Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Anouk Jenniskens 14 July 2011 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/31992 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Webquest Piet Mondriaan Opdracht Spel Bronnen Leerkracht Over dit lesmateriaal Pagina 1
Webquest Welkom op onze site! Hallo! Welkom op deze site over de schilder Piet Mondriaan! Op deze site ga je wat leren over deze schilder en over zijn schilderijen. En je leert ook hoe je naar schilderijen kunt kijken en hoe je de schilderijen kunt vergelijken met elkaar. Links in het menu zie je verschillende knoppen waar je op kunt klikken: - Inleiding: dat is deze pagina. - Piet Mondriaan: op deze pagina leer je de schilder kennen, en je leert wat voor schilderijen hij vooral maakte. - Opdracht: hier vind je een paar voorbeelden van schilderijen die gemaakt zijn door Piet Mondriaan. Over die schilderijen ga je een paar vragen maken. Door die vragen leer je hoe je naar schilderijen kunt kijken en hoe je ze met elkaar kunt vergelijken (welk schilderij heeft meer kleur of welk schilderij heeft meer lijnen enzovoorts) - Spel: op deze pagina kun je zelf een schilderij maken dat lijkt op een echt schilderij van Piet Mondriaan! - Bronnen: hier vind je de websites en boeken terug waar wij de informatie vandaan hebben gehaald. - Voor de leerkracht: deze pagina is bedoelt voor de meneer of juf. In het stukje over Piet Mondriaan zul je ook zien dat zijn schilderijen niet alleen aan de muur hangen, maar ook in andere vormen te zien zijn! Hier geven we je een paar voorbeelden: Pagina 2
Je ziet dus dat Piet Mondriaan een hele bekende schilder was, dat zelfs vazen, klokken, schoenen, frietzakjes en dekbedden gemaakt zijn met zijn kunst! Veel succes met het maken van de opdrachten, maar vooral heel veel plezier! Wij hopen dat je veel leert bij het bezoeken van deze site!!! Pagina 3
Piet Mondriaan Piet Mondriaan Op deze pagina vind je achtergrond informatie over Piet Mondriaan. We gaan kort uitleggen wie hij was, en wat voor kunst hij maakte. Piet Mondriaan leefde van 1872 tot 1944. Hij heeft veel gereisd in zijn leven. Hij is geboren in Nederland, maar hij heeft ook in Parijs (Frankrijk) gewoond en zelfs in New York (Amerika)! Piet Mondriaan is een heel bekende schilder. Misschien heb je zijn naam nog nooit gehoord, maar zijn schilderijen ben je vast wel ooit tegengekomen! En dan bedoelen we niet alleen aan de muur, maar zijn schilderijen vind je ook vaak terug op koektrommels, etuis of andere voorwerpen. De meeste schilders schilderen vaak iets na, zoals een vaas, boom, landschap of een mens. Piet Mondriaan schildert vooral abstracte schilderijen. Dat betekent dat hij niks naschilderde. Toch betekenen die schilderijen iets. Het zijn niet zomaar streepjes en blokjes, maar er zit een bedoeling achter. En dat kun je zien aan de vorm en kleur. In de tijd dat Piet Mondriaan begon met deze schilderijen te schilderen, vond hij schilderijen met ronde of kromme vormen lelijk. En ook alles wat vuil was, of vaag, of vaal van kleur vond hij niet mooi. Hij besloot voortaan te schilderen met zwart en wit en duidelijke kleuren. Maar ja, wat zijn nou duidelijke kleuren? Volgens Piet Mondriaan waren dat kleuren die je niet kon mengen. Dat zijn alleen de kleuren geel, rood en blauw. Groen niet, want die kleur kun je krijgen door blauw met geel te krijgen, en dat geldt ook voor alle andere kleuren. Wat Piet Mondriaan in zijn schilderijen wil uitbeelden, is rust en evenwicht. Met evenwicht bedoelt hij, dat er precies genoeg lijnen en vakjes op het schilderij staan. Als er één lijn bij zou komen, zou er ook een vakje bij moeten komen. Maar natuurlijk niet te veel, anders is de rust weg in het schilderij. Misschien vind je de schilderijen van Piet Mondriaan niet zo mooi, omdat het niet meteen duidelijk is wat er op staat. Maar als je wat langer naar een schilderij kijkt, krijgt het misschien wél een betekenis voor je. Maar die betekenis kan voor iedereen heel anders zijn Pagina 4
