Inhoudstafel 1. Vier schenkingstechnieken... 1 1.1. Handgift... 1 1.1.1. Wat is het?... 1 1.1.2. Wat is het verschil met een cadeau?.... 1 1.1.3. Hoe doet u concreet een handgift en hoeveel kost dat?.... 2 1.1.4. Waarom is het zo belangrijk om die bewijsdocumenten op te maken? Kan dat bewijs ook in één document opgemaakt worden? Waarop moet u dan letten?... 3 1.1.5. Wie kan achteraf moeilijk doen over de handgift? Wat als u gewoon een naakte handgift doet en niets op papier zet?.. 4 1.1.6. Kunt u een handgift doen met voorbehoud van vruchtgebruik?... 4 1.1.7. Moeten er schenkingsrechten betaald worden op een handgift?... 5 1.1.8. Is het mogelijk dat er achteraf nog successierechten betaald moeten worden?... 6 1.1.9. Wat zijn de voor- en nadelen van een handgift?... 6 1.1.10. Is er een probleem voor de antimisbruikbepaling?... 6 1.2. Bankgift... 6 1.2.1. Wat is het?... 6 1.2.2. Wat is het verschil met een handgift? Gelden verder precies dezelfde regels?... 7 1.2.3. Is een zgn. onrechtstreekse schenking (kwijtschelding van lening/ verkoopprijs, betaling van andermans schuld/factuur) hetzelfde?... 7 1.2.4. Is een bankgift eigenlijk wel algemeen aanvaard of bestaat daar nog altijd discussie over?... 7 1.2.5. Hoe doet u concreet een bankgift (met welke bewijsdocumenten) en hoeveel kost het?... 7 1.2.6. Waarom is het in feite zo belangrijk dat u geen vermelding zet bij de overschrijving? Wie kan daar achteraf moeilijk over doen? Hoe kunt u dat desgevallend rechttrekken?... 9 1.2.7. Kunt u een bankgift doen met voorbehoud van vruchtgebruik?... 10 1.2.8. Moeten er schenkingsrechten betaald worden op een bankgift?... 10 1.2.9. Is het mogelijk dat er achteraf nog successierechten betaald moeten worden op een bankgift? Speelt hier de termijn van drie jaar?... 10 1.2.10. Welke zijn de voor- en nadelen van een bankgift?... 11 1.2.11. Is er een probleem voor de antimisbruikbepaling?... 11 II
1.3. Schenking voor de Nederlandse notaris... 11 1.3.1. Wat is het?... 11 1.3.2. Waarom is het interessant om naar een notaris in Nederland te gaan i.p.v. naar uw Belgische notaris?... 11 1.3.3. Kunt u alleen in Nederland terecht of zijn er ook nog andere landen die even interessant zijn?... 12 1.3.4. Hoe doet u concreet een schenking voor een Nederlandse notaris en hoeveel kost dat?... 12 1.3.5. Kunt u een schenking voor de Nederlandse notaris doen met voorbehoud van vruchtgebruik?... 13 1.3.6. Moeten er schenkingsrechten betaald worden op een schenking voor de Nederlandse notaris? Door wie wel, door wie niet?.... 13 1.3.7. Is het mogelijk dat er achteraf nog successierechten betaald moeten worden? Speelt hier de termijn van drie jaar?... 13 1.3.8. Welke zijn de (vaak ongekende) overige voordelen van een schenking voor de Nederlandse notaris?.... 13 1.3.9. Welke zijn de nadelen van een schenking voor de Nederlandse notaris?... 15 1.3.10. Wanneer is een Nederlandse notaris absoluut af te raden?.... 16 1.3.11. Is er een probleem voor de antimisbruikbepaling?... 16 1.4. Schenking voor de Belgische notaris... 16 1.4.1. Wat is het?... 16 1.4.2. Geeft de schenking voor een Belgische notaris meer zekerheid dan een van de drie andere technieken?... 17 1.4.3. Hoe doet u concreet een schenking voor de Belgische notaris en hoeveel kost dat?... 17 1.4.4. Kunt u een schenking voor de Belgische notaris doen met voorbehoud van vruchtgebruik?... 