Milieubalans 2003 VBTB: Heeft het beleid effect? Woden de doelen gehaald? Kan het goedkope?..in een Euopese context
Opening De Milieubalans wodt vootaan in mei uitgebacht om daamee het jaalijkse poces van beleidsveantwooding (VBTB: Van Beleids-begoting tot Beleidsveantwooding) doo de Ministe van VROM aan de Tweede Kame bete te ondesteunen. In de VBTB systematiek staan die vagen centaal; heeft het beleid effect, woden de doelen gehaald en is het beleid kosteneffectief. Deze vagen komen in de Milieubalans 2003 aan de ode. Mee dan 80% van het milieu- en natuubeleid in Nedeland wodt inmiddels doo Bussel voogescheven. De VBTB-vagen woden daaom in de Milieubalans 2003 beschouwd in de context van i) het Busselse beleid en ii) de Nedelandse omstandigheden in vegelijking met andee EU-lidstaten. In de Milieubalans 2002 wed immes geconstateed dat Nedeland doo de hoge dichtheid van bevolking, industie, vee en tanspot moeite heeft met het behalen van milieudoelstellingen.
Beleidseffect en doelbeeiking
Milieubeleid heeft effect, veel doelen buiten beeik De eeste (kleuen)kolom geeft de tends in het milieu. De goene kleuen geven aan dat de milieuduk afneemt of de milieukwaliteit vebetet. Geel geeft een stabilisatie, ood een veslechteing van het milieu. De tends in het milieu zijn veelal goen gekleud. Het milieubeleid speelt daain een cuciale ol; milieubeleid heeft dus effect. De tweede kolom geeft aan in hoevee met het nu ingezette beleid de beleidsdoelstellingen binnen beeik liggen (veelal doelen in 2010). De V tekens geven doelstellingen aan die intenationaal veplicht zijn. In deze kolom veel gele en ode kleuen; dat betekent dat met het nu vastgestelde beleid veel doelen niet gehaald gaan woden. De laatste kolom geeft een ovezicht van de Rijksbegoting voo milieu (en natuu). Wat opvalt is, dat klimaatbeleid veuit de gootste begotingspost is gewoden. De kosten van het Nedelandse klimaatbeleid, voo zowel de educties in binnen- als buitenland, woden vooal doo de ijksoveheid gedagen. Dit in tegenstelling tot de financieing van de aanpak van andee milieupoblemen.
Enegie en Klimaatveandeing
Enegie en klimaatveandeing Het eeste thema dat kot wodt bespoken is enegie en klimaatveandeing. Nedeland is mede doo de aanwezigheid van veel zwae industie een enegie-intensief land (zie foto). Binnen de Euopese Unie staat Nedeland op de 4e plaats wat beteft het totale enegiegebuik omgeslagen naa inwone-aantal.
Klimaatbeleid heeft effect, binnenlands doel binnen beeik
Klimaateffect heeft effect, behalen Kyoto doelstelling in beeld De effecten van klimaatbeleid woden in 4 stappen ontleed (zichtbaa in de view/slide show mode): Stap 1) De bovenste lijn geeft de geschatte ontwikkelingen in de totale uitstoot van boeikasgassen in Nedeland wannee e geen klimaatbeleid zou zijn (1990-2010). Stap 2) In de tweede stap wodt zichtbaa welk effect beleid op veschillende deelteeinen heeft: de gootste effecten woden beeikt doo enegiebespaing en doo maategelen bij de oveige boeikasgassen zoals methaan uit stotplaatsen en maategelen voo de eductie van fluogassen. Stap 3) geeft het effect van het kabinetsvoonemen om de emissies van N 2 O bij de kunstmestfabieken te educeen. Wodt dit voonemen geeffectueed, dan ligt de binnenlandse doelstelling van het klimaatbeleid binnen beeik. Stap 4) geeft indicatief aan dat Nedeland duk doende is met het zoeken en contacteen van buitenlandse klimaatpojecten die zoals is afgespoken in het Kyoto potocol mogen meetellen voo de klimaatdoelstellingen van landen. Conclusie: met hele pakket van klimaatbeleid is Nedeland op weg naa het halen van de Kyoto doelstelling voo 2010.
