Wethouder van Binnenstad, Stadsontwikkeling Kerngebieden en Buitenruimte B.A. Revis Gemeente Den Haag De voorzitter van Commissie Ruimte DSO/2015.966 RIS 287213 14070 16 oktober 2015 Actualisatie Binnenstadsagenda 2015-2018 Geachte voorzitter, In de komende jaren wil het College, conform coalitieakkoord, actief blijven inzetten op de aanpak van de binnenstad. Prioriteit ligt bij het stimuleren van werkgelegenheid. Daartoe presenteren we in deze brief de geactualiseerde agenda voor de binnenstad. Hierin bouwen we voort op de ingeslagen succesvolle koers en bieden we continuïteit in de aanpak van de binnenstad op basis van het uitvoeringsconvenant binnenstad. Tegelijkertijd brengen we nieuwe gemeentelijke accenten en ambities aan op basis van het Coalitieakkoord en het overleg met de private partijen, verenigd in de Stichting Binnenstad. De binnenstad is zeer dynamisch en ontwikkelt zich positief, maar de binnenstad is zeker nog niet af en zal dat nooit zijn. De binnenstad is van groot belang als visitekaartje voor de stad. Ondanks de positieve ontwikkeling is de beleving en waardering nog niet voldoende mee-ontwikkeld. De binnenstad kan nog veel meer een banenmotor voor de stad worden o.a. door versterking van toerisme. Hiervoor is versteviging van de aanpak en extra focus wel noodzakelijk. Kern ligt erin dat het College de huidige positieve dynamiek van de binnenstad verder wil uitbouwen en een nieuwe impuls wil geven aan met name de toeristische aantrekkingskracht van en daarmee de werkgelegenheid in de binnenstad. Het College heeft de ambitie om extra te investeren in de buitenruimte (De Kern Bijzonder) en de realisatie van een Museumkwartier aan en rondom het Lange Voorhout. Deze ambitie en de nieuwe accenten worden onderstaand verder uitgewerkt. Samenhang in binnenstadsbeleid Kenmerkend voor de aanpak van de binnenstad is een jarenlang consistent gevoerd beleid, de consequente uitvoering hiervan, de integrale manier van werken en het in samenwerking opereren tussen alle betrokken publieke en private partijen. Deze aanpak heeft zijn vruchten afgeworpen en heeft geleid tot vele nieuwe investeringen van marktpartijen in bijvoorbeeld de Grote Marktstraat. Als waardering hiervoor ontving Den Haag de prijs voor Beste Binnenstad 2013-2015. Martijn van Dam
DSO/2015.966 2 De koers voor de binnenstad is vastgelegd in het Binnenstadsplan. Het vigerende Binnenstadsplan 2010-2020 (RIS168479) stoelt op drie grondgedachten: Het koesteren en versterken van het eigen DNA van de binnenstad: de Haagse signatuur; Het verbeteren van de routing en oriëntatie in de binnenstad, zodat de bezoeker beter zijn weg weet te vinden; Het versterken van de sfeergebieden, elk met hun eigen karakter, functie en publiek. Het vorige College heeft voor de periode 2014-2018 prioriteiten en afspraken met private partijen vastgelegd in het Uitvoeringsconvenant binnenstad en de achterliggende binnenstadsagenda (RIS270684, 2014). Hierin zijn vijf hoofdkeuzes gemaakt ten aanzien van doelen en prioriteiten: 1. De binnenstad gastvrij en smart maken; 2. Troef van de kanskaart toerisme uitspelen en vertalen naar de binnenstad; 3. Versterking sfeergebieden, extra aandacht voor Noordzijde; 4. Versterking binnenstadsimago door eenduidige en herkenbare marketing; 5. De multifunctionele binnenstad optimaliseren, o.a. extra aandacht voor studenten. Vervolgens zijn deze prioriteiten in het Uitvoeringsconvenant binnenstad uitgewerkt in concrete activiteiten en