18 1.4.5. Waarop moet u specifiek letten bij een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik?... 18 1.4.6. Moeten er altijd schenkingsrechten betaald worden op een schenking voor de Belgische notaris?... 20 1.4.7. Is het mogelijk dat er achteraf nog successierechten betaald moeten worden? Speelt hier de termijn van drie jaar?... 20 1.4.8. Welke zijn de voordelen van een schenking voor de Belgische notaris?... 20 1.4.9. Welke zijn de nadelen van een schenking voor de Belgische notaris?... 21 1.4.10. Kunt u met het bewijs van bv. de bankgift nog vlug naar de notaris lopen om het te registreren bij een plots dreigend sterfgeval?... 21 III
1.5. Wat zijn de voornaamste verschillen tussen de vier technieken?... 22 1.5.1. Wanneer kiest u, algemeen gesteld, voor een handgift en niet voor een van de drie andere technieken?... 22 1.5.2. Wanneer kiest u, algemeen gesteld, voor een bankgift en niet voor een van de drie andere technieken?... 23 1.5.3. Wanneer kiest u, algemeen gesteld, voor een schenking voor de Nederlandse notaris en niet voor een van de drie andere technieken?... 24 1.5.4. Wanneer kiest u, algemeen gesteld, voor een schenking voor de Belgische notaris en niet voor een van de drie andere technieken?... 25 1.5.5. Speelt het bedrag dat u wilt schenken een rol bij uw keuze voor een van deze vier technieken?... 25 1.5.6. Kunt u de ene schenkingsvorm (bv. een bankgift) achteraf nog wijzigen in een andere schenkingsvorm (bv. een Belgische notariële schenking)? Wat kan er wel of niet? Waarom zou u dat precies willen doen?... 25 2. Concrete schenkingen: welke techniek gebruikt u en waarom?... 26 2.1. U schenkt geld... 26 2.1.1. U schenkt cash geld aan uw enig kind... 26 2.1.2. U schenkt cash geld aan uw twee kinderen... 26 2.1.3. Speelt het een rol of u een groot of een klein bedrag aan cash geld schenkt?.... 27 2.1.4. U schenkt cash geld aan een van uw twee kinderen (buiten deel of niet?)... 27 2.1.5. U schenkt een som geld met voorbehoud van vruchtgebruik aan uw kind(eren)... 27 2.1.6. U schenkt een som geld met een (facultatieve) last aan uw kind(eren)... 28 2.1.7. U schenkt een som geld met een conventioneel beding van terugkeer aan uw kind(eren).... 28 2.1.8. U schenkt een som geld aan uw kind(eren) en u wilt dat ze dat geld gebruiken voor de (ver)bouw(ing) van hun woning... 29 2.1.9. U schenkt een som geld aan een minderjarig kind: hoe gaat u concreet te werk?... 30 2.1.10. U schenkt een som geld rechtstreeks aan uw kleinkind(eren) i.p.v. aan uw kind(eren)... 32 2.1.11. U schenkt geld aan iemand anders dan uw (klein)kind(eren) (bv. uw petekind)... 32 2.1.12. U schenkt geld dat op een buitenlandse rekening staat... 32 2.1.13. U schenkt geld dat u vergeten aan te geven bent... 33 IV
2.2. U schenkt beleggingen... 33 2.2.1. U schenkt een spaar- of beleggingsverzekering (Tak 21 of Tak 23) aan uw kind(eren)... 33 2.2.2. U schenkt een termijnrekening aan uw kind(eren)... 34 2.2.3. U schenkt een effectenportefeuille in volle eigendom aan uw kind(eren)... 35 2.2.4. U schenkt een effectenportefeuille met voorbehoud van vruchtgebruik aan uw kind(eren)... 35 2.2.5. U schenkt een effectenportefeuille met een last/conventioneel beding van terugkeer aan uw kind(eren)... 35 2.2.6. U schenkt een effectenportefeuille aan iemand anders dan aan uw (klein) kind(eren) (bv. uw petekind)... 36 2.2.7. U schenkt aandelen aan toonder aan uw kind(eren)... 36 2.2.8. U schenkt aandelen op naam aan uw kind(eren)... 36 2.2.9. U schenkt gedematerialiseerde aandelen aan uw kind(eren)... 