Oog in oog met de dino s expeditie oertijd

Transcriptie

1 Oog in oog met de dino s expeditie oertijd Museumles - Expeditie Oertijd Informatie voor leerlingen basisonderwijs groepen 4 t/m 8 experience wat je ziet, ben je zelf

2 Oog in oog met de dino s BO - groep 4 expeditie oertijd museumles Hagedis-dino s Schema dinosaurussen Er zijn twee groepen dino s. 1. Hagedis-dino s met een hagedis-heup 2. Vogel-dino s met een vogel-heup Vleeseter Langnek-dino Vogel-dino s Dakpan-dino Pantser-dino Dikkop-dino Hoorn-dino Vogelpoot-dino 2 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

3 BO - groep 4 Vleeseter Deze dino heeft scherpe tanden. Zo kan hij goed vlees eten. Langnek-dino Deze dino heeft een lange nek. En kleine tanden. Hij eet geen vlees. Maar wel planten. Dakpan-dino Deze dino ziet er mooi uit. Maar hij is heel dom. Pantser-dino Deze dino heeft een dikke huid. Zo kan niemand hem pijn doen. Dikkop-dino Deze dino heeft een bolle kop. Met scherpe stekels. Hoorn-dino Deze dino heeft scherpe hoorns. Daar kan hij anderen mee prikken. Vogelpoot-dino Deze dino is heel slim. En kan op twee poten lopen. 3 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

4 Oog in oog met de dino s BO - groep 5 en 6 expeditie oertijd museumles Schema dinosaurussen De Tyrannosaurus rex was een van de grootste vleesetende dinosaurussen. Maar er waren er nog veel meer. Hieronder zie je een schema over dinosaurussen. Er zijn twee groepen dinosaurussen: 1. Hagedis-dino s met een hagedis-heup 2. Vogel-dino s met een vogel-heup Hagedis-dino s Vleeseter Langnek-dino 4 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

5 Oog in oog met de dino s BO - groep 5 en 6 expeditie oertijd museumles 2. Vogel-dino s met een vogel-heup Vogel-dino s Dakpan-dino Pantser-dino Dikkop-dino Hoorn-dino Vogelpoot-dino 5 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

6 BO - groep 5 en 6 Vleeseter De Vleeseters hadden een bek vol scherpe tanden. Daarmee konden ze goed vlees eten. Ze liepen op hun achterpoten en hadden klauwen aan hun voorpoten. Langnek-dino De Langnek-dino s hadden olifantspoten en lange nekken en staarten. Met hun kleine, botte tandjes konden ze geen vlees eten. Maar wel bladeren van planten en bomen. Dakpan-dino De Dakpan-dino s hadden een grote rij punten op hun rug en staart. Ze aten planten. Erg slim waren de dakpan-dino s niet. Ze hadden de kleinste hersenen van alle dino s. Pantser-dino Op de rug en kop van deze dino s zat een pantser. Dat is een harde laag. Ze konden niet rennen, maar werden toch niet door andere dieren aangevallen. De Pantser-dino s aten geen vlees, maar planten. 6 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

7 BO - groep 5 en 6 Dikkop-dino Dikkop-dino s waren kleine dino s. Ze hadden een dikke, bolle kop. Daarmee konden ze flinke klappen geven. De Dikkop-dino s waren planteneters. Hoorn-dino Hoorn-dino s hadden hoorns op hun kop. Daarmee konden ze hongerige vleeseters bang maken. Zij aten zelf geen vlees. Vogelpoot-dino Vogelpoot-dino s liepen meestal op hun achterpoten. Ze hadden een stevige staart. De Vogelpoot-dino s aten planten. Samen met de Vleeseters waren de Vogelpoot-dino s de slimste dino s. 7 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

8 Oog in oog met de dino s BO - groep 7 en 8 expeditie oertijd museumles Dinosaurussen, ongelooflijke dieren Deze dieren leefden miljoenen jaren geleden. Ze waren de grootste landdieren die ooit geleefd hebben op aarde. Er liepen toen zeker duizenden verschillende soorten dinosaurussen rond. Reptielen, maar dan anders Dinosaurussen waren reptielen. Net als de reptielen, zoals krokodillen en hagedissen, legden dinosaurussen eieren en hadden ze een waterafstotende huid met schubben. De meeste reptielen hebben poten die naar de zijkanten uitsteken. De poten van dinosaurussen stonden echter ónder het lichaam en droegen daardoor het hele gewicht. Dat betekent dat de poten van dinosaurussen sterker waren dan die van andere reptielen. 8 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