afspraken over verantwoordelijkheidsverdeling tussen publieke en private partijen (waarbij onderlinge samenwerking uiteraard de basis blijft). Het onderstaande overzicht vat deze PPS-afspraken samen: Trekker Gemeente Stichting Binnenstad Thema Functies Decor Marketing - Faciliteiten voor studenten - Visie Spui - Schakel Kerkplein - Lange Voorhout, Tournooiveld - CS-Herengracht - Wonen in de binnenstad - Werving winkels en horeca - Noordeinde en Paleisplein - Hospitalitycentra - Profilering sfeergebieden (m.n. noordelijke) - Verlichtingsplan - Routing en spreiding strategische bronpunten - Toeristische informatievoorziening stadsentrees - Communicatie bereikbaarheid - Fietsenstallingen en handhaving - WiFi-netwerk - Keurmerk Veilig Ondernemen en integraal beheer - Collectieve stadsdistributie - Bedrijfsafvalinzameling - Kanskaart Toerisme - Relatie binnenstad- Scheveningen - Promoten OV en fiets - Imago/ signatuur (binnen)stad - Binnenstadsmarketing en evenementen - Koninklijk Den Haag - Smart Shopping - Gastvrijheid Het College onderschrijft deze koers en afspraken uit het Binnenstadsplan en het Uitvoeringsconvenant nog steeds en voert deze ook uit in nauwe samenwerking met de private partijen, verenigd in de Stichting Binnenstad. Hierin zijn ook de bewoners betrokken. De publiek-private samenwerking is ook geïntensiveerd door een nieuwe impuls te geven aan Bureau Binnenstad in een stichtingsvorm. De bezetting van Bureau Binnenstad met vier personen is nu compleet en zij maken hun rol met nieuw elan waar door het coördineren en aanjagen van de convenantafspraken. Financiering van de Stichting Bureau Binnenstad vindt vooralsnog volledig door de gemeente plaats. De Stichting Binnenstad werkt aan voorstellen om (conform convenant) een deel van de financiering op zich te nemen. Actuele ontwikkeling binnenstad Op vele plekken zien we letterlijk de ontwikkeling van de binnenstad. Uiteraard in de Grote Marktstraat waar de herinrichting vrijwel voltooid is en vele nieuwe winkelprojecten zijn opgeleverd.
DSO/2015.966 3 Maar ook op andere plekken is de vernieuwing zichtbaar, denk aan het vernieuwde Stationsplein voor HS, de teruggebrachte gracht in de Noordwal-Veenkade en de volautomatische autoberging, het Torenplein en de vernieuwde bruggen bij de Mauritskade. Op al deze plekken is de levendigheid sterk toegenomen. Op andere plekken wordt nog hard gewerkt, zoals aan de Haagse loper, transformatie Wijnhavenkwartier en de parkeergarage Tournooiveld. Ook zijn er nog majeure ontwikkelingen aanstaande, denk alleen maar aan de ontwikkeling KJ-plein, realisatie Spuikwartier en de renovatie van het Binnenhof. Er wordt geïnvesteerd in betere parkeervoorzieningen voor bezoekers en bewoners en hiermee wordt tevens een impuls aan de buitenruimte gegeven. De dynamiek blijft dus groot. Dit maakt de stad aantrekkelijker, maar keerzijde is ook dat de druk op de binnenstad toeneemt. Denk aan slijtage van de buitenruimte, evenementen en diverse wegopbrekingen. Dit is inherent aan de ontwikkeling van de binnenstad, maar moet ook goed geregisseerd worden. Door al deze ontwikkelingen is een transitie in het druktebeeld waarneembaar. Er ontstaan nieuwe loopstromen en een nieuwe routing. De winkelkern wordt steeds drukker en dan met name de Grote Marktstraat. In deze compacte winkelkern kunnen bezoekers perfect rondjes lopen, zoals vooraf ook beoogd. De route Passages is drukker, terwijl de Spuistraat (relatief) iets rustiger is geworden. Er