Risico Management Pensioenakkoord en Integraal Balansmanagement Marton Bloemer Risk Manager
Introductie 1. Pensioenakkoord 2. Risicomanagement (Integraal Balansmanagement) 3. Samengevat Pagina 1
Pensioenakkoord en de eigen verantwoordelijkheid van het pensioenfonds Defined Benefit (uitvoeringsovereenkomst) Collective Defined Contribution Pensioenakkoord (uitkeringsambitie) Sociale Partners - Nominale pensioenopbouw - Voorwaardelijke indexatie - Indexatie ambitie - 97,5% zekerheid - Nominale pensioenopbouw - Voorwaardelijke indexatie - Indexatie ambitie - 97,5% zekerheid - Vaste premie (5 jaar) - Risicohouding - Investment & pension beliefs - Voorwaardelijk reele opbouw - Vaste premie - Flexibele pensioenleeftijd - Indexatie en kortingsbeleid - Risicohouding (beleggingen) Beleidsruimte pensioenfonds - Investment & pension beliefs - Premiebeleid - Beleggingsbeleid - Toeslagbeleid - Investment & pension beliefs - Premiebeleid - Beleggingsbeleid - Toeslagbeleid - Kortingsbeleid - Uitvoeringsopdracht? Pagina 2
Wat is Integraal Balansmanagement? Integraal Balansmanagement is een integrale vertaling van de pensioenovereenkomst naar een beleidskader danwel uitvoeringsopdracht waarbij de navolgende punten uitdrukkelijk worden geadresseerd: Scheiding tussen beleid en uitvoering. Vaststelling van de beleidsruimte. Vaststelling van de risicohouding. Vaststelling van sturingsparameters. Monitoring van de economische uitgangspunten. Monitoring van het beleid en de uitvoering daarvan. Pagina 3
Risicomanagement: scheiding beleid en uitvoering Wet- en regelgeving Visie, missie en strategie Waarden, normen en integriteit Governance en organisatie Kritieke succes factoren Requirements pensioenfondsen Fondsdocumenten Integraal strategisch en operationeel Risk Management - Missie - Doelstellingen - Beleidsruimte - premie - indexatie - beleggingen Strategische beleidsadvisering Bepaling strategie, doelen en uitgangspunten Referentschap Commissies Inventarisatie integrale beleidsvarianten Actuariaat Strategisch Confrontatie beleidsvarianten met sturingsparameters Vermogensadvies Finance & Control Vertaling beleidsvariant in beleggingsplan Risk Management Compliance Confronteer uitvoering met sturingsparameters Bijstelling a.g.v. gewijzigde dekkingsgraad, regeling of marktomstandigheden - Resultaat op sturingsparameters - Dekkingsgraad - Indexatie - SLA - KPI s Premies innen Deelnemersadministratie Vermogensbeheer Operationeel Pensioen toekenning Pensioen betaling Communicatie - Resultaat op KPI s - Beleggingsresultaat - Deelmandaten - RM Yearplan Operationele Stuurinformatie Verslaglegging KPI Monitoring Administratieve Organisatie Automatisering Technologie Project management - Risicopositie Monitoring, evaluatie en bijstelling Pagina 4
Risicomanagement: scheiding beleid en uitvoering Wet- en regelgeving Visie, missie en strategie Waarden, normen en integriteit Governance en organisatie Kritieke succes factoren Requirements pensioenfondsen Fondsdocumenten Integraal strategisch en operationeel Risk Management - Missie - Doelstellingen - Beleidsruimte - premie - indexatie - beleggingen Strategische beleidsadvisering Bepaling strategie, doelen en uitgangspunten Referentschap Commissies Inventarisatie integrale beleidsvarianten Actuariaat Strategisch Confrontatie beleidsvarianten met sturingsparameters Vermogensadvies Finance & Control Vertaling beleidsvariant in