Inzet internet bij verf- en behangzaken. (verkorte versie)



Vergelijkbare documenten
Bij wie is de fotospeciaalzaak in de toekomst nog in beeld

Deze factsheet geeft de kerncijfers weer over het jaar 2006, 2007 en 2008.

Rabobank Cijfers & Trends

Demografie van de detailhandel. Inkomenspositie van ondernemers in de detailhandel

Films, Foto s, Muziek en Boeken Bij wie is de speciaalzaak nu en in de toekomst nog in beeld?

Nederland tafelt. Het tafel-, kooken koopgedrag. van de Nederlandse consument

Films, Foto s, Muziek en Boeken Bij wie is de speciaalzaak nu en in de toekomst nog in beeld?

De veranderende markt

Het Nieuwe Winkelen. mobiel sociaal lokaal

De Binnenstad in het Internettijdperk

HBD Monitor Betalingsverkeer 2011

Meten en oplossen! Werkdrukinstrument voor de detailhandel

Fabrikant. Groothandel. Detailhandel. Consument

Doe-het-zelf-detailhandel Bron: Rabobank Cijfers & Trends 2004 (website Perspectief. Kenmerken

Logistiek voor e-commerce; de Sales-motor voor webshops?

Winkelbediende. Maak een mooie etalage met deze verzorgingsproducten. Lees deze tekst en zoek de moeilijke woorden op in een woordenboek.

Algemene Voorwaarden:

Clicks en Bricks versterkt het Retail concept.

Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes?

LEDERWARENZAKEN BRANCHES IN DETAIL

11 dingen die je nu kunt doen om meer te gaan verkopen

ruan schilderwerken want goed schilderwerk is een vak apart!

Brancheonderzoek kantoorvakhandel 2008

Rapportages MultichannelMonitor

EXPERTGROEP FUTURE CITY CENTRE

Centraal Bureau voor de Statistiek

Toekomst van uw biologische boerderijwinkel.

Resultaten Winkelonderzoek

BLOEMENDETAILHANDEL. Aantal vestigingen: Aantal werkzame personen: % van de bedrijven verwacht personeel aan te nemen

Schaalvergroting en samenwerking nemen toe, circa driekwart van de sportdetaillisten werkt samen;

Training Klantbeleving

Liggen er kansen voor de fietsretailer?.

Artikel 2 - Identiteit van de ondernemer behorende bij Gallengalloudenbosch.nl Identiteit van de K

Weet waarvoor u betaalt!

VERSIE 2.5 WELKOM. Zo start je een webwinkel. Door: Pieter Smits

Onderzoek TNS NIPO naar thuiswinkelgedrag en de bekendheid van het Thuiswinkel Waarborg in Nederland

Ken je markt. graficus jr. Themamodules met voorbereiding op de ecommerce Webshop KEN JE MARKT

Praktische tips. Voor in je winkel

SUCCESVOL COMMUNICEREN BEGINT ZO.

Webwinkellogistiek Onderzoek 2012

Trendonderzoek Dialoogmedia

Whitepaper Mobile commerce

Online Geld Verdienen Met Dropshipment

De vijf pijlers van retailinspiratie volgens de consument

Tekstbureau Duidelijk Zo

17 omzetverhogende marketing tips

M Mix and Match. Het gebruik van digitale media in het MKB. drs. R van der Poel

Fred van der Hoeven Royal FloraHolland VBW Ondernemersevent 5 juni 2019

Webwinkellogistiek Onderzoek 2012

Een online onderzoek naar kennis, houding en gedrag ten aanzien van veilig online

Aanleiding voor het onderzoek

Vers van de Visser. Resultaten LEI-enquête. Kees Taal en Mike Turenhout. April 2014

Online winkelen. & conversie. Affiliate marketing van de eerste impressie tot de laatste klik. tradedoubler.com

Individueel sterk. Samen onverslaanbaar! super. 10 goede redenen om EK-lid te worden!

HOE KIES JE DE JUISTE

Is jouw internetkassa op orde?

Directie. Vormgeving, Concept development. Administratie. Logistiek Sales Marketing

Internetwinkelen: bijna iedereen doet het Resultaten uit het Koopstromenonderzoek Randstad 2011 (KSO2011)

zonder stoppen Bastiaan Elwin Gertjan Startersproblemen? HET TEAM VAN STARTENZONDERSTOPPEN.NL No-nonsense zaken doen Wij gaan verder

Winkelen in het Internettijdperk

Is jouw internetkassa op orde?