is dus een veel betere doorbloeding van de winkelkern. Daarbuiten is het ook drukker geworden rondom het Plein (Korte en Lange Poten), Turfmarktroute en Chinatown. Daarentegen zijn Hofkwartier/Noordeinde en Denneweg rustiger geworden, maar is ook hier weer een stijgende lijn zichtbaar. Over-all is het zwaartepunt naar de zuidzijde verschoven. Dat na de jaren van crisis de stijgende lijn in de binnenstad weer is ingezet blijkt wel uit de Binnenstadsmonitor 2015. Hieruit blijkt dat we stevig op koers liggen ten aanzien van de ambities uit het Uitvoeringsconvenant Binnenstad. Het bezoek aan de binnenstad is in 2015 weer toegenomen tot 31-32 miljoen bezoekers per jaar. Dit aantal was na het topjaar 2010 (32-33 miljoen) in de crisisjaren 2011-2013 gedaald naar 28-29 miljoen. Ook het aantal inwoners en woningen in en direct rondom de binnenstad neemt sterk toe (door woningontwikkelingen zoals Amadeus) en het centrum wordt en voelt ook steeds veiliger. Er is groei in winkels, horeca en hotels. Het toerisme groeit sterker dan de door ons gestelde doelen (Kanskaart Toerisme), echter we zien in andere steden een nog sterkere groei van toerisme. Er is sprake van banenkrimp in de binnenstad, vooral vanwege de ontwikkelingen bij de Rijksoverheid. Ook zien we uit diverse rapporten een flink verschil tussen de feitelijke analyse van de binnenstad en de consumentenwaardering in relatie tot andere binnensteden. Kortom het beeld van de consument over de Haagse binnenstad is minder goed dan de (positieve) ontwikkeling van de feitelijke situatie. Met name het imago omtrent bereikbaarheid en parkeren bij de consument blijft achter. Hier ligt dus nog duidelijk een opgave. Kortom, ondanks het feit dat de binnenstad zich zeer positief ontwikkelt is er de noodzaak om nog beter de aanwezige (toeristische) kansen te benutten, de binnenstad beter te profileren en groei in bezoekers en werkgelegenheid te realiseren. Continuïteit én actualisatie binnenstadsagenda Het College wil daarom bovenop de convenantafspraken ook nieuwe accenten en ambities formuleren, in de lijn van het Coalitieakkoord. In het Coalitieakkoord Vertrouwen op Haagse Kracht 2014-2018 zijn nieuwe ambities en beleidslijnen uitgezet die ook van groot belang zijn voor de aanpak van de binnenstad. Hierbij denken we o.a. aan: de realisatie van het nieuwe Spuikwartier met daarbinnen het OCC (RIS 276522); aanpak Oude centrum (RIS 279665) en de ontwikkeling van de stadsentrees (RIS 279664), o.a. Haagse Loper en Loper Oude Centrum; de aanpak van de winkelstraten, zoals vastgelegd in het Actieprogramma Winkelstad 2015-2018 (RIS281552) het aanjagen van de werkgelegenheid o.a. uitgewerkt in de Agenda Stedelijke Economie (RIS 281393), met daarin een belangrijke rol voor het toerisme; investeringen in Kerkplein (RIS281449) en Noordeinde (RIS283931).
DSO/2015.966 4 Het College wil voor de binnenstad extra focus leggen op de volgende onderdelen: 1. Toename toerisme: versterking toeristisch aanbod, marketing, evenementen en gastvrij/smart, binnenstad in relatie tot internationale zone en de kust (verbinding stad-strand); 2. Levendige buitenruimte: door pleinen/ontmoetingsplekken, aantrekkelijke plinten/puien, eigenaarschap, programmering, beheer, fiets- en voetgangersvriendelijk, verlichting, wonen; 3. Routing, verbindingen en sferen: door stadsentrees, schakelzones, branding sfeergebieden, noordzijde beter verbinden; 4. Participatie: Partnership, BIZzen, betrokkenheid, eigenaarschap, local