beleggingsplan Risk Management Compliance Confronteer uitvoering met sturingsparameters Bijstelling a.g.v. gewijzigde dekkingsgraad, regeling of marktomstandigheden - Resultaat op sturingsparameters - Dekkingsgraad - Indexatie - SLA - KPI s Premies innen Deelnemersadministratie Vermogensbeheer Operationeel Pensioen toekenning Pensioen betaling Communicatie - Resultaat op KPI s - Beleggingsresultaat - Deelmandaten - RM Yearplan Operationele Stuurinformatie Verslaglegging KPI Monitoring Administratieve Organisatie Automatisering Technologie Project management - Risicopositie Monitoring, evaluatie en bijstelling Pagina 5
Integraal Balansmanagement Het proces van Integraal Balansmanagement is onderstaand grafisch weergegeven. Minimaal eens per 3 jaar Minimaal eens per kwartaal Strategie Uitvoering Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Bepaal missie Bepaal de beliefs Bepaal de beschikbare beleidsruimte Bepaal de risicohouding en sturingsparameters Bepaal de economische uitgangspunten Analyseer beleidsvarianten Kies een beleidsvariant. Bepaal het beleggingsmandaat Stel een jaarlijks beleggingsplan vast Monitor de uitvoering Strategielus Uitvoeringslus Pagina 6
Stap 1: missie en strategie startpunt, beliefs kader Integraal Balansmanagement start vanuit de missie en strategie van het fonds. Missie en strategie (afgeleid uit pensioenovereenkomst) Gericht op waardevastheid? Nominale zekerheid? Rendementsmaximalisatie? Risico minimalisatie? Voor de realisatie van missie en strategie zijn de overtuigingen (beliefs) richtinggevend. Beliefs Pension beliefs Voortbestaan pensioenstelsel Intergenerationele solidariteit Pensioenakkoord definieert uitgangspunten Collectiviteit Etc. etc. Pagina 7 Investment beliefs Risicopremies Mean reversion rente Actief versus passief Etc. etc.
Stap 1: beliefs vormen startpunt economie basisset Investment Beliefs zijn achterliggende factoren binnen het strategisch beleid die beschrijven hoe het bestuur aankijkt tegen de lange termijn beleggingsomgeving. Het strategisch beleid is opgesteld vanuit de korte en lange termijn economische uitgangspunten. Prijsinflatie Looninflatie Korte rente (3-maands) Lange rente (10-jaars) Obligaties Europa (D. 8) Credits Europa Investment Grade (D. 4) Credits Europa High Yield (D. 4) Indexleningen euro inflatie Emerging Markets Bonds (unhedged) Aandelen Mature Markets (hedged) Aandelen Emerging Markets (hedged) Indirect Onroerend Goed Europa Indirect Onroerend Goed VS (hedged) Absolute Return (unhedged) Pagina 8 Rekenkundig gemiddelde Jaar 1-5 Jaar 6-10 Jaar 11-15
Stap 1: pensioenovereenkomst bepaalt de beleidsruimte van het pensioenfonds Premie Afhankelijk van afspraken sociale partners. Bestuurlijke toets op evenwichtigheid en financierbaarheid. Risicoruimte Afhankelijk van aard regeling. Risicohouding bestuur leidend. Toetsing aan wettelijke parameters. Toeslagenbeleid Toeslagenbeleid afhankelijk van beleidstaffel. Kortingsbeleid Nominale dekkingsgraad onder kritiek pad, aankondiging kortingsmaatregelen Pagina 9
