INHOUDSOPGAVE Voorwoord /V Lijst van afkortingen /XV HOOFDSTUK 1 Algemene beschouwingen /1 Voorlopers van de Wet op belastingen van rechtsverkeer / 1 1. Rechtsverkeerbelastingen: korte historie / 1 2. Formaliteit van de registratie: korte historie / 1 3. De Registratiewet 1917: oorsprong / 2 4. De Zegelwet 1917 / 2 De Wet op belastingen van rechtsverkeer / 3 5. De wet van 1970 / 3 6. Aanleiding voor de nieuwe wetgeving / 4 7. De uitdrukking rechtsverkeer /4 8. Waarde / 5 9. Toepasselijkheid van de Algemene wet inzake rijksbelastingen / 5 10. Uitvoeringsvoorschriften / 6 11. Betekenis van gepubliceerde departementale beslissingen / 7 12. Rechtsvinding / 8 Ingrijpende wetswijzigingen / 10 13. Ingrijpende wetswijzigingen: algemeen / 10 14. Herziening Burgerlijk Wetboek (1992) / 11 15. Wet Constructiebestrijding (1995) / 12 16. Wet terugsluis opbrengst reparatievoorstel-btw (1995) / 13 17. Andere belangrijke wijzigingen / 14 17a. Gereserveerd / 15 17b. Toelichting Overdrachtsbelasting / 15 18. Schematisch overzicht overdrachtsbelasting / 16 HOOFDSTUK 2 De overdrachtsbelasting /19 Belastbaar feit; verkrijging / 19 19. Belastbaar feit: algemeen / 19 VII
20. Het begrip verkrijging /19 21. Gereserveerd / 21 22. Economische eigendom: de wettelijke definitie van 1995-1999 / 21 23. Economische eigendom: de wettelijke definitie vanaf 12 november 1999 / 22 23a. Economische eigendom: certificering / 24 24. Economische eigendom: nader beschouwd aan de hand van voorbeelden / 27 25. Economisch eigendom: verhouding tot juridische eigendom / 32 25a. Economische eigendom: verhouding tussen art. 2 lid 2 en art. 4 / 32 26. Verkrijging: nadere afbakening / 34 Uitgezonderde verkrijgingen / 34 27. Verkrijging krachtens boedelmenging (art. 3 lid 1, onderdeel a) / 34 28. Verkrijging krachtens erfrecht (art. 3 lid 1, onderdeel a) / 35 29. Verkrijging krachtens verjaring (art. 3 lid 1, onderdeel a) / 38 30. Verkrijging krachtens verdeling (art. 3 lid 1, onderdeel b) / 38 31. Verdelingen: algemeen (art. 3 lid 1, onderdeel b, art. 7, 12 en 15 lid 1, onderdeel f en g) / 38 32. Verdelingen: situatie sinds 1 januari 1992 / 40 33. Begrip verdeling /41 34. Verdelingen: voorbeelden / 43 35. Verkrijging krachtens natrekking (art. 3 lid 1, onderdeel c) / 43 Onroerende zaken / 44 36. Onroerende zaken / 44 37. Fictieve onroerende zaken: algemeen (art. 4 en 10) / 46 38. Verkrijging van aandelen in vastgoedlichamen/ onroerendezaakrechtspersonen / 48 39. Aanmerkelijk belang / 57 40. Verbonden personen en lichamen en andere van belang zijnde criteria / 59 41. Lidmaatschapsrechten (art. 4 lid 1, onderdeel b) / 64 42. Aangifte. Inlichtingen (art. 4 lid 9) / 65 Rechten. Uitgezonderde rechten / 66 43. Rechten waaraan onroerende zaken zijn onderworpen (art. 2) / 66 44. Hypotheek- en pandrecht / 66 45. Grondrente / 67 46. Bezit / 67 47. Zekerheidsoverdracht / 67 48. Verkrijging, wijziging en opzegging van beperkte rechten: algemeen (art. 2, 5 en 6 lid 1 en 2 en art. 9 lid 2) / 68 Tijdstip van de verkrijging / 68 49. Tijdstip van de verkrijging: hoofdregel / 68 50. Leveringsakte (art. 8 lid 1) / 69 VIII