Pagina 5
Opdracht Opdracht Kijkwijzer Praxis Om goed naar kunst te kunnen kijken, kun je een paar vragen erbij houden, zodat je gericht kunt kijken. We hebben voor jullie een paar vragen uitgezocht waar jullie op gaan letten als jullie naar de volgende schilderijen kijken. Allereerst ga je kennismaken met het schilderij. Je gaat kijken naar de naam van het werk, de naam van de kunstenaar, het formaat en het jaartal van het schilderij. Nou hebben we het hier wat makkelijk gemaakt voor jullie, want alle schilderijen zijn Piet Mondriaan, het formaat, de naam van het schilderij en het jaartal is niet zo belangrijk! Jullie weten al wanneer Mondriaan leefde. Als je dit vergeten bent, moet je nog maar eens het stukje lezen over Piet Mondriaan. Als tweede stap ga je het beschrijven zonder je mening te geven. Je gaat benoemen wat je ziet. Daarna ga je kijken naar het materiaal en de techniek. Waarvan is het gemaakt? Hoe is het gemaakt? Zou de kunstenaar het helemaal alleen hebben gedaan of zou hij hulp hebben gehad van iemand? Als vierde onderdeel van beschouwen kijk je naar de beeldaspecten. Hierbij kijk je bijvoorbeeld naar de vorm, de kleuren en de lijnen, Als je dit hebt gedaan, ga je het schilderij betekenis geven. Straalt het beeld een sfeer uit? Is het schilderij vrolijk bedoeld of juist verdrietig of gezellig? Je bekijkt of het schilderij een boodschap over wil brengen. Als laatste vorm je een mening. Je geeft aan of je het schilderij mooi vind of juist niet. Waarom vind je dat? Zou je het schilderij thuis willen hebben? Pagina 6
Pagina 7
A) Kennismaken Het schilderij is van Piet Mondriaan. B) Beschrijf wat je ziet zonder je mening te geven Wat zie je? C) Materiaal en werkwijze Waarvan is het gemaakt? Hoe is het gemaakt? Zou de kunstenaar het helemaal alleen hebben gedaan of zou hij hulp hebben gehad van iemand? D) Beeldaspecten Kijk nu naar de vorm Heeft het schilderij grote of kleine vormen? Kijk nu naar de kleur Eén kleurfamilie of bonte kleuren? Eén kleurfamilie bestaat uit veel soorten van één kleur (bijv. donkergeel, lichtgeel, nog lichter geel, bijna wit). Bonte kleuren zijn allemaal verschillende kleuren. Kijk nu naar de ruimte Zou je het schilderij kunnen zien als een huis met kamers of is het plat? (3d) Kijk nu naar licht Is er schaduw? Hoe valt de schaduw? Kijk nu naar de verdeling van de figuren (compositie). Zie je de zwarte lijnen als een soort doolhof die je kunt volgen? Lijn Zijn er lijnen te zien? (Zijn de lijnen dik of dun, regelmatig of onregelmatig, strak of schetsmatig?) Pagina 8
Textuur Hoe zou het kunstwerk aanvoelen als je er met je vinger overheen gaat? (Is die glad of ruw, hard of zacht, enzovoort?) E) Betekenis geven Welke sfeer straalt het werk uit? (Is die vrolijk, verdrietig, lenteachtig, boos, lief, enzovoort?) Waar gaat het over? Heeft het werk een boodschap? Met welke bedoeling zou de kunstenaar het werk gemaakt hebben? (Wil hij iets moois laten zien, wil hij mensen iets duidelijk maken, wil hij zijn gevoelens uiten, een voorbeeld ergens van geven, of ergens reclame voor maken?) F) Meningsvorming Vind je het fijn om naar het werk te kijken? (Zou je het thuis willen hebben? Waarom wel, of waarom niet?) Pagina 9
