handel en administratie instructie-/werkboek, deel 1

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 1 handel en administratie instructie-/werkboek, deel 1 Kaderberoepsgerichte leerweg Annie Bosma Paul F.C. Croese Maarten van Esch Hans Kamerbeek Arie Reijn Maarten van der Steeg

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 2 colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. Meppel Auteurs: A. Bosma, P.F.C. Croese, M. van Esch, H. Kamerbeek, A. Reijn, J.M. van der Steeg Redactie: Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie: J.M. van der Steeg Vormgeving: Ontwerpbureau Voltage, Nijmegen Drukker: Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel Bosma, A. Tendens Handel en administratie, instructie-/werkboek deel 1, kaderberoepsgerichte leerweg ISBN: 978 90 6053 461 8 NUR: 161 Trefwoord: Leermiddelen; vmbo Copyright 2005 Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet: www.edu-actief.nl Eerste druk/ derde oplage Dit katern maakt onderdeel uit van Tendens Handel en administratie, instructie-/werkboek deel 1, kaderberoepsgerichte leerweg met ISBN 978 90 6053 461 8. Katernen uit deze uitgave zijn niet los te koop. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from the publisher. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 191 De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 3 inhoud van katern thema oriëntatie op de handel en administratie Thema Oriëntatie op de Handel en administratie Taak 1 Kennismaken met Tendens 7 Taak 2 Wat is handel? 11 Taak 3 Kennismaken met administratie 17 Taak 4 Werken in de handel 22 Taak 5 Werken in de administratie 25 Taak 6 Kennismaken met Top Center 32 Taak 7 Indeling van bedrijven 34 Taak 8 Distributievormen 39 Taak 9 Samenwerkingsvormen 44 Taak 10 Ondernemingsvormen 49 Taak 11 Gezond en veilig werken 56 Taak 12 Hygiënisch werken 62 Taak 13 Milieubewust handelen 65 Taak 14 Technologische vernieuwingen 70 Taak 15 Correct taalgebruik 73 Dit katern maakt onderdeel uit van Tendens Handel en administratie, instructie-/werkboek deel 1, kaderberoepsgerichte leerweg. Het instructie-/werkboek bestaat uit de volgende katernen: Werken met Tendens-Examn! Thema Oriëntatie op de Handel en administratie Thema de afdeling Receptie Thema Uitgaande Goederen Thema Inkomende Goederen Thema de afdeling Boekhouding Thema Verkopen BoekhoudBijlage

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 4 4

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 5 handel en administratie thema oriëntatie op de handel en administratie 5

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 6 Welkom op de opleiding Handel en administratie. Misschien heb je heel erg getwijfeld, misschien wist je al lang dat je deze opleiding ging doen, en hier zit je dan. Je begint nu met de opleiding Handel en administratie. Wat dat precies voor opleiding is, en of het wel de juiste opleiding voor jou is, weet je nu nog niet. Daarom ga je eerst kennismaken. Je gaat allemaal opdrachten doen waarin je te weten komt wat deze opleiding is en of het wel de juiste opleiding voor jou is. Je gaat nu eerst deze methode Tendens verkennen. Begin met Taak 1 Kennismaken met Tendens. 6

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 7 kennismaken met tendens taak 1 Hoe werkt Tendens eigenlijk? Je hebt nu twee boeken voor je liggen, maar wat moet je er precies mee doen? Het wordt je allemaal duidelijk in deze kennismaking. Pak je bronnenboek erbij en ga maar meteen opdracht 1 maken. Lees de korte stukjes tekst tussen de opdrachten goed. Ze vertellen je steeds wat je precies moet doen. Opdracht 1 Pak je bronnenboek en sla het open. Je gaat in dit thema aan vijftien taken werken. Schrijf de namen op van alle taken, in de goede volgorde. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 1 1 1 1 15. 7 Bij elk thema hoort een lijst waarin moeilijke woorden uitgelegd worden. Deze lijst noemen we de begrippenlijst. Zoek de begrippenlijst van dit thema op. Maak daarna opdracht

