inhoud blz. Inleiding 1. Twee hoofdsoorten 2. Echo 3. Huid en vleugels 4. Jonge vleermuizen 5. Vleermuizen in Nederland

Transcriptie

1 Vleermuizen

2 inhoud blz. Inleiding 3 1. Twee hoofdsoorten 4 2. Echo 6 3. Huid en vleugels 7 4. Jonge vleermuizen 8 5. Vleermuizen in Nederland 9 6. Andere soorten vleermuizen Vleermuisweetjes Filmpjes 16 Pluskaarten 17 Bronnen en foto s 19 Colofon en voorwaarden 20

3 Inleiding Vleermuizen zijn bijzondere dieren. Het is het enige zoogdier dat kan vliegen. In dit boek krijg je antwoord op vragen als: Welke twee hoofdsoorten vleermuizen zijn er? Hoe vinden vleermuizen hun weg in het donker? Wat is er bijzonder aan de vleugels van een vleermuis? Welke vleermuizen komen er in Nederland voor? Wat is de grootste vleermuissoort? Wat is de kleinste vleermuissoort?

4 1. Twee hoofdsoorten Er bestaan twee hoofdsoorten vleermuizen: grote vleermuizen en kleine vleermuizen. Grote vleermuizen Grote vleermuizen worden ook wel vliegende honden of vleerhonden genoemd. Er zijn ongeveer 200 soorten grote vleermuizen. Ze zijn goed te herkennen aan de kop. Die lijkt een beetje op de kop van een hond of een vos. De kleinste soort heeft een spanwijdte van van 7 cm en de grootste soort van 150 cm. Je vindt grote vleermuizen in Afrika, Azië en Australië. grote ogen de spanwijdte de vleerhond Grote vleermuizen eten vruchten Deze soort eet vooral vruchten, nectar en stuifmeel. De grote vleermuizen zijn dus geen jagers. Ze hebben grote ogen die aan de voorkant van de kop zitten. Zo kunnen ze goed in de nacht zien waar de vruchten hangen. Grote vleermuizen gebruiken vooral hun ogen en neus bij het opsporen van hun voedsel.

5 Kleine vleermuizen Kleine vleermuizen kunnen best groot zijn. Sommige soorten kleine vleermuizen zijn groter dan de de groep van de grote vleermuizen. De naam is daarom een beetje verwarrend. Er zijn wel 800 soorten kleine vleermuizen. Kleine vleermuizen zien er anders uit en eten ander voedsel dan grote vleermuizen. De ogen zijn klein en zitten meer aan de zijkant van de kop. Kleine vleermuizen zijn ook nachtdieren, maar gebruiken hun ogen niet of bijna niet. Kleine vleermuizen eten vooral insecten. Die worden opgespoord met behulp van echo. kop van een kleine vleermuis jagen op een nachtvlinder Vleermuis drinkt bloed uit de poot van een ezel De vleermuis maakt een geluid en spoort een dier of voorwerp op door de echo van het geluid op te vangen. Je leest daar meer over in het volgende hoofdstuk. Er zijn ook soorten kleine vleermuizen die op vis jagen. Een enkele soort drinkt het bloed van dieren.

6 2. Echo Je hebt al gelezen dat de kleine vleermuizen op een bijzondere manier hun voedsel vinden. De vleermuis maakt een hoog (voor ons niet hoorbaar) geluid. Dat geluid beweegt door de lucht. Het geluid botst tegen een voorwerp aan. Het geluid kan niet meer verder en botst terug. Het geluid gaat terug waar het vandaan kwam: de vleermuis. Geluid van de vleermuis De echo die terugkomt Zo werkt de echo bij vleermuizen. Kleine vleermuizen hebben goede oren Dat terugkaatsten van geluid noem je ook wel echo. De vleermuis vangt de echo op met zijn grote, gevoelige oren. Je kunt het een beetje vergelijken met een steen die in het water gegooid wordt. Er ontstaan golven die zich in een cirkel bewegen. Als een golf een voorwerp raakt, wordt de golf teruggestuurd.