9 BO - groep 7 en 8 Wanneer leefden de dinosaurussen? Dinosaurussen leefden in een tijd die het Mesozoïcum wordt genoemd. Het is onderverdeeld in drie periodes: MESOZOICUM : miljoen jaar geleden Trias Jura Krijt In het Trias verschenen de eerste dinosaurussen. Elke soort leefde enkele miljoenen jaren en er ontwikkelden zich steeds nieuwe soorten. Niemand heeft ooit een levende dinosaurus gezien, omdat de dinosaurussen 65 miljoen jaar geleden allemaal zijn uitgestorven. Men denkt, dat dit komt doordat er een enorme meteoriet op aarde is gestort. Door een stofwolk werd het toen overal donker. Er konden geen planten meer groeien en de dinosaurussen vonden geen eten meer. Dat maakte het leven voor dinosaurussen onmogelijk. Dinosaurussen leefden dus 175 miljoen jaar lang op aarde. De eerste mensen verschenen pas rond 2 miljoen jaar geleden! Fantastische fossielen Het enige dat nu nog overgebleven is zijn fossielen. Het lichaam van de dinosaurus kwam steeds dieper in de grond terecht. De botten en tanden versteenden. Wetenschappers graven deze botten weer op en puzzelen ze weer in elkaar. Ook hebben wetenschappers fossiele pootafdrukken gevonden. En bladeren met tandafdrukken. En zelfs dinosaurusuitwerpselen! Mensen die fossielen bestuderen noemen we paleontologen. We weten inmiddels best veel over deze dieren, maar welke kleur een dinosaurus nou precies had of wat voor geluid ze maakten, dat zullen we waarschijnlijk nooit te weten komen. 9 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

10 Verschillende soorten dinosaurussen Er hebben duizenden verschillende soorten dinosaurussen bestaan. Tot nu toe zijn er ruim 900 verschillende dinosaurussen ontdekt. Sommige waren niet groter dan een kip, terwijl andere tien keer zo groot werden als een olifant. Vleesetende dinosaurussen hadden messcherpe tanden. Maar er bestonden ook soorten die planten aten en tandeloos waren. Er zijn dinosaurussen geweest met hoorns op hun schedel, met kammen en sommige zelfs met kragen. 10 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

11 Oog in oog met de dino s BO - groep 7 en 8 expeditie oertijd museumles Schema dinosaurussen Wetenschappers hebben de vele dinosaurussen in groepen verdeeld: 1. Hagedisheupdinosaurussen (Saurischia) 2. Vogelheupdinosaurussen (Ornithischia) Het verschil tussen de twee groepen wordt gemaakt aan de hand van de vorm van de heup. De Saurischia bestaan uit vleeseters en planteneters. Alle Ornithischia aten planten. SAURISCHIA Hagedisheupdinosaurussen Theropoda Vleeseter Sauropoda Langnekdinosaurussen 11 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

12 Oog in oog met de dino s BO - groep 7 en 8 expeditie oertijd museumles 2. Vogelheupdinosaurussen (Ornithischia) ORNITISCHIA Vogelheupdinosaurussen Stegosauria Dakpan -dinosaurussen Ankylosauria Pantser -dinosaurussen Pachycephalosauria Dikkop -dinosaurussen Ceratopsia Gehoornde dinosaurussen Ornithopoda Vogelpootdinosaurussen 12 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

13 BO - groep 7 en 8 Theropoda (Vleeseters) Betekenis naam: Vlees- of planteneters: Tijdperk: Leefvorm: Belangrijkste voeding: Uiterlijke kenmerken: Beest-voet of monsterpoot Vleeseters Trias, Jura, Krijt Kleine soorten in groepen van tien of meer. Grote soorten in groepjes van hooguit twee of drie dieren. Andere dinosaurussen, hagedissen en kleine zoogdiertjes Grote achterpoten, korte voorpootjes met scherpe, gekromde klauwen. Scherpe tanden. In het Krijt hadden de meeste Theropoda al naar voren gerichte ogen, waardoor ze beter diepte konden zien. Dat kwam bij het vangen van prooi enorm goed van pas. Sommige Theropoda hadden veren of een vacht van veerachtige pluisjes. Die veren of pluisjes zullen waarschijnlijk voor isolatie gezorgd hebben. Later ontwikkelden deze veren zich tot vliegveren waarmee Theropoda konden vliegen. Manier van voortbewegen: Op hun achterpoten. 13 Waren goed in: Bijzonderheden: Bijvoorbeeld: Goed en snel rennen. Fossielen van Theropoda zijn zeldzaam. Fossielen tonen aan dat de vogels directe afstammelingen zijn van de Therapoda. Dilophosaurus, Nanotyrannus, Ornitholestes, Ornithominus, Sinosauropteryx, Tyrannosaurus rex, Utahraptor, Velociraptor. Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

