1. (Een gewone) hand- en/of bankgift

Transcriptie

1 1. (Een gewone) hand- en/of bankgift 1.1. WAT HOUDT ZO N HAND- OF BANKGIFT PRECIES IN? Schenken zonder schenkingsrechten! Schenking is in principe notarieel. Dat is in ieder geval het basisprincipe (art. 931 BW). Voor een schenking moet u langs een notaris passeren met als gevolg dat u dan niet alleen een notarieel ereloon verschuldigd bent, maar ook de overeenkomstige schenkingsrechten. Er wordt dan immers een officiële schenkingsakte opgemaakt die geregistreerd wordt. Voor roerende goederen (geld, aandelen, enz.) is het tarief van die schenkingsrechten in Vlaanderen en Brussel eenvormig vastgesteld op 3% in rechte lijn, tussen echtgenoten en samenwonenden en op 7% in andere gevallen. Er zijn wel verschillen per gewest (bv. inzake samenwonenden en stiefkinderen). Voor onroerende goederen is dat een opklimmend tarief. In Wallonië is het tarief 3,3% voor schenkingen in rechte lijn, tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden, 5,5% voor schenkingen tussen broers en zussen of tussen ooms, tantes, neven en nichten en 7,7% in andere gevallen. Handgift is schenking zonder notaris. Een handgift is letterlijk gezien immers een gift van hand tot hand en daar komt dus m.a.w. geen notaris bij kijken. U betaalt dan uiteraard geen notariskosten en ook geen schenkingsrechten. Op zich is er met zo n handgift alleszins niets verkeerd. Een handgift doen is dus m.a.w. perfect toegelaten (Cass., , Pas. 1961, I, 587), zij het dat daaraan wel de nodige consequenties verbonden zijn op het vlak van de successierechten. Alleen voor lichamelijke roerende goederen! Precies omdat een handgift een manuele overdracht een gift van hand tot hand veronderstelt, kan het alleen lichamelijke roerende goederen als voorwerp hebben. Bedoeld zijn dan geld, juwelen, schilderijen, meubelen, enz. Onlichamelijke roerende goederen zoals bv. aandelen op naam of een vordering op uw vennootschap in rekening-courant, kunnen niet via handgift overgedragen worden. Wat is dan een bankgift? Dat is kortweg een handgift van geld maar dan per overschrijving. In plaats van het geld eerst effectief van zijn rekening te halen en het vervolgens van hand tot hand te geven aan de begiftigde, stort de schenker het m.a.w. onmiddellijk op de rekening van de begiftigde. Ook met zo n bank gift is 29

2 op zich niets verkeerd, lees: die wordt juridisch en fiscaal gezien volledig aan vaard (besluit, , nr. E.E./ ). Van belang hierbij is wel dat de overschrijving in het voorkomende geval neutraal gebeurt of m.a.w. zonder in de mededeling schenking of bankgift te vermelden. Het best is gewoon om bij een bankgift het vakje van de mededeling blanco te laten. Een bankgift is ook mogelijk voor zgn. gedematerialiseerde effecten, dat zijn aan delen en andere effecten die geboekt worden op een rekening op naam van de effecten houder bij een erkende rekeninghouder (een bank of een beurs vennootschap) Na drie jaar ook geen successierechten Notariële schenking is altijd vrij van successierechten. Dat is inderdaad het belangrijkste verschil met een handgift. Zodra een schenking gebeurt bij de Belgische notaris en er dus m.a.w. schenkingsrechten op betaald werden, verdwijnt het geschonkene definitief uit het vermogen van de schenker. Zijn erfgenamen dienen er bij zijn overlijden m.a.w. geen successierechten meer op te betalen, ongeacht dus wanneer de schenker zou overlijden. Er is in dit geval dus geen drie jaar wachttermijn. Zelfs al zou de schenker de dag na de schenking overlijden, dan nog betalen zijn erfgenamen er geen successierechten meer op. Bij een hand- of bankgift is er wel een wachttermijn van drie jaar. Aangezien er bij een hand- of bankgift geen schenkingsrechten betaald zijn, wordt het geschonkene op het vlak van de successierechten geacht nog steeds deel uit te maken van het vermogen van de schenker op het moment dat deze zou overlijden binnen de drie jaar na de hand- of bankgift. Concreet is een hand- of bankgift m.a.w. pas vrij van successierechten als de schenker pas na die wachttermijn van drie jaar overlijdt. Let op! Sinds 1 januari 2012 bedraagt de termijn