Rapportage verlenging. Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht

Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht juni december 2014 Projectnaam : Inzamelproef grondstoffen Datum Versie/revisie Status Hoogbouw Dordrecht Opdrachtgevers : Eelco Hoff, Moniek Reijnders 9 feb. 2015 01. Concept Projectleider : Sharon van der Spek 14 feb. 2015 02. Concept Projectgroep : Ralf Arents, Aedske Bonnema, 15 april 2015 03. Concept Viona de Bruyn, Chantal Chin A Foeng, Jos Erkelens, Pieter Fokkens, Willem Jan Kraanen, Saskia den Ouden, Gert Roos, Karin Vester 24 april 2015 04. Definitief Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 1 van 36

Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Wat zijn de resultaten per wijk per afvalstroom?... 4 2.1 Gft-afval... 4 2.2 Oud papier en karton... 8 2.3 Kunststofverpakkingen... 10 2.4 Restafval... 12 3. Wat is het stadsbrede milieu- en kosteneffect van de proef?... 14 4. Tot slot... 15 Bijlagen... 16 Bijlage I: Aanbiedgedrag gft-afval binnenstad... 17 Bijlage II: Aanbiedgedrag gft-afval Crabbehof... 18 Bijlage III: Aanbiedgedrag oud papier en karton Crabbehof... 19 Bijlage IV: Aanbiedgedrag kunststofverpakkingen Crabbehof... 20 Bijlage V: Aanbiedgedrag restafval binnenstad... 21 Bijlage VI: Aanbiedgedrag restafval Crabbehof... 22 Bijlage VII: Sorteeranalyse (2 e effectmeting)... 23 Bijlage VIII: Uitgangspuntenoverzicht... 36 Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 2 van 36

1. Inleiding Van september 2013 tot en met mei 2014 is de proef Dordts Afval Wordt Grondstof uitgevoerd. Tijdens de proef is gemeten of en hoeveel het gescheiden aanbod van papier, gft-afval en kunststofverpakkingen bij niet grondgebonden woningen en in een binnenstadgebied toeneemt als er meer mogelijkheden zijn om deze afvalstromen te scheiden. Tevens is berekend wat het effect van de toename is op het totale scheidingpercentage en op de afvalstoffenheffing als het inzamelmodel van de proef vertaald zou worden naar alle hoogbouw en naar de binnenstad van de gemeente Dordrecht. Omdat na afloop van de proefperiode is geconstateerd dat er op onderdelen nog onvoldoende gegevens waren, is besloten de proef te verlengen tot en met 31 december 2014. Het ging om behoefte aan: meer wegingen van gft-afval in Crabbehof voor een nauwkeurigere koppeling met de vulgraden; meer wegingen van kunststofverpakkingsafval in Crabbehof omdat de eerste vrachten vervuild waren met restafval; meer wegingen van restafval zodat een eventuele daling hiervan zichtbaar zou kunnen worden. De verlenging is ook ingesteld omdat er kansen werden gezien het gescheiden aanbieden van afvalstromen te verbeteren en ook om de kosten te reduceren: de biozakken zijn tijdens de verlenging op aanvraag gratis toegezonden in plaats van de eerdere standaard huis aan huis bezorgrondes; de zakken voor kunststofverpakkingen konden tijdens de verlenging net als voorheen in de supermarkten opgehaald worden, in plaats van de huis aan huis bezorgrondes tijdens de proef; de ATZ containers in Crabbehof die voor papier gebruikt werden, zijn vervangen door standaard papiercontainers met toegangscontrole, minder ledigingskosten, minder storingen door verklemming en een betere vulgraad; de huis aan huis inzameling van gft in de binnenstad is omgezet naar een brengsysteem met een gft-container naast de restafvalcontainer zoals in Crabbehof, zodat iedereen op het zelf gewenste moment gft-afval kan wegbrengen. In voorliggend document worden de resultaten zoals geboekt tijdens de verlengingsperiode weergegeven. Ook worden de resultaten van het eerste deel van de proef herhaald om een vergelijking mogelijk te maken. Herhaling van de achtergronden van de proef, uitleg over de inzamelmodellen met hogere service en de ingezette communicatie vindt in voorliggend document niet plaats. Daarvoor en voor een uitgebreide weergave van de resultaten en bevindingen van de oorspronkelijke proefperiode wordt verwezen naar het rapport Eindrapportage, Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht, periode september 2013 mei 2014, 11 juni 2014 (versie 4). Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 3 van 36