PROPOSITIE DEVELOPER. Consulting Exit Business Development Marketing #VACATURE

2 HBD Monitor ICT 2010

Boodschappen doen. In de Toekomst. 14 februari 2012 Michel Koster Sector Banker Retail

KOOPSTRATEGIEËN 5 KLANTTYPEN

Gedragscode (V2) Algemeen De Nederlandse wet- en regelgeving is te allen tijde leidend en maatgevend.

Herkenbaarheid groentewinkel en groenteman op de markt

Beoordelingsformulier

MEDIABRANDS RETAIL BUYING STUDY

25 Ideeën voor (zakelijke) blogposts

Verzenden & Retouren. Het adres voor retourzendingen is: Staff Hoorn Lange Kerkstraat EG HOORN

Trendonderzoek Dialoogmedia

ICT-behoeften in het mkb. Onderzoek van TNS-NIPO

Shoeby Fashion groeit gestaag STARTERS THEMA. Dé marktplaats voor de samenwerkende ondernemer. losse nummers 6,75

Reisafstanden voor woonproducten binnen Nederland. Juli 2013

Notitie Onderzoek Verruiming Winkeltijden

Multichannel Monitor 2011

Werk je in de winkel en wil je ervoor zorgen dat klanten bij jou kopen in plaats van bij een ander via internet?

Wij bieden u de beste service voor tevreden klanten.

Periode 1 Les 1. 4P s, 4C s & het SIVA-model

Rabobank Cijfers & Trends

Samenvatting. Trendonderzoek Dialoogmedia. Een periodiek onderzoek naar kanaalvoorkeuren van de consument. Editie 2010

Schildersbedrijf Linders

Rabobank Cijfers & Trends

Met Praxis krijg je alles voor elkaar Ons verhaal

LEADS LANDINGS PAGINA S BETERE MEER DOOR ONTDEK HOE JE IN EEN HANDOMDRAAI BETERE LANDINGSPAGINA S MAAKT. KOEN VAN DE WETERING

Bekendheid en bereikbaarheid van boerderijwinkels

DEFINITIES Artikel 1.

Bel&Bo vandaag. Belgische moderetailer Kleurrijke collectie voor het hele gezin aan de juiste prijs

01/05. Websites Nederland over. Mobile marketing. Whitepaper #03/2013. Mabelie Samuels internet marketeer

cross channel retail update 2014

White Paper. Zo begin je een webshop KEURMERK ERKENDE ADMINISTRATIE- EN BELASTINGDESKUNDIGEN GECERTIFICEERD GECERTIFICEERD

Resultaten Branche Quiz MKB Advies Congres

Thuis Binnen Bereik: de doorstart bevestigen en overtuigen

Wat is nu echt de impact van internet op de retail?

ALGEMENE VOORWAARDEN kaky.nl

QUALITY STREET BY PEARLPAINT

RUBBERPROFIELEN VOOR DE SCHEEPSVAART & PLEZIERVAART

Alles draait om beleving

WEBSHOP. Geld verdienen met een online winkel

Transcriptie:

Inzet internet bij verf- en behangzaken (verkorte versie)

Inhoud Achtergrond 4 Doelstellingen 5 Methode 6 Beleving van binnenverf 8 Keuze- en aankoopproces van binnenverf 9 Oriëntatie bij binnenverf 10 De Stylist 12 De Expressionist 14 De Functionalist 16 De Etaleur 18 De Prijsbewuste 20 Verf- en behangspeciaalzaak 22 Verf- en behangspeciaalzaak (deskresearch) 24 Verf- en behangspeciaalzaak conclusies 26 Verf- en behangspeciaalzaak aanbevelingen 27 Website 29 Website conclusies en aanbevelingen 31 Website aanbevelingen 32 Verf kopen via internet 35 Verf kopen via internet aanbevelingen 37 Colofon 40 2

