Drs. R.V. Bak M.G.M.C. Geerts MSc November 2016 Gebiedsvisie Marktplein s Gravenzande
Inhoud gebiedsvisie 1. Aanleiding en vraagstelling 2. Proces 3. Onderzoeksaanpak Deel A: De meerwaarde van het Marktplein 4. Positionering s Gravenzande binnen de gemeente Westland 5. Analyse s Gravenzande 6. Trends en ontwikkelingen retail & horeca 7. Postcode-onderzoek en verzorgingsfunctie centrum s Gravenzande. 8. Gebiedsvisie centrum s Gravenzande Deel B: De effecten van het wel/niet afsluiten rijbaan Marktplein 9. Achtergrond: waarom een nieuw Marktplein? 10. Doelstelling 11. Ruimtelijk wensbeeld 12. Relatie variantenstudie met gebiedsvisie / meerwaarde Marktplein 13. Bevindingen verkeerskundig advies Goudappel Coffeng en relatie postcode-onderzoek 14. Conclusie en aanbevelingen
1. Aanleiding en vraagstelling Met het centrumproject Hart van s Gravenzande krijgt het centrum van s Gravenzande een forse impuls. In samenhang met deze ontwikkeling is de gemeente Westland samen met de ondernemers ook gestart met het project Marktplein. Het Marktplein in s Gravenzande wordt gerevitaliseerd. Hiervoor zijn al een aantal ontwerpen en varianten uitgewerkt. Een van die varianten betreft het al dan niet afsluiten van de rijloper aan de noordzijde van het Marktplein. De vraag bestaat of het afsluiten van de rijloper noodzakelijk is. De gemeente Westland wenst een objectief advies. Rho adviseurs is gevraagd om enerzijds de meerwaarde van het Marktplein als verblijfsplein te onderzoeken en anderzijds de mogelijke effecten van het al dan niet afsluiten van de rijloper op het functioneren van de bedrijven aan het Marktplein inzichtelijk te maken.
2. Proces 14 september startbijeenkomst ondernemers Marktplein e.o. 19 t/m 30 september (week 38 en 39) deskresearch. 29 september uitzetten postcode-onderzoek bij ondernemers. 3 t/m 9 oktober (week 40) postcode-onderzoek. 10 t/m 14 (week 41) verwerken resultaten postcode-onderzoek. 17 t/m 21 oktober (week 42) analyse resultaten onderzoek. 26 oktober (week 43) toelichting gebiedsvisie en raadinformatieavond gemeente Westland.
3. Onderzoeksaanpak Meerwaarde van het Marktplein voor het centrum van s Gravenzande: Wat is de positie van s Gravenzande binnen de gemeente Westland? (deskresearch) Wat is het huidige horeca- en winkelaanbod en hoe verhoudt dat zich tot het gemiddelde in vergelijkbare kernen? (deskresearch) Wat is de verzorgingsfunctie van het centrum van s Gravenzande? (fieldresearch: postcode-onderzoek) Wat is de functie van het Marktplein hierin? Effecten van het al dan niet afsluiten van de rijloper Marktplein: Wat is de doelstelling voor het nieuwe Marktplein? Wat zijn de effecten in relatie tot de gebiedsvisie / meerwaarde van het Marktplein? Wat zijn de verkeerskundige bevindingen (resultaten Goudappel Coffeng)?
Deel A: De meerwaarde van het Marktplein s Gravenzande
4. Positionering s Gravenzande binnen de gemeente Westland Gemeente Westland heeft 104.302 inwoners (CBS, 2016; gegevens over 2015). De inwoners zijn als volgt over de kernen verdeeld:
Bevolkingsontwikkeling gemeente Westland Bevolkingsontwikkeling: Behoefte aan voorzieningen primair ingegeven door het aantal inwoners.
Bevolkingsprognose gemeente Westland Bevolkingsprognose: stijging van 20% tot 2040.
Bevolkingskenmerken Op basis van CBS-gegevens heeft de gemeente Westland en s Gravenzande de volgende onderscheidende kenmerken:
Winkelaanbod gemeente Westland Verdeling winkelaanbod: Naaldwijk is het hoofdwinkelgebied als het gaat om de nietdagelijkse aankopen: kleding & mode / woonwinkels. Ook s Gravenzande en Wateringen hebben relatief veel winkelaanbod in niet-dagelijkse goederen. Veel van dit niet-dagelijks winkelaanbod is te vinden in het centrum van s Gravenzande.
Horeca-aanbod gemeente Westland Na Naaldwijk beschikt s Gravenzande over de meeste horecaverkooppunten.
