1 van 5 De raad van de gemeente Hoorn Bureau Planning en Control Contactpersoon : H.A. Sünder Telefoonnr. : 0229-252408 E-mail : gemeente@hoorn.nl Uw brief van : - Uw kenmerk : Ons kenmerk : 09.41727 Bijlage(n) : Onderwerp Meningvormende discussie over de : bestemming van de NUON-gelden Hoorn, Geachte raad, Het college brengt de raad aan de hand van deze brief in positie om een uitspraak te doen over de gewenste bestemming van de NUON-gelden. Het college heeft de voorkeur om de middelen duurzaam in te zetten. Enerzijds gaat het dan om duurzaam in de zin van duurzame energie of duurzaamheidbevorderende maatregelen. Anderzijds moeten de middelen bijdragen aan een duurzaam financieel evenwicht van de begroting. Daarmee wordt bedoeld dat structurele lasten in de begroting ook met structurele middelen gedekt moeten zijn. Parallel aan dit voorstel ontvangt de raad in oktober ook de werkversie van de Programmabegroting 2010-2013. Daaruit blijkt dat de begrotingspositie van Hoorn fors negatief is in 2012 en verder. Dit betekent dat de raad voor de uitdaging staat om de NUON gelden op zorgvuldige wijze en in het belang van de inwoners van Hoorn te bestemmen. De waardegroei van de NUON-aandelen is in meerdere jaren totstandgekomen. Het college is van mening dat de inzet van deze incidentele middelen een structurele positieve bijdrage moeten leveren aan de meerjarenbegroting, zodat juist de toekomstige generatie kan profiteren van hetgeen is opgebouwd door vorige generaties. Verkoop eerste tranche NUON-aandelen In 2009 wordt 15 miljoen aan incidentele baten verkregen uit de verkoop van de NUON-aandelen. Dit is inclusief het dividend over 2008. De verkoop van de aandelen NUON geschiedt in meerdere tranches, waardoor uiteindelijk in 2015 100% van de aandelen zijn verkocht. Dit betekent naar verwachting een opbrengst van 2 x 4,8 miljoen in 2011 en 2013, en 6,7 miljoen in 2015. Dit voorstel beperkt zich voor dit moment tot de 1e fase van de verkoop van de eerste tranche (49%). Eerdere besluitvorming De bestemming van de NUON-gelden is in de Kadernota benoemd als één van de topprioriteiten van het laatste bestuursjaar. De raad heeft op 26 mei 2009 besloten tot de verkoop van 49% van de aandelen NUON. Gedurende de komende 6 jaar zal het resterende 51% belang van NUON PLB door Vattenfall worden overgenomen. Per brief van 10 juli 2009 is de raad geïnformeerd over het tijdelijk uitzetten van de verkregen gelden bij FORTIS bank Nederland en ABN-AMRO, in afwachting van de in de raad te voeren discussie over de gewenste bestemming van de gelden voor de langere termijn.
2 van 5 Dividendeffecten voor de begroting De incidentele baten uit de verkoop van 49% en het dividend over 2008 tezamen hebben een gunstig effect op de begroting 2009 van 15.070.000. Daar staan lagere dividenduitkeringen in de toekomst tegenover. De laatste jaren heeft de gemeente jaarlijks ruim 1 miljoen aan dividend van het NUON ontvangen. Dividenduitkering is afhankelijk van het bedrijfsresultaat en het is allerminst zeker of de uitkeringen in deze grootte in stand gehouden kunnen worden. Om die reden is het dividend in voorgaande jaren voor 50% ingerekend in de begroting. Nu de gemeente aandeelhouder blijft van (netwerkbedrijf) Alliance is in eerdere voorstellen uitgegaan van een verwacht dividend van 440.000. Omdat de hoogte van dividend onvoorspelbaar is, wordt het opnemen van een dividendopbrengst van 375.000 (=75% van 500.000), vanaf het jaar 2011 reëel geacht. In de onderstaande tabel is het effect op de begroting vanaf 2010 zichtbaar gemaakt: Meerjarig effect NUON 2010 2011 2012 2013 toelichting Huidige raming NUON Dividend 500.000 500.000 500.000 500.000 reeks na Kadernota 2009 Opbrengst Verkoop 49% aan Vattenfall Boekwaarde aandelen Dividend over 2008 50% van 500.000 + 50% van 375.000 Prognose dividend over 2009 437.500 Prognose dividend over 2010 e.v. 375.000 375.000 375.000 75% van 500.000 Bijgestelde reeks 437.500 375.000 375.000 375.000 Effect raming dividend -62.500-125.000-125.000-125.000 Keuzes Dividendopbrengsten worden beschouwd als algemene dekkingsmiddelen. De raad heeft een vrije keuze over de bestemming van deze middelen. Hieronder worden enkele opties toegelicht die rechtdoen aan het duurzaamheidsprincipe. Uiteraard is een combinatie van deze opties ook mogelijk. Optie 1: structurele inzet: versneld afschrijven van activa Een mogelijkheid voor Hoorn om structurele