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 8 Opdracht 2 Schrijf de betekenis op van de volgende woorden/begrippen: Filiaalbedrijf: Recyclen: Ergonomie: Bedrijfscultuur: Branche: Er wordt in Tendens van je verwacht dat je veel zelf doet. Je docent zal zeggen wanneer je iets af moet hebben, maar je zult zelf moeten zorgen dat je het afkrijgt. Je moet ook zelf bekijken hoelang je ermee bezig bent. Dat heet plannen. Maak opdracht 8 Opdracht 3 Stel dat je docent zegt dat een taak over een week af moet zijn. Die taak heeft tien opdrachten. Beantwoord de vragen: a. Als je tien opdrachten moet maken in vijf lessen, hoeveel opdrachten is dat per les? opdrachten per les. b. Als je iets op school niet af krijgt, wat doe je dan met de rest van het werk? Je hebt nu steeds het bronnenboek bekeken. En je werkt nu in het instructie-/werkboek. Maar er is meer bij Tendens. Lees de tekst van Taak 1 op bladzijde 7 en 8 van je bronnenboek. Kijk ook goed naar het schema op bladzijde 7 van je bronnenboek. Maak daarna opdracht 4 tot en met 7.

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 9 Opdracht 4 Heel belangrijk bij Tendens is de cd-rom. Die vind je bij de katernen. Op de cd-rom staan allerlei opdrachten en filmpjes. Je gaat nu een filmpje bekijken. Start je cd-rom. Ga naar Thema Oriëntatie op de Handel en administratie. Ga naar Taak 1 Kennismaken met Tendens. Bekijk het filmpje Kennismaken met de handel en administratie en beantwoord dan de volgende vraag. Wat viel jou op in het filmpje? Opdracht 5 In Tendens zijn er veel opdrachten die je via internet moet doen. Die opdrachten vind je ook op internet. Ga naar www.tendenssite.nl. Ga naar Handel en administratie. Ga naar Internetopdrachten. Ga dan naar Thema Oriëntatie op de Handel en administratie. Ga naar Taak 1 Kennismaken met Tendens. Maak de opdrachten. Opdracht 6 Is het je ook opgevallen? Als je gaat werken met de computer, staat er voor de opdracht een icoon (getekend plaatje). Blader je instructie-/werkboek eens door. Er komen nog twee iconen voor. Welke iconen zijn dat? 9 Om alles wat je print netjes te bewaren heb je een map nodig. Zet je naam op de map. Zet de map op een vaste plek in het lokaal. Opdacht 7 Dit thema is verdeeld in taken. Beantwoord de volgende vragen. a. Hoeveel taken ga je maken bij dit thema? Ik ga taken maken. b. Hoeveel opdrachten ga je maken bij dit thema? Ik ga opdrachten maken. Veel opdrachten in Tendens moet je zelf doen, zonder de hulp van een ander. Sommige opdrachten mag je met meer personen tegelijk doen. Je moet dan wel goede afspraken maken over wie wat doet. Vorm een groepje met drie andere klasgenoten. Maak dan samen opdracht 8 en 9.