5. Analyse s Gravenzande Vergelijking winkelaanbod s Gravenzande: s Gravenzande heeft in vrijwel iedere branche een benedengemiddeld winkelaanbod ten opzichte van vergelijkbare kernen binnen de inwonersklasse 20.000 30.0000 (Locatus, september 2016). Op basis van de vergelijking heeft s Gravenzande mogelijkheden voor de uitbreiding van het winkelaanbod.
Horeca-aanbod s Gravenzande Vergelijking horeca-aanbod: Ook voor het horeca-aanbod geldt dat deze benedengemiddeld is ten opzichte van het gemiddelde binnen de inwonersklasse 20.000 30.000 (Locatus, september 2016).
Vergelijkbare kernen Welke plaatsen uit de benchmarkanalyse komen het meest overeen met s Gravenzande qua omvang winkelaanbod (27.000 37.000 m² wvo)? aanal inwoners Berkel En Rodenrijs 28.080 Diemen 25.930 Dongen 23.035 Heemstede 26.360 Heiloo 22.636 Krimpen Aan Den Ijssel 28.820 Nieuwerkerk Ad Ijssel 21.755 Pijnacker 22.720 S-Gravenzande 21.005 Uithoorn 24.360 Voorschoten 24.945 Vught 24.935 Wassenaar 25.605 Zeewolde 21.495 gemiddeld 24.406 Conclusie vergelijking: s Gravenzande heeft relatief veel nietdagelijks winkelaanbod binnen het totaal aan winkelmeters.
Winkelformules Welke formules zijn zoal gevestigd in s Gravenzande? En hoe verhoudt zich dat tot de vergelijkbare kernen (in hoeveel % van de kernen is die keten ook gevestigd)? 85% 23% 55% 15% 3% 8% 23% 97 % 98%
Winkelgebieden s Gravenzande s Gravenzande kent twee soorten winkellocaties (Locatus, 2016): centrum en verspreide bewinkeling (zoals de tuincentra). Het winkelaanbod in het centrum wordt verder uitgebreid met het project Hart van s Gravenzande.
Koopstromenonderzoek centrum s Gravenzande Vertrekpunt Koopstromenonderzoek Randstad (2011): Positieve kenmerken centrum: parkeren en horeca. Verbeterpunt: sfeer en uitstraling.
Koopstad aan Zee De ondernemersvereniging zorgt er voor dat het gezellig winkelen. Het hele jaar door worden er activiteiten georganiseerd. s Gravenzande heeft ook een toeristische functie.
Hart van Gravenzande 89 nieuwe appartementen; 200 parkeerplaatsen; 9.000 m² aan nieuwe en gerenoveerde winkelruimten, waaronder twee supermarkten (Jumbo en Lidl) en een vestiging van Big Bazar.
(Koop)toerisme Historische stad: in 1246 kreeg s Gravenzande stadsrechten. s Gravenzande is van oorsprong een marktplaats met grotere en kleinere pleinen. s Gravenzande heeft een drie kilometer lang/breed zandstrand. Door s Gravenzande lopen een aantal recreatieve fietsroutes (knooppunten 52 en 57). Promotie toerisme vanuit gemeente en ondernemers: http://www.bezoek-westland.nl/
6. Trends en ontwikkelingen retail & horeca Keuzes van consumenten afhankelijk van push- en pull-factoren Ruim winkelaanbod in een compacte structuur. Bij recreatief winkelen is een aantrekkelijke openbare ruimte en goede horeca van belang (pull-factoren). Een goed horeca-aanbod (plein) zorgt voor een langere verblijfsduur in het centrum wat de bestedingen (ook in de detailhandel) verhoogt. Verder zijn bereikbaarheid en parkeren op korte afstand van belang. Als dit niet aanwezig is dan 'duwt' dit hen als het ware naar concurrerende winkels (of naar het internet). In dit verband spreekt men van push-factoren.
Keuzefactoren bij verschillende winkelgebieden Voor reguliere winkels / winkelgebieden zijn er 3 soorten bezoekmotieven: Boodschappen doen: voor de dagelijkse en frequent benodigde niet-dagelijkse goederen bezoekt de consument: supermarkt, versspeciaalzaken, drogisterij en winkels in bloemen, textiel of huishoudelijke artikelen. Dragers voor dit type winkelgebied zijn de supermarkten, want deze zorgen voor een toestroom van consumenten ook voor de speciaalzaken. Recreatief winkelen: dit betreft het kopen van mode en luxe artikelen of de aanschaf van woonartikelen, waarbij het vergelijken tussen winkels en een dagje uit belangrijk zijn. Van belang is een complete mix van grootschalige trekkers en interessante, kleinschalige boetieks. Ook horeca is van belang voor een recreatief winkelgebied. Doelgerichte aankopen: de consument heeft vooraf bepaald wat wordt gekocht en waar. Het betreft kooptrips naar grote winkels vaak op perifere locaties, zoals bouwmarkten.