ruimte te scheppen met incidentele middelen is het versneld afschrijven van activa. Ruim 12% van de Hoornse begroting bestaat uit rente en afschrijving op in het verleden gedane investeringen (ca. 24 miljoen aan kapitaallasten, op een boekwaarde aan activa van 350 miljoen). Het versneld afschrijven van activa leidt tot lagere lasten in de meerjarenbegroting. Versneld (resultaatafhankelijk) afschrijven is volgens het BBV niet toegestaan bij activa met economisch nut, zoals gebouwen. Bij activa met een maatschappelijk nut, zoals wegen, straten en pleinen, verlichting e.d., is dit echter wel toegestaan. Hoorn heeft van laatstgenoemde categorie nog een omvang van 15,1 miljoen op de balans staan. Het eenmalig afboeken van die boekwaarde met de verkoopopbrengst van de NUON-aandelen leidt indicatief tot structurele lagere afschrijvingslasten van minimaal 1 mln. per jaar. Samengevat: De raad kan ervoor kiezen om met de opbrengst van de NUON gelden de boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut in zijn geheel vervroegd af te schrijven. Kiezen voor deze optie past binnen de wettelijke begrotingsvoorschriften (BBV 2004), compenseert de verlaging van dividend in ruime mate en levert voor de eerstkomende jaren een behoorlijke financiële ruimte op in de begroting.
3 van 5 Optie 2: Intensiveren beleid duurzaamheid; inzetten in het verlengde van waar de middelen oorspronkelijk vandaan komen De raad kan ervoor kiezen om (een deel van) de incidentele opbrengsten te labelen aan nader uit te werken beleid op het gebied van duurzame energie of duurzaamheidsbevorderende maatregelen. Dit kan door het instellen van een bestemmingsreserve. De inzet van de middelen biedt de mogelijkheid om een stevige impuls te geven aan stimuleringsmaatregelen voor burgers, bedrijfsleven en instellingen. In de klimaatvisie is als ambitie uitgesproken dat we actief willen inzetten op de stimuleringsfunctie naar inwoners, bedrijven en instellingen en deze partijen via bewustwording, facilitering en medeverantwoordelijkheid willen prikkelen tot energiebesparende maatregelen. Het effectief inzetten van de NUON gelden biedt Hoorn de mogelijkheden om daadwerkelijk te kunnen investeren in duurzaamheid. Er zijn mogelijkheden om - waar dat niet kan langs publiekrechtelijke weg langs privaatrechtelijke weg een stevige bijdrage te leveren aan ontwikkelingen in de stad, waarbij toepassing van duurzaamheid in bestaande en nieuwe bouw wordt gestimuleerd. Door een slimme combinatie van maatregelen kan bovendien het principe van revolving fund toegepast worden: de middelen die ingezet worden genereren opbrengsten waaruit weer nieuwe investeringen kunnen worden gedaan. Bij ontwikkelingen in de stad denkt het college aan toepassingen in de Bangert en Oosterpolder, bedrijventerrein Het Zevenhuis, maar ook het Runshopping Centrum en overige herstructureringsprojecten. Deze ontwikkelingen vragen om investeringen die andere partijen over de streep trekken. Ook de provincie en het Ontwikkelingsbedrijf Noord Holland Noord kunnen daarin een rol van betekenis spelen. Duurzame bouw betekent dat er zorgvuldig wordt omgegaan met ruimte, groen, water, binnenklimaat, afval en flexibiliteit van het gebouw. Gebouwen moeten dan ook langer mee kunnen gaan. Duurzaam bouwen vraagt in een aantal situaties een hogere investering; veelal verdient deze investering zich wel terug, zij het over een wat langere periode. Dit weerhoudt mensen er dan van die maatregelen te treffen die echt tot een verduurzaming leiden. Wij verwachten dat met een financiële impuls deze maatregelen wel uitgevoerd gaan worden. De wijze waarop deze impuls vorm gegeven moet worden vergt nader onderzoek. Eén van de opties is bijvoorbeeld het verstrekken van aantrekkelijke leningen, die volgens het principe van een revolving fund worden beheerd. Onderstaand voorbeeld heeft betrekking op een product van het SVn (Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten) voor particuliere eigenaren van bestaande woningen. Dit product kan ook verder ontwikkeld worden ten behoeve van bijvoorbeeld bedrijven. Voorbeeld: De Duurzaamheidslening voor gemeenten Deze regeling biedt gemeenten de mogelijkheid om, volgens hetzelfde principe als de Starterslening, laagrentende leningen te verstrekken aan particuliere woningeigenaren. Door het revolverende karakter kunnen uit de aflossingen nieuwe leningen worden verstrekt (per woning maximaal 15.000). Het effect op de begroting is het renteverlies op de gelden die ingelegd worden bij het SVn. Bij het 4 jaar lang verstrekken van 1 mln. per jaar (70 woningen per jaar) ontstaan de volgende rentelasten (uitgaande van de omslagrente):