2. Wat zijn de resultaten per wijk per afvalstroom? Vooraf De eerste fase van de proef is van september 2013 tot en met mei 2014. De verlengde proef is van juni 2014 tot en met december 2014. In de verlengde proefperiode zijn in de zomerperiode van week 23 tot en met week 33 geen aparte metingen verricht buiten het standaard inzamelschema. Daar waar kilogrammen per huishouden vermeld staan, is de berekening van deze kilogrammen gebaseerd op alle huishoudens in het betreffende proefgebied. Er is geen rekening gehouden met leegstand in het gebied. Tijdens de eerste fase van de proef is dat in de rapportage wel gedaan, op basis van uitblijvend pasgebruik. 2.1 Gft-afval Binnenstad Tijdens het eerste deel van de proef werd het gft-afval twee keer per week in de avonduren opgehaald. Bewoners van het proefgebied hadden hiervoor een 10 liter gft-emmertje gekregen en diegenen die het emmertje in ontvangst hadden genomen, kregen ook iedere acht weken 16 biozakken thuisgestuurd. Het resultaat van deze huis aan huis inzameling zou, omgerekend naar een jaar, leiden tot een aanbod van 48 kilo gft-afval per huishouden per jaar. Uit de gehouden bewonersenquête bleek dat de meeste mensen liever een voorziening in de wijk zouden willen waar het gft-afval naartoe gebracht kan worden. Er zijn vijf gft-boxen geplaatst naast de bestaande ondergrondse containerlocaties voor restafval. De gft-containers waren eerst minicontainers aan beugels, omdat de gft-boxen nog niet geleverd waren bij het stoppen van de huis aan huis inzameling. Sinds week 40 (eind september, begin oktober 2014) staan er gft-boxen met toegangsregulering in het proefgebied binnenstad en is het mogelijk het aanbiedgedrag te meten. Hieruit blijkt dat (zie ook bijlage I): 66 huishoudens in de periode week 40 tot en met week 52 van 2014 de gft-boxen weleens hebben geopend, dat is 16 procent van de huishoudens; 35 huishoudens regelmatig gft-afval aanbieden, dat is 8,6 procent van het totaal; er per week gemiddeld 28 huishoudens gft-afval aanbieden en het gemiddelde aanbod is 1,5 keer per week. Om de kosten voor de gft-inzameling te beperken, is besloten om tijdens de verlengde proef de biozakken niet meer in standaard rondes huis aan huis te verspreiden. De zakken konden aangevraagd worden en werden gratis thuisbezorgd. Hier hebben 26 huishoudens in het gebied gebruik van gemaakt. Dat is zes procent van het aantal huishoudens. Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 4 van 36

De gft-boxen zijn iedere week één keer leeggemaakt. Om de inzamelronde is het ingezamelde gftafval gewogen. Gemiddeld zat er in de vijf gft-containers per inzamelronde 273 kilo gft-afval. Bij verdeling van het aanbod over alle huishoudens in het gebied zou er in het gebied per jaar 35 kilo gft-afval per huishouden opgehaald worden. Dit resultaat is verkregen op basis van drie maanden, waardoor niet met zekerheid gesteld kan worden dat dit resultaat ook daadwerkelijk in een jaar gerealiseerd wordt (het is onduidelijk of er seizoensinvloeden zijn). Gft-afval binnenstad Alle huishoudens in het gebied Inzamelresultaat voor de proef Resultaat proef: tot en met mei 2014 (per huishouden per jaar) Resultaat verlenging: juni december 2014 (per huishouden per jaar) Input voor berekening stadsbreed model 0 kilo 48 kilo 35 kilo 35 kilo Hierbij dient opgemerkt te worden dat tijdens de eerste fase van de proef 220 huishoudens voorzien zijn van een emmertje, maar dat niet gemeten kon worden wie gft-afval heeft aangeboden. Bij de berekening van het aanbod per deelnemend huishouden is er van uitgegaan dat iedereen het emmertje gebruikte. Tijdens de inzamelrondes zijn er echter (per keer) circa 50 emmertjes geteld door de inzamelploeg. Dat zou betekenen dat er circa 50 huishoudens deel hebben genomen aan het aanbieden van gft-afval. Of dat altijd dezelfde huishoudens waren, kan niet gezegd worden omdat de emmertjes niet voorzien waren van een identificatie. Samenvattende conclusie binnenstad: het aanbod gft-afval is tijdens de verlenging gedaald van 48 kilo per huishouden naar 35 kilo per huishouden; er zijn minder kosten gemaakt voor de gft-inzameling omdat er geen huis aan huis inzamelrondes meer zijn en er geen biozakjes meer standaard bij elke huishouden worden bezorgd; voor de proef was er geen gft-afval inzameling en de stijging is volledige milieuwinst; de kwaliteit van het gft was net als in fase 1 erg goed en volledig composteerbaar. Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 5 van 36