7. Postcode-onderzoek en verzorgingsfunctie centrum s Gravenzande Postcode-onderzoek: afbakening onderzoeksgebied. Aantal deelnemers: 12.
Resultaten postcode-onderzoek Resultaten op kernniveau: 76% van de klanten komt uit s Gravenzande. Het % autogebruik onder de ruim 5.000 klanten is 49%. Het autogebruik binnen s Gravenzande ligt op 41%.
Resultaten postcode-onderzoek op buurtniveau
Autogebruik op buurtniveau Autogebruik is relatief gelijkmatig verspreid, naarmate de afstand toeneemt is het autogebruik hoger.
Conclusies postcode-onderzoek en verzorgingsgebied s Gravenzande Het centrum van s Gravenzande heeft een bovenlokale / beperkt regionale verzorgingsfunctie. De verzorgingsfunctie is passend bij het waargenomen winkelaanbod en het relatief hoge aandeel van winkels in de niet-dagelijkse goederensector. Binnen s Gravenzande komen de meeste klanten uit het centrumgebied zelf (20%), gevolgd door buurten Oudeland en Zandevelt (beide 15%). Het autogebruik is gelijkmatig verdeeld, naarmate de afstand groter wordt neemt het autogebruik toe. Het gemiddelde autogebruik in s Gravenzande is niet bijzonder hoog met 41%, zeker niet in relatie tot het relatief hoge autobezit in de gemeente Westland / kern s Gravenzande. In de zomermaanden is de toevloeiing van klanten vermoedelijk groter door de hogere mate van toerisme (strand, fietsnetwerk). Op basis van het onderzoek wordt verwacht dat de rijbaan op het Marktplein geen essentiële aanrijroute is voor de (auto)bezoekers aan het centrumgebied: De parkeervoorzieningen zijn gelegen aan de rand van het centrum. De voorzieningen blijven bereikbaar per auto via de Langestraat.
8. Gebiedsvisie centrum s Gravenzande Winkel/horeca structuur centrumgebied s Gravenzande: Bezoekmotief s Gravenzande: zowel boodschappen als recreatief.
Gebiedsidentiteiten centrum s Gravenzande Marktplein: overwegend horeca met terrassen. Langestraat: hoofdwinkelstraat. Graaf Florispromenade: aanvullend (dagelijks) winkelaanbod. Hart van s Gravenzande: verlengde route / uitbreiding winkelroute. Vaartplein: aanvullende detailhandel/horeca. Zandeveltplein: dagelijks winkelaanbod.
Ruimtelijk-functionele structuur en routing centrum s Gravenzande
Positionering en meerwaarde Marktplein binnen s Gravenzande Alle winkelroutes kennen een verbinding naar het Marktplein. Het Marktplein heeft dan ook een verbindende functie voor de detailhandel aan de Langestraat, de detailhandel aan het Vaartplein en de detailhandel aan de Graaf Florispromenade. Aandachtspunt: zichtbaarheid verbindingen naar de verschillende winkelgebieden. Momenteel is relatief veel horeca gevestigd aan het Marktplein. De meerwaarde van het Marktplein zit dan ook in de verblijfsfunctie van de bezoekers aan het centrum. Gezien de verzorgingsfunctie van s Gravenzande en het bezoekmotief van de consument is de optimalisatie van de verblijfsfunctie met goede horeca gewenst (versterken wat goed). Met de revitalisatie van het Marktplein wordt bijgedragen aan de belevingswaarde en sfeer van het centrum van s Gravenzande (verbeteren wat minder goed was, KSO, 2011). Een langer verblijf van de consument betekent een hogere mate van bestedingen voor zowel detailhandel als horeca in de Koopstad aan Zee. Op basis van het postcode-onderzoek wordt verwacht dat de rijloper op het Marktplein geen cruciale verbinding betreft voor de bereikbaarheid van het centrum.
Deel B: De effecten van het wel/niet afsluiten rijbaan Marktplein
9. Achtergrond: waarom een nieuw Marktplein? Slechte bestrating: klachten over de bestrating en soms noodreparaties; te veel hoogteverschillen. Slechte conditie bomen: huidige bomen niet te handhaven; nieuwe bomen zijn gewenst met betere groeiomstandigheden. Betere gebruiksmogelijkheden: terrassen; evenementen; verblijven; spelen. Betere opstelling weekmarkt: te dicht op terrassen en gevels; rommelig ruimtegebruik.
