Toeristische informatievoorziening en promotie - beleidsnotitie - Opgesteld door Linda Demmers- van Es (beleidsmedewerker toerisme, recreatie & EZ) Mei 2010, geactualiseerde versie
0. Inhoudsopgave blz. 1. Inleiding...3 2. Huidige situatie...3 2.1. Lokale informatie- en promotievoorzieningen...3 2.2. Regionale samenwerking en uitvoering van promotie...6 2.3. Voor- en nadelen van de huidige situatie...7 3. Regionale ontwikkelingen...9 4. Toeristische trends en ontwikkelingen...10 5. Gewenste situatie...11 5.1. Bureau Toerisme Laag Holland...11 5.2. Koepelstichting Waterlandse Evenementen en Informatievoorziening...12 5.3. Het overgangsjaar 2010...14 5.4. Vanaf 2011 een nieuwe toeristische promotie- en Informatievoorzieningstructuur...15 6. Begroting...16 6.1. Uitgaven 2010 en 2011...16 6.2. Inkomsten uit het toerisme...18 7. Conclusie...18 8. Bronnenlijst...19 Bijlagen in deze notitie: 1. Samenvatting ondernemingsplan Bureau Toerisme Laag Holland 2. Verslag studiereis Regionaal Bureau voor Toerisme Rivierenland 3. Voorstel Koepelstichting inclusief exploitatie (bedragen geraamd door ondernemers) 4. Hoogte toeristenbelasting gemeenten in Noord-Holland - 2 -
1. Inleiding In de gemeente Waterland wordt door verschillende organisaties en ook door de gemeente zelf gewerkt aan de toeristische promotie van de gemeente. Vanuit deze initiatieven wordt Waterland op de kaart gezet. Daarnaast zijn er regionale en provinciale initiatieven die eveneens beogen om onze regio onder de aandacht te brengen bij toeristen en recreanten. Naast deze promotie activiteiten zijn er ook initiatieven die als doel hebben de toerist en recreant die in Waterland is van informatie te voorzien. Door de vele initiatieven is er sprake van versnippering en een niet optimale inzet van de beschikbare publieke en private budgetten. De kans is groot dat de concurrentiekracht van Waterland hiermee vermindert, wat zowel economische als maatschappelijke effecten kan hebben. In deze notitie is daarom een voorstel opgenomen voor het bundelen van activiteiten op zowel lokale als regionale schaal om daarmee een optimalisatie van het beschikbare budget te bereiken. De opbouw van deze notitie is als volgt: allereerst wordt de huidige situatie kort samengevat. Daarna volgt in hoofdstuk 3 een korte samenvatting van de regionale ontwikkelingen op het gebied van toeristische promotie en informatievoorziening. In hoofdstuk 4 worden kort de belangrijkste toeristische trends en ontwikkelingen geschetst. Hoofdstuk 5 bevat de gewenste toekomstige situatie, uitgewerkt in een begroting in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 treft u de conclusie aan. Tot slot is een bronnenlijst bij dit document gevoegd. Voor de gehaaste lezer volstaat het lezen van hoofdstuk 7. 2. Huidige situatie 2.1. Lokale informatie- en promotievoorzieningen Tot 2001 was er een VVV in onze gemeente. Via deze VVV werd zowel informatievoorziening als promotie voor Waterland uitgevoerd. Nadat deze VVV werd opgeheven is een groot aantal initiatieven ontstaan. Ook werd er in de tussentijd aangehaakt bij promotie van derden zoals bij de inmiddels opgeheven organisatie De Gouden Cirkel. Op 23 januari 2003 heeft de gemeenteraad het Toeristisch Recreatief Ontwikkelingsplan (TROP) vastgesteld met de intentie om in de raadsperiode 2002-2006 meer aandacht te besteden aan de ontwikkeling van de toeristische en recreatieve sector in de gemeente. Op basis van een projectenlijst uit het TROP zijn er daarna allerlei deelprojecten opgestart, een aantal grote ruimtelijke projecten zoals uitbreiding van de jachthavens maar ook diverse kleinschalige toeristische projecten. In die tijd is er ook gestart met overleg met de toeristische ondernemers, het zogenaamde overleg Toeristisch Platform. Eens in het kwartaal vindt er een regulier overleg plaats met een vertegenwoordiging van diverse lokale toeristische ondernemers en regionale brancheverenigingen. Dit overleg vindt nog steeds plaats en dankzij het overleg zijn al veel zaken tot stand gekomen die hieronder nader worden besproken. In het collegeprogramma Samen aan de slag voor de raadsperiode 2006-2010 is de verdere ontwikkeling van de toeristische en recreatieve sector als speerpunt benoemd. Dit heeft geleid tot uitbreiding van de ambtelijke formatie voor toerisme/economische zaken naar 0,5 fte per 1 juni 2007. Vanaf die tijd is er gewerkt aan een Toeristisch Promotieplan, de uitvoering daarvan, en het maken van folder- en beeldmateriaal voor de gemeente Waterland. - 3 -
Momenteel is de huidige inrichting van de promotie- en informatievoorzieninginfrastructuur als volgt: De gemeente is in mei 2009 een overeenkomst voor 2 jaar aangegaan met het Amsterdam Toerisme en Congres Bureau(ATCB). ATCB voert voor Waterland de volgende activiteiten uit: o In mei 2009 is er gestart met twee informatiezuilen die in bestaande winkels geplaatst zijn: in de kern Monnickendam en in de kern Marken. Het informatiepunt in Monnickendam (bij bakkerij Kees Gutter) bestaat uit een informatiezuil. Op Marken is er sprake van een VVV agentschap waar naast de informatiezuil bijvoorbeeld ook VVV cheques verkocht worden; o ATCB onderhoudt de informatie op de zuilen (het zijn touchscreen schermen).vanaf juni 2010 zullen de zuilen ook worden uitgerust met een chatfunctie, dat wil zeggen dat de gebruikers van de zuil direct een vraag kunnen stellen aan de zuil via het toetsenbord. Het antwoord volgt dan direct; o ATCB verstrekt informatie naar aanleiding van telefoontjes naar het 0900-nummer en e-mails op de websites; o ATCB onderhoudt een website: www.vvv-waterland.nl die ook gelinkt is aan de domeinnamen www.vvv-monnickendam.nl en www.vvv-marken.nl. Daarnaast is er een verwijzing via de gemeentelijke website. Hieronder een voorbeeld van de website en de zuil. Op internet en op de zuil is alle informatie in zes talen beschikbaar. In 2009 werd de zuil 1052x gebruikt op Marken en in Monnickendam 141x. In april 2010 werd de zuil op Marken 116x bezocht en t/m 16 mei 64 x Zuil Monnickendam van april t/m 16 mei 2010: 35x (zuil is echter op dit moment stuk) Bezoeken website: Januari 983, februari 1175, maart 1828, april 1813 en mei (t/m 16) 1103 Belangrijkste herkomst landen bezoekers website in volgorde: Nederland, Italië, Duitsland Aantal bezoekers via zoekmachines (vooral Google) 25%) Meest gebruikte zoekwoord voor Google VVV (met diverse toevoegingen) 26% Belangrijkste verwijzende sites in volgorde: VVV Noord-Holland, gemeente Waterland Ondernemers op Marken maken jaarlijks een eigen promotiefolder (oplage is 50.000 stuks op jaarbasis). Deze folder wordt aangeboden aan toeristen die op het parkeerterrein parkeren (bussen en auto s). Via Stichting Tourist Promotion (STP) wordt deze folder meegenomen naar beurzen in binnen- en buitenland. De folders liggen ook bij de VVV s van Edam en Volendam en de hotels van De Boerenkamer. In 2010 is men gestopt met deze folder. De ondernemers zijn niet tevreden over dit product. De folders komen niet in de juiste handen - 4 -