heroes, communicatie, lokale initiatieven belonen, gastvrijheid; 5. Strategisch Locatiebeleid: vastgoed- en gebiedsontwikkeling, nieuwe concepten in winkels, horeca, toerisme, aanpak sleutellocaties, versterking woonfunctie. Clusters De actualisatie van de binnenstadsagenda en focuspunten worden onderstaand uitgewerkt aan de hand van een zestal gebiedsgerichte en thematische clusters: 1. Winkelkern; 2. Hofkwartier; 3. Historische Kern - Stadsentree CS, o.a. ontwikkeling Museumkwartier; 4. Oude Centrum/Chinatown - Stadsentree HS; 5. Marketing en economie; 6. Beheer en uitstraling buitenruimte: De Kern Bijzonder. Ad 1. Doorontwikkeling Winkelkern De ontwikkeling van de winkelkern verloopt voorspoedig, met de Grote Marktstraat en aansprekende nieuwe winkelformules (o.a. Apple, Marks & Spencer, Primark, River Island, Superdry, Sissy Boy) die in het oog springen. De opgave om een compact winkelgebied te realiseren, met een optimale routing en meer topformules (winkels, horeca/uitgaan, leisure). Het fundament van de Winkelkern is nu zo stevig dat de winkelontwikkeling zich zeker door zal zetten (sneeuwbaleffect). Zo is de herontwikkeling van de V&Dlocatie ter hoogte van de bevoorradingshof aanstaande, met nieuwe winkeltrekkers. Kansrijk (in het kader van participatie) is het opzetten van een eigenaren-biz voor de Winkelkern, waarbij de grootste beleggers hebben uitgesproken gezamenlijk te willen investeren in de doorontwikkeling van de Haagse binnenstad. Een dergelijke eigenaren-biz is mogelijk binnen de definitieve BIZ-wetgeving. Binnen het Strategisch Locatiebeleid heeft de impuls Spuistraat nu extra aandacht. Het overleg met de vastgoedeigenaren wordt een vervolg gegeven met als ambitie te komen tot een betere uitstraling (o.a. puien/plinten), verkaveling en winkelinvulling. Voor het gebied Spui/Buitenhof willen we een visie ontwikkelen die alle ontwikkelingen en ambities samenbrengt, de toeristische aantrekkingskracht vergroot en de verbindingen met de omliggend sfeergebieden versterkt. Onderdelen hierin zijn: het vergroten van het voetgangersgebied, buitenruimte Buitenhof, ontwikkeling Spuiplein, renovatie Binnenhof, realisatie tophalte Spui, ontwikkellocaties Spui/Gedempte Gracht en voormalig V&D en aansprekende verlichting. Tenslotte worden in de Winkelkern extra fietsenstallingen gerealiseerd. Ad 2. Hofkwartier De Noordelijke sfeergebieden hebben extra aandacht en dan met name het Hofkwartier (waaronder Noordeinde). Opgave is om hier een bezoekers- en omzetgroei te realiseren op basis van een specifieke eigen herkenbare identiteit (fysiek en functioneel) en doelgroepen, passend binnen de Haagse sfeergebiedbenadering. Deze ambities is inmiddels geconcretiseerd in de aanpak Kerkplein en Noordeinde, waarover de commissie reeds geïnformeerd is. De buitenruimte van het Kerkplein (RIS281449) wordt volledig vernieuwd, met als doel een prettig verblijfsklimaat en een betere doorloop tussen Winkelkern en Hofkwartier. De aanpak Noordeinde (RIS283931) bestaat uit vier onderdelen: (1) impuls buitenruimte Hoogstraat-Noordeinde-Heulstraat; (2) versterking luxury-winkelaanbod; (3) fysieke branding; en (4) marketingcommunicatie. Deze punten zijn reeds in gang gezet, in nauwe samenwerking met de buurt (ondernemers en bewoners), waarbij de laatste 2 punten voor zowel BIZ Noordeinde als BIZ Hofkwartier wordt ingezet. Hierbij is fase 2 onder voorbehoud van financiële dekking. (huidig promenadegebied Hoogstraat-Noordeinde).