Achtergrond, doelstelling en methode 3

Achtergrond In de afgelopen jaren hebben veel ondernemingen in de verf- en behangbranche hun deuren moeten sluiten. Oorzaken volgens HBD/ NVVW: Toenemende concurrentie. Stoffig, weinig vernieuwend imago verf- en behangbranche. Aangenomen wordt dat de lage automatiseringsgraad een belangrijke reden is van dit stoffige imago. Aanname: Slechts weinig winkels beschikken over een website. Webfunctionaliteiten die worden ingezet zijn beperkt. De concurrentie maakt wel gebruik van internet: Handelaren: prijsconcurrentie. Bouwmarkten: advies over verf en behang bieden op hun websites. Consumenten starten steeds vaker hun zoekproces via internet. 4

Doelstellingen In kaart te brengen wat de mogelijkheden zijn voor de inzet van internet binnen de verf- en behangbranche en op welk type klant men zich daarbij moet richten. Het uitbrengen van een advies richting ondernemer omtrent de valkuilen en succesfactoren. Ook een reality check. 5

Methode Kwantitatief onderzoek- deskresearch: Verkennend onderzoek. Bijvoorbeeld de inzet van internet in de verf- behangbranche vergelijken met concurrentie en andere branches. Kwalitatief onderzoek: Verdieping van resultaten deskresearch. Consumenten geïnterviewd: > 15 single interviews van 60 minuten. > 6 kopers bij een verf- en behangspeciaalzaak. > 6 kopers bij een bouwmarkt. > 3 kopers op internet. 6

Beleving van binnenverf 7

Beleving van binnenverf Frist op, vernieuwt Maakt een huis eigen Verfraaiing interieur Kleur en sfeer: manier om identiteit uit te stralen Waardevermeerdering huis Emotionele betrokkenheid medium tot hoog: sfeerbepalend, kostbaar, tijdrovend Minder: beschermt en koestert ondergrond 8

Keuze- en aankoopproces van binnenverf Belangrijkste criterium: kleur. In het echt zien, deksel verfblik en kleurstalen. Minder kwaliteit vereist dan bij buitenverf. Andere belangrijke criteria: Prijs. Kwaliteit: gemak van verwerken en dekking. Directe beschikbaarheid. Iets minder belangrijk merkbekendheid: garandeert een goed resultaat, reduceert onzekerheid. 9

Oriëntatie bij binnenverf Nauwelijks oriëntatie vooraf: In het echt zien. Fysiek contact. Persoonlijk advies. Geen behoefte: > Doorsnee verfsoorten zijn overal verkrijgbaar en geen ingewikkeld proces. Feitelijke oriëntatie: voornamelijk in de winkel. Verf kopen is geen rocket science 10

Oriëntatie bij binnenverf Internet wordt nauwelijks gebruikt bij het oriëntatieproces naar binnenverf: Mogelijkheid onbekend. Consumenten zien het voordeel niet. Als internet wordt gebruikt: Prijzen vergelijken. Adres opzoeken. Openingstijden. Aanbiedingen. Verkrijgbaarheid producten opzoeken. 11

De Stylist Persoon: Modieus. Kleding en uiterlijk. Laatste trends. Inrichting: Impulsief. Plezier en enthousiasme. Ideeën opdoen. 12

De Stylist Verf kopen: Kleur. Prijs minder belangrijk. Wel: mooi resultaat. Aankoopkanaal: Bouwmarkt en verf- en behangspeciaalzaak, bepaald door verkrijgbaarheid van de kleur die is gekozen. De deskundigheid van de speciaalzaak is bij doorsnee klussen minder relevant. Internet is geen optie: onbetrouwbaarheid kleurweergave en impulsiviteit. 13

De Expressionist Persoon: Open karakter. Zichzelf zijn, zich uiten. Trends belangrijk, maar alleen wat echt bij hem of haar past. Interieur: Leuk en belangrijk. Huis = persoonlijkheid. Creativiteit. De kick van het zelf doen. Veranderproces. Huis groeit mee met persoonlijkheid, minder met trends. Veranderingen: geleidelijk en goed overdacht. 14

De Expressionist Verf kopen: Tijd nemen. Kleur: passen bij de bewoner en zijn persoonlijkheid. Prijs en kwaliteit minder belangrijk. Aankoopkanaal: Vooral bij de bouwmarkt: vrijheid, zelf kiezen. Zelf doen. De speciaalzaak: niet besteed aan Expressionist- vrijheid, zelf doen. Internet is geen optie. 15

De Functionalist Persoon: Praktisch ingesteld. Huis = territorium, goed onderhouden. Trends zeggen hem weinig. Interieur: Tot rust komen. Huis beschermen tegen verval: rust, preventie, tijd en geld besparen. Verf als beschermer. 16