14 BO - groep 7 en 8 Sauropoda (Langnekdinosaurussen) Betekenis naam: Vlees- of planteneters: Tijdperk: Leefgebied: Leefvorm: Belangrijkste voeding: Uiterlijke kenmerken: Manier van voortbewegen: Waren goed in: Bijzonderheden: Bijvoorbeeld: Hagedispoot Planteneters Trias, Jura, Krijt Wereldwijd In kuddes. Onder andere (boom)varens, palmen en coniferen. Olifantachtig lichaam met vier dikke, stevige poten, een lange nek en een lange staart. Kleine, botte tandjes. Hun poten dicht naast elkaar, recht onder hun lichaam. Staart sleepsporen worden bijna nooit gevonden, hun staart hielden ze dus meestal boven de grond. Blaadjes vinden waar andere dieren niet bij kunnen. Slikten stenen door, om het fijnmalen van voedsel in de maag te verbeteren. Diplodocus, Omeisaurus. 14 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

15 BO - groep 7 en 8 Stegosauria ( Dakpan -dinosaurussen) Betekenis naam: Vlees- of planteneters: Tijdperk: Leefgebied: Uiterlijke kenmerken: Manier van voortbewegen: Waren goed in: Bijzonderheden: Bijvoorbeeld: Dakpanhagedis Planteneters Trias, Jura, Krijt Noord-Amerika 3 tot 9 meter lang, tussen de 300 en 6000 kilo. Lang, laag dier met kleine kop, achterpoten twee keer zo lang als voorpoten. Grote rij benige platen op hun rug en spitse punten aan hun staart. Langzaam lopend. Gebruikten hun zwiepstaart om zich te verdedigen. Niet meer dan 0,001% van hun lichaamsgewicht was hersenweefsel. Stegosaurus. 15 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

16 BO - groep 7 en 8 Ankylosauria ( Pantser -dinosaurussen) Betekenis naam: Vlees- of planteneters: Tijdperk: Leefgebied: Leefvorm: Uiterlijke kenmerken: Bijzonderheden: Bijvoorbeeld: Gefuseerde, aan elkaar gegroeide hagedis Planteneters Krijt Noord- en Zuid-Amerika Waarschijnlijk niet in kuddes. Vijf tot tien meter lang. Bepantserd met beenplaten, knobbels en stekels. Breed, rond lichaam met korte pootjes, de achterpoten wat langer dan de voorpoten. Zijn maar weinig fossielen van gevonden. Ankylosaurus. 16 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

17 BO - groep 7 en 8 Pachycephalosauria ( Dikkop -dinosaurussen) Betekenis naam: Vlees- of planteneters: Tijdperk: Leefgebied: Belangrijkste voeding: Uiterlijke kenmerken: Manier van voortbewegen: Bijzonderheden: Bijvoorbeeld: Dikkopdinosaurussen Planteneters Krijt Noord-Amerika, Europa en Azië Afwisselend dieet: verschillende plantensoorten. Tussen de één meter en vijf meter. Kleine voorpoten, dikke, bolle kop. Op hun achterpoten. Dikke kop. Pachycephalosaurus. 17 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

18 BO - groep 7 en 8 Ceratopsia ( Gehoornde dinosaurussen) Betekenis naam: Vlees- of planteneters: Tijdperk: Leefgebied: Leefvorm: Belangrijkste voeding: Uiterlijke kenmerken: Manier van voortbewegen: Bijzonderheden: Bijvoorbeeld: Hoorngezicht Planteneters Krijt Noord-Amerika Waarschijnlijk in kuddes. Varens en coniferen. Van een halve meter tot acht meter lang. Opvallende hoorns en kammen, grote kop van meer dan twee meter. Trage viervoeters. Tanden groeiden voortdurend door. Protoceratops, Styracosaurus, Triceratops. 18 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week

19 BO - groep 7 en 8 Ornithopoda (Vogelpootdinosaurussen) Betekenis naam: Vlees- of planteneters: Tijdperk: Leefgebied: Leefvorm: Belangrijkste voeding: Uiterlijke kenmerken: Manier van voortbewegen: Bijzonderheden: Bijvoorbeeld: Vogelpoot Planteneters Trias, Jura, Krijt Wereldwijd Vaak in kuddes. Allerlei soorten planten. Van minder dan één meter tot vijftien meter. Vaak op de achterpoten, soms op vier poten. Als ze op hun achterpoten liepen, gebruikten ze hun staart voor balans. Van alle dinosaurussen de grootste hersenen. Overal ter wereld zijn resten gevonden. Ook in Zuid-Limburg, maar daar zijn ze heel zeldzaam! Iguanodon, Maiasaura, Parasaurolophus. 19 Bron: Nieuwsbegrip CED-groep week