DSO/2015.966 5 Ook elders in het Hofkwartier liggen nog diverse opgaven in de buitenruimte (als ambitie voor De Kern Bijzonder) en toeristische kansen (zoals toeristische openstelling van de toren van de Grote Kerk). Tenslotte worden ook voorstellen ontwikkeld voor de verkeers- en parkeersituatie van de Prinsestraat, conform Coalitieakkoord. Ad 3. Sfeergebied Historische Kern Stadsentree CS, o.a. ontwikkeling Museumkwartier Opgave voor dit gebied is om het toerisme te versterken, en de verbindingen en looproutes (via KJ-plein/Koekamp en via Lange Voorhout). Het gebied rondom Binnenhof, Hofvijver en Lange Voorhout is (samen met ontwikkeling Scheveningen) bij uitstek de plek waar Den Haag toeristische groei en daarmee nieuwe werkgelegenheid kan realiseren. Met de ontwikkeling van het Museumkwartier ligt een grote kans om een internationaal concurrerend toeristisch aanbod te realiseren. Door middel van verplaatsing en uitbreiding van het Eschermuseum en realisatie van een Delfts Blauw-museum in het vrijkomende Emmapaleis kan het Museumkwartier in samenwerking met het Gemeentemuseum vorm krijgen. Ook liggen er initiatieven voor andere musea, zoals het letterkundig museum/kinderboekenmuseum (verplaatsing). Gevoegd bij het reeds aanwezige museale aanbod (Mauritshuis, Museum Bredius, Haags Historisch Museum, Gevangenpoort en Galerij Willem V) en attracties (Paleis Noordeinde, Binnenhof, manifestaties zoals Den Haag Sculptuur) in een aantrekkelijke omgeving (Lange Voorhout, Hofvijver) en een historische context (openluchtmuseum van de vaderlandse geschiedenis) heeft Den Haag een unieke toeristische troef in handen. Daartoe wordt momenteel een voorstel voor het Museumkwartier ontwikkeld. Tevens ligt een opgave in het versterken van de verbindingen, door (naast de ontwikkeling van het KJ-plein) versterking van de Koekamp. Hier liggen kansen voor een nieuwe stepping stone in de combinatie van rondvaarten, toeristische informatie, horeca en terrassen. Ook wordt (vanuit het Actieprogramma Winkelstad) gewerkt aan de versterking van de winkelgebieden Denneweg en Haagse Entree/Pleinkwartier. Ad 4. Oude Centrum/Chinatown Stadsentree HS In de Agenda Oude Centrum (RIS279665) wordt aangegeven hoe het College een impuls wil geven aan de leefbaarheid en veiligheid van het Oude Centrum. De entree van Hollands Spoor naar de binnenstad vormt één van de stadsentrees van Den Haag en loopt door de Stationsbuurt en het Oude Centrum. Het Stationsplein voor HS heeft reeds een metamorfose ondergaan. In het verlengde van het Stationsplein wordt geïnvesteerd in de buitenruimte, als aanjager voor de ontwikkeling van het gebied. De Loper Oude Centrum vormt de kern van deze aanpak. Een goede buitenruimte zorgt voor een prettige woon-, werk- en winkelomgeving en een welkom gevoel. Ook de overige delen van het Oude Centrum krijgen in co-productie met de stakeholders aandacht. Potentie ligt in de combinatie van kleinschalige attracties, branding door de buurt en buurtinitiatieven. Samen met bewoners en ondernemers wordt gekeken naar een realistisch ontwikkelingsperspectief en maatregelenpakket voor de Boekhorststraat als multifunctionele, bedrijvige straat. Met de ondernemers verenigd in de Stichting Platform Chinatown kijken we naar de realisatie van een BIZ en het stimuleren van het gebied Ad 5. Marketing en economie Den Haag kan zich nog sterker profileren als aantrekkelijke toeristenstad. Opgave is om bezoekersgroei te realiseren door het toeristisch aanbod te versterken en te vermarkten, met als gevolg extra werkgelegenheid. De aanpak richt zich op versterking toerisme, marketing, winkelstraten, horeca en evenementen (zie ook Agenda Stedelijke Economie). In het verlengde van de Kanskaart Toerisme worden diverse acties ondernomen en ontwikkelingen in gang gezet, waaronder versterking van het toeristisch aanbod, verbinding stad-strand en betere bewegwijzering en vindbaarheid. Den Haag Marketing en Stichting Marketing Haagse Binnenstad worden ondersteund om de stad beter te profileren, met extra aandacht voor toeristische pers- en PR-bewerking. Er komen meer mogelijkheden voor markten en straathandel. Het College wil de spin-off van grootschalige publieksevenementen voor de stad en voor Haagse ondernemers vergroten. Vanuit het Actieprogramma Winkelstad wordt ingezet op ondersteuning van BIZzen, versterking binnenstad-noord, de local heroes en realisatie van smart shopping. Ook blijft er veel aandacht voor de multifunctionele binnenstad, door versterking van het wonen en studeren en daarmee de levendigheid in de binnenstad.