terecht en halverwege het seizoen zijn de folders al op. Er wordt nu gewerkt aan een goedkopere variant, een flyer met daarop een duidelijke plattegrond, iconen en wandelroutes. Op dit moment wordt de toeristische flyer van de gemeente tijdelijk uitgereikt op het parkeerterrein. De gemeente neemt sinds 2007 elke twee jaar het initiatief om twee eigen folders te ontwikkelen. Deze folders zijn in samenspraak met de leden van het Toeristisch Platform en de toenmalige manager van STP gezamenlijk opgesteld. Zo is er een informerende dikke folder waarin het brede aanbod van alle relevante ondernemingen en non-profitorganisaties opgenomen is (oplage 25.000 stuks). Deze folder ligt bij de toeristische ondernemingen in de gemeente zelf. Daarnaast is er een flyer Broek in Waterland-Marken-Monnickendam (oplage 75.000 stuks). Deze flyer ligt nu bij het VVV agentschap op Marken, op het parkeerterrein Marken, en wordt verspreid via de stichting STP op beurzen in binnen- en buitenland en via het netwerk van de stoomtram Hoorn-Medemblik (bij campings en VVV s rondom het IJsselmeer). De samenstelling van de folders wordt gecoördineerd door de gemeenteambtenaar toerisme, recreatie en economische zaken. Zij verzorgt de inhoud van de folder, werft zelf adverteerders en zorgt ook voor de distributie van de folders. STP ontvangt jaarlijks een financiële bijdrage van de gemeente voor de verspreiding van de folders op de beurzen en via het stoomtramnetwerk, het organiseren van studiereizen en het beheren van een website. Op 1 oktober 2008 heeft de gemeenten in samenwerking met STP een kennismakingsdag Waterland georganiseerd voor reisorganisaties naar Broek in Waterland, Monnickendam en Zuiderwoude. In september 2006 is de Stichting Promotie Waterlandse Evenementen (SPWE) opgericht. Deze stichting heeft als doelstelling het promoten en ondersteunen van alle evenementen die door Waterlandse verenigingen, stichtingen of particulieren worden georganiseerd. SPWE publiceert jaarlijks een gedrukte evenementenkalender en onderhoudt ook een succesvolle website www.waterlandseevenementen.nl. Daarnaast houdt SPWE maandelijks een spreekuur voor evenementenorganisatoren op het gemeentehuis waar ook een gemeenteambtenaar bij vertegenwoordigd is. De gemeente Waterland ondersteunt deze stichting jaarlijks met een financiële bijdrage uit het budget toerisme. Op cultureel gebied is de stichting Aeropagus actief. Vanaf 2004 tot vandaag de dag heeft deze stichting het project Het dier heeft een mens getekend uitgevoerd, bestaande uit 24 muurschilderingen, een landschildering en een luchtschildering. Langs de schilderingen lopen diverse wandel- en fietsroutes. De gemeente Waterland heeft ook deze stichting gesubsidieerd. Met uitzondering van informatie over de parkeertarieven ontbreekt er een duidelijk informatiebord over Marken. Er is een bruin ANWB-informatiepaneel aan de rand van het parkeerterrein op Marken. Dit bord is op verzoek van de gemeente en het Toeristisch Platform opgeknapt door een ANWB-vrijwilliger. Andere informatiepanelen van de ANWB, bijvoorbeeld bij de vuurtoren en in de haven van Marken, zijn intussen ook opgeknapt. Daarnaast is de toeristische bewegwijzering niet optimaal binnen de gemeentegrenzen: op Marken wordt met andere typen borden gewerkt dan in Monnickendam en ook zijn niet alle locaties even goed bewegwijzerd. Zo is er bijvoorbeeld nog geen duidelijke bewegwijzering naar de informatiezuil in Monnickendam. - 5 -
2.2. Regionale samenwerking en uitvoering van promotie De gemeente Waterland is deelnemer in verschillende regionale overlegorganen op het gebied van economische zaken en toerisme en is daarom ook actief gesprekspartner bij uitvoering van toeristische promotieprojecten. Hieronder een korte opsomming van een aantal zaken die via diverse instanties lopen: De provincie Noord-Holland investeert jaarlijks in de promotie van Noord-Holland in binnen- en buitenland. Hierin wordt ook het aanbod van de gemeente Waterland meegenomen. Uitvoerder is op dit moment de organisatie Noord-Hollandse Compagnie. Het beleid is vastgelegd in de agenda Recreatie en Toerisme 2008-2011. De daadwerkelijke promotie beperkt zich op dit moment vooral tot de Nederlandse toerist en loopt met name via de dagbladen als het Noord-Hollands Dagblad en de Telegraaf. Het aanbod van de gemeente Waterland loopt eveneens mee in de promotie die het ATCB voor Amsterdam uitvoert. Omdat Waterland nu ook klant is van ATCB via de VVV-licenties wordt onze gemeente nu actiever in de promotie betrokken. Op de 16 Tv-schermen in Amsterdam zijn Monnickendam en Marken de laatste vier maanden van 2009 elke paar minuten vertoond. Daarnaast probeert ATCB proactief te reageren op twitter.com op toeristische vragen over onze gemeentekernen (vooral op termen als Monnickendam, Marken en Broek in Waterland). Waterland Visit Monnickendam & Marken De gemeente Waterland is onderdeel van de Metropoolregio Amsterdam (17 omliggende gemeenten rondom Amsterdam). Het toeristisch beleid is vastgelegd in het Toeristisch Actieplan Metropoolregio Amsterdam, 2008-2015. Het grootste project dat op dit moment loopt is: Amsterdam bezoeken, Holland zien. Dit project heeft als doel de gehele metropoolregio internationaal sterker te positioneren en zo meer internationale toeristen naar de regio te trekken. Amsterdam is als het ware de magneet om toeristen aan te trekken (ruim 8 miljoen overnachtingen per jaar) en de regio wordt als het ware bij Amsterdam getrokken, dus één groot Amsterdam dat de toerist verleid tot uitstapjes naar bijv. het strand, de IJsselmeerstadjes (Marken, Monnickendam, Edam en Volendam) of naar het cultureel erfgoed (Broek in Waterland en de Beemster) Het project omvat productontwikkeling (fietsroutes, wandelroutes, ontwikkeling internationale evenementen, verblijfsacmmodaties), internationale promotie en projectmanagement. Het project wordt grotendeels uitgevoerd door ATCB en vooral gesubsidieerd door het ministerie van EZ, provincie Noord-Holland, Metropoolregio en ATCB. Gemeente Waterland hoeft slechts een hele geringe financiële bijdrage te leveren (afdracht vindt plaats via het ISW). Uiteindelijke doelstelling is om het aantal bezoekers dat de regio vanuit Amsterdam bezoekt (dat is nu 14%) te verhogen naar 20% in 2015. Het project moet leiden tot een stijging van de economische bijdrage van internationale bezoekers met 16,7% over vier jaar. De gemeente Waterland is samen met 8 andere Noord-Hollandse gemeenten en de provincie Noord-Holland deelnemer in het project Betere benutting riviercruise- en motorchartervaart voor Noord-Holland georganiseerd door Stichting Amsterdam Cruise Port (ACP). Dit driejarige project loopt van medio 2008 tot medio 2011 en heeft als doel de aanlopen van cruise- en charterschepen in de havens van deelnemende gemeenten met 10% te verhogen. Ook voor dit project wordt er actief promotie gemaakt in binnen- en buitenland. ACP vertegenwoordigt de gemeenten op beurzen en salesmissies en legt contact - 6 -
met de gespecialiseerde touroperators en charteraars. Daarnaast zijn er diverse producten ontwikkeld die worden verspreid op de aankomende schepen. Er is een destinatiefilm gemaakt van Noord-Holland met daarin een prominente rol voor de 8 deelnemende Noord- Hollandse gemeenten die nu vertoond wordt op alle aankomende cruiseschepen. Daarnaast zijn er informatiemappen gemaakt voor de receptie of kapitein op de verschillende schepen. Er zijn Noord-Holland plattegronden gemaakt met daarop een overzichtskaart en centrumkaartjes met toeristische informatie van de deelnemende gemeenten. De toeristische ondernemers uit onze gemeente worden ook betrokken bij het project door hen uit te nodigen voor workshops en netwerkbijeenkomsten. Dit jaar hebben zij ook de mogelijkheid om rechtstreeks te spreken met de uiteindelijke afnemers, rederijen en touroperators. Medio volgend jaar stopt dit project en is het de bedoeling dat de markt, de ondernemers, zelf verder gaan met de verworven informatie. De gemeente Waterland is onderdeel van het ISW (Intergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Waterland). Dit is een samenwerkingsverband van 7 Waterlandse gemeenten: Beemster, Edam-Volendam, Landsmeer, Purmerend, Waterland, Wormerland en Zeevang. Ook via het ISW worden er toeristische activiteiten ontplooid (meer hierover in hoofdstuk 3). Het aanbod van de gemeente Waterland loopt eveneens mee in overige promotie die ATCB uitvoert voor de gemeente Amsterdam (Iamsterdam-campagne is nu gekoppeld aan de Metropoolregio). De gemeente Waterland wordt daarnaast meegenomen in diverse promotie-uitingen en drukwerk van de agrarische natuurvereniging Water, Land & Dijken en Nationaal Landschap Laag Holland. Wandel-, fiets- en kanoroutes worden verzorgd door Landschap Waterland, een samenwerkingsverband van de gemeenten Edam-Volendam, Beemster, Zeevang, Graft-De Rijp, Landsmeer, Wormerland, Waterland, Oostzaan, Zaanstad, Purmerend, Amsterdam- Noord en de provincie Noord-Holland. Eén lid van de gemeente mag deelnemen aan het algemeen bestuur dat twee keer per jaar vergadert. De portefeuillehouder toerisme, recreatie & economische zaken vertegenwoordigt de gemeente op de vergaderingen. De gemeente Waterland betaalt net als de andere deelnemers jaarlijks een structureel bedrag aan Landschap Waterland voor het uitvoeren van haar activiteiten. 