Beestige bundel van: 1

Transcriptie

1 Beestige bundel van: 1

2 2

3 Ordening van organismen organisme = een levend wezen, iets wat leeft. Er zijn meer dan anderhalf miljoen soorten organismen. Om een overzicht te krijgen worden deze organismen geordend, dat wil zeggen dat ze verdeeld worden in groepen met dezelfde kenmerken. De organismen worden ingedeeld in 4 rijken. Het rijk van de dieren of het dierenrijk is er één van. Hoe wordt het dierenrijk ingedeeld? Er zijn heel veel verschillende soorten dieren bekend, om hier overzicht in aan te brengen heeft men besloten om de dieren te verdelen in groepen (= stammen) met dezelfde kenmerken. Er zijn twee hoofdgroepen: gewervelde dieren ongewervelde dieren 3

4 De ongewervelde dieren = dieren zonder geraamte Sommige leven in het zoute water van de oceaan of in het zoete water van rivieren en meren. Anderen leven op het land of vliegen door de lucht. Er zijn grote verschillen tussen deze soorten! Er zijn ontzettend veel soorten ongewervelde diersoorten. Geef de 7 onderverdelingen en een voorbeeld: geleedpotigen vb.: sprinkhaan weekdieren vb.: slak stekelhuidigen vb.: zeester wormen vb.: regenworm holtedieren vb.: kwal sponzen vb.: spons eencelligen vb.: pantoffeldiertje Ongewervelde dieren zijn meestal klein. Mossels, slakken en de meeste andere weekdieren hebben, in plaats van een geraamte: schelpen van kalk die zorgen voor bescherming. Krabben, insecten en spinnen hebben een uitwendig skelet. Met zo n schelp of een uitwendig skelet kan een dier niet heel groot worden. Dan zou de schelp of het uitwendige skelet altijd moeten mee blijven groeien, met als gevolg dat het heel zwaar zou worden. Zo zwaar zelfs dat het dier uiteindelijk niet meer kan bewegen. 4

5 De gewervelde dieren = dieren met geraamte Daardoor zijn ze sterker en kunnen ze dus ook groter worden. Een goudvis, een hond en een kanarie lijken niet op elkaar. Tenminste als je alleen maar de buitenkant bekijkt. Maar binnenin hebben ze alle drie een geraamte dat bestaat uit kraakbeen of been. Dit dient om: de organen te beschermen voor de voortbeweging De wervelkolom is de as van dit geraamte. Je kunt je eigen wervelkolom gemakkelijk voelen als je met je hand over het midden van de rug voelt. Zonder die wervelkolom of ruggengraat zou je als een pop in elkaar zakken. Natuurlijk is zo n indeling in twee groepen veel te beperkt voor het grote aantal dieren op onze wereld. Daarom worden de dieren tegenwoordig ook ingedeeld in stammen en vervolgens ook nog eens in klassen. De stam van de gewervelde dieren wordt ingedeeld in vijf klassen: zoogdieren vissen vogels reptielen amfibieën 5

6 1. vissen kenmerken kieuwen eieren schubben koudbloedig vinnen Voorbeelden: stekelbaars, snoek, zalm, paling 2. vogels kenmerken veren warmbloedig 2 poten eieren 2 vleugels Voorbeelden: mus, papegaai, duif, meeuw 6

7 3. zoogdieren kenmerken haren warmbloedig 4 poten levendbarend longen Voorbeelden: dolfijn, hond, koe, konijn, mens 4. amfibieën kenmerken kale huid 4 poten eerst kieuwen volwassen dier: longen eieren koudbloedig Voorbeelden: kikker, salamander, pad 7

8 5. reptielen kenmerken schubben koudbloedig 4 poten eieren longen Voorbeelden: hagedis, krokodil, kameleon, schildpad, slang warmbloeding = Dieren met een constante lichaamstemperatuur, onafhankelijk van de buitentemperatuur. koudbloedig = Dieren met een veranderende lichaamstemperatuur, die afhankelijk is van de omgeving en buitentemperatuur. 8

9 9

10 Even oefenen! Zet de cijfers van de dieren in de juiste kolom. ongewervelde dieren: 1, 6, 7, 9, 11, 14, 15, 17, 19 gewervelde dieren: 2, 3, 4, 5, 8, 10, 12, 13, 16, 18, 20 10

11 Herbivoor, carnivoor of omnivoor? Deze benaming krijgen dieren op basis van wat ze eten. Herbivoor = planteneter Dieren die uitsluitend planten, of delen van planten eten. Gebit: geplooide kiezen om plantendelen fijn te malen. Tussen snijtanden en kiezen zit een grote ruimte om voedsel te verzamelen. Voorbeelden van herbivoren zijn: konijn, koe, neushoorn, zebra Sommige herbivoren zijn herkauwers. Leg uit: Ze hebben 4 magen. Kauwen het eten nadat het in de maag is geweest, nogmaals in de mond. Voorbeelden: geit, schaap, koe 11

12 Carnivoor = vleeseter Dieren die uitsluitend vlees eten. Gebit: scherpe, puntige kiezen werken als een schaar. om vlees in kleinere stukjes te scheuren. scherpe hoektanden om vlees los te scheuren Voorbeelden van carnivoren zijn: Wolf, kat, snoek, uil, spin Bij zoogdieren is er, naast het gebit, nog een groot verschil tussen herbivoren en carnivoren. Wat? de lengte van het darmstelsel. Bij planteneters is deze veel langer dan bij vleeseters. 12

13 Omnivoor = alleseter Dieren die zowel plantaardig als dierlijk voedsel eten. Gebit: knobbel kiezen voedsel zowel malen als snijden Voorbeelden van omnivoren zijn: raaf, wasbeer, varken, rat Een overwegend carnivoor dier dat ten minste 5% plantaardig voedsel eet of een overwegend herbivoor dier dat ten minste 5% dierlijk voedsel eet noemt men omnivoor. 13

14 Voedselketen De voedselketen is de manier waarop we de natuur ordenen: wie eet wie? Op deze prent zie je een voorbeeld van een voedselketen. Leg uit. Voorbeeld: De bessen worden opgegeten door het insect, het insect wordt opgegeten door de vogel, de vogel wordt op zijn beurt opgegeten door de vos. Degenen die jagen noemen wij roofdieren. Degenen die worden gegeten noemen we de prooi. De roofdieren worden gegeten door grotere en sterkere jagers en de prooi eet ook weer zelf kleinere wezens op. 14

15 roofdier vs. prooidier gezichtsveld roofdier klein prooidier groot dieptezicht veel weinig conclusie: Kunnen goed afstand inschatten om hun prooi te bespringen. Kunnen snel hun vijanden waarnemen. 15

16 16