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 10 Opdracht 8 Je zit nu in een groep met drie andere klasgenoten. Jullie krijgen samen de volgende opdracht: Kies een docent uit aan wie jullie de vragen willen gaan stellen. Jullie gaan uitzoeken wat die docent als hobby s heeft. Bedenk samen tien vragen die jullie aan de docent willen stellen. Maak een vragenlijst. Maak een afspraak met jullie docent om de vragen te stellen. Schrijf een kort verslag van het vraaggesprek en maak het mooi met foto s van de docent, jullie zelf en plaatjes die met de hobby te maken hebben. Nu moeten jullie het werk eerlijk gaan verdelen. Hoe zouden jullie dat doen? Schrijf op wie welk onderdeel doet. Laat dat aan je docent zien. Werk vervolgens ook echt deze opdracht uit in Word. Als alles klaar is print je het uit en bewaar je het in je portfoliomap. 10 Opdracht 9 Vergelijk jullie werkverdeling uit opdracht 8 met die van een ander groepje. Hebben jullie het werk op dezelfde manier verdeeld? Zo niet, wie heeft de beste of handigste verdeling? Bespreek het met de andere groep. Verbeter je afspraken als dat nodig is. Als je werkt in de handel of in de administratie of op een andere werkplek, is je houding heel belangrijk. Het is niet het allerbelangrijkste dat je alles weet. Veel belangrijker is het dat je vriendelijk bent tegen klanten en tegen collega s. Dat je goed je best doet, probeert zelfstandig te zijn. En zo zijn er nog veel meer houdingsaspecten op te noemen. Je zult regelmatig een opdracht over een bepaald houdingsaspect tegenkomen. Je vraagt dan aan de docent de koffer 11 voor gedrag. Je gaat dan een filmpje kijken en samen met andere klasgenoten een opdracht uitvoeren. Maak nu opdracht 10. Opdracht 10 Vraag aan je docent de koffer 11 voor gedrag. Pak de instructiekaart met de titel Help, ik verzuip. Lees de instructiekaart eerst goed door. Spreek met twee of drie klasgenoten af dat zij dezelfde instructiekaart en film gaan bekijken. Als je de kaart doorgelezen hebt, zoek je het filmpje op. Deze staat op dvd of op video. Je kijkt eerst naar de fout -versie. Volg verder de aanwijzingen die op de instructiekaart staan. Je hebt nu Taak 1 Kennismaken met Tendens afgerond. Werk nu je dossier bij. Ga daarna verder met de volgende taak.

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 11 wat is handel? taak 2 Je hebt gekozen voor de richting Handel en administratie. Dat is een goede keus. Het is een heel brede opleiding. Dat wil zeggen dat je veel verschillende dingen leert. Je leert van alles over administratie en over handel. In deze taak staat de handel centraal. Lees de tekst Inleiding en Branches op bladzijde 9 van je bronnenboek. Maak daarna opdracht 11 tot en met 17. Opdracht 11 Wat betekent handel? Opdracht 12 Schrijf in eigen woorden op wat een branche is. Opdracht 13 Een benzinepomp waar ook allerlei levensmiddelen worden verkocht, is een voorbeeld van: Opdracht 14 Kies uit de lijst van de detailhandel twee branches. Schrijf de naam van de branche op en schrijf bij iedere branche vijf artikelen die daarbij horen. Branche 1: 5. Branche 2: 5. 11 Opdracht 15 Start je cd-rom. Ga naar Thema Oriëntatie op de Handel en administratie. Ga naar Taak 2 Wat is handel? Bekijk het filmpje Detailhandel en beantwoord daarna de volgende vragen. a. Als een winkelier artikelen verkoopt uit twee of meer branches, hoe noem je dat dan? Artikelen verkopen uit twee of meer branches noemen we

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 12 b. Er zijn winkels die alleen maar artikelen uit één branche verkopen. Deze winkels verkopen alles wat er op dat gebied te koop is. Als winkels alleen maar artikelen uit één branche verkopen, dan doen zij aan: c. Er zijn winkels die heel veel verschillende artikelen verkopen. Hierdoor kun je niet meer zien tot welke branche de winkel behoort. Als je niet meer aan de artikelen kunt zien tot welke branche een winkel hoort, spreek je van: Bij een tankstation kun je veel verschillende artikelen kopen. 12 Opdracht 16 a. Schrijf vier namen van winkels op waaraan je duidelijk kunt zien tot welke branche ze behoren. b. Schrijf vier namen van winkels op waaraan je niet meer kunt zien tot welke branche ze behoren. Opdracht 17 Schrijf de namen van twee winkels op uit het winkelcentrum bij jou in de buurt die artikelen uit verschillende branches verkopen. Naam van winkel 1: Deze winkel verkoopt artikelen uit de volgende branches: 5.