2.3. Voor- en nadelen van de huidige situatie In de vorige paragraaf duizelt het de lezer waarschijnlijk al van alle samenwerkingsverbanden waar de gemeente Waterland deel van uit maakt: Metropoolregio, ISW, Landschap Waterland, promotie via de provincie, agrarische natuurvereniging, Landschap Waterland, enzovoort. Het grote voordeel is in sommige gevallen, zoals bijvoorbeeld bij het Metropoolproject Amsterdam bezoeken, Holland zien dat de gemeente Waterland voor een relatief laag bedrag (ongeveer 1.000 euro per jaar) kan meeliften op een grootschalig internationaal marketing- en promotieproject. Nadeel van alle samenwerkingsverbanden, projecten en initiatieven is echter dat er diverse partijen met verschillende invalshoeken werken aan de marketing, promotie en informatievoorziening van Waterland. Voor de ambtenaar en portefeuillehouder is het een haast onmogelijke taak geworden om alle vergaderingen, werkgroepen en netwerkborrels van elke organisatie elke keer bij te wonen. Deze rol wordt nu soms al waargenomen door het ISW. Het gevaar ontstaat daarmee dat de gemeente Waterland de regie kan verliezen bij bepaalde projecten. Alle organisaties hebben het beste voor met Waterland, maar de kennis van de gemeente zelf ligt bij de portefeuillehouder, de ambtenaar en bij de plaatselijke ondernemers. In sommige gevallen worden de ondernemers daarom ook al actief betrokken bij regionale projecten. Op lokaal niveau zijn de successen wisselend. Er is meer dan vroeger: Er is weer een VVVwebsite (www.vvv-waterland.nl) en er is ook weer een VVV-agentschap op Marken. Dit heeft tot veel positieve reacties geleid, van zowel bezoekers als inwoners. Toch blijkt in de praktijk dat de resultaten van de inzet van ATCB beperkt meetbaar zijn. Op de zuil in Marken werd in 2009 1.052 maal een informatiepagina geraadpleegd. De zuil in Monnickendam slechts 141 keer. De website werd in dezelfde periode door 3.4291 unieke bezoekers bezocht. Deze meetbare resultaten vallen enigszins tegen (zeker in het geval van de zuil in Monnickendam). Het ATCB geeft daarnaast aan dat er gemiddeld 10 uur per week besteed wordt aan informatieverstrekking - 7 -
(onder andere door middel van het 0900-nummer en e-mail). Dit is echter niet meetbaar voor de gemeente. Ook is er enige twijfel ontstaan over de kwaliteit van de antwoorden die worden gegeven door de medewerkers achter de telefoon. Er worden korte summiere antwoorden gegeven. Informatiemateriaal als plattegronden en brochures kan alleen worden verstrekt tegen betaling. Ook het 0900-nummer kost geld. Dit kan als klantonvriendelijk worden ervaren. De ondernemers die de twee informatiezuilen in hun winkel hebben, geven aan dat de resultaten verbeterd kunnen worden. Aan de ene kant leiden de zuilen tot meer bezoek aan de winkels en zijn zij voor de ondernemers aantrekkelijk. Aan de andere kant blijkt dat toeristen en recreanten toch veel extra vragen stellen aan de ondernemers. Deze zijn daar niet op ingesteld en ervaren dit als een extra last. Een deel van het probleem ligt in de wijze waarop de informatie gepresenteerd wordt op de beeldschermen. Hierover is de gemeente met het ATCB in overleg gegaan. Vanaf juni 2010 zullen de zuilen flink verbeterd zijn. De zuilen krijgen een andere zoekstructuur op het hoofdscherm en daarnaast wordt er een chatmogelijkheid toegevoegd. Dit laatste betekent dat bezoekers van de zuil hun vraag kunnen stellen via het toetsenbord. Deze vraag wordt dan tijdens kantoortijden direct beantwoord. Na kantoortijden kan men een e-mailadres achterlaten waarop dan het antwoord later zal volgen. Er zijn twee Waterlandbrochures ontwikkeld door de gemeente, STP en het Toeristisch Platform, maar het effect van de verspreiding van de folders via STP kan niet worden gemeten. De huidige situatie heeft als voordelen: De ondernemers en gemeente hebben inzicht in de wijze van promotie en informatievoorziening en kunnen zelf bepalen waar de informatie wordt verspreid; Door deelname aan diverse overlegstructuren is het voor de gemeente Waterland mogelijk om de promotie via diverse kanalen te laten uitvoeren. Enkele ondernemers zijn betrokken bij de informatievoorziening: de plaatsing van de zuilen in de winkels kan tot meer bezoek aan deze winkels leiden; De samenwerking met ATCB leidt tot bredere promotie naar meer doelgroepen. De nadelen zijn: Er gaat veel capaciteit van een beleidsmedewerker zitten in uitvoerende werkzaamheden: het maken van de folders, werven van adverteerders en het vaak fysiek uitrijden van de folders naar de verschillende distributiepunten. Daarnaast moeten er elk jaar diverse subsidieaanvragen worden verwerkt die ten goede zouden komen aan de promotie van de gemeente. Hierdoor blijven andere, meer beleidsmatige, taken binnen de gemeente liggen; De beleidsmedewerker toerisme en de ondernemers in het Toeristisch Platform worden overspoeld met allerlei regionale uitnodigingen en overleggen, het is soms moeilijk keuzes maken waar de tijd en het geld op moeten worden ingezet; Er wordt onvoldoende gebruik gemaakt van de mogelijkheden die regionale samenwerking biedt. Hierdoor wordt cross-selling met andere (toeristische) gemeenten onvoldoende benut; De ondernemers die de zuilen momenteel in huis hebben krijgen veel aanvullende informatievragen. Dat is op zich prima, maar de ondernemers zijn nog niet goed genoeg ingericht (met bijvoorbeeld het juiste foldermateriaal) om de toerist goed te kunnen bedienen. De beoogde efficiency wordt zo niet gehaald; De informatievoorziening sluit niet aan op de informatievraag. Om een voorbeeld te geven: veel toeristen die per bus arriveren voor een korte wandeling door Marken gaan het winkeltje binnen waar de zuil opgesteld staat en waar folders liggen. Zij nemen deze folders mee, maar deze zijn niet relevant voor hen omdat zij binnen zeer korte tijd Marken weer verlaten. Hierdoor worden veel folders verspild. Zij liggen immers al snel ergens op Marken in een prullenbak. Deze bezoekers kunnen beter voorafgaand aan het bezoek in de bus al een plattegrond krijgen of bij aankomst op het parkeerterrein. De conclusie is dus dat de huidige situatie niet optimaal is. Er wordt veel werk verzet, zowel binnen als buiten de gemeente, maar de resultaten van alle inspanningen zijn niet altijd even goed zichtbaar. Alles moet professioneler worden aangepakt en aangestuurd. In hoofdstuk 5 is hiervoor daarom een uitgebreid advies over opgenomen. - 8 -