Stap 2: bepaal risicohouding voor sturing Solvabiliteit Beleidskeuzes inzake het strategisch beleid zijn direct afhankelijk van de solvabiliteit. De solvabiliteitseisen voortkomend uit het Financieel Toezichtskader zijn een relevante grens, maar ook eigen grenzen kunnen worden overgenomen. Premie Het bestuur toets de kostendekkendheid van de premie binnen het Integraal Balansmanagement. Het bestuur kan premiebeleid doen aanpassen. Toeslagen Het bestuur beslist jaarlijks in hoeverre pensioenrechten worden aangepast. Het bestuur toetst of de verwachte toeslagverlening in voldoende mate aansluit bij de toeslagambitie van het fonds zoals verwoord in de pensioenovereenkomst. Herstelplan Het bestuur toetst binnen het Integraal Balansmanagement de voortgang van het geprognosticeerde herstel. Pagina 10
Stap 2:risicohouding samengevat De in de bepaling van het beleid gebruikte risicohouding zijn onderstaand samengevat. Gemiddelde Jaar 1-5 Jaar 6-10 Jaar 11-15 Solvabiliteit Gemiddelde nominale dekkingsgraad Standaarddeviatie nominale dekkingsgraad Kans op nominale dekkingsgraad < vereiste dekkingsgraad Kans op nominale dekkingsgraad < minimaal vereiste dekkingsgraad Kans op nominale dekkingsgraad < 90% Gemiddelde reële dekkingsgraad Kans op reële dekkingsgraad < 80% Premie Kans op korten jaaropbouw (premie < kostendekkende premie) Gemiddeld kortingspercentage bij korten Toeslagen Gemiddelde indexatieresultaat actieven Gemiddelde indexatieresultaat niet-actieven Herstelplan 2011 2012 2013 Kans op aankondiging korten (dekkingsgraad < kritisch pad) Gemiddelde kortingspercentage bij korten Pagina 11
Stap 3: lange termijn versus korte termijn Lange termijn (evenwicht) - Dekkingsgraad hoger dan VEV; - Financiële markten in evenwicht Korte termijn (uit evenwicht) Dekkingsgraad lager dan VEV; hogere kortetermijnrisico s Financiële markten uit evenwicht Natuurlijke mix Afwijking van Natuurlijke Mix Pagina 12
Stap 4/5: strategisch beleidsplan en mandaat Het strategisch beleidsplan legt vast op welke wijze de strategische doelstellingen kunnen worden gerealiseerd gegeven de geldende risicokaders en beschikbare beleidsruimte. Het strategisch beleidsplan is een levend document en wordt periodiek bijgewerkt: om de drie jaren en na iedere belangrijke wijziging van de pensioenovereenkomst bij afwijkingen in de achterliggende lange termijn visie of risicohouding bij gewijzigde economische uitgangspunten. Jaarlijks beleggingsplan legt binnen het kader van het strategisch beleid(splan) het operationele beleid vast. Het beleggingsplan is een vertaalslag van het beleid naar de operatie. Pagina 13
Stap 6: Monitoring: wake up call by triggers Om op een objectieve manier te kunnen bewaken of het beleid voldoet aan de risicohouding en sturingsparameters, worden deze uitgangspunten bewaakt aan de hand van een set van triggers. Trigger Overeengekomen niveau Dekkingsgraad Rente Volatiliteit Inflatie Vanwege de dynamiek op de financiële markten is het van belang om de risicohouding te monitoren. Bij het bereiken van een trigger wordt Integraal Balansmanagement opgestart. Signaalfunctie heeft de economische omgeving en de dekkingsgraad (strategielus) maar ook de rapportering (uitvoeringslus). Pagina 14
Samengevat Door een gestructureerd en formeel periodiek proces te volgen, is het bestuur meer in control. Eenduidige afbakening strategisch beleid en uitvoering (bestuur is meer gericht op strategie). Toetsingsparameters en economische uitgangspunten worden meer doorleefd. Monitoring ontwikkeling key parameters. Bijsturing vanuit proces mogelijk: om de drie jaren en na iedere belangrijke wijziging van de pensioenovereenkomst bij afwijkingen in de achterliggende lange termijn visie of risicohouding bij gewijzigde economische uitgangspunten. Pagina 15