10. Doelstelling Doelstelling revitalisering Marktplein: Een levendig, leefbaar en multifunctioneel plein. Met aandacht voor: Meer aantrekkingskracht en levendigheid op het plein. Plein moet bijdragen aan een gezond ondernemersklimaat. Aanbeveling door het College van B&W: Bij de herinrichting extra aandacht te besteden aan de speeltuin, met het oog op uitstraling en aantrekkingskracht.
11. Ruimtelijk wensbeeld Een zo groot mogelijk pleinvlak met duidelijke begrenzing. Bomen in carré vorm, niet te dicht op de gevel. Extra bomenrij langs Langestraat. Bijzondere boom met bijzondere bank en pomp in het midden. Auto te gast op het plein: erf-regiem.
Discussiepunt: wel/niet afsluiten rijbaan Marktplein Tweetal varianten:
12. Relatie variantenstudie met gebiedsvisie / meerwaarde Marktplein Aansluitend aan het bezoekmotief van de consument in s Gravenzande en omgeving wordt aanbevolen om het verblijfsklimaat op het Marktplein te verbeteren. Door het postcode-onderzoek is de recreatieve verzorgingsfunctie van s Gravenzande bevestigd. Het aandeel bezoekers met de auto is relatief klein (41% van de bezoekers van het centrum komt met de auto). Op basis van het postcode-onderzoek wordt verwacht dat de bereikbaarheid van het centrum nauwelijks wijzigt bij afsluiting van de rijloper voor gemotoriseerd verkeer. De centrumondernemers zijn gebaat bij een levendig plein met horecavoorzieningen zodat de verblijfstijd van de consument verlengd wordt. Een langer verblijf van de consument betekent hogere bestedingen. Het Marktplein is de verbindende schakel voor de detailhandel in s Gravenzande. Belangrijk aandachtspunt: de zichtbaarheid/routing naar de verschillende winkelgebieden. De ontwikkeling sluit aan bij de verbeterpunten uit het KSO 2011: het verbeteren van de sfeer en beleving in het centrum.
13. Bevindingen verkeerskundig advies Goudappel Coffeng en relatie postcode-onderzoek Parkeren: op basis van onderzoek wordt geconstateerd dat de parkeervoorzieningen in het centrum van s Gravenzande momenteel voldoende capaciteit kennen. Intensiteit: de gemeten verkeersintensiteit (aantal motorvoertuigen per etmaal) is relatief laag en voldoet aan de richtlijnen. De resultaten komen overeen met het postcodeonderzoek, waaruit ook blijkt dat het autogebruik niet bijzonder hoog is. Bereikbaarheid: bij een eventuele afsluiting van de rijbaan neemt de rijafstand en rijtijd beperkt toe. Fietsroute: tevens wordt de suggestie gedaan om de recreatieve fietsroute (en de knooppunten) te verleggen naar de zuidzijde van het Marktplein.
14. Conclusie en aanbevelingen Vanuit het groei- en ontwikkelpotentieel van het centrum van s Gravenzande wordt aanbevolen om het Marktplein te optimaliseren om de aantrekkingskracht en de verblijfsfunctie van het plein verder te versterken. Beide varianten voorzien in deze optimalisatie. Gezien het bezoekmotief is goede horeca en een aantrekkelijke omgeving essentieel voor de verblijfs- en belevingswaarde van de consument. Met de inrichting van het plein is het van belang dat de winkelroutes/aanlooproutes herkenbaar en zichtbaar blijven. De herinrichting van het Marktplein biedt de mogelijkheid om de aanloop (en fiets-) routes en verbindingen naar de verschillende winkelclusters in het centrum van s Gravenzande te verbeteren. Dit is met beide varianten mogelijk. Bij een eventuele afsluiting van de rijbaan op het Marktplein zijn de effecten naar verwachting beperkt. De voorzieningen blijven bereikbaar voor de consument, net als de parkeervoorzieningen voor de centrumbezoekers. Uit postcode-onderzoek en verkeerskundig onderzoek (Goudappel Coffeng) wordt geconcludeerd dat de rijloper op het Marktplein geen cruciale aanrijroute is voor de (auto)bezoeker. Het verleggen van de recreatieve fietsroute biedt kansen voor de verblijfsfunctie van het Marktplein / bezoeker aan het centrum. Vanuit ruimtelijk en economisch oogpunt is er niet direct aanleiding om de rijbaan op het Marktplein af te sluiten voor gemotoriseerd verkeer.