3. Regionale ontwikkelingen Het ISW heeft het initiatief genomen om te onderzoeken of het mogelijk is om de inspanningen op het gebied van toeristische promotie en informatievoorziening in Laag Holland te bundelen en daarmee economische voordelen te bereiken zonder de lokale belangen uit het oog te verliezen. Na een uitvoerig traject, waarin zowel ondernemers, ambtenaren en portefeuillehouders betrokken zijn, is er door een extern adviesbureau (Leisure Result) een ondernemingsplan Bureau Toerisme Laag Holland opgesteld. De samenvatting van dit plan is in de bijlage bij deze notitie opgenomen. De gemeente Waterland heeft een actieve rol gespeeld bij het opstellen van dit plan. Het belangrijkste argument hiervoor was het grote (economische) belang van recreatie en toerisme voor onze gemeente. Efficiënte informatievoorziening en doeltreffende promotie zijn daarmee een rechtstreeks belang voor de gemeente. Het proces dat geleid heeft tot het opstellen van het plan heeft duidelijk laten zien dat regionale samenwerking gewenst is. De belangrijkste argumentatie hiervoor is het verwerven van concurrentievoordeel ten opzichte van andere (zich sterk profilerende) regio s. Daarnaast waren er operationele argumenten: het verminderen van versnippering door gezamenlijk de taken te verdelen en het vergroten van de mogelijkheden voor cross-selling. Er bleek geen draagvlak te zijn voor het uitvoeren van de promotie onder de titel Laag Holland. Er wordt gekozen voor het uitvoeren van gezamenlijke marketing waarbij gebruik gemaakt wordt van de sterke merken die de regio al heeft. Deze sterke merken zijn bijvoorbeeld: Marken, Volendam, Beemster, Monnickendam en Edam. Deze merken hebben een veel grotere naamsbekendheid dan Laag Holland. Investeringen in een nieuw merk zijn vele malen hoger dan het budget dat nodig is om bestaande merken sterker te maken. De keuze voor het opzetten van een nieuwe regio VVV lag niet voor de hand. De argumenten hiertegen betroffen vooral de kosten voor een hele nieuwe organisatie in relatie tot de omvang van het gebied. Verder was de aanwezigheid van twee grote VVV s (ATCB en regio VVV Noord- Hollands Schiereiland Midden) een belangrijke afweging: de daar aanwezige kennis en ervaring kan ook voor Laag Holland goed ingezet worden. Daarom is gekozen voor het oprichten van een zeer kleine inkooporganisatie. In elke deelnemende gemeente is een toeristisch platform actief. De gemeente stelt samen met dit platform vast op welke wijze de promotie en informatievoorziening ingevuld moet worden. Dit wordt met de inkooporganisatie gecommuniceerd. Deze koopt het gewenste pakket vervolgens in bij geschikte leveranciers zoals ATCB, regio VVV s of een reclamebureau. Om dit proces te stroomlijnen is er een basispakket voor alle deelnemende gemeenten geformuleerd. Dit kan aangevuld worden met een pluspakket. Het pluspakket bevat extra activiteiten waarmee bijvoorbeeld de promotie voor een specifieke gemeente geïntensiveerd wordt. Maar ook het inrichten, bemannen en onderhouden van een bemand VVV-kantoor valt in het pluspakket. Bij het formuleren van het basis- en het pluspakket is rekening gehouden met de moderne ontwikkelingen op het gebied van informatievoorziening en marketing. Om van deze laatste ontwikkelingen op de hoogte te blijven is vanuit de gemeente deelgenomen aan een informatiebezoek naar het Regionaal Bureau voor Toerisme Rivierenland. Tijdens dit bezoek is kennis genomen van de wijze waarop deze organisatie op een uiterst efficiënte wijze door middel van moderne technieken een fijnmazig netwerk van informatieposten ontwikkeld heeft. Daarnaast wordt er intensief gebruik gemaakt van de mogelijkheden die internet biedt. Het Regionaal Bureau voor Toerisme Rivierenland is opgezet na het faillissement van de regio VVV in Rivierenland. Er is gekozen voor een efficiënte aanpak, waarbij er geen VVV-kantoren zijn, maar zo n 50 informatiepunten bij ondernemingen of op andere plaatsen waar veel bezoekers komen. Deze informatiepunten worden door middel van bewegwijzering aangegeven. Met een goede website, regiomagazine voor toeristen en een regionale actuele krant voor eigen inwoners worden veel kansen gecreëerd voor ondernemers om in te stappen in de promotiemogelijkheden. De gemeenten leggen de basis voor deze organisatie: voor 1,- per inwoner kan de organisatie de werkzaamheden uitvoeren. Daarnaast worden er inkomsten verworven uit ondernemersbijdragen en uit subsidies voor specifieke projecten. Het verslag van dit informatiebezoek is als bijlage 2 bij deze notitie opgenomen. - 9 -
4. Toeristische trends en ontwikkelingen De ontwikkelingen op het gebied van toerisme en recreatie gaan snel. De economische situatie van het afgelopen jaar heeft deze ontwikkelingen nog eens versneld. Als wij kijken naar de voor Waterland relevante ontwikkelingen, dan kunnen deze als volgt samengevat worden: De omvang van de toeristische sector neemt wereldwijd toe. Er wordt steeds meer gereisd. De concurrentie tussen werelddelen, landen en regio s neemt daardoor toe. De verwachting is dat wereldwijd in 2020 12% van alle werkgelegenheid gerelateerd is aan recreatie en toerisme. De huidige economische situatie heeft een nadelig effect op het reisgedrag, vooral voor toeristen uit verder weggelegen gebieden. Dit zal echter met het aantrekken van de economie weer herstellen; Het aanbod op het gebied van vrijetijdsbesteding neemt toe. Er zijn voor toeristen en recreanten vele mogelijkheden om zich in te spannen of juist te ontspannen. Door de veelheid van het aanbod wordt het voor ondernemers, maar ook voor gemeenten en regio s steeds belangrijker om op het goede moment de juiste informatie bij de gewenste doelgroepen beschikbaar te stellen; De vergrijzing en de (vaak daaraan gekoppelde) vermindering van het aantal personen per huishouding leidt ertoe dat mensen een flexibeler gedrag vertonen in hun vrije tijd. De traditionele uitstapjes of vakanties liggen steeds minder voor de hand: er wordt door echtparen, alleenreizenden of kleine gezinnen snel gekozen voor aanbod dat aantrekkelijk gevonden wordt. Ook hierin speelt informatievoorziening en promotie een grote rol; Evenementen nemen snel in belang toe. Het aanbod aan evenementen is in Nederland in de afgelopen 10 jaar verdubbeld, maar ook het gemiddelde bezoek aan evenementen is in dezelfde periode met 18% gestegen. Evenementen bieden gemeenten de kans om tijdelijk veel bezoekers en de daarmee samenhangende bestedingen naar de gemeente te trekken, zonder dat daar ingrijpende (infrastructurele) maatregelen voor nodig zijn. Om die reden profileren steeds meer gemeenten zich als evenementenstad; Het toenemende gebruik van elektronische media zorgt ervoor dat toeristen en recreanten zich vaak voorafgaand aan een bezoek aan een toeristische locatie goed informeren. Dit biedt kansen voor nieuwe vormen van informatievoorziening, zowel voorafgaand aan een bezoek, tijdens het bezoek of na afloop. Door de steeds bredere toegankelijkheid van internet (onder andere via mobiele telefoon, PDA of laptop) hebben veel mensen vaak ook tijdens hun bezoek toegang tot online informatie. Hierdoor raakt men gewend aan de beschikbaarheid van informatie op het moment dat men deze informatie wenst. Fijnmazigheid van informatievoorziening wordt daardoor veel meer een vereiste dan het in het verleden was. Uitgekiende informatievoorziening door optimale benutting van de ICT ontwikkelingen sluit aan op deze ontwikkeling. 5. Gewenste situatie 5.1. Bureau Toerisme Laag Holland De gemeente Waterland wil gastvrij zijn voor haar bezoekers. In het Toeristisch Promotieplan worden drie doelgroepen onderscheiden die het meest kansrijk zijn voor de gemeente Waterland: 1. De Nederlandse dagrecreant uit de Randstad en overig Nederland 2. De dagrecreant - Inwoners uit Amsterdam, Purmerend, Zaanstad 3. De buitenlandse individuele verblijfstoerist uit Amsterdam en kust Daarnaast wil de gemeente de economische kansen die de vrijetijdssector biedt ten volle benutten. Daarom is het van belang om enerzijds de toeristische informatievoorziening te moderniseren en te optimaliseren. Anderzijds moet de gemeente de inzet van het beschikbare budget optimaliseren door mee te doen aan regionale promotie en gebruik te maken van de schaalvoordelen die dit biedt. Kortom: meer mensen naar Waterland trekken, ze meer laten - 10 -