Spel Maak je eigen Mondriaan Nu weet je al een heleboel over Piet Mondriaan en over zijn schilderijen! Maar nu is het aan jou om te kijken of je ook zelf een Mondriaan kan maken! Je kunt naar het spel gaan door op de link onderaan de pagina te klikken. Je krijgt dan een voorbeeld van een schilderij. Door op de lijnen te klikken en die te slepen kun je die verplaatsen. De kleuren van de vakjes kun je veranderen door op het vakje te klikken. Je kunt natuurlijk alleen maar de échte Mondriaan- kleuren gebruiken! Succes! Klik hier om naar het spel te gaan! Pagina 10
Bronnen Bronnen Tekst: Informatieboekje, Piet Mondriaan, nr. 810, Uitgeverij De Ruiter http://www.pietmondriaan.org/ Foto's en afbeeldingen: http://www.onlinetextielshop.nl/images/mondriaan.jpg http://www.rabopak.nl/str8%20art.html http://www.buro-bloemen.nl/afbeeldingen/producten/middel/vaas-mondriaan.jpg http://www.jaikhebhet.nl/products_pictures/klok_mondriaan.jpg http://eartfair.com/blog/wp-content/uploads/2008/05/mondriaan.gif http://www.bitsenwebs.nl/edu/images/mondriaanlonden.jpg http://www.artforfans.nl/artiesten/mondriaan_01.gif http://www.mondriaanbv.nl/mondriaan10.jpg http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/mondrian_lookalike.svg/180px- Mondrian_lookalike.svg.png http://www.timesonline.com/content/articles/2008/05/02/entertainment/doc481a359f3e338151860 127.jpg Pagina 11
Leerkracht Leerkracht Verantwoorden van beeldmateriaal Bij de inleiding hebben we gekozen voor afbeeldingen van voorwerpen met een Mondriaan-print. Dit hebben we bewust gedaan om de kinderen betrokken te maken door aan te sluiten bij de leefwereld. Bij het kopje Piet Mondriaan hebben we een foto van Piet Mondriaan geplaatst. Zo krijgen de kinderen ook een beeld van wie hij was. Bij de opdrachten hebben we gekozen voor 3 verschillende schilderijen van Piet Mondriaan. We hebben voor deze schilderijen gekozen, omdat ze typerend zijn voor Piet Mondriaan en toch allemaal heel verschillend, zodat de kinderen goed kunnen vergelijken. Vragen verantwoorden (doelgroep gericht) De vragen die we hebben gesteld komen uit de Kijkwijzer Praxis. We hebben gekeken naar de beginsituatie van de kinderen. De kinderen in groep 5-6 hebben nog weinig ervaring met beschouwen. We hebben ze stap voor stap uitgelegd hoe ze dat kunnen doen met behulp van een vragenlijst. We hebben niet de hele Kijkwijzer gebruikt. Sommige onderdelen hebben we aangepast aan het niveau van de kinderen. Zo hebben we een aantal vragen weggehaald, omdat die nog te moeilijk zijn. Hier wordt verder op ingegaan als de kinderen in groep 7-8 zitten. Kerndoelen, tussendoelen en leerlijnen We hebben gekeken voor de Kijkwijzer naar de site met de leerlijnen: Site leerlijn We hebben naar de beeldaspecten gekeken. We hebben gekeken naar de tussendoelen die ze gehad hebben in groep 1-2 en 3-4. Zo wisten we wat ze al gehad hebben, waardoor we de beginsituatie goed in konden schatten. Toen hebben we gekeken naar wat de kinderen deze 2 jaren leren en zo hebben we een selectie van de vragen gemaakt. Vakconcept Doelen van beeldende vorming 1. Het aanleren en vergroten van de beeldvaardigheid vormgeven en beschouwen Bij de opdracht van beschouwen gaan de kinderen schilderijen bekijken en vergelijken. Dit doen ze aan de hand van gericht opgestelde vragen. We hebben er ook een spelvorm in verwerkt. Hierbij mogen de kinderen zelf een schilderij van Mondriaan vormgeven. 2. Het aanleren en bevorderen van het probleemoplossend vermogen persoonlijke vormgeving onderzoek beschouwen Kinderen vinden het moeilijk om vanuit zichzelf vragen te stellen over kunst. Ze vinden het lastig om te beschouwen. In deze les proberen we de kinderen gericht naar schilderijen te kijken door te letten op een aantal punten. Bijv. textuur, kleur en vorm. Pagina 12