7 3. Huid en vleugels Vleermuizen hebben bijzondere vleugels. Ze lijken niet op de vleugels van een vogel. Een vleermuis kan veel meer met zijn vleugels. In de vleugel kun je goed de botten zien. Ze lijken wel op de vingers van een grote hand. Tussen die vingers zit de huid gespannen. Vleermuizen bewegen hun vleugels meer als een hand in de lucht. Het lijkt een beetje of ze door de lucht zwemmen. de haak In de vleugels zitten botten Bovenaan de vleugel zit bij grote vleermuizen een duim die werkt als een haak. Daarmee kan de vleermuis klimmen. Bij kleine vleermuizen ont-breekt die haak. De vleugels zijn kaal, maar het lijf van de vleermuis is behaard. Grote vleermuizen zijn meer behaard dan kleine vleermuizen. Sommige kleine soorten zijn zelfs helemaal kaal.

8 4. Jonge vleermuizen Vleermuizen hebben net als vogels een broedseizoen. Dat seizoen verschilt per soort. Sommige soorten krijgen maar één nest per jaar, andere soorten twee tot drie nesten. Vleermuizen krijgen meestal maar één jong per nest. Je hebt al gelezen dat vleermuizen zoogdieren zijn. Dat betekent dat de jonge vleermuizen melk drinken bij de moeder. Moeder met jong Jonge vleermuizen houden de moeder vast, terwijl die vliegt. Ze zitten dan vaak vast aan de tepel van de moeder. Bij andere soorten blijft het jong achter in de grot als de moeder op jacht gaat. Kleine vleermuizen gaan zelf vliegen na 6 tot 8 weken. Grote vleermuizen zijn na een maand of vier zelfstandig.

9 5. Vleermuizen in Nederland In Nederland komen 21 soorten vleermuissoorten voor. Zes soorten komen nog algemeen voor. De andere soorten zijn zeldzaam geworden. De zes soorten die voorkomen zijn: De watervleermuis (1) Deze vleermuis jaagt boven het water. Daar jaagt het dier op motten, vliegjes en muggen. De watervleermuis eet en drinkt vliegend. De vrouwtjes en jongen leven in groepen van 20 tot 50 dieren. De mannetjes leven alleen. De dieren houden een winterslaap De laatvlieger (2) De meeste vleermuizen vliegen uit als het gaat schemeren. De laatvlieger gaat vliegen als het donker is. Daar dankt de dier zijn naam aan. Deze vleermuis jaagt een meter of 10 boven de grond op insecten. Je vindt ze in tuinen en langs bosranden. De gewone dwergvleermuis (3) Deze vleermuis komt veel voor. Ze vliegen boven weilanden, langs bosranden of gebouwen op zoek naar insecten. De gewone dwergvleermuis jaagt in groepen van tien tot twintig dieren

10 De ruige dwergvleermuis (4) Deze vleermuis jaagt op dansmuggen langs bosranden en op open plekken in het bos. Ook jagen ze in het licht van lantaarnpalen. Deze kleine vleermuis lijkt erg op de gewone dwergvleermuis. De vleermuis trekt in het najaar naar warmere gebieden. De rosse vleermuis (5) De rosse vleermuis is roodachtig van kleur. Het is één van de grotere vleermuissoorten in ons land. Het dier is een vroegvlieger, want het vliegt al voor zonsondergang uit. De rosse vleermuis jaagt op grotere insecten, zoals krekels. Die worden in de lucht gevangen en opgegeten. De bruine grootoorvleermuis (6) Deze vleermuis dankt zijn naam aan de grote oren. Door die oren hoort de vleermuis de insecten vliegen. Daardoor gebruikt dit dier minder de echo zoals andere kleine vleermuissoorten

11 6. Andere vleermuissoorten De grote hazenlipvleermuis Deze vleermuis leeft van vis. Hij jaagt boven het oppervlak van rivieren en meren. Hij grijpt de vis uit het water met zijn achterpoten. De grote hazenlipvleermuis kun je vinden in landen van Midden en Zuid-Amerika. De vampiervleermuis De vampiervleermuis vind je in Zuid-Amerika. Deze vleermuis leeft van het bloed van zoogdieren of vogels. Ze zoeken een prooi vanuit de lucht. Hebben ze eenmaal een prooi gevonden dan landen ze. Ze kruipen over de grond naar hun prooi toe. Meestal slaapt de prooi. De vleermuis geeft een kleine beet met zijn vlijmscherpe tanden. In het speeksel zit een verdovend middel dat er ook voor zorgt dat het bloed niet gaat stollen. Met hun tong likken de vampiervleermuizen hun bloedmaaltijd op.