36 2.2.10. U schenkt een staaf goud of zilveren munten uit uw kluis aan uw kind(eren)... 37 2.3. U schenkt aan uw echtgeno(o)t(e) of samenwonende partner... 37 2.3.1. U en uw echtgeno(o)t(e) (of samenwonende partner) schenken geld aan elkaar... 37 2.3.2. U en uw echtgeno(o)t(e) (of samenwonende partner) schenken effecten aan toonder aan elkaar... 38 2.3.3. U en uw echtgeno(o)t(e) (of samenwonende partner) schenken effecten op naam aan elkaar... 38 2.3.4. U en uw echtgeno(o)t(e) (of samenwonende partner) schenken gedematerialiseerde effecten aan elkaar... 39 2.3.5. U en uw echtgeno(o)t(e) (of samenwonende partner) schenken onroerende goederen aan elkaar... 39 2.4. U schenkt specifieke voorwerpen... 40 2.4.1. U schenkt juwelen, kunstvoorwerpen, antiek, enz. aan uw kind(eren)... 40 2.4.2. U schenkt een auto (bv. een exclusieve sportwagen, oldtimer, enz.) aan uw kind(eren)... 40 2.4.3. U schenkt uw boot (die in de jachthaven van Nieuwpoort, Nice, ligt) aan uw kind(eren)... 40 2.4.4. U schenkt een in België gelegen onroerend goed (al dan niet met voorbehoud van vruchtgebruik) aan uw kind(eren) of aan iemand anders dan uw kind(eren) (bv. uw petekind)... 41 V
2.5. U schenkt (aandelen of bestanddelen van) uw bedrijf... 41 2.5.1. U schenkt de aandelen aan toonder van uw familiebedrijf in volle eigendom aan uw kind(eren).... 41 2.5.2. U schenkt de aandelen op naam van uw familiebedrijf in volle eigendom aan uw kind(eren).... 42 2.5.3. U schenkt de gedematerialiseerde aandelen van uw familiebedrijf in volle eigendom aan uw kind(eren)... 42 2.5.4. U schenkt de aandelen aan toonder van uw familiebedrijf met voorbehoud van vruchtgebruik aan uw kind(eren)... 42 2.5.5. U schenkt de aandelen op naam van uw familiebedrijf met voorbehoud van vruchtgebruik aan uw kind(eren)... 42 2.5.6. U schenkt de gedematerialiseerde aandelen van uw familiebedrijf met voorbehoud van vruchtgebruik aan uw kind(eren)... 43 2.5.7. U schenkt de aandelen (op naam, aan toonder of gedematerialiseerd) van uw patrimoniumvennootschap aan uw kind(eren)... 43 2.5.8. U schenkt uw rekening-couranttegoed aan uw kind(eren)... 43 2.5.9. U schenkt uw eenmanszaak (algemeenheid van goederen) aan uw kind(eren)... 43 2.5.10. U schenkt bepaalde bestanddelen van uw eenmanszaak aan uw kind(eren)... 44 2.6. Enkele specifieke schenkingen... 44 2.6.1. U schenkt een beleggingsportefeuille aan uw kind(eren) met een last van onvervreemdbaarheid... 44 2.6.2. U schenkt uw aandeel in een maatschap die enkel roerend goed bevat aan uw kind(eren)... 45 2.6.3. U schenkt uw aandeel in een maatschap die ook onroerend goed bevat aan uw kind(eren)... 45 2.6.4. U doet een zgn. doorschuifschenking of restschenking van roerende goederen... 45 3. FAQ... 47 3.1. Is er één goede reden om een schenking van een eenvoudige som geld niet via een bankgift te doen?... 47 3.2. Kunt u voorwerpen die te zwaar zijn om zomaar te verplaatsen (bv. een marmeren beeld, een zware kast) schenken via een handgift?... 47 3.3. U heeft uw buitenverblijf in bv. Frankrijk of Spanje geschonken aan uw kind(eren). Moet u nu drie jaar wachten vooraleer u in België een schenking kunt doen tegen de laagste tarieven?... 47 3.4. Is enkel een Nederlandse notaris interessant of zijn er ook nog andere landen waarin u (gelijkaardige) voordelen heeft inzake schenkingen?... 48 VI