3. Het vergroten van cultuurbegrip contact met en begrip voor cultuur zicht op de context begrip/waardering voor de maker Voor dit onderdeel hebben we gekeken naar kerndoel 56. Bij het kopje betekenis gaat het over stijlkenmerken. De kinderen leren in deze les de stijl van Mondriaan. Ze ontmoeten abstracte vormen in schilderijen. Didactiek van beeldende vorming Betekenis: Beelden hebben een betekenis. Om een betekenis te ontwikkelen gaan de kinderen gericht naar het desbetreffende schilderij kijken aan de hand van de vragen die we hebben gemaakt. Kijken naar beelden betekent eigenlijk vragen naar betekenissen; Wat het is, wat het doet, wat de bedoeling is, hoe is de betekenis verpakt, welke vormgevingsregels heeft hij gebruikt. We hebben de vragen bijgesteld naar de doelgroep. Vorm: Bij vormgeven gaat het om het maken van beelden. In de opdracht bij beschouwen kijken de kinderen naar verschillende beeldaspecten. Zo kijken ze naar kleur, textuur en vorm. Ze leren hoe Piet Mondriaan de schilderijen vorm gaf. Piet Mondriaan wilde in zijn schilderijen rust en evenwicht uitbeelden. Dat deed hij door de verhouding tussen lijnen en vakjes af te stemmen. In het spel passen de kinderen dat zelf toe. Materiaal: We hebben in deze website op twee verschillende manieren materiaal terug laten komen. Bij de inleiding hebben we gekozen voor voorwerpen die gemaakt zijn van verschillend materiaal met een print van Mondriaan. Bij de opdracht staan vragen over het gebruik van het materiaal en de techniek. Beschouwing: We laten de kinderen gericht kijken naar de schilderijen, zoals al eerder op deze pagina is uitgelegd. Onderzoek: In het spel gaan kinderen onderzoek doen naar verschillende mogelijkheden van het materiaal. Ze kunnen variëren in kleur en verschillende grootte van de vlakken. Werkwijze: De kinderen veranderen het materiaal van vorm. Bij het spel krijgen ze een standaard beginschermpje te zien. Van daaruit kunnen ze verschillende vormen en kleuren aanbrengen. Bij de achtergrondinformatie over Piet Mondriaan staat ook een stukje beschreven over de werkwijze van Piet Mondriaan. Hij vond ronde en kromme vormen lelijk. Ook alles wat vuil of vaag was van kleur vond hij niet mooi. Daarom besloot hij te werken met zwart en wit en primaire kleuren. Reflectie: In de opdracht beoordelen kinderen de schilderijen. Zouden ze het thuis op hun kamer willen hebben? Het is niet van toepassing om bij deze groep verder op in te gaan. Pagina 13
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Anouk Jenniskens Laatst gewijzigd 14 July 2011 om 19:37 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau Primair onderwijs; PO groep 8; PO groep 7; PO groep 6; PO groep 5; SO; Leerinhoud en doelen Tekenen; Handvaardigheid; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 0 uur en 50 minuten Trefwoorden kunstbeschouwen, mondriaan, piet mondriaan Gebruikte Wikiwijs Arrangementen Arrangementen,. (2011). Sjabloon Webquest. http://maken.wikiwijs.nl/28246/sjabloon_webquest Pagina 14