Crabbehof In Crabbehof zijn bij de start van de proef verzamelcontainers geplaatst en deze zijn ook tijdens de verlenging van de proef blijven staan. Vanaf week 7 (2014) is er data beschikbaar van het pasgebruik. Uit het pasgebruik blijkt dat het gemiddeld aantal huishoudens dat per week gft-afval aanbiedt en het gemiddelde aantal aanbiedingen per week in verlengde proefperiode met circa een kwart is gedaald (zie ook bijlage II): van week 7 tot aan de zomer (week 22) waren er gemiddeld 93 huishoudens per week met pasgebruik en waren er gemiddeld 137 aanbiedingen per week; in de zomerperiode (week 23 tot en met 33) waren er gemiddeld 82 huishoudens per week met pasgebruik en waren er gemiddeld 128 aanbiedingen per week; vanaf week 34 tot en met het einde van de verlenging (week 52) waren er gemiddeld 69 woningen per week met pasgebruik en waren er gemiddeld 106 aanbiedingen per week. In totaal hebben 310 huishoudens de gft-container weleens gebruikt. Dat is 50% van het totaal aantal huishoudens in het proefgebied. In totaal heeft 14,5% van de huishoudens (91 huishoudens) actief de gft-containers geopend. Het gemiddelde aantal gft-aanbiedingen per week per huishouden is tijdens de verlenging gelijk gebleven aan de eerste fase van de proef: gemiddeld wordt er 1,5 keer per week gft-afval aangeboden. Ondanks dat er geen onderzoek naar is gedaan en andere mogelijke factoren niet onderzocht zijn, zou het zo kunnen zijn dat het niet meer standaard verstrekken van biozakjes leidt tot een daling in het aantal mensen dat gft-afval gescheiden aanbiedt (fase 2 heeft een daling van 25% actieve gft scheiders laten zien). Mogelijk hebben de biozakjes wanneer ze standaard toegezonden worden een attentiewaarde, waardoor mensen gefaciliteerd worden in en herinnerd worden aan het scheiden van gft-afval. Sinds het niet meer standaard verstrekken van de biozakjes hebben uit het proefgebied 42 huishoudens de zakjes aangevraagd. Dat is zeven procent van het aantal huishoudens. Tijdens de eerste fase van de proef zijn er slechts enkele metingen van het aangeboden gewicht gft-afval geweest. Omdat er afwijkingen waren in de metingen is uitgegaan van de laatste meting (uitgevoerd in maart) waarbij er in de zeven containers 360 kilo gft-afval zat. Tijdens de verlengde proef zijn er meerdere metingen uitgevoerd, conform een van de doelen van de verlenging. Hierdoor is het aanbod nauwkeuriger in beeld gebracht en blijkt dat het berekende jaaraanbod van de eerste proefperiode hoog was. Dit kan komen door het meetmoment en het aanwezige gft-afval op dat moment. Gemiddeld is er tijdens de verlenging in een ronde 118 kilo gft-afval opgehaald. Wanneer het gft-aanbod tijdens de verlengde proef gebruikt wordt om een jaaraanbod per huishouden te berekenen, is het berekende jaaraanbod per huishouden 10 kilo. Gft-afval Crabbehof Alle huishoudens in het gebied Inzamelresultaat voor de proef Resultaat proef: tot en met mei 2014 (per huishouden per jaar) 0 kilo 37 kilo (op basis van één meting in maart) Resultaat verlenging: juni december 2014 (per huishouden per jaar) Input voor berekening stadsbreed model 10 kilo 10 kilo Samenvattende conclusie Crabbehof: het aanbod gft-afval in Crabbehof is gemiddeld 10 kilo per huishouden per jaar; tijdens de verlenging is er een daling van 25% in het aantal huishoudens dat gft-afval aanbiedt, mogelijk omdat er geen biozakjes meer standaard huis aan huis zijn verspreid waardoor het attentie moment is verloren; voor de proef was er geen gft-afval inzameling en de stijging is volledige milieuwinst; de kwaliteit van het gft was net als in fase 1 erg goed en volledig composteerbaar. Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 6 van 36

Binnenstad VERSUS Crabbehof: 35 kilo versus 10 kilo gft-afval per huishouden Het inzamelmodel in de binnenstad en in Crabbehof was tijdens de verlengde proef gelijk: inzameling van gft-afval in verzamelcontainers met toegangsregulering en biozakjes op aanvraag gratis thuisbezorgd. De resultaten lopen uiteen. In de binnenstad wordt gemiddeld per huishouden 35 kilo gft-afval aangeboden. In Crabbehof is dat gemiddeld 10 kilo. Hier zijn meerdere redenen voor te bedenken: De aanwezige tuinen in de binnenstad kunnen een verklaring bieden. Het afval uit deze stadstuinen kan zwaarder zijn dan het gf-afval dat uit de galerijwoningen in Crabbehof komt. De houding van de personen die in de twee wijken wonen, kan verschillen. Uit de eerste enquête bleek dat in de binnenstad meer mensen betrokken zijn bij afvalscheiding dan in Crabbehof. Door middel van een tweede onderzoek in Crabbehof zal bezien worden of de achterliggende motivatie inzichtelijk gemaakt kan worden en duidelijk kan worden welke triggers kunnen leiden tot meer afvalscheiding. De meetmomenten in Crabbehof kunnen een vertekend beeld geven, omdat in maart wel een resultaat gelijk aan de binnenstad is gehaald. Omdat er voor de proef geen gft-afval inzameling in beide gebieden was, is de stijging in beide wijken volledige milieuwinst. Onderstaande tabel vat de resultaten van de proefgebieden samen. Kilogrammen gft-afval per huishouden per jaar Aanvraag biozakjes Binnenstad 35 kilo 24 huishoudens = 6% Crabbehof 10 kilo 42 huishoudens = 7% Pasgebruik op gftcontainers 66 huishoudens = 16% (5 containers op 407 huishoudens = 89 huishoudens per container) 301 huishoudens = 50% en 14% scheidt gft-afval regelmatig (7 containers op 626 huishoudens = 81 huishoudens per container) Gemiddeld aantal aanbiedingen per week Inzamelgegevens 1,5 273 kilogram gemiddeld per inzamelronde / 5 minicontainers / gemiddeld 55 kilo per minicontainer 1,5 118 kilogram gemiddeld per inzamelronde / 7 minicontainers / gemiddeld 17 kilo per minicontainer Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 7 van 36