De Functionalist Verf kopen: Kwaliteit! > Bescherming en verzorging. > Makkelijk te verwerken zijn en goed dekken. > Niet vaker dan nodig schilderen. Prijs geen leidende factor. Advies bij vakmensen. Aankoopkanaal: Speciaalzaak: kwaliteit en deskundigheid, persoonlijke benadering. De bouwmarkt: kwalitatief niet goed genoeg. Verf kopen via internet eventueel optie. 17

De Etaleur Persoon: Erg bezig met hoe hij/zij op anderen overkomt. Laten zien: goed voor elkaar. Interieur: Huis als toonzaal. Niet veel veranderingen, voor langere tijd. Afgestemd. 18

De Etaleur Verf kopen: Kleur: met zorg uitgezocht. Kwaliteit: Verf moet lang meegaan. Exclusiviteit. Aankoopkanaal: Bij voorkeur verf- en behangspeciaalzaak: > hoge kwaliteit > de verwennerij van service en deskundig advies > exclusieve producten De bouwmarkt is qua assortiment te mainstream. Verf kopen via internet is geen optie: persoonlijke benadering, deskundig advies. 19

De Prijsbewuste Persoon: Niet zo bezig met interieur, weinig interesse. Schilderen omdat het moet. Nauwelijks verandering in interieur. 20

De Prijsbewuste Verf kopen: Prijs: zo goedkoop mogelijk. Kwaliteit is een minder belangrijk criterium Aankoopkanaal: De bouwmarkt, om prijsredenen. De verf- en behangspeciaalzaak geen optie vanwege de hogere prijsperceptie. Eventueel open voor verf kopen via internet, als prijsvoordeel. Kleur minder grote barrière. 21

Verf- en behangspeciaalzaak Beleving: Hoge kwaliteit producten. Specialistische producten. Uitstekende service en advies. Exclusief, duur, persoonlijk, deskundig, niet vrijblijvend. Inspiratie. Het imago is dus niet zozeer stoffig en ouderwets. Nadelen: Hoge drempel (gebrek aan vrijblijvendheid en soms intimiderend). Perceptie van klein assortiment, hoge prijzen, producten niet op voorraad, lang wachten op advies. 22

Verf- en behangspeciaalzaak De typische klant van de verf- en behangspeciaalzaak: Etaleurs (exclusiviteit, hoge kwaliteit, status). Functionalisten (hoge kwaliteit, goed advies). Soms Stylisten en in mindere mate Expressionisten. 23

Verf- en behangspeciaalzaak (deskresearch) Automatisering van verf- en behangspeciaalzaken niet laag: Branche loopt voor op: > De detailhandel in het algemeen. > Bouwmarkten, de grote concurrent. 71% van de verf- en behangbranche heeft een eigen website. 67% van de bouwmarkten heeft een eigen site, en van de totale detailhandel is dat 63%. Ook met andere elektronische toepassingen (mogelijkheid tot scannen aan de kassa, gebruik van elektronische of computerkassa) loopt de verf- en detailhandel voor op zowel de bouwmarkten als de totale detailhandel. Geen sprake van lage automatiseringsgraad verf- en detailhandel ten opzichte van concurrentie. 24

Verf- en behangspeciaalzaak (deskresearch) ICT-toepassingen in de branches en de totale detailhandel, 2008 Bron: HBD ICT Monitor 2008 100% 90% 80% bouwmarkten verf- en behang ijzerwaren detailhandel 70% 60% 96% 95% 97% 95% 50% 84% 88% 88% 75% 40% 30% 20% 66% 79% 68% 64% 67% 68% 71% 63% 42% 53% 54% 51% 39% 44% 44% 40% 10% 0% computer(s) internet in breednand website elektr. of scannen de winkel computerkassa 25

Verf- en behangspeciaalzaak conclusies Verf en behangspeciaalzaken hebben geen stoffig imago, maar wel dreiging van ontoegankelijkheid en prijzigheid. De automatiseringsgraad van verf- en behangspeciaalzaken is niet laag. 26