12 De Guanovleermuis Deze vleermuis leeft in grote groepen en trekt ook weg als het winter wordt. De Guanovleermuis kun je vinden in Mexico en in het zuiden van de Verenigde Staten. Tijdens de trek vliegen ze ongeveer 32 kilometer per dag. Ze keren meestal weer terug naar dezelfde grotten. Ze leggen afstanden af van honderden kilometers. Een groep kan bestaan uit enkele tienduizenden vleermuizen sap bekerplant vleermuis De Kerivoula Hardwickii Bij een vleermuis denken de meeste mensen aan donkere grotten. Niet alle vleermuizen slapen in grotten. Deze soort slaapt in een plant: de bekerplant. In de bekerplant staat een laagje zoet sap. De plant lokt insecten die in het sap vallen. Het is het voedsel van de plant samen met de poep van de vleermuis.

13 7. Vleermuisweetjes Vliegend zoogdier Vleermuizen zijn de enige vliegende zoogdieren. Er zijn wel zoogdieren die zweven, zoals de vliegende eekhoorn (1), maar echt vliegen doen alleen vleer-muizen. Er zijn geleerden die denken dat vleermuizen miljoenen jaren geleden zijn ontstaan uit deze zwevende zoogdieren. 1 Ondersteboven Voor ons is het natuurlijk om op twee benen te lopen. Voor een vleermuis is het het meest natuurlijk om ondersteboven te hangen. Hun lijf is er helemaal voor gemaakt. Ze hangen aan hun grijppoten. Die sluiten vanzelf als ze gaan hangen. De dieren kunnen helemaal ontspannen blijven hangen. Ze blijven hangen tijdens hun winterslaap. Zelfs als ze tijdens hun slaap dood gaan blijven ze hangen Vleermuizen hangen op plaatsen waar andere dieren meestal niet (kunnen) komen. Dat geeft de vleermuis meer veiligheid.

14 Vijftig miljoen jaar Vleermuizen bestaan zeker al 50 miljoen jaar. Dat weten geleerden door versteende vleermuizen. Zulke versteende dieren- of plantenresten heten fossielen (1). Die oude versteende vleermuizen zien er bijna net zo oud uit als de vleermuizen nu. 1 Kletsverhaal Over vleermuizen bestaat een kletsverhaal dat niet waar is. Vleermuizen zouden in je haren vliegen. Kletskoek! Je weet dat vleermuizen precies weten waar ze vliegen. Ze hebben of goede ogen of gebruiken hun echo. Honderden muggen per uur De kleine bruine vleermuis komt voor in de Verenigde Staten, Canada en Mexico. Dit diertje kan in een uur tijd honderden muggen verschalken. Ze vangen de muggen ook met hun vleugels. Met die vleugels sturen ze de insecten door naar hun bek.

15 Het kleinste zoogdier In Thailand leeft de kleinste vleermuissoort, maar ook gelijk het kleinste zoogdier. Het is de Kitti s varkensneusvleermuis. Deze vleermuis is 3 cm lang en een vleugel is maar twee en een halve centimeter lang. Leefgebied De duizend soorten vleermuizen vind je bijna overal verspreid over de wereld. Kijk maar naar de rode gebieden op het kaartje hiernaast. Vleermuizen vind je niet in de koude gebieden in het noorden. Ook zul je geen vleermuizen vinden in hele droge woestijngebieden. De grootste vleermuis De grote vliegende vos of kalong is de grootste vleermuissoort; Dit dier heeft een spanwijdte van 150 cm. De kalong lleeft in Indonesië, Maleisië en Thailand. Het dier eet vruchten.

16 11. Filmpje Klokhuis: de vleermuis Bekijk het filmpje

17

18

19 Bronnen en foto s

20 Dit is een uitgave van E-duboek Website: Copyright Age Cnossen 2012 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van dit e-boek bestede zorg kan noch de auteur, noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van enige fout in deze uitgave.