2.2 Oud papier en karton Binnenstad Papier werd in de binnenstad voor de proef één keer per vier weken opgehaald. Deze inzameling leidde tot een gemiddeld jaaraanbod van 84 kilo per huishouden. Tijdens de proefperiode is die inzameling verhoogd naar een keer per twee weken. De eerste fase van de proef leidt tot gemiddeld 99 kilo papier per huishouden per jaar. Tijdens de verlenging is een daling waarneembaar tot 82 kilo papier per jaar per huishouden. Dit zou aan de vakantieperiode kunnen liggen. Bovendien is het papier in heel Dordrecht gedaald in de tweede helft van 2015 met vijf procent. Over de hele proefperiode leidt het aanbod gemiddeld tot 92 kilo per huishouden per jaar. Papier binnenstad Alle huishoudens in het gebied Inzamelresultaat voor de proef Resultaat proef: tot en met mei 2014 (per huishouden per jaar) Resultaat verlenging: juni december 2014 (per huishouden per jaar) Gemiddeld resultaat proef Input voor berekening stadsbreed model 84 kilo 99 kilo 82 kilo 92 kilo 92 kilo Uitgaande van het resultaat van de verlengde proef, zou een verhoogde inzamelfrequentie niet tot meer inzamelresultaat leiden. Het papier lijken de bewoners van het proefgebied te verdelen over de extra rondes. Hierdoor zijn er wel hogere kosten voor de inzameling omdat de inzamelfrequentie verdubbeld is maar neemt het aanbod niet toe. Hierdoor zijn er geen extra inkomsten voor de papieropbrengst en blijven besparingen door dalingen in het restafval uit. Omdat de periode van de verlengde proef zeven maanden is en er ook resultaten zijn van nog eens negen maanden uit de eerste fase van de proef, is het aannemelijker dat het gemiddelde aanbod van de totale proefperiode het jaaraanbod voorspelt. Dat zou betekenen dat een verdubbeling van de inzamelfrequentie leidt tot gemiddeld per huishouden tien procent meer papier: van 84 kilo naar 92 kilo. Ondanks dat dit een extra milieuwinst is, kan een afweging in de beleidsdriehoek service-milieu-kosten leiden tot het besluit dat deze extra milieuwinst niet opweegt tegen de extra inzamelkosten. Samenvattende conclusie binnenstad: door het verdubbelen van de inzamelfrequentie van papier wordt er gemiddeld per huishouden per jaar tien procent meer papier ingezameld. Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 8 van 36

Crabbehof In Crabbehof zijn verzamelcontainers voor papier geplaatst en is de huis aan huis inzameling gestopt. Het idee was dat het papieraanbod zou toenemen als bewoners van flats op ieder gewenst moment papier zouden kunnen aanbieden. Tijdens de eerste fase van de proef is gewerkt met ATZ containers met toegangsregulering. Deze containersoort bleek niet geschikt en tijdens de verlengingsperiode zijn er andere containers geplaatst (vanaf week 41 2014 in gebruik). Uit het pasgebruik blijkt het volgende (zie ook bijlage III): 538 huishoudens in het gebied hebben weleens papier aangeboden; o 40 procent van de huishoudens scheidt actief papier; er is tijdens de verlenging een daling in het aantal papieraanbiedingen per week mogelijk omdat bij de nieuwe containers een klep en geen trommel is en er dus per keer meer papier in de container gedaan kan worden; o gemiddeld werd er tijdens de eerste fase van de proef 259 keer per week papier aangeboden, tijdens de verlenging -maar nog wel met de ATZ containers- was dat gemiddeld 250 keer per week en sinds de nieuwe containers er zijn, is er gemiddeld per week 224 keer een papieraanbieding; er is een toename in het aantal huishoudens dat gemiddeld per week papier aanbiedt; o gemiddeld waren er tijdens de eerste fase van de proef 134 huishoudens die papier aanboden, tijdens de verlenging -maar nog met de ATZ containers- waren dat gemiddeld 130 huishoudens per week en sinds de nieuwe containers zijn er gemiddeld 144 huishoudens die per week papier aanbieden. Tijdens de eerste fase van de proef werd er gemiddeld in het hele proefgebied 64 kilo papier per huishouden aangeboden. In de eerste fase van de verlenging is dat aanbod, omgerekend naar een jaar, gedaald naar 56 kilo. De storingen aan de containers kunnen hiervoor als oorzaak aangewezen worden. Sinds de nieuwe containers is het aanbod gestegen naar, omgerekend, een jaaraanbod van 76 kilo per huishouden. Dit resultaat is verkregen op basis van drie maanden, waardoor niet met zekerheid gesteld kan worden dat dit resultaat ook daadwerkelijk in een jaar gerealiseerd wordt. Uitgaande van de 76 kilo is in vergelijking met de inzameling van voor de proef het gemiddelde aanbod papier per huishouden per jaar gestegen met 33 procent. Papier Crabbehof Alle huishoudens in het gebied Inzamelresultaat voor de proef Resultaat proef: tot en met mei 2014 (per huishouden per jaar) Resultaat verlenging: van juni tot en met week 40 Resultaat verlenging: Week 41 tot en met week 52 Input voor berekening stadsbreed model 58 kilo 64 kilo 56 kilo 76 kilo 76 kilo Samenvattende conclusie Crabbehof: door het plaatsen van verzamelcontainers voor papier wordt er gemiddeld per huishouden per jaar 33 procent meer papier ingezameld. Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 9 van 36