Verf- en behangspeciaalzaak aanbevelingen Aandacht besteden aan hoogdrempelige imago van de verf- en behangspeciaalzaken. Lagere drempel: meer toegankelijk. Niet verliezen: exclusiviteit, kwaliteit en deskundigheid. Bepalen positieve en onderscheidende karakter van de speciaalzaak. We raden aan om te zoeken naar een balans tussen: Service en pushen. Aandacht aan vrijblijvendheid: > Door voldoende uitnodigend te communiceren. > De klant in de winkel vrijblijvend te benaderen. > De website: vrijblijvendheid communiceert. 27

Verf- en behangspeciaalzaak aanbevelingen Deskundigheid en betweterigheid: Gebruik consumententaal en zorg voor een gelijkwaardig gevoel tijdens een gesprek. Exclusiviteit/kwaliteit en prijsbewustheid: De prijzen liggen niet altijd hoger, de deskundigheid wel, hiervan dient de consument op de hoogte gesteld te worden. Nadruk op het uitstralen van liefde voor het vak en het geven van deskundig en persoonlijk advies: meerwaarde en onderscheidend vermogen. Internet is niet de grote oplossing bij het verbeteren van het imago van de verf- en behangspeciaalzaak. Toegankelijke website kan een verandering in imago wel ondersteunen. 28

Website 71% van de verf- en behangspeciaalzaken heeft een eigen website. Geeft weer: Algemene informatie (96%). Productinformatie (76%). 29

Website Gebruik van de website in de branches en de totale detailhandel, 2008 Bron: HBD ICT Monitor 2008 100% 80% 60% 100% 93% 96% 95% bouwmarkten verf- en behang ijzerwaren detailhandel 40% 20% 0% 66% 76% 76% 67% algemene informatie over klantenservice online verkoop informatie product/dienst (betalen en bezorgen) 14% 24% 27% 30% 8% 17% 22% 34% 30

Website conclusies en aanbevelingen Website maakt de winkel gevoelsmatig laagdrempeliger en toegankelijker: Vrijblijvend rondkijken en informatie vergaren. Maakt de stap om de fysieke winkel te bezoeken makkelijker. Belangrijkste behoeften: Verkrijgen van informatie. Opdoen van inspiratie. Inhoud: Beknopt, helder, relevant en krachtig. De informatie dient in te spelen op de behoefte van de consument. Direct antwoord op de vraag: What s in it for me?. In een oogopslag duidelijk waar men terecht kan. De consument dient de website te kunnen vinden. 31

Website aanbevelingen Behoeften van de klant centraal stellen. Het bedienen van de speciaalzaakconsument: Etaleurs, Functionalisten en Stylisten. Etaleurs: nadruk leggen op exclusiviteit en kwaliteit, door bijzondere producten te laten zien en advies aan te bieden. Functionalisten: nadruk leggen op kwaliteit door het geven van deskundige productinformatie. Stylisten: nadruk leggen op woonideeën en inspiratie, door sfeerfoto s te laten zien en verftips te geven. Anderen niet uitsluiten! Dit kan door: Communiceren van toegankelijkheid. Vrijblijvendheid te communiceren. 32

Website aanbevelingen Inhoud: Duidelijke winkelinformatie- locatie, openingstijden, assortiment (must). Productinformatie is zeer belangrijk: > Eigenschappen, toepassingen, gebruik van de verf (must). > Wetenswaardigheden (advies). > Merken (must). > Prijzen (must). > Verftips- technieken, advies, benodigdheden (advies). Extra aandacht aan toegankelijkheid (advies): > Tekst nadruk op vrijblijvend binnenlopen en advies. > Sfeerfoto s van verschillende interieurs en stijlen. > Prijzen van doorsnee merken benoemen. Adviesmogelijkheid - de mogelijkheid om online of telefonisch vragen te kunnen stellen (advies). 33

Website aanbevelingen Inhoud: Aandacht besteden aan interieur en sfeerideeën (specialistische en exclusief karakter): > Veel foto s- woonideeën, verschillende stijlen, tips en trends. Dit geeft sfeer en biedt inspiratie. > Tips en trucs om die sfeer te bereiken: welke verf is gebruikt, welke techniek, etc. > Verschillende stijlen, dit verhoogt de toegankelijkheid en herkenbaarheid. Het toevoegen van een gadget als een inrichtingsprogramma op de website zorgt voor een eigentijdse uitstraling (kersje op de slagroom). Uitstraling: Passie en hartstocht voor het product. Rust en warmte. 34