4 van 5 Voorbeeld Duurzaamheidslening 2010 2011 2012 2013 70 woningen 2010 35.000 35.000 35.000 35.000 3,5% omslagrente v. 1.000.000 plus 70 woningen 2011 35.000 35.000 35.000 plus 70 woningen 2012 35.000 35.000 plus 70 woningen 2013 35.000 35.000 70.000 105.000 140.000 3,5% omslagrente v. 4.000.000 Vanaf het 4 e jaar gaat de leningontvanger naast rente ook aflossing betalen. Daarnaast wordt bij verkoop van de woning de lening in één keer afgelost. Met die aflossing kunnen ook weer nieuwe leningen worden verstrekt. Kiezen voor deze optie vergt een nadere verkenning en uitwerking van de mogelijkheden. Optie 3: Combinatie van opties Een combinatie van genoemde opties is uiteraard ook mogelijk. Het college geeft de voorkeur aan deze optie, omdat het tegelijkertijd financiële ruimte schept en mogelijkheden biedt tot stimuleringsmaatregelen. In het dekkingsplan van de Programmabegroting wordt reeds het voorstel gedaan om een verzameling van 3,5 miljoen aan kleine boekwaarden af te boeken ten laste van de Algemene Reserve. Dit levert een besparing op van 400.000 lagere afschrijvingslasten in 2010. De raad kan ervoor kiezen aanvullend hierop van de NUON gelden 10 miljoen aan te wenden voor versnelde afschrijvingen op de overige (grotere) boekwaarden, hetgeen aanvullend een besparing oplevert van 600.000 aan lagere afschrijvingen vanaf 2010. De besparingen in de jaren daarna worden geleidelijk aan minder omdat in de begroting al rekening wordt gehouden met vrijvallende afschrijvingen. Bij deze optie wordt een totaal aan boekwaarde afgeschreven van 13,5 miljoen: 3,5 miljoen uit de Algemene Reserve en 10 miljoen uit de NUON gelden. Er resteert van de NUON gelden nog een bedrag van 5 miljoen waarvoor de raad een bestemmingsreserve Stimuleringsmaatregelen Duurzaamheid kan instellen. In het dekkingsplan van de werkversie van de Programmabegroting 2010-2013 is vooralsnog uitgegaan van deze variant waarbij de NUON opbrengst een bijdrage levert aan het verlagen van het begrotingstekort vanaf 2011 van 475.000 ( 600.000 -/- 125.000 dividendverlies). Relatie met financiering (liquide geldstromen) Naast de bestemming van de opbrengst in de begroting, is er het vraagstuk over het omgaan met de liquide geldstromen. Over het tijdelijk uitzetten van de gelden is de raad geïnformeerd. De gemeente doet aan totaalfinanciering. Dat wil zeggen dat alle aspecten die met geldstromen te maken hebben (zowel in de jaarlijkse exploitatie, de kredieten als de voorzieningen) leiden tot een totale financieringsbehoefte, op basis waarvan geld wordt aangetrokken of geld wordt uitgezet. Door de ontvangst van de NUON gelden kunnen deze voor langere tijd worden uitgezet. Dit levert rentebaten op. Het langdurig uitzetten op deposito heeft alleen nut wanneer de liquiditeiten voor langere tijd gemist kunnen worden. Bij het afboeken van de activa is dat het geval, aangezien daaruit geen directe nieuwe liquiditeitsbehoefte ontstaat. Bij het instellen van een reserve ligt dat genuanceerder, omdat daaruit projecten worden bekostigd of nieuwe uitzettingen worden gedaan in de vorm van duurzaamheidsleningen. Uitgaande van optie 3 wordt 10 miljoen uitgezet op deposito. Uitgaande van 15 jaar tegen 5% levert dit jaarlijks 500.000 aan rentebaten op. In het dekkingsplan van de werkversie van de Programmabegroting 2010-2013 is rekening gehouden met deze rentebaten. Tevens is reke-
5 van 5 ning gehouden met de rentebaten door verkoop van de 2 e tranche. Dat levert na aftrek verlies aan dividend vanaf 2011 140.000 op. Voorstel Het college nodigt de raad uit tot het voeren van een meningvormende discussie. Wij vragen u een uitspraak te doen over de voorliggende opties. Indien de raad akkoord gaat met het voorstel van het college, de derde optie, dan betekent dat u instemt met dit onderdeel van het dekkingsplan in de begroting. De financiële consequenties worden dan verwerkt met het vaststellen van de werkversie van de Programmabegroting 2010. Over het instellen van een bestemmingsreserve Stimuleringsmaatregelen Duurzaamheid ontvangt u dan later een nader uitgewerkt voorstel. Hoogachtend, burgemeester en wethouders van Hoorn de secretaris de burgemeester