Duuzame enegie: bedient kleine makt Stimuleing goene stoom was niet (kosten-)effectief >200 miljoen/j bespaad; geen nadelig effect voo milieu
Stimuleing goene stoom niet kosteneffectief Een (klein) stukje uit de puzzel van het klimaatbeleid is de stimuleing van duuzame enegie (zie voige sheet). De Nedelandse oveheid stimuleet duuzame enegie (goene stoom) in steke mate. Stap 1) het meendeel van de duuzame enegie wodt opgewekt bij afvalvebandingsinstallaties en de vebanding en vegisting van biomassa. Stap 2) Het Nedelandse beleid icht(te) zich stek op het stimuleen van de vaag naa goene stoom. Deze vom van stimuleing wijkt stek af van de ons omingende landen. Doo de stek toegenomen binnenlandse vaag en daabij achteblijvende binnenlandse poductie nam de impot van goene stoom zo stek toe dat een goot deel daavan zelfs als gijze stoom wed vekocht. Buitenlandse poducenten ontvingen hievoo vele tientallen miljoenen subsidie uit Nedeland die ze niet investeeden in nieuwe poductie-installaties. De nieuwe voogestelde MEP-egeling zal naa vewachting de impot afemmen en de binnenlandse poductie van duuzame enegie steke stimuleen. De doelstelling om in 2010 5% van het totale enegiegebuik in Nedeland duuzaam te laten zijn wodt naa vewachting niet gehaald.
Landbouw in het landelijk gebied
Landbouw en het landelijke gebied Het tweede thema dat wodt bespoken is landbouw in het landelijke gebied. Nedeland is in de Euopese Unie het land met de hoogste veedichtheid. Dit leidt tot oveschot aan mest dat via veschillende outes milieu en natuu negatief beïnvloedt: ammoniak depositie op natuu, stikstof en fosfaat uitspoeling naa het oppevlakte wate, nitaatuitspoeling naa het gondwate en emissie van het boeikasgas N 2 O naa de atmosfee. Landbouw in de Milieubalans 2003 gaat ove mee dan alleen vee en mest. Ook wodt ingegaan op ontwikkelingen in landschapsbehee en nieuwe inkomstenbonnen voo boeen (zie foto)
Nieuwe landbouwactiviteiten: makt- of inkomensaandeel van enkele pocenten
Vebede landbouw: nog bepekte inkomsten Ten opzichte van andee Euopese landen halen Nedelandse boeen elatief weinig inkomen uit nieuwe landbouwvomen (zie figuu). Dat komt doo de specifieke Nedelandse situatie; gond en abeid in Nedeland zijn duu, nieuwe landbouwactiviteiten moeten veel opbengen wil een omschakeling lonend zijn.
Gangbae landbouw: Minde bedijven, gotee bedijven
De gangbae landbouw Het beeld van de gangbae landbouw is, steeds minde bedijven en bestaande bedijven die gote woden (zie figuu).
Doo milieubeleid neemt ovebelasting mest en bestijdingsmiddelen af; beeiken doelen moeilijk
Milieubelasting van gangbae landbouw neemt af De milieubelasting van de gangbae landbouw blijft afnemen, al is het beeiken van de doelen vaak moeilijk (o.a. nutiëntenbeleid). De ontwikkeling van de ammoniak emissie lijkt wel op weg naa de Euopese veplichte doelstelling voo 2010 (zie figuu) waabij de gootste onzekeheid ligt in de afname van emissies uit stallen onde invloed van de -nog niet vastgestelde- AMvB Huisvesting.
Invloed EU-milieuichtlijnen wodt gote Nitaatichtlijn Kadeichtlijn Wate (2000): nu voogestelde EUgenswaaden voo watekwaliteit zijn vaak schepe dan Nedelandse MTR-waaden én veplichtend. Bede toets op effecten KRW gewenst (milieu,sociaal, economisch).
De Euopese context van het milieubeleid voo de landbouw De invloed van het Euopese milieubeleid op de Nedelandse landbouw is goot. 2003 wodt een belangijk jaa, met uitspaken van de Euopese Commissie ove het deogatievezoek dat Nedeland heeft ingediend en van het Euopese Hof van Justitie ove de Nedelandse implementatie van de nitaatichtlijn in de vom van de MINAS systematiek. Nedeland heeft zich laten veassen doo de consequenties van de Euopese Nitaatichtlijn voo het Nedeland. De Milieubalans vaagt daaom voegtijdige aandacht voo de consequenties van de nieuwe Euopese Kadeichtlijn Wate, zowel op milieu, economisch als sociaal gebied.
Leefomgeving en Vekee
Leefomgeving en Vekee Het dede thema dat wodt bespoken is Vekee in de stedelijke leefomgeving. Nedeland heeft pe oppevlakte eenheid de hoogste dichtheid van pesonenauto s in de EU. Pe inwone heeft Nedeland een gemiddeld aantal pesonenauto s. Vekee is voo een goot deel veantwoodelijk voo de blootstelling van mensen aan milieuisico s doo luchtveonteiniging, geluid en ongelukken met gevaalijke stoffen of vliegtuigen.