Binnenstad VERSUS Crabbehof: 92 kilo versus 76 kilo papier per huishouden De inzamelmodellen voor papier verschillen in de twee proefgebieden. In de binnenstad is de inzameling een keer per twee weken aan huis en is er een gemiddeld jaaraanbod per huishouden van 92 kilo. Het effect van een verhoging van de inzamelfrequentie is dat er 10 procent meer papier per huishouden wordt ingezameld. Bij een afweging in de afvalbeleidsdriehoek kan besloten worden dat de verdubbeling van de service en de verdubbeling van de kosten niet opwegen tegen het behaalde milieurendement. In Crabbehof zijn verzamelcontainers neergezet en is het aanbod papier per huishouden per jaar gestegen met 33 procent naar 76 kilo. Hier is de service ook toegenomen omdat papier 24 uur per dag en zeven dagen per week weggegooid kan worden. De kosten voor de inzameling zijn ook toegenomen omdat er nu gewerkt wordt met verzamelcontainers die wekelijks geleegd worden. Wel is er compensatie voor deze kosten door de hogere papieropbrengsten. Rendement voor het milieu is ook aanwezig omdat er per huishouden 33 procent meer papier wordt opgehaald. 2.3 Kunststofverpakkingen Binnenstad Ook voor kunststofverpakkingen is de inzamelfrequentie verdubbeld: van een keer per twee weken naar een wekelijkse inzameling. Voor de inzamelproef werd er gemiddeld per jaar 8,5 kilo kunststofverpakkingen per huishouden ingezameld. Tijdens de eerste fase van de proef was dat gemiddeld 13 kilo per huishouden. In de tweede fase van de proef is dit aanbod gestegen naar 18 kilo per huishouden. Over de hele periode leidt het aanbod gemiddeld tot 15 kilo per huishouden per jaar. Vanaf april worden er geen kunststofzakken meer standaard huis aan huis verspreid en kunnen de zakken opgehaald worden op de bestaande distributiepunten. Kunststofverpakkingen Alle huishoudens in het gebied binnenstad Inzamelresultaat voor de proef Resultaat proef: tot en met mei 2014 (per huishouden per jaar) Resultaat verlenging: juni december 2014 (per huishouden per jaar) Gemiddeld resultaat proef Input voor berekening stadsbreed model 8,5 kilo 13 kilo 18 kilo 15 kilo 15 kilo Uitgaande van het resultaat van de totale proefperiode, leidt een verhoogde inzameling tot 76 procent meer aanbod van kunststofverpakkingen. In heel Dordrecht is het aanbod van 3,3 procent gestegen in 2014 ten opzichte van 2013. Er zijn ook hogere kosten voor de inzameling omdat de inzamelfrequentie verdubbeld is. De inkomsten nemen ook toe omdat er een vergoeding wordt ontvangen voor het gescheiden ingezamelde kunststof. Ook zullen de verwerkingskosten iets dalen omdat de gescheiden ingezamelde kunststofverpakkingen niet meer verbrand worden met het restafval. Het al dan niet huis aan huis verspreiden van zakken voor het aanbieden van kunststofverpakkingen lijkt geen effect te hebben op het gemiddelde aanbod. Een afweging in de beleidsdriehoek service-milieu-kosten kan leiden tot het besluit dat deze extra milieuwinst opweegt tegen de extra inzamelkosten. Samenvattende conclusie binnenstad: door het verdubbelen van de inzamelfrequentie van kunststofverpakkingen wordt er gemiddeld per huishouden per jaar 76 procent meer kunststofverpakkingen ingezameld. Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 10 van 36