DSO/2015.966 6 Ad 6. Beheer en uitstraling buitenruimte: De Kern Bijzonder Met de jarenlange investeringen in De Kern Gezond heeft Den Haag een enorme kwaliteitsimpuls in de buitenruimte gerealiseerd. Echter, De Kern Gezond is afgerond, op plekken begint slijtage op te treden en op andere locaties liggen juist nieuwe kansen. De standaard van 20 jaar geleden is niet toekomstbestendig. Het is tijd voor een blik vooruit: De Kern Bijzonder. Opgave is om te komen tot een gastvrij ingerichte en onderhouden buitenruimte en hiermee reuring, toerisme en private investeringen te stimuleren. Met De Kern Bijzonder beogen we een tweeledig doel. Allereerst is er de noodzaak om de aangelegde kwaliteit op niveau houden (Hofstadkwaliteit). Dit betreft zowel het handhaven en herijken van de aangelegde kwaliteit als de beheeropgave i.v.m. slijtage (afschrijvingstermijnen in zicht). Ten tweede is er de ambitie om middels de buitenruimte de toeristische aantrekkingskracht en verblijfskwaliteit te versterken: voetgangers meer ruimte geven, beter de weg vinden, bijzondere pleinruimtes, goede stadsentrees vanaf de stations, de identiteit van de meest herkenbare sfeergebieden versterken en het versterken connecties tussen de sfeergebieden. Met De Kern Bijzonder, die in 2016 aan de raad wordt aangeboden, wil het College deze beheer en ontwikkelopgave van de openbare ruimte vorm geven en daarmee weer jaren vooruit kunnen. Het plan van de Kern Bijzonder, waaronder de dekkingsopgave, wordt momenteel uitgewerkt. Omdat de basiskwaliteit nu op orde is en niet overal geïnvesteerd kan worden moeten heldere keuzes gemaakt worden. Inzet wordt al gepleegd op de stadsentrees, die zorgen voor een welkome ontvangst in de stad. Naast de Haagse Loper en de Loper Oude Centrum wordt extra aandacht gevraagd voor de Historische Loper (Herengrachtroute). Tevens wordt prioriteit gelegd bij een drietal gebiedsclusters: het cluster Spui/ Buitenhof, Hofkwartier en Oude Centrum. Extra ambitie willen we stoppen in de verlichting in en van de binnenstad. In het Meerjarenprogramma Fiets 2015-2018 (RIS283371) is vastgelegd dat het fietsen in het voetgangersgebied wordt geëvalueerd, dat er extra fietsenstallingen komen en dat er meer sterfietsroutes worden gerealiseerd. Vervolg Deze actualisatie Binnenstadsagenda is bestuurlijk doorgenomen met de Stichting Binnenstad in het Strategisch Beraad Binnenstad, dat ieder kwartaal plaatsvindt. Conclusie was dat beide vast willen houden aan de gezamenlijk ingezette koers en overeenstemming hebben over de nieuwe accenten. Er zijn geen majeure tegenstellingen. Ook de Stichting Binnenstad wil haar rol serieus oppakken en streeft naar verdere professionalisering hiervan. Gezamenlijk met de convenantpartners wordt op basis hiervan een addendum opgesteld bij het activiteitenprogramma van het Uitvoeringsconvenant Binnenstad. Daarmee worden de in deze brief genoemde activiteiten vanuit gemeente opgepakt vanuit lopende programma s. Voor de nieuwe ambities waarvoor momenteel geen aanvullende middelen beschikbaar zijn worden concrete voorstellen ontwikkeld (met name De Kern Bijzonder, Museumkwartier en Strategisch Locatiebeleid). Uitgangspunt voor de uitvoering en realisatie van de plannen is participatie vanuit Haagse kracht: in dialoog en partnership met de binnenstad. De Haagse binnenstad heeft goud in handen. Het College wil meer dan alleen de kwaliteit op orde houden. De kracht zit juist in de samenballing van wonen, winkelen, werken, studeren, uitgaan, cultuur beleven, evenementen bezoeken, verblijven en ontmoeten. Deze multifunctionaliteit moet er ook op langere termijn voor zorgen dat de binnenstad levendig én leefbaar is. Door nu gericht te investeren in toerisme, cultuur en buitenruimte zal de binnenstad in 2020 nog meer een plek zijn waar mensen graag willen zíjn. Met vriendelijke groet, B.A. Revis Wethouder Binnenstad, Stadsontwikkeling Kerngebieden en Buitenruimte K.P. Klein Wethouder Stedelijke Economie, Zorg en Havens