Verf kopen via internet Zien en voelen product Consumenten staan nauwelijks open voor het kopen van verf via internet Gedoe met retour Verf direct in bezit Kopen via internet Onpersoonlijk Wantrouwen Verzendkosten Weinig online verkoop, 17% van de websites in de verfen behangbranche biedt deze mogelijkheid. 35

Verf kopen via internet bruingoed 1,8 1,6 sport- en kampeerartikelen 1,7 1,4 1,4 1,3 erotica 1,2 1 1,1 1,4 dieren en dierbenodigdheden 1 1,1 1 levensmiddelen 0,9 0,9 0,9 0,8 speelgoed 0,8 0,6 0,7 1,7 doe-het-zelf producten 0,7 0,6 1,2 goud, zilver en uurwerken 0,7 4,6 5,9 0,5 0 5 10 15 20 2004 2006 Figuur: Top 25 van internetaankopen (als percentage van het totaal aantal internetaankopen). Bron: Universiteit Utrecht / Multiscope (2004) en Universiteit Utrecht / RPB (2006). 36

Verf kopen via internet aanbevelingen Niet teveel focus op verf kopen via internet: Weinig aftrek op korte termijn. Kan niet voldoen aan behoeften verfkoper. Prijsvoordeel niet van toepassing. Maar past bij speciaalzaak als extra service naar de klant. Gebruikerstypen die het meest open staan voor het kopen van verf via internet zijn: Functionalisten Prijskopers 37

Verf kopen via internet aanbevelingen Mogelijkheden bij verkoop van verf via internet: Verf waar de kleur minder belangrijk is, zoals bijvoorbeeld grondverf of standaard witte latex, of verfgereedschap. Herhaalaankopen: verf die eerder is gebruikt en waarvan de kleur bekend is. Als er verkoop plaatsvindt via internet raden wij het volgende aan: Gevoel van slimme consument. In de communicatie de nadruk te leggen op de benefits van bestellen via internet: gemak (niet tillen, niet naar de winkel, niet wachten), tijdsbesparing. Goede product informatie: > Foto s belangrijke rol bij materialen. > Kleur op beeldscherm = onbetrouwbaar: mogelijkheid om kleurstalen te bestellen. Helder communiceren over de kosten/ prijs, vermindert wantrouwen. Online kopers dezelfde service bieden als in fysieke verf- en behangspeciaalzaak. Het bieden van adviesmogelijkheid- online of telefonisch vragen kunnen stellen. 38

Verf kopen via internet aanbevelingen Wantrouwen over veiligheid betalen wegnemen, door: > Keurmerken, bijvoorbeeld van Thuiswinkel Organisatie. > Andere manieren van betaling aanbieden. Minimaliseren van de levertijd. Bezorgtijden zelf laten bepalen. Ruilen/terugbrengen zo laagdrempelig mogelijk. Verf via internet te bestellen (en eventueel te betalen) en in de winkel af te halen (service). Wetenswaardigheden over verf en materialen. 39

Colofon Het rapport Inzet internet binnen verf- en behangzaken (verkorte versie) is een uitgave van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) in samenwerking met het Nederlands Verbond van Detailhandelaren in Verf- en Wandbekleding (NVVW). Het onderzoek is verricht door Trendbox (Amsterdam). Voor vragen over dit onderzoek kunt u contact opnemen met Renate de Vree van het HBD, e-mail r.devree@hbd.nl, telefoonnummer 070 338 56 07, of Nico van Houten van NVVW, e-mail nhouten@arboloketbwn.nl, telefoonnummer 070 398 98 33. Het HBD maakt zich sterk voor een gezonde detailhandel, waarin het goed ondernemen en werken is. In het HBD werken samen: MKB-Nederland, Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel (CVAH), FNV Bondgenoten en CNV Dienstenbond. Dit rapport en andere HBD-publicaties zijn te downloaden op de website: www.hbd.nl Hoofdbedrijfschap Detailhandel Nieuwe Parklaan 72-74 Postbus 90703 2509 LS Den Haag T 070 338 56 00 F 070 338 57 11 E info@hbd.nl I www.hbd.nl Copyright 2009 Hoofdbedrijfschap Detailhandel Het HBD hecht veel belang aan de verspreiding van kennis over de detailhandel. U mag dan ook gedeelten uit deze publicatie overnemen, mits met bronvermelding. Het integraal reproduceren van de inhoud van deze publicatie is echter alleen toegestaan met schriftelijke toestemming van het HBD. 40