Crabbehof In Crabbehof zijn ondergrondse containers gebruikt om kunststofverpakkingen in te zamelen. Hiertoe zijn bestaande restafvalcontainers veranderd naar containers voor kunststofverpakkingen. Aanvankelijk werden de containers voor kunststofverpakkingen toch gebruikt om restafval in weg te gooien. Door containers te verplaatsen en alleen mini milieustraatjes containers voor gft-afval, papier, kunststofverpakkingen en restafval te creëren, is getracht het verkeerde aanbiedgedrag te stoppen. Ook zijn de containers voor kunststofverpakkingen geheel oranje gemaakt. Deze acties waren succesvol en hebben geleid tot een daling van circa 33 procent in het gemiddeld aantal openingen per week en gemiddeld per week 14 procent minder huishoudens die afval in de oranje containers weggooiden (zie ook bijlage IV). Sinds april is het afval dat werd aangeboden in de oranje containers, ook bij de verwerking aangeboden als kunststofverpakkingen. Vanaf april werden er geen plastic zakken meer standaard huis aan huis verspreid en kunnen de zakken opgehaald worden op de bestaande distributiepunten. Kijkend naar het aanbod tijdens deze verschillende periodes varieert het omgerekende jaaraanbod van 23 tot 17 kilo. Uitgaande van het laatst behaalde resultaat van 17 kilo is er met het nieuwe inzamelmodel meer dan een verdubbeling van het aanbod kunststofverpakkingen gerealiseerd. Omdat het aanbod in de oranje containers tijdens de eerste maanden van de proef vervuild was met restafval, zijn er gedurende de proef en tijdens de verlenging sorteringen uitgevoerd van het kunststofverpakkingsafval. Het resultaat van deze eerste drie sorteringen was dat het restafval tussen de 58 en 73 gewichtsprocent uit kunststofverpakkingen bestond (sorteringen in maart, juni en oktober). In november 2014 is er nog een sortering uitgevoerd waarbij er een onderscheid is gemaakt naar de twee containers op de Groen van Prinstererweg en de overige vijf containers. Het vermoeden bestond, dat de vervuiling in de containers aan de Groen van Prinstererweg hoger zou zijn dan in de andere containers. Dit was mede op basis van visuele controles door de handhaving. De sortering heeft uitgewezen dat dit vermoeden juist was. Het afval in de containers aan de Groen van Prinstererweg bestond slechts voor 27 procent uit kunststofverpakkingen. Het afval in de andere containers bestond voor 78 procent uit kunststofverpakkingen. De geconstateerde vervuiling weegt mee in het resultaat per huishouden per jaar. Wel dient in acht genomen te worden dat gemeenten vanaf 2015 alleen een vergoeding ontvangen voor kunststofverpakkingen die na sortering geschikt blijken voor hergebruik. In 2014 werd de vergoeding nog gegeven voor het totaal aan aangeleverde kunststof. Kunststofverpakkingen Alle huishoudens in het gebied Crabbehof Inzamelresultaat voor de proef Inzamelresultaat april, mei en juni met verstrekking zakken 6,4 kilo 23 kilo (incl. de vervuiling met restafval) Inzamelresultaat juni, juli en augustus met uitloop zakken in bezit van standaard verstrekking Resultaat verlenging vanaf september, zonder zakken verstrekking (per huishouden per jaar) Input voor berekening stadsbreed model 17 kilo 17 kilo 13 kilo (78% van het aanbod) Samenvattende conclusie Crabbehof: door het inzamelen van kunststofverpakkingen met verzamelcontainers is het aanbod meer dan verdubbeld, waarbij echter rekening gehouden moet worden met de aanwezige vervuiling van de kunststofverpakkingen met restafval. Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 11 van 36

Binnenstad VERSUS Crabbehof: 15 kilo versus 17 kilo kunststofverpakkingen per huishouden De wekelijkse losse huis aan huis inzameling in de binnenstad levert een gemiddeld aanbod kunststofverpakkingen van 15 kilo per huishouden per jaar. Dat is een stijging van 76 procent. Bij een afweging in de milieubeleidsdriehoek kan besloten worden de verhoogde inzamelfrequentie te behouden omdat de hogere service leidt tot een aanzienlijke toename van gescheiden aangeboden kunststofverpakkingen. De opbrengsten hiervoor zouden de hogere inzamelkosten kunnen compenseren. In Crabbehof wordt met ondergrondse verzamelcontainers gemiddeld 17 kilo kunststofverpakkingen per huishouden ingezameld, na correctie van de vervuiling is dat circa 13 kilo. Bij een afweging in de afvalbeleidsdriehoek kan besloten worden dat het milieuvoordeel van het inzamelen van kunststof door de vervuiling van kunststof met restafval en daardoor uitblijvende vergoedingen vanuit het afvalfonds- met verzamelcontainers niet opweegt tegen de extra inzamelkosten. Uiteraard kunnen andere overwegingen een rol spelen bij de keuze voor een inzamelmodel, zoals het niet willen hebben van losse zakken op straat. Of het gebruik maken van bestaande ondergrondse restafvalcontainers voor het aanbieden van kunststofverpakkingen, zodat er geen nieuwe investeringen gedaan hoeven te worden. 2.4 Restafval De verhoging van de ingezamelde grondstoffen zou zich moeten vertalen in een evenredige verlaging van het aangeboden restafval. Omdat het restafval ook andere afvalstoffen bevat dan de onderzochte afvalstromen is een daling echter niet eenvoudig aan te tonen. Tijdens de eerste fase van de proef is het restafval één keer per maand apart ingezameld en gewogen en is het pasgebruik gemonitord. Hieruit bleek niet tot nauwelijks een daling van het restafval, niet in gewicht en niet in pasgebruik. Ook is er in 2013 een sorteeranalyse van het restafval uitgevoerd om te bezien of de afvalstromen, waar in de proef de aandacht naar uitgaat, zouden afnemen. Hierbij dient opgemerkt te worden dat sorteeranalyses momentopnamen zijn en alleen als indicatie voor conclusies over de effecten gebruikt kunnen worden. Tijdens de verlengde proef is het pasgebruik weer gemonitord, is het restafval wederom apart ingezameld en gewogen en is er een sortering van het restafval uitgevoerd. Pasgebruik binnenstad Tijdens de eerste fase van de proef waren er gemiddeld per week 247 huishoudens met actief pasgebruik en waren er gemiddeld per week 631 restafval aanbiedingen. Tijdens de verlengde proef zijn deze aantallen opgelopen naar gemiddeld per week 268 huishoudens met pasgebruik en gemiddeld 730 aanbiedingen per week. Dit betekent een stijging van het gemiddeld aanbod per huishouden per week van 2,5 keer naar 2,7 aanbiedingen restafval per week (zie ook bijlage V). Pasgebruik Crabbehof In Crabbehof is hetzelfde beeld waarneembaar als in de binnenstad. Het gemiddeld aantal actieve huishoudens per week dat restafval aanbiedt, is toegenomen van 413 naar 416. Ook het aantal aanbiedingen per week is toegenomen van gemiddeld per week 1.065 aanbiedingen naar 1.212 aanbiedingen. Dit betekent een stijging van het gemiddeld aanbod per huishouden week van 2,6 keer restafval naar 2,9 aanbiedingen per week (zie ook bijlage VI). Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 12 van 36