besteden en langer laten blijven. Dat kan alleen door de bezoekers op de juiste plaats van de juiste informatie te voorzien zodat ze een goed beeld hebben van de mogelijkheden die Waterland biedt. Maar voorafgaand aan dat bezoek is het misschien nog wel belangrijker om de juiste doelgroepen te prikkelen om naar de regio Waterland te komen en daarbij onze prachtige gemeente met haar veelheid aan kernen, haar afwisselend landschap en vele recreatieve mogelijkheden niet over te slaan. Om beide doelen te realiseren is er gezocht naar de meest ideale invulling voor de gemeente Waterland. Op 4 februari 2010 bleek tijdens de raadsbehandeling van de vorige toeristische notitie dat niet alle ondernemers zich konden vinden in de plannen van de gemeente. Na veelvuldig overleg van verschillende ondernemers uit Monnickendam, Marken en Broek in Waterland, een vertegenwoordiger van de KvK en de bestuursleden van SPWE (Stichting Promotie Waterlandse Evenementen) is men gekomen tot een nieuw voorstel voor de lokale situatie. In paragraaf 5.2 wordt dit voorstel toegelicht. Daarnaast zijn alle ondernemers het er nu over eens dat een regionaal bureau voor toerisme gewenst is. Het voorstel van de ondernemers is opgenomen in bijlage 3. Eenvoudig gezegd komt het op het volgende neer: Het BTLH zorgt er voor dat de bezoekers naar Waterland komen. Hieronder wordt het basis pakket beschreven van BTLH. Er wordt een lokale koepelstichting opgericht die er voor zorgt dat de bezoekers langer in Waterland blijven of besluiten om terug te keren (zie verder paragraaf 5.2.). Het basispakket van BTLH bestaat uit de volgende onderdelen: Marketing en promotie Campagne gebaseerd op de verschillende merken en gericht op gespecificeerde doelgroepen (voorbeelden: PR, beurzen, mailings, advertenties, websites). Informatievoorziening VVV licentie; Aansluiting bij de TDI-database. Dit is een database die in West- en Midden-Nederland door alle VVV-organisaties gebruikt wordt. Ondernemers kunnen zelf de bedrijfsinformatie in deze database actualiseren. Voor VVV s biedt deze database de basis voor websites, arrangementen, promotie en andere toepassingen; Fijnmazige informatievoorziening: verzorgen van de informatie op infozuilen 1 ; Verzorgen van behoud en verbetering vindbaarheid gebiedsmerken op (bestaande) regionale websites; Verzorgen van folderdistributie; Opzetten en onderhouden van informatiemiddelen in het gebied (foldermolens); Centrale afhandeling 0900-nummer en e-mails (in het laagseizoen). Verzorgen van websites voor de gebiedsmerken (waarbij eigendom en zeggenschap over vorm en functie van de websites in handen blijft van de opdrachtgevers); Zorgdragen voor behoud van toegankelijkheid toeristische database (TDI) voor deelnemers (plus deelname aan andere relevante regionale websites met TDI). Kennis en advies Deelname aan regionale/ bovenlokale platforms (of de vorming hiervan stimuleren); Verzamelen van informatie over evenementen en andere toeristisch-recreatief relevante informatie; Verzamelen en verspreiden van resultaten en relevante marktinformatie; Signaleren van een eventuele mismatch tussen het aanbod en de marktvraag naar fysieke producten (zoals bijvoorbeeld de capaciteit voor verblijfstoeristen). 1 Met behoud van bestaande (boven)regionale content - 11 -
Productontwikkeling Het ontwikkelen van bovenlokale arrangementen en stimuleren van deze productontwikkeling, eventueel voor meerdaags verblijf. Retail Coördinatie van de verkoop van cadeaubonnen voor de zakelijke markt. Om de vorming van het Bureau Toerisme Laag Holland mogelijk te maken, is 2010 een zogenaamd schakeljaar. In dat jaar loopt het huidige contract met ATCB nog en kan de promotie op beurzen nog lopen via de stichting STP, maar investeert de gemeente in het vormen en operationaliseren van de nieuwe organisatie. In 2011 kan de nieuwe organisatie dan van start. Vanaf 2011 stoppen dan de bijdragen aan ATCB, STP en vervallen ook de subsidies voor lokale promotie-initiatieven zoals SPWE. 5.2. Koepelstichting Waterlandse Evenementen en Informatievoorziening Zoals in de raadsvergadering van 4 februari 2010 bleek zijn er verschillende meningen over de invulling van de lokale informatievoorziening. Daarom is de opdracht gegeven aan het college om te komen met een beter, meer gedragen voorstel. Duidelijk is in ieder geval dat de huidige situatie, alleen een VVV agentschap op Marken (bij een cadeauwinkel) en een informatiezuil bij een bakker, niet optimaal is. Ook is in de praktijk gebleken dat het onmogelijk is voor zowel de ambtenaar bij de gemeente als de lokale toeristische ondernemers om zelf volledig zorg te dragen voor een optimale lokale informatievoorziening. Het maken van een folder voor bijvoorbeeld Marken wordt er door de ondernemers even bij gedaan wat vervolgens weer tot vertraging leidt. En ook de ambtenaar toerisme, recreatie en economische zaken worstelt met de beperkt beschikbare tijd. Er moet immers ook beleid worden gemaakt en daarnaast is vertegenwoordiging van de gemeente nodig in diverse lokale en regionale overlegorganen. Lokaal is er daarom ook sterk behoefte aan een verdere professionalisering. De beste oplossing is gevonden in de Koepelstichting Waterlandse Evenementen en Informatievoorziening. Het gehele voorstel is terug te vinden in bijlage 3 op pagina 25. Feitelijk komt het er op neer dat er een fysiek evenementenkantoor wordt geopend op de Middendam, Zuideinde 2 (pand Lenior ). Dit kantoor fungeert daarnaast ook als informatiepunt voor recreanten, toeristen, maar ook voor lokale bewoners. Kerntaken van het bestuur van de Koepelstichting zijn: Beleidsvorming over evenementen en activiteiten in Waterland Aanstellen en aansturen van twee coördinatoren (samen 1,2 fte) voor de uitvoering van het beleid Kerntaken van de coördinatoren van de koepelstichting zijn: - Service verlening aan recreanten met informatiebehoefte - Bemannen en onderhouden informatiepunt en briefen van BTLH over materiaalvoorziening - Afstemming en planning van lokale activiteiten (ook in regionaal kader) - Inventariseren van behoeften en initiëren van lokale activiteiten - Ondersteunen van initiatieven voor lokale activiteiten - Hulp bij aanvraag van vergunningen - Eventueel materiële ondersteuning - Briefen van BTLH voor de vervaardiging van lokaal promotiemateriaal - Promotie, informatie en lokale advertenties - Onderhouden van de website - Fondsenwerving voor evenementen - Adviseren van de gemeente over de toebedeling van gelden voor evenementen Een taak die daar nog aan toegevoegd zou moeten worden is het actief deelnemen aan het overleg van het Toeristisch Platform dat eens per kwartaal wordt gehouden. Een van de - 12 -