51. Akte van verdeling / 70 52. Niet ingeschreven akten / 70 53. Opschortende voorwaarde (art. 8 lid 2) / 71 54. Bijzondere situaties. Huurkoop (art. 6 lid 3) / 71 55. Nietigheid (art. 8 lid 3) / 72 Maatstaf van heffing / 72 56. Heffingsmaatstaf: algemeen / 72 Waarde / 72 57. Waarde in het economische verkeer (art. 52) / 72 58. Waarde eigen woning / 75 Tegenprestatie / 76 59. Waarde van de tegenprestatie / 76 60. Verkoopregulerende bedingen (art. 9 lid 5) / 81 61. Huur en pacht / 82 62. Kwalitatieve verbintenissen / 83 63. Ruiling / 83 64. A-B-C-contracten / 84 65. Verkrijging economische eigendom gevolgd door verkrijging juridische eigendom en omgekeerd (art. 9 lid 4) / 85 66. Maatstaf van heffing gelijk aan de kostprijs (art. 9 lid 6) / 88 Maatstaf van heffing: wettelijke aanpassingen op de hoofdregel / 88 67. Wettelijke aanpassingen: algemeen (art. 9 en 10) / 88 68. Rechten van erfpacht, opstal en beklemming. Erfdienstbaarheden / 89 69. Kapitalisatie van canon, retributie en huur / 90 70. Omzetting van een beperkt recht (art. 9 lid 2) / 91 71. Duurverlenging / 91 72. Duurverkorting / 91 73. Wijziging schuldplichtigheid (art. 9 lid 2 slot) / 91 74. Eigendom bezwaard met een beperkt recht (art. 11 lid 2) / 92 75. Vruchtgebruik. Recht van gebruik en bewoning / 93 76. Einde voorbehouden vruchtgebruik en recht van gebruik en bewoning / 95 77. Verdeling: algemeen (art. 7 en 12 lid 1 en 2) / 96 78. Verdeling: vrije medegerechtigdheid (art. 7 en 12 lid 1 en 2) / 97 79. Toedeling onder algemene titel (art. 12 lid 1 en 2) / 97 Opvolgende overdrachten (art. 13) / 98 80. Elkaar opvolgende verkrijgingen / 98 Tarief (art. 14) / 100 81. Het tarief / 100 82. Ruiling van landerijen / 101 IX
83. Samenloop met kapitaalsbelasting / 101 83a. Tariefsverlaging voor woningen / 101 Vrijstellingen / 102 84. Vrijstellingen: algemeen (art. 15) / 102 85. Beroep op vrijstelling / 102 86. Vergoeding lager dan de waarde (art. 15 lid 4) / 103 Samenloop met omzetbelasting (art. 15 lid 1, onderdeel a) / 105 87. Verband overdrachtsbelasting-omzetbelasting: algemeen / 105 88. Belastbaar feit voor de omzetbelasting / 106 89. Het begrip ondernemer voor de omzetbelasting / 107 90. Het begrip goederen voor de omzetbelasting / 107 91. Het begrip diensten voor de omzetbelasting / 108 92. Levering van vastgoed: regime voor de omzetbelasting / 109 93. Levering van vastgoed: situatie voor 11 juli 1997 / 109 94. Bouwterrein / 111 95. Gebouw en het erbij behorende terrein / 114 96. Overig vastgoed / 116 97. Opteren voor een met omzetbelasting belaste levering / 117 98. Verhuur van vastgoed / 117 99. Cumulatie van omzetbelasting en overdrachtsbelasting / 118 100. Levering van vastgoed in de bouw- en handelsfase / 120 101. Levering van vastgoed: optie / 124 102. Levering van vastgoed: dienst / 126 103. Economische eigendomsoverdracht / 126 104. A-B-C-contracten / 128 105. Andere verwijzingen naar de