Resultaat wegingen binnenstad en Crabbehof Ook tijdens de verlengde proef zijn de restafvalcontainers apart ingezameld en gewogen. Meer afvalscheiding zou moeten leiden tot minder restafval. Omdat de proef op kleine schaal is (zeven containers in Crabbehof en vijf in de binnenstad) en omdat in de binnenstad ook bedrijven en schippers gebruik maken van de ondergrondse restafvalcontainers, worden de inspanningen op de grondstofstromen niet tot nauwelijks zichtbaar. Daarbij zijn de gegevens van de nulmeting minder betrouwbaar omdat er toen niet alle inzamelrondes van een week zijn genomen voor de wegingen, maar wisselende dagen. Hierdoor kunnen piekmomenten gewogen zijn of juist gegevens verkregen zijn van dagen waarop er doorgaans minder afvalaanbod is. In de doorrekening voor een stadsbreed afvalinzamelmodel wordt dan ook uitgegaan van het gemiddelde restafval aanbod en een evenredige daling van het restafval door de extra ingezamelde grondstofstromen. Restafval 0-meting (kilo per woonhuisaansluiting) Eerste fase van de proef (kilo per woonhuisaansluiting) Verlengde fase van de proef (kilo per woonhuisaansluiting) Crabbehof 492 381 337 Binnenstad 425 348 438 Resultaten sorteeranalyse binnenstad De resultaten van de eerste sorteeranalyse lieten een vermindering van gft-afval en kunststof in het restafval zien. Omdat er een folderdumping was, kon het aandeel papier niet betrouwbaar worden gemeten. Bij de tweede effectmeting is gemeten dat er iets minder gft-afval en minder tuinafval in het restafval aanwezig is. Van de andere afvalstromen is meer in het restafval aanwezig dan voor de proef. Sorteeranalyse binnenstad 0 meting juli 2013 Effectmeting 1 nov 2013 Effectmeting 2 - nov 2014 Gft-afval 42,2% 32,4% 43,3%* Gft-afval excl. tuinafval 24,6% 20,6% 23,6% Tuinafval 8,8% 5,8% 8,3% Papier / Karton 13,1% 35,3% 14,0% (folderdump) Kunststof 12,6% 8,3% 14,1% Nedvang 6,3% 3,8% 7,2% Overig 6,3% 4,5% 6,9% * In gft zit ook een zeeffractie. Deze was bij de tweede effectmeting hoger dan in de andere metingen waardoor er toch een stijging in het gft-afval is. Resultaten sorteeranalyse Crabbehof Bij de eerste effectmeting in 2013 bleek dat er minder kunststof in het restafval aanwezig was, wat een daling in de afvalstroom overige kunststoffen betrof. Tijdens de tweede effectmeting is een lichte daling in het papier in het restafval geconstateerd. Alle overige afvalstromen komen meer in het restafval voor dan voor de proef. Sorteeranalyse Crabbehof 0 meting juli 2013 Effectmeting 1 nov 2013 Effectmeting 2 nov 2014 Gft-afval 36,2% 39,2% 42,0% Gft-afval exclusief tuinafval 19,7% 25,5% 21,9% Tuinafval 1,7% 2,8% 4,8% Papier / Karton 10,0% 12,1% 9,3% Kunststof 11,7% 10,9% 15,0% Nedvang 5,1% 5,1% 7,8% Overig 6,6% 5,8% 7,2% Zie bijlage VII voor de uitgebreide rapportage van de 2 e effectmeting. Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 13 van 36