coördinatoren kan dan verslag uitbrengen naar de toeristische ondernemers en de gemeente wat er zoal gebeurd namens de Koepelstichting. Ook kan de coördinator input krijgen van de toeristische ondernemers en brancheverenigingen. De belangrijkste voorwaarde die de gemeente stelt aan de Koepelstichting is dat deze zich evenredig inzet voor alle kernen in de gemeente Waterland, voor zowel het ondersteunen van evenementen als voor de verstrekking van informatie. Daarnaast is er afgesproken met de intiatiefnemers van de Koepelstichting dat alle communicatie-uitingen van de Koepelstichting worden ingekocht bij BTLH, zodat BTLH kan waken over een eenduidige huisstijl, communicatie en promotie. Feitelijk wordt dus een bepaald bedrag dat wordt afgestaan aan de Koepelstichting geoormerkt als bijdrage aan het BTLH voor het inkopen van informatiemateriaal. In het plan van BTLH valt dit onder het pluspakket. Uiteraard hangt er een prijskaartje aan de lokale stichting, maar de bijdrage van de gemeente aan de stichting is vanaf 2011 niet bepalend voor de eindexploitatie van de Koepelstichting. Het merendeel van de inkomsten moet worden verkregen via bijdragen van bedrijven, fondsen, commissies, advertentie-inkomsten en merchandise. Kortom, een professionele lokale organisatie die wordt gedragen door alle lokale ondernemers. Het bestuur van de stichting bestaat uit een delegatie van ondernemers uit verschillende kernen en de directeur van BTLH. Het bestuur waakt er voor dat geheel Waterland wordt meegenomen in de beleidsvorming over evenementen en informatievoorziening. Het BTLH waakt over de eenduidige huisstijl, communicatie en promotie. Mocht om welke reden dan ook de lokale Koepelstichting niet slagen om haar exploitatie rond te krijgen dan is er eventueel altijd nog een andere oplossing in de toekomst mogelijk. Vanaf eind 2011 gaat het geheel vernieuwde museum Waterlandmuseum de Speeltoren weer open. In de entree van het nieuwe museum (beoogde opening zomer 2011) zou ruimte zijn voor het inrichten van een toeristisch informatiepunt. Daarnaast vraagt de grootte van het museum om bemanning van minimaal twee suppoosten. De bezoekersstromen naar het museum en naar dit informatiepunt zouden elkaar kunnen versterken. Het museumbestuur geeft aan dat op dit moment ook al 50% van de bezoekers het museum alleen bezoekt voor een toeristische vraag. De gemeente ondersteunt de gedachte van het combineren van de functies van museumbalie en informatiepunt. Functioneel zijn er voldoende aanknopingspunten voor een efficiënte inrichting van deze functies. Voor alsnog wordt echter gekozen voor het aanstellen van professionele coördinatoren en biedt het pand op de Middendamsluis op hele korte termijn de beste oplossing. Daarnaast wordt het plan van de Koepelstichting ondersteund door alle Waterlandse ondernemingsverenigingen. 5.3. Het overgangsjaar 2010 Concreet betekent dit alles voor 2010: Vanaf juli 2010 wordt de Koepelstichting Waterlandse Evenementen en Informatievoorziening opgestart. In eerste instantie moet er gewerkt worden aan de fysieke inrichting van het pand Lenior op de Middendam. Ook zal er een bouwvergunning nodig zijn omdat het gebruik wijzigt van wonen naar middenstand/winkel. Er zullen ook 2 professionele parttime coördinatoren gezocht moeten worden die vervolgens hard aan de slag moeten met het opstellen van een beleidsplan voor evenementen en overige activiteiten in Waterland. Als er in ieder geval 1 kracht is aangesteld en de inrichting is aangepast kan de informatiezuil bij Kees Gutter verplaatst worden naar het nieuwe kantoor. Om de toerist ook te kunnen bedienen met materiaal is er een beperkt budget vrijgemaakt voor 2010 om te voorzien in de eerste behoeften: plattegronden en lokaal promotiemateriaal. Daarnaast beschikt de gemeente nog over voldoende informatieve toeristische brochures. Belangrijk is in ieder geval dat men zich confirmeert aan de huisstijl van BTLH en daar ook inkoopt. Zolang BTLH nog niet operationeel is in 2010 moet er getracht worden niet teveel energie en kosten te steken in nieuw drukwerk. Vanaf 2011 volgt er vanzelf een compleet nieuwe huisstijl. - 13 -
Optimaliseren van de informatievoorziening op Marken (hierin kan ook de eerste coördinator van de Koepelstichting een actieve rol in spelen) - medio 2010 tot begin seizoen 2011 - : De gemeente Waterland en de ondernemers op Marken (die twee keer per jaar overleg voeren in het Toeristisch Recreatief Overleg Marken) dienen nader zaken op elkaar af te stemmen. Voorbeelden worden hieronder genoemd: Het heffen van parkeergelden op rustige dagen nader te bekijken met de ondernemers: als er geen winkels, museum of restaurants open zijn op Marken is het voor de toerist erg vervelend om ruim 5 euro parkeergeld te betalen, afstemming is dus noodzakelijk; De ondernemers op Marken hebben besloten geen eigen Marken-folder meer uit te geven, maar in samenwerking met de gemeente, Landschap Waterland en de ondernemers wordt er een A-5 strooifolder gedrukt die iedereen op de parkeerplaats ontvangt. Dit is een folder met plattegrond waarop met iconen staat aangegeven wat/waar te bezichtigen valt. Daarnaast staat er een stukje geschiedenis van Marken in 6 talen op en een wandelroute. Deze folder wordt bekostigd door ondernemers, Landschap Waterland en de gemeente Waterland. Oplage is 300.000 stuks. Door de eenvoudige opzet zijn de kosten voor iedere deelnemer miniem. De hoge oplage voorkomt dat de strooifolder halverwege een seizoen opraakt; Op het parkeerterrein, bij de vuurtoren en op andere plaatsen in de gemeente (haven Marken, Joodse begraafplaats Monnickendam enz.) zijn de ANWB informatieborden inmiddels opgeknapt; Bij aankomst op het parkeerterrein moet er duidelijke informatie zijn voor de toerist door middel van een grote plattegrond of kaart, bijvoorbeeld in 3-D, en het vermelden van een zin op het parkeerkaartje dat een gedeelte van de parkeergelden ten goede komt aan de instandhouding van Marken. Dit voorkomt al veel irritatie bij bezoekers over het betalen van parkeergelden; In samenwerking met de ondernemers op Marken een mailing naar de busbedrijven en touroperators versturen met daarin specifieke informatie over Marken, bijv. de A5-strooifolder, zodat de toerist vooraf al op de hoogte kan worden gebracht van de mogelijkheden op Marken. De gehele entree op Marken wat aantrekkelijker maken voor de bezoeker. Dit kan op eenvoudige wijze worden gerealiseerd met enkele plantenbakken en een duidelijk welkomstbord. Tot 31 december 2010 is er nog een contractuele verplichting richting ATCB. Dit houdt in dat er door de gemeente budget is gereserveerd en grotendeels ook al betaald voor de VVVlicentie op Marken, een licentie voor de informatiezuil in Monnickendam, het beheer van de VVV website en 10 uur informatiemanagement per week. Daarom is het dit jaar nog niet mogelijk de middelen die naar ATCB gaan door te schuiven naar het BTLH of naar de Koepelstichting. 2010 is dus een overgangsjaar van een relatief jonge oude situatie naar een geheel nieuwe structuur. Overigens is het wel mogelijk om kosteloos de databasegegevens van de website over te nemen van ATCB. De VVV domeinnaam www.vvv-waterland.nl en de informatiezuilen blijven ook in het bezit van de gemeente en kunnen gewoon weer worden ingezet. De investeringen die in 2009 zijn gedaan zijn dus niet voor niets geweest. Ondersteunen van de vorming van het Bureau Toerisme Laag Holland door het schrijven van een marketingplan dat op maat wordt geschreven, met een op maat gemaakt basis- en pluspakket voor elke gemeente. Hierbij wordt ook de ondersteuning van leden van het Toeristisch Platform en van de Koepelstichting gevraagd. Het grote voordeel is dat er nog subsidie beschikbaar is voor het opstarten van Bureau Toerisme Laag Holland. In 2010 hoeven er nog geen kosten aan dit bureau betaald te worden. - 14 -