3.5. Kunt u een foutief uitgevoerde hand- of bankgift achteraf nog rechtzetten?.......................................... 48 3.6. Kunt u een schenking (in welke vorm dan ook) achteraf weer ongedaan maken?... 50 3.7. Kunt u versnipperde hand- of bankgiften, die op een verschillend tijdstip gedaan zijn, samen laten registreren (mocht dat ineens nodig blijken te zijn)?... 50 3.8. Kunt u goederen uit uw gemeenschappelijk vermogen aan bv. uw kind(eren) schenken?.... 51 3.9. Kunnen echtgenoten gemeenschappelijke goederen aan elkaar schenken?.... 51 3.10. Wanneer u schenkt met voorbehoud van vruchtgebruik, kunt u er dan voor zorgen dat het aandeel in het vruchtgebruik van de eerststervende terechtkomt bij de langst levende echtgenoot?... 52 3.11. Kunt u kiezen in welk registratiekantoor u een hand- of bankgift of een schenking voor een Nederlandse notaris achteraf alsnog laat registreren, mocht dat nodig blijken te zijn?... 52 3.12. Hoeveel spaart u uit door een schenking niet notarieel te doen, maar bv. een bankgift te doen en deze achteraf zelf te laten registreren?.... 53 3.13. In Vlaanderen geldt er tegenwoordig soms een verdachte periode van zeven jaar i.p.v. drie jaar. Wanneer is dat precies het geval?... 53 3.14. In het kader van een successieplanning heeft u de aandelen van uw vennootschap aan uw kind(eren) geschonken met voorbehoud van vruchtgebruik. Achteraf merkt u echter dat de controle die u ingebouwd heeft via het vruchtgebruik toch net niet ver genoeg gaat omdat u niet alleen kunt beslissen over de verkoop van uw bedrijf. Kunt u dat nog oplossen?... 53 3.15. Kunt u een schenking doen aan uw (klein)kind(eren) zonder dat zij dat nu al weten?... 54 3.16. U heeft destijds een schenking gedaan als voorschot op erfdeel. De situatie is intussen echter grondig gewijzigd en u wilt de schenking veranderen in een schenking buiten erfdeel (of omgekeerd). Kan dat?... 55 3.17. Kunt u bv. aandelen van uw vennootschap, een kunstwerk, enz. schenken aan uw kind(eren) en hen tegelijk verbieden om de geschonken goederen te verkopen?... 56 3.18. Kunt u bv. geld of aandelen schenken aan uw kind(eren) en tegelijk beletten dat een stuk daarvan bij uw schoonzoon of -dochter terechtkomt?... 56 3.19. Kunt u bv. een effectenportefeuille schenken aan uw kind(eren) en ervoor zorgen dat uw schoonzoon of -dochter ook geen recht heeft op de opbrengsten daarvan (die in principe in het gemeenschappelijk vermogen vallen)?... 56 VII
3.20. Kunt u een som geld geven aan uw kind(eren) en hen verplichten om dat geld te gebruiken voor hun (ver)bouw(ing)?... 57 3.21. Klopt het dat het niets uitmaakt dat er in een notariële schenkingsakte staat dat deze buiten deel is, ook als u bv. maar één kind heeft? Of is er een goede reden om dat er toch niet in te zetten?... 57 3.22. Kunt u een hand- of bankgift ook gebruiken om een schuld kwijt te schelden (bv. een lening die u gegeven heeft aan uw zoon of dochter, maar nu moeten ze deze niet meer terugbetalen)? Vanaf wanneer begint de driejarige termijn precies te lopen: vanaf de overhandiging van het geld of vanaf de kwijtschelding van de terugbetalingsplicht?... 58 3.23. Mag de notaris een vroegere hand- of bankgift in een notariële akte vermelden, bv. om indiciaire vragen van de Belastingen te vermijden of is dat gevaarlijk?... 58 3.24. U schenkt geld aan uw kind(eren) voor een Nederlandse notaris. Wordt dit doorgegeven aan de Belgische fiscus?... 58 3.25. Is een hand- of bankgift eigenlijk wel een geldige schenking, want deze gebeurt toch niet volgens de regels van het Burgerlijk Wetboek?... 59 4. Schema... 60 VIII