Vekeesgoei en Euopees technologiebeleid EU-egelgeving effectief voo schone en veilige auto, niet voo stille en zuinige auto
Vekee en technologie De vekeesdukte is de afgelopen decennia stek toegenomen. Toch namen de emissies van o.a. stikstofoxiden (NO x ) in absolute zin af, vielen e minde vekeesslachtoffes en bleef de geluidsbelasting doo ijkswegen, spoowegen en luchtvaat vijwel constant. De CO 2 emissies namen vijwel evenedig toe met de vekeesdukte (zie figuu). Effecten van beleid (de smilies ): Euopese ichtlijnen voo auto s waen zee effectief in het teug-dingen van de NO x -emissies en het vebeteen van de vekees-veiligheid. Divese studies laten zien dat de intoductie van de auto-katalysato ook een kosteneffectieve maategel is geweest. Het Euopese geluidsbeleid is weinig effectief, met name Nedelands beleid (schemen, Zoab e.d.) hadden effect op de geluidsbelasting in de woonomgeving. Nedelands en Euopees beleid geicht op zuinigee auto s (accijnsen en het ACEA convenant van Euopese autofabikanten) hebben slechts een bepekte emmende weking op het goeiende bandstofvebuik (en CO 2 emissies) doo vekee.
Invloed Bussel is goot en neemt toe
Mee dan 80% van het milieubeleid komt uit Bussel De invloed van het Euopese beleid op Nedeland is goot en neemt vede toe. De figuu geeft voo een aantal milieuthema s op kwalitatieve wijze wee in welke mate Euopees beleid invloed heeft op het milieu in Nedeland. Op sommige teeinen, zoals chemische stoffen en luchtveonteiniging was de invloed al lang goot. Maa ook op lokale teeinen als het gebiedenbeleid en afvalbehee neemt de invloed van de Euopese Unie steeds mee toe.
Conflicten met EU-egelgeving nemen toe
Uitvoeing Bussels beleid geeft conflicten De toenemende invloed van EU-beleid oept spanning op. De egelgeving uit Bussel sluit niet altijd aan op de beleidscultuu en - instumenten die lidstaten toepassen. Het aantal handhavingsacties van de Euopese Commissie is de laatste jaen stek toegenomen. Mee dan de helft daavan wodt opgestat op vezoek van Euopese buges en milieuoganisaties, die hun weg naa Bussel steeds mee weten te vinden. Nedeland is binnen de EU geen uitzondeing wat beteft conflicten met de Euopese egels (zie figuu).
Nedelandse bedijven hebben baat bij Euopese CO2 emissiehandel
Een voobeeld van kosteneffectief EU-beleid Euopese egelgeving is belangijk voo een schone milieu in Nedeland (zie Milieubalans 2002). Euopees milieubeleid zogt voo een gelijk economisch speelveld doodat maktpatijen met dezelfde milieu-eisen woden geconfonteed. Wannee de mate van implementatie van milieutechnologieën tussen landen stek veschilt kunnen de milieukosten stek uiteen gaan lopen. Dit geldt bijvoobeeld voo enegie-efficiency maategelen; Nedelandse bedijven zijn binnen de EU elatief enegie-efficiënt (zie figuu) en exta maategelen zijn duu. Nieuwe instumenten zoals als de voogenomen Euopese CO 2 -emissiehandel voo gote bedijven bieden de mogelijkheid voo Nedelandse bedijven om op kosteneffectieve wijze in het buitenland emissie-educties te ealiseen.
Inzetten op een kachtig intenationaal Milieubeleid (Vaste waaden, nieuwe vomen) Vaagt om een integale Euopese stategie van NL: Wat is Nedelandse belang bij EU-aanpak (milieu, sociaal en economisch)? Wat is juidische speeluimte? Is een EU-aanpak kosteneffectieve dan nationaal?
Milieubeleid tussen Den Haag en Bussel De nota Vaste waaden, nieuwe vomen stelt dat Nedeland in moet zetten op een kachtig intenationaal milieubeleid. Een goed voonemen gezien de gote positieve invloed van dat Euopese (intenationale) beleid op het Nedelandse milieu, het gensoveschijdende kaakte van veel milieupoblemen en het gelijke speelveld dat intenationale egelgeving ceeet. De toenemende invloed van het Euopese beleid op Nedeland, de kansen en de keezijden daavan, vagen ook in toenemende mate om een integale Euopese milieustategie van Nedeland waabij de buitenlandse en binnenlandse beleidsagenda van Nedeland op elkaa zijn afgestemd.
OECD conclusies: It will be necessay fo the Nethelands: i) to impove the cost-effectiveness of its envionmental policies ii) einfoce its intenational envionmental co-opeation on envionmental issues MB2003: Euopese milieustategie van Nedeland kan kosten bespaen
Euopese milieustategie van Nedeland kan kosten bespaen De OECD concludeet vandaag (14 apil, 2003) dat het Nedelandse beleid kosteneffectieve kan en de intenationale samenweking van Nedeland vestekt moet woden. De Milieubalans 2003 combineet deze twee conclusies en stel dat een Euopese milieustategie van Nedeland waabij de buitenlandse en binnenlandse beleidsagenda van Nedeland op elkaa zijn afgestemd kosten kan bespaen.