5.3. Vanaf 2011 een nieuwe toeristische promotie- en informatievoorzieningstructuur In 2011 is de situatie dan als volgt: Een lokale Koepelstichting Waterlandse Evenementen en Informatievoorziening met als thuisbasis het centrum van Monnickendam, een ingericht evenementenkantoor met een informatiebalie op de Middendamsluis. De stichting SPWE gaat op in de nieuwe Koepelstichting. De Koepelstichting zorgt er voor dat de bezoekers, maar ook lokale inwoners, de juiste informatie krijgen op de juiste plek en besluiten langer in de gemeente te blijven of weer terug te keren. Zij draagt ook zorg voor optimale informatievoorziening bij het VVV agentschap op Marken en in Broek in Waterland. De toeristische ondernemers in Broek in Waterland hebben aangegeven ook interesse te hebben in een informatiezuil in Broek in Waterland. Mobiele informatiepunten in de vorm van een stand bij evenementen of op locaties die niet het gehele jaar open kunnen zijn, zoals de kerken in Broek in Waterland en in Zuiderwoude. Duidelijke informatie door middel van een kaart of plattegrond op het parkeerterrein op Marken (zie ook 2010); Dit zelfde dient ook gerealiseerd te gaan worden in Broek in Waterland (bijv. bij het Havenrak) en in de binnenstad van Monnickendam (bijv. bij het bolwerk). Deelname aan Bureau Toerisme Laag Holland en daardoor direct profiteren van centrale inkoop en schaalvoordelen. Dit betekent dat er geen of veel minder gelden gaan naar lokale stichtingen of verenigingen voor de promotie van de gemeente. Deze gelden worden ondergebracht bij de nieuwe organisatie en dus ook gedeeltelijk bij de Koepelstichting. De argumenten om te kiezen voor het Bureau Toerisme Laag Holland zijn: Eén van de uitgangspunten van het plan voor Bureau Toerisme Laag Holland is het uitdragen van de bestaande merken en niet het inzetten op een nieuw merk. De bekende merknamen Marken en Monnickendam zijn drager in de promotie. Dit is zeer gunstig voor Waterland; Op dit moment hebben vijf andere gemeenten definitief ingestemd met deelname aan het Bureau Toerisme Laag Holland. Dit zijn de gemeenten Purmerend, Zeevang, Beemster, Schermer en Graft-De Rijp. Deze gemeenten wachten nu op de beslissing van Waterland zodat er daarna actief kan worden doorgegaan met de invulling van het basispakket voor elke gemeente. Ook kan er dan een directeur voor BTLH worden gezocht. De beslissing in Waterland is ook medebepalend voor de drie gemeenten uit het Land van Leeghwater (Beemster, Schermer en Graft-De Rijp) om er voor de 100% voor te gaan. Het Land van Leeghwater beschikt namelijk over een goedfunctionerende VVV-structuur met vrijwilligers, maar men nu definitief instappen als grotere toeristische trekkers als Edam/Volendam of Waterland ook meedoen. De gemeente Edam/Volendam wil eerst aankijken hoe het BTLH zich gaat profileren, en staat er wel voor open om eventueel op een later tijdstip aan te haken. Waterland heeft een goed functionerend lokaal toeristisch platform waarin vanuit alle kernen ondernemers en non-profit organisaties betrokken zijn. Hierdoor kunnen de wensen vanuit het platform goed geformuleerd worden en kan er gestructureerd ingekocht worden. Daarnaast is er nu ook de ondersteuning en expertise van de Koepelstichting; Vanuit deze toeristische platforms worden goede producten ontwikkeld en evenementen georganiseerd. Het bedrijfsleven werkt goed samen. Het is nu van belang om de slag naar (boven-)regionale samenwerking te maken om de promotiekracht te vergroten. Professionalisering van de informatievoorziening hoort daarbij; Door schaalvoordelen zijn cross-selling mogelijkheden breder. Vooral voor het bereiken van bijvoorbeeld kusttoeristen, watersporters en internationale toeristen is het van belang dat het Waterlandse aanbod breed in de regio onder de aandacht gebracht wordt; De regionale samenwerking heeft zich al op meer terreinen bewezen zoals bij het regionaal bureau voor toerisme in Rivierenland. Door samenwerking kunnen schaalvoordelen behaald worden die voor Waterland alleen niet te bereiken zijn. - 15 -
6. Begroting 6.1. Uitgaven 2010 en 2011 Om de gewenste situatie in 2010 en 2011 te kunnen realiseren is het belangrijk dat het beschikbare budget voor toerisme en recreatie in zijn geheel gebruikt kan worden voor datgene waarvoor het bedoeld is: toeristische promotie- en informatievoorziening en infrastructurele maatregelen die direct verband houden met toerisme en recreatie. Via een aanpassing in de voorjaarsnota is dit gerealiseerd en is er geen extra krediet nodig. Voor 2010 is het beschikbare budget 170.804,-. Voor dit bedrag kan de gemeente Waterland een professionele toeristische promotie- en informatiestructuur uitrollen een daarnaast ook nog een aantal kleine infrastructurele verbeteringen aanbrengen zoals bijv. het plaatsen van een welkomstbord op Marken. Hieronder de verdeling van de uitgaven conform de huidige begroting: Uitgaven 2010 Budget Bediening Middendamsluis (oproepkracht) 7.000,- Bureau Toerisme Laag Holland, opstart 0,- Toeristische projecten ISW 2.000,- Contract met ATCB (eindigt 2010) 21.777,- Koepelstichting Evenementen 16.000,- Bijdrage aan STP voor folderdistributie 3.000,- Bijdrage aan project Amsterdam Zien, 1.000,- Holland Bezoeken Informatiezuil Broek incl. licentie, 9.000,- beheerskosten, folderrek Projecten Marken (folders, informatiepaneel, 10.000,- welkomstbord, entree Marken) Project motorchartervaart/ riviercruisevaart 5.325,- Uren binnendienst (Linda Demmers/OW) 66.000,- Ecotoiletten 13.020,- Advertentiekosten (advertenties Uitwaaier, 5.000,- Evenementenkaart, Holland Herald van KLM) Incidentele uitgaven (kleine infrastructurele 11.000,- oplossingen, bv. fietsenrek/aanlegplank, externe vergaderingen) Totaal uitgaven 170.122,- Budget conform begroting 170.804,- Restant raming 682,- Uit deze begroting blijkt dat het met dit budget mogelijk is om alle toeristische promotie- en informatievoorzieningplannen uit te voeren. Er is ruimte voor investering. Er is eerder het idee geopperd om de entree van Marken wat aantrekkelijker te maken, dit is ook een uitdrukkelijke wens van het Toeristisch Platform en de ondernemers op Marken. Dit kan al op eenvoudige wijze tot stand worden gebracht met een aantal plantenbakken en een mooi welkomstbord. Ook voor kleine infrastructurele maatregelen is er ruimte in het budget van 2010. Wel blijft nog de wens open staan om te werken aan uniforme bewegwijzering in Waterland. In 2011 vervallen de kosten voor het contract met het ATCB (ad 21.777,-), maar stijgen de kosten voor het Bureau Toerisme Laag Holland. Vanaf 2011 wordt immers het basispakket afgenomen. De totale kosten hiervoor zijn 24.400,- per jaar. Dus eigenlijk valt de uitgave aan het BTLH weg tegen de bijdrage aan ATCB. Daarnaast vervallen er subsidiebijdragen die in het verleden werden uitgekeerd aan stichtingen zoals SPWE (Stichting Promotie Waterlandse - 16 -
Evenementen) en STP. Het is wenselijk om daarnaast ook te investeren in onderdelen uit het pluspakket. Voorbeelden hiervan zijn: het verkopen van cadeaubonnen voor de particuliere markt, het leveren van een aanjager voor het toeristische platform, ontwikkelen van arrangementen en extra producten (bijvoorbeeld vaarroutekaarten) en het inzetten op extra promotie voor Waterland. Deze zaken zullen nu grotendeels geïnitieerd en gefinancierd kunnen worden vanuit de Koepelstichting waar de gemeente al een financiële bijdrage aan levert. Extra zaken kunnen altijd op maat worden ingekocht. Daarnaast wordt er verder gebouwd aan de informatievoorziening binnen de gemeentegrenzen door bijvoorbeeld ook in Broek in Waterland en in Monnickendam een 3-D kaart/plattegrond van het centrum te plaatsen. Kortom, ook in 2011 is er voorlopig nog voldoende te doen te doen om de toeristische promotie- en informatievoorziening verder te professionaliseren, maar de basis is er. Ook biedt de nieuwe situatie weer financiële ruimte. Hieronder wordt duidelijk dat er minder geldstromen naar allerlei kleine partijen zullen gaan: Uitgaven 2011 Budget Bediening Middendamsluis (schatting) 7.700,- Toeristische projecten ISW (o.a. Amsterdam 2.500,- Zien, Holland Bezoeken) Bureau Toerisme Laag Holland 24.400,- Koepelstichting Evenementen (inclusief 20.000,- drukwerk voor o.a. Marken) Extra onderdelen pluspakket BTLH (3-D 15.000,- plattegronden, vaarroutes, extra marketing/promotie) Bijdrage aan project Amsterdam Zien, 0,- Holland Bezoeken Project motorchartervaart/ riviercruisevaart 2.663,- (laatste half jaar) Beleidsontwikkeling (o.a. Beleidsnotitie 6.000,- recreatie & toerisme) Bewegwijzering PM Uren binnendienst (Linda Demmers/ 68.000,- Openbare werken) Ecotoiletten 14.300,- Incidentele uitgaven 5.000,- Totaal uitgaven 170.563,- Budget conform geplande begroting 2011, nog 150.470,- exclusief begrotingsbehandeling 2011 (= budget toerisme -/- post zwerfafval) Restant raming, bij te ramen in begroting 2011 en 2012-15.093,- - 17 -