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 13 Naam van winkel 2: Deze winkel verkoopt artikelen uit de volgende branches: 5. Aan ieder artikel dat je in een winkel koopt zijn dingen toegevoegd. Zo wordt er van alles toegevoegd om van schapenwol een trui te maken die in een winkel wordt verkocht. Elke waarde die wordt toegevoegd zorgt ervoor dat de prijs van het artikel hoger wordt. Lees de tekst De bedrijfskolom op bladzijde 10 en 11 van je bronnenboek. Maak opdracht 18 en 19 alleen. Maak daarna opdracht 20 en 21 samen met een klasgenoot. Opdracht 18 Start je cd-rom. Ga naar Thema Oriëntatie op de Handel en administratie. Ga naar Taak 2 Wat is handel? Bekijk het filmpje De handel en beantwoord dan de volgende vragen. a. Wat wordt bedoeld met handel? b. Wat is jou het meest opgevallen in het filmpje? 13 Opdracht 19 Van appels uit Nederland wordt appelmoes gemaakt. En deze appelmoes wordt in Duitsland verkocht. Hoe verloopt dat proces precies? Schrijf de stappen op om van appels appelmoes te maken die in Duitsland wordt verkocht. Opdracht 20 Zet de woorden in de goede volgorde. papierfabriek schrijver boomkwekerij transporteur uitgever houtzagerij boekhandel houtgroothandel

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 14 Opdracht 21 Kies een folder uit de folderbak. Zoek twee artikelen uit de folder die jullie leuk vinden. Kruis in het volgende rijtje telkens de toegevoegde waarde aan. Het is de toegevoegde waarde waarvan jullie denken dat deze hoort bij de gekozen artikelen. artikel 1: artikel 2: Waarden Artikel 1 Artikel 2 Transport Bewerking van de grondstof Bewerking van het materiaal (uit de grondstof) Kleur Opdruk Bewaren of opslag Het merk (Nike, Coca-Cola, Philips) Houdbaarheid Vormgeving Service (thuis bezorgen, pinnen, kopje koffie) Maak nu opdracht 22 weer alleen. 14 Opdracht 22 Voor deze opdracht heb je nodig: inpakpapier schaar plakband. Het (feestelijk) inpakken van het artikel dat de klant gekocht heeft, geeft een meerwaarde aan het artikel. Kies een artikel uit de winkel bij jullie in het praktijklokaal en pak dit feestelijk in. Het artikel is een cadeautje. Maak het zo mooi mogelijk. In de tekst die je hebt gelezen worden ook integratie en differentiatie behandeld. Daarover gaat de volgende opdracht. Maak opdracht 2

4611_HA_WB_1_orientatie_k 26-05-2005 09:16 Pagina 15 Opdracht 23 Beantwoord de volgende vragen. a. Een groothandel in hout en een transporteur gaan samen in één bedrijf. Hoe noem je dat? b. De uitgeverij wordt opgesplitst in een uitgeverij en een aparte drukkerij. Hoe noem je dat? Een van de belangrijkste doelen van de handel is om te voldoen aan de vraag van de consument. Lees de tekst Vraag en aanbod op bladzijde 11 en 12 van je bronnenboek. Maak dan opdracht 24 tot en met 26. Opdracht 24 Zoek in je verkooplokaal naar vijf artikelen die niet uit Nederland komen. Noem het product en het land waar het vandaan komt. Artikel 5. Land van herkomst Opdracht 25 Zet achter de volgende zinnen of het gaat om het verschil in: hoeveelheid, plaats, tijd of kennis. 15 Jij wilt: alles weten over de nieuwe spelcomputer een muziek-cd kopen wanneer jij dat wilt één fiets per keer kunnen kopen een brood in de buurt kunnen kopen Het verschil is: Opdracht 26 Aan het eind van de taken vind je een overzicht van de belangrijkste onderdelen van een taak. We noemen dit de taak in het kort. Vul de juiste woorden in de lege vakken in. Taak in het kort Inkopen en weer verkopen van goederen met het doel om winst te maken is Winkels die hetzelfde soort artikel verkopen doen aan