3. Wat is het stadsbrede milieu- en kosteneffect van de proef? De gemeente Dordrecht en HVC hebben de resultaten van de inzamelproef vertaald naar een uitgangspuntenoverzicht voor het doorrekenen van een stadsbrede uitrol (zie bijlage VIII voor het uitgangspuntenoverzicht). Via het uitgangspuntenoverzicht kan indicatief inzichtelijk gemaakt worden wat de effecten zijn van een stadsbrede uitrol op de bronscheiding en op de afvalstoffenheffing. De indicatieve uitkomsten zijn in onderstaande tabel voor 3 scenario s weergegeven, waarbij scenario 1 het inzamelmodel van fase 2 vertegenwoordigd. Dit bestaat uit de volgende uitgangspunten: Gft-afval binnenstad: inzameling met verzamelcontainers, gratis biozakken thuis bezorgd op aanvraag; Gft-afval Crabbehof: inzameling met verzamelcontainers, gratis biozakken thuis bezorgd op aanvraag; Papier binnenstad: huis aan huis inzameling een keer in de twee weken; Papier Crabbehof: inzameling met verzamelcontainers; Kunststofverpakkingen binnenstad: huis aan huis inzameling een keer in de week, plastic zakken gratis verkrijgbaar bij diverse distributiepunten; Kunststofverpakkingen Crabbehof: inzameling met verzamelcontainers, plastic zakken gratis verkrijgbaar bij diverse distributiepunten. Scenario 2 en 3 zijn qua opzet gelijk aan scenario 1. In de tabel worden de afwijkingen voor scenario 2 en 3 t.o.v. van scenario 1 weergegeven. Een uitgebreide onderbouwing van de scenario s staat weergegeven in het uitgangspuntenoverzicht in bijlage VIII. Omschrijving scenario 1 1 op 1 zoals pilotfase 2 2 3 Gelijk aan scenario 1, maar met: - OPK in ondergrondse containers i.p.v. bovengrondse - Aanname op GFT# - KFF+ in bovengrondse containers i.p.v. ondergrondse Gelijk aan scenario 1, maar met: - Aanname op GFT# - Proactieve verstrekking biozakjes (zoals in pilot fase 1) - Geen frequentieverhoging OPK in Centrum en Schil - Hoogfrequentie zakinzameling voor KFF+ i.p.v. verzamelcontainers Kosten* Daling 1% Daling 2% Stijging 2% Effect** (= stijging) op MHG Stijging 1,0% Stijging 0,7% Stijging 1,1% Bronscheiding Stijging 1,4% Stijging 1,1% Stijging 1,5% Daling hoeveelheid restafval*** Daling 873 ton Daling 672 ton Daling 941 ton * De weergegeven kosten geven een richting en zijn ter indicatie, het betreft geen aanbieding. De genoemde kosten zijn exclusief 1-malige projectkosten en gebaseerd op een daling/stijging t.o.v. DVO-tarief van alle wha s van de gemeente Dordrecht. ** Het doorgerekende effect voor materiaalhergebruik en bronscheiding, zijn de uitkomsten gebaseerd op het uitgangspuntenoverzicht. De weergegeven stijgingen is de stijging over alle wha s van de gemeente Dordrecht. Dit is aanzienlijk lager dan de stijging die gerealiseerd wordt bij de wha s waar daadwerkelijk de maatregelen in de 3 scenario s worden toegepast. *** De daling van het restafval is de uitkomst van het effect van de maatregelen (zie het uitgangspuntenschema). Hierbij is het uitgangspunt dat de toename in positieve stromen 1 op 1 resulteert in een afname van het restafval # In de aanname is een correctie op GFT toegepast. Fase 2 van de pilot laat lagere gewichten zien t.o.v. fase 1, dit lijkt deels verklaarbaar door de periode van meten (oktober t/m december). In scenario 2 en 3 is een correctie toegepast en is gerekend met 18 kg i.p.v. 10 kg per wha per jaar. Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 14 van 36

4. Tot slot In de twee proefgebieden wordt het inzamelmodel voortgezet zoals toegepast tijdens de verlenging in 2015. De gemeente zal samen met HVC in 2015 komen tot een afvalbeleid voor de hele gemeente. De resultaten van de proef kunnen hier voor worden gebruikt. Naast een afweging in de afvalbeleidsdriehoek is een bestuurlijke afweging nodig en wellicht een bewonersraadpleging. Als onderdeel van de verlengde proef zal HVC samen met de gemeente in ieder geval nog onderzoek doen naar de achterliggende motivatie van de inwoners van het proefgebied Crabbehof om afvalstromen al dan niet gescheiden aan te bieden. Uit dit onderzoek zouden ook triggers naar voren kunnen komen die kunnen leiden tot meer afvalscheiding. Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 15 van 36

Bijlagen Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 16 van 36

Bijlage I: Aanbiedgedrag gft-afval binnenstad Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 17 van 36

Bijlage II: Aanbiedgedrag gft-afval Crabbehof Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 18 van 36

Bijlage III: Aanbiedgedrag oud papier en karton Crabbehof Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 19 van 36

Bijlage IV: Aanbiedgedrag kunststofverpakkingen Crabbehof Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 20 van 36

Bijlage V: Aanbiedgedrag restafval binnenstad Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 21 van 36

Bijlage VI: Aanbiedgedrag restafval Crabbehof Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 22 van 36

Bijlage VII: Sorteeranalyse (2 e effectmeting) definitief Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 23 van 36

Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 24 van 36

Bijlage VIII: Uitgangspuntenoverzicht Rapportage verlenging Inzamelproef Grondstoffen Hoogbouw Dordrecht periode juni - december 2014 Pag 36 van 36