6.2. Inkomsten uit het toerisme In onderstaande tabel wordt aangegeven wat de eigenlijke inkomsten voor de gemeente Waterland zijn voor wat betreft de parkeergelden en de toeristenbelasting. In een oogopslag kan worden gezien dat het toerisme een belangrijke bron van inkomsten is voor de gemeente. Opbrengsten: 2009 2008 2007 Bedrag begroot Bedrag werkelijk Bedrag werkelijk Bedrag werkelijk Parkeergelden 258.229,00 263.395,70 279.447,00 165.253,25 Toeristenbelasting: Nachttoeristenbelasting 313.974,00 202.426,60 307.850,00 269.623,70 Dagtoeristenbelasting 0,00 0,00 11,50 120.373,20 parkeerterrein Dagtoerismebelasting havens 0,00 0,00 0,00 105.011,85 Watertoeristenbelasting 48.269,00 65.213,16 50.702,40 46.340,00 Totaal opbrengsten 620.472,00 531.035,46 638.010,90 706.602,00 7. Conclusie De huidige situatie van de toeristisch-recreatieve informatievoorziening en promotie is in onze gemeente niet in overeenstemming met onze doelstellingen. Om de gewenste economische dynamiek te behouden en te versterken, zal een nieuwe weg ingeslagen moeten worden. Vanuit een meer vraag gestuurd perspectief zal de marketing, promotie en informatievoorziening van Waterland vormgegeven moeten worden. De nieuwe mogelijkheden die de samenwerking biedt tussen de Koepelstichting Evenementen en Informatievoorziening en het Bureau Toerisme Laag Holland bieden zijn voor Waterland aantrekkelijk. Bovendien zullen de inspanningen van het regionaal bureau, maar ook van de Koepelstichting, meetbaar worden gemaakt zodat de gemeente Waterland tussentijds kan evalueren of de uitvoering naar wens verloopt. Het is daarom zeer wenselijk om de gewenste koers in hoofdstuk 5 te volgen. Daarnaast is het van belang om op te merken dat de gemeente Waterland een groot belang heeft bij het toerisme en de recreatie. In paragraaf 6.2. is al aangegeven wat de toeristenbelasting en de parkeergelden de gemeente Waterland oplevert. Mede rekening houdend met de plannen bij Camping-Jachthaven de Cajuit in Uitdam voor een Landal Greenparks is het gerechtvaardigd de komende jaren te investeren in een betere promotie- en informatievoorziening en ook de nodige infrastructurele maatregelen te nemen. Tijdens de realisering van een bungalowpark bij Uitdam zal de gemeente Waterland opnieuw dienen te bekijken of er meer middelen nodig zijn. Een dergelijk park beschikt immers het gehele jaar door over een minimaal percentage aan verblijfstoeristen. Voor Uitdam wordt door Landal GreenParks uitgegaan van 200 wooneenheden met gemiddeld 4 personen per huisje. Uitgaande van 70% bezetting komt het totaal aan gastnachten op: 204.400 per jaar. Dit is nog een voorzichtige schatting van Landal (over het algemeen ligt het bezettingspercentage rond 80%). Omgerekend in toeristenbelasting (uitgaande van de huidige belasting): 204.400 x 1,45 = 296.380,- per jaar. Ook zal dit park een behoorlijke economische spin-off voor de gemeente hebben in de vorm van extra werkgelegenheid en meer afname van lokale producten in het gebied. Daarnaast wordt de dagtoerist op Marken gevraagd parkeergelden te betalen en mag ook deze toerist hiervoor iets terug verwachten. Voor alsnog passen de geplande acties in hoofdstuk 5 echter binnen het begrote budget toerisme als hiervoor de genoemde aanpassingen zijn gedaan in de voorjaarsnota en later dit jaar deze lijn wordt voortgezet in de begroting van 2011 en verder. Uiteindelijk zal de - 18 -
nieuwe promotie- en informatievoorzieningstructuur voor iedereen, bezoeker/inwoner/ ondernemer, daadwerkelijk zichtbaar zijn en onmisbaar zijn in onze gemeente. 8. Bronnen Bestaand marktonderzoek (CBS, NRIT en CVTO) Toeristisch Recreatief OntwikkelingsPlan (TROP) Toeristisch Promotieplan Gemeente Waterland Ondernemingsplan Bureau Toerisme Laag Holland (Leisure Result) Ondernemingsplan Stichting Koepel Promotie Waterland i.o. Waterlandsmuseum de Speeltoren (Stuurgroep Waterlandsmuseum de Speeltoren) - 19 -
Bijlage 1. Samenvatting ondernemingsplan Bureau Toerisme Laag Holland De ambities voor met name de toeristische marketing en het gastheerschap in de regio Laag Holland zijn groot. Tegelijkertijd is er het besef dat dit niet gerealiseerd kan worden met de huidige sterk verbrokkelde toeristische informatie- en promotiestructuur. Het hier gepresenteerde ondernemings(business)plan schetst en onderbouwt de contouren van een regionale organisatie die het toeristische gat tussen de werkgebieden van regionale VVV Schiereiland Noord Hollands Midden in het noorden en het ATCB in het zuiden op kan vullen. Deze organisatie zal verder worden aangeduid als Bureau Toerisme Laag Holland. Uitgangspunt hierbij is dat men in de regio het VVV-label wil handhaven en men voor een VVV-organisatie vijf kerntaken ziet weg gelegd. Deze zijn: Marketing en promotie; Informatievoorziening; Kennis en advies; Productontwikkeling; Retail. De kerntaken marketing en promotie, informatievoorziening en productontwikkeling moeten geoperationaliseerd worden naar de toeristische en recreatieve doelgroepen die de regio wil bereiken. Daarbij dient te worden aangetekend dat Bureau Toerisme Laag Holland bij de promotie en marketing zich vooralsnog gaat bedienen van bestaande merken die hun kracht inmiddels bewezen hebben. Dit zijn Marken, Land van Leeghwater, waaronder werelderfgoed Beemster, Monnickendam,. Op het nog nauwelijks ontwikkelde merk Laag Holland zal voorlopig niet worden ingezet. Bureau Toerisme Laag Holland richt zich op de volgende doelgroepen: Nederlandse toeristen die in de regio zijn; Buitenlandse toeristen die in de regio zijn; Nederlandse toerist die primair naar Amsterdam komt; Buitenlandse toerist die primair naar Amsterdam komt; Zakelijke markt. De beoogde organisatie en aanpak van Bureau Toerisme Laag Holland is als volgt: In beginsel worden de activiteiten uitbesteed aan de organisatie van één of meer bestaande aanbieders, zodat voorlopig alle VVV posten door kunnen werken zoals ze dat nu doen. Alleen de aansturing van deze regionale activiteiten wordt meer geconcentreerd en op onze vraag afgestemd. Daarom krijgen de huidige lokale VVV besturen elk een stem in bijvoorbeeld een Adviesraad. Bureau Toerisme Laag Holland koopt de door de deelnemende gemeenten gewenste diensten en producten in, voert regie en zorgt voor kruisbestuiving tussen de deelnemende gemeenten. Zo kan straks in de nieuwe situatie bijvoorbeeld gastvrijheidproducten worden ingekocht bij VVV Noord-Hollands Schiereiland Midden, beursbezoek bij de Noord-Hollandse Compagnie en een e-marketing campagne bij een internetbureau. Het idee is dat met Bureau Toerisme Laag Holland tenminste dezelfde producten en diensten worden geleverd als in de huidige situatie, tegen dezelfde of een lagere prijs en van een hogere kwaliteit. Vanuit de nieuwe organisatie wordt enerzijds een regionaal basispakket aangeboden met daarin alle diensten en producten die regiobreed worden aangeboden of benut. De kosten hiervan worden via een verdeelsleutel over de deelnemende gemeenten verdeeld. Daarnaast kunnen gemeenten tegen kostprijs een pakket op maat bij Bureau Toerisme Laag Holland inkopen, bijvoorbeeld een lokale VVV-post, een marketingcampagne of infozuilen. Tenslotte kan ook het bedrijfsleven diensten en producten bij Bureau Toerisme Laag Holland kopen, bijvoorbeeld advertenties of het laten ontwikkelen of promoten van arrangementen. - 20 -