omzetbelasting / 129 106. Verband overdrachtsbelasting-omzetbelasting: slotopmerkingen / 130 Bedrijfsoverdracht binnen de familiesfeer (art. 15 lid 1, onderdeel b) / 134 107. Algemeen / 134 108. Verkrijging / 135 109. Het begrip onderneming /135 110. Dienstbaar / 136 111. Familiekring / 136 112. Voortzettingseis / 137 112a. Departementaal beleid voor bedrijfsoverdrachten binnen de familiesfeer / 138 Verkrijging door en van publiekrechtelijke lichamen (art. 15 lid 1, onderdeel c) / 141 113. Verkrijging door publiekrechtelijke lichamen / 141 114. Verkrijging van publiekrechtelijke lichamen / 142 Samenloop met schenkingsrecht (art. 15 lid 1, onderdeel d) (oud) / 142 115. Samenloop met schenkingsrecht / 142 X
116. Gereserveerd / 142 117. Gereserveerd / 142 Verkrijging krachtens inbreng en omzetting (art. 15 lid 1, onderdeel e) / 142 118. Algemeen / 142 119. De begrippen inbreng en omzetting /144 120. Het begrip onderneming /144 121. Inbreng in personenvennootschappen / 145 122. Omzetting van een onderneming in een kapitaalvennootschap / 147 123. Inbreng tegen toekenning van aandelen / 149 124. Oneigenlijke inbreng / 150 125. Gereserveerd / 152 126. Bedrijfsfusies / 152 127. Gereserveerd / 152 128. Gereserveerd / 152 Verdeling en vereffening van vennootschapsvermogen (art. 15 lid 1, onderdeel f) / 152 129. Algemeen / 152 130. Verdeling vermogen personenvennootschappen / 153 131. Verdeling vermogen personenvennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal / 155 132. Vereffening vermogen NV of BV / 155 133. Verdeling vermogen van verenigingen / 156 Verdeling na gezamenlijke verkrijging (art. 15 lid 1, onderdeel g) / 156 134. Algemeen / 156 135. Gezamenlijke verkrijging / 158 136. Samenwoners / 158 137. Tijdstip van de gezamenlijke verkrijging / 159 138. Tijdstip van verdeling / 159 139. Gerechtigdheid van de samenwoners / 159 140. Toedeling / 159 140a. Herverkaveling / 160 Verkrijging bij fusie, splitsing en interne reorganisatie (art. 15 lid 1, onderdeel h) / 161 141. Algemeen / 161 142. Verhouding tussen de verschillende vrijstellingen / 162 143. Juridische fusie algemeen (art. 5bis UB) / 163 144. Juridische fusie met onroerendezaakrechtspersoon (art. 5bis UB) / 166 145. Bedrijfsfusie (art. 5a UB) / 169 146. Interne reorganisatie (art. 5b UB) / 171 147. Juridische splitsing (art. 5c UB) / 182 148. Juridische fusie ANBI s en bepaalde verenigingen (art. 5d UB) / 184 149. Voorwaardelijke vrijstelling, ontstaan belastingschuld / 185 150-153 Gereserveerd / 186 XI
Aanbrengen van een zaak (art. 15 lid 1, onderdeel i) / 186 154. Aanbrengen van een zaak: algemeen / 186 155. Aanbrengen van een zaak: vereisten / 186 Uitbedongen zaken (art. 15 lid 1, onderdeel j en lid 2 en 3) / 187 156. Inhoud van de regeling / 187 Onderwijsvrijstelling (art. 15 lid 1, onderdeel k) / 188 157. Inhoud van de regeling / 188 Ruilverkaveling en verwante regelingen (art. 15 lid 1, onderdeel l) / 188 158. Inhoud van de regeling / 188 Bureau beheer landbouwgronden (art. 15 lid 1, onderdeel m) / 188 159. Inhoud van de regeling / 188 Omzetting van een rechtspersoon (art. 15 lid 1, onderdeel n (oud)) / 189 160. Inhoud van de thans vervallen regeling / 189 161. Stedelijke herstructurering: woningcorporaties (art. 15 lid 1, onderdeel n) / 189 161a. Stedelijke herstructurering: wijkontwikkelingsmaatschappijen (art. 15 lid 1, onderdeel o) / 190 161b. Stedelijke herstructurering: voltooiing (art. 15 lid 1, onderdeel oa) / 190 Monumentenvrijstelling (art. 15 lid 1, onderdeel p) (oud) / 191 162. Monumentenvrijstelling / 191 163. (Gereserveerd) / 191 Cultuurgrondvrijstelling (art. 15 lid 1, onderdeel q) / 191 164. Cultuurgrondvrijstelling: algemene opmerkingen / 191 165. Cultuurgrondvrijstelling: inhoud van de regeling / 192 166. Cultuurgrondvrijstelling: bedrijfsmatige exploitatie / 192 167. Cultuurgrondvrijstelling: tienjaarseis / 192 168. Cultuurgrondvrijstelling: overheidsbeleid / 193 169. Gereserveerd / 194 170. Gereserveerd / 194 Herstel (art. 15 lid 1, onderdeel r) / 194 171. Herstel: algemeen / 194 172. Herstel: vervulling van een ontbindende voorwaarde / 194 173. Herstel: nietigheid of vernietiging / 194 174. Herstel: niet-nakoming / 195 Natuurgrondvrijstelling (art. 15 lid 1, onderdeel s) / 195 175. Natuurgrondvrijstelling: algemeen; tienjaarseis / 195 176. Natuurgrond vrijstelling: het begrip natuurgrond / 196 XII
Hervestiging van een landbouwbedrijf in verband met overheidsbeleid (art. 15 lid 1, onderdeel t (oud)) / 196 177. Hervestiging van een landbouwbedrijf / 196 Verkrijging door Staatsbosbeheer (art. 15 lid 1, onderdeel u) / 196 178. Verkrijging door Staatsbosbeheer / 196 Verplaatsing landbouwbedrijf vanuit Landinrichtingswetgebied (art. 15 lid 1, onderdeel v) / 197 179. Verplaatsing van een landbouwbedrijf / 197 Hervestiging van een glastuinbouwbedrijf (art. 15 lid 1, onderdeel w) / 197 180. Hervestiging van een glastuinbedrijf / 197 Erfrechtelijke wilsrechten (art. 15 lid 1, onderdeel x) / 197 180a. Erfrechtelijke wilsrechten / 197 Netwerken (art. 15 lid 1, onderdeel y) / 198 180b. Inhoud van de regeling / 198 Wijze van heffing (art. 16, 17 en 18) / 200 181. Belastingplichtige: de verkrijger / 200 182. Verkrijgingen die blijken uit een notariële akte / 200 183. Akten van zaakwaarnemers-administrateurs / 201 184. Onderhandse akten van verkrijging / 202 185. Aansprakelijkheid notaris voor overdrachtsbelasting / 202 186. Aansprakelijkheid vervreemder voor overdrachtsbelasting / 203 Teruggave van belasting (art. 19) / 203 187. Teruggave van belasting: algemeen / 203 188. Vervulling van een ontbindende voorwaarde / 204 189. Nietigheid of vernietiging / 205 190. Ontbinding wegens niet-nakoming / 207 191. Afwikkeling van een verzoek om teruggaaf / 207 192. Samenloop met art. 13 / 207 Literatuuropgave / 209 Bijlagen Wet op de belastingen van rechtsverkeer (uittreksel) / 211 Uitvoeringsbesluit belastingen van rechtsverkeer (uittreksel) / 225 Chronologisch register van wetten, besluiten en jurisprudentie /237 Trefwoordenregister / 245 XIII