darmbeen
Saurischia 2 belangrijke groepen - Sauropoda / Sauropodomorpha (hagedispotigen) meest herbivoren, liepen op vier poten Diplodocus Mogelijk langste dinosaurus 25 meter
- Theropoden Leefden van 230 mj 65 mj Liepen op de achterpoten Voet 3-tenig Sleutelbeen vergroeid tot een furcula Holle beenderen Eieren worden bebroed Grotendeels carnivoor, deels herbivoor Mogelijk (deels) warmbloedig - homeotherm
Tandenloze snavel Veren Staart zonder botten 3-tenige voet
Vliegen
3 theorieën: a. Vanaf de grond hardlopend, balancerend b. Vanaf een helling naar boven c. Uit bomen naar beneden
Ontstaan van veren 1 = holle, cylindrische veren 2 = donsveren 3 = veren, enkelvoudig geveerd 4 = veren, dubbel geveerd
Xiongguanlong, 130 miljoen jaar Sciurimimus, 160 miljoen jaar Holle, cylindrische veren Sinocaliopteryx, 125 miljoen jaar
Compsognathidae Sinosauropteryx, 125 miljoen jaar Eerste donsveertjes
Eerste echte veren Jianchangosaurus 120 miljoen jaar + Archeopteryx
Oviraptosauria Caudipteryx 1 meter China 125 milj. jaar Veren alleen aan staart en vingers, niet aan de arm.
Caudipteryx
Oviraptosauria Inscisovosaurus Geheel bevederd, opvallend zware en minder holle schedelbeenderen
Dromaeosauridae, Sinornithosaurus
Reptielen en vogels Gemeenschappelijke kenmerken : Holle beenderen Furcula, vergroeid sleutelbeen Veren Drietenige voeten Verschillen: Archeopteryx Hand Staart gereduceerd Geen gebit
Archeopteryx Reptielentanden Hand met 3 klauwtjes Lange voorpoten met vleugels Kip Furcula sleutelbeen Theropoden bekken Benige staart Geen tanden Voetbeentjes niet vergroeid Omgekeerde teen Furcula sleutelbeen Groot borstbeen Gereduceerde staart Bekken gedraaid Voetbeentjes vergroeid Omgekeerde teen
https://www.youtube.com/watch?v=ah_9qmaj5k8
PAUZE
Drie-vingerige hand duim wordt steeds kleiner Twee vingers vergroeien, teenkootjes Verdwijnen Polsbotten vergroeien zodat hand cirkelvormig kan draaien
Dromeosauridae
Microraptor 60 90 cm lang vier vleugels
Velociraptor (Mongolië), 2 meter
Haakvormige klauw aan de achterkant van de voet Balaur 2 meter, Roemenië
Deionychus, 3,5 meter, U.S.A.
Dionychus (links) mogelijk nauw verwant aan Archeopteryx
Achillobator giganticus, Mongolië. 5 6 meter Veranderend bekken. Schaambeen naar achteren zoals in Ornitischia én vogels
Archeopteryx Eerste vondsten in 1861 (veer en een compleet skelet) in een kalkgroeve bij Solnhofen (Franken). Later nog 10 exemplaren
Archeopteryx Jura, 150 148 mj 50 cm hoog, zo groot als een raaf Veren Reptielenstaart Reptielentanden
Warm, droog, lagune gebied. Ongeveer op dezelfde breedtegraad als het huidige Florida Bodem van de vrijwel afgesloten lagune bestond uit een modderig, kalkrijk zand Flora: struiken niet hoger dan 3 meter, Archeopteryx vooral een loopvogel die korte glijvluchten maakte
Mononykus 70 miljoen jaar loopvogel
Kortere staart, maar nog opvallender is de hand. Geheel vergroeid zoals bij moderne vogels
Iberomesornis Gevonden in 1985 bij Cuenca (Spanje). De Iberische tussenvogel was zo groot als een mus Meest opvallende: staartwervels vergroeid zoals moderne vogels Kop niet teruggevonden. Dus een bek vol tanden?????
Ichthyornis 24 cm groot (duif) Visvogel omdat wervels aan beide zijden afgerond waren als bij vis) 80 miljoen jaar Texas Verwante teruggevonden in Limburgse mergel
https://www.youtube.com/watch?v=eoevddmqvvw
Confusiornithidae Zonder tanden Ouder dan andere verwante groepen, 125 miljoen
Enanthiornithes Meest voorkomende vogel-reptielen in het Krijt,goede vliegers, soms voedselspecialist, meeste hadden tanden 129 66 miljoen jaar geleden Voorbeelden Iberomesornis en Longipteryx
Hesperornithiformes Hesperornithes: niet vliegende watervogels, niet verwant aan huidige vogels Getande snavel 99-65 miljoen jaar
2013 2014 nieuwste taxonomische indeling
Haast s Arend, een uitgestorven Neognaat Moa, een uitgestorven Palaeognaat
Paleognathae Onderscheiden op basis structuur gehemelte (lijkend op reptiel)
Moa Nieuw-Zeeland Mioceen Holoceen 60 miljoen jaar geleden 1400 AD
Neognathinae Neoaves Galloanserae Galliformes Anseriformes
Paleoceen - Pleistoceen: Terror Birds (Phorusracinae) Amerika Verwant aan de moderne Seriema s Brontornis, 2,8 m hoog, 400 kg
Paleoceen loopvogels (Gastornis), uilen (Ogygonptynx wetmorei), duiven, kraanvogels etc.
Paleoceen Myoceen Australië mogelijk verwant aan eenden Convergente evolutie Dromornis (onder) en Gerryornis (rechts)
Eoceen, Icadyptes salasi 1,5 meter hoog Tropisch Amerika
Informatie: Evolutie van veren http://people.eku.edu/ritchisong/feather_evolution.htm http://en.wikipedia.org/wiki/feathered_dinosaur Origin of birds http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/article/evograms_06 Masso, R. 2012, Evolutie (deel 115, Wetenschappelijke Bibliotheek http://www.geol.umd.edu/~tholtz/g104/104syl.html bijzonder goede syllabus over ontstaan, evolutie en ecologie van dinosauriërs (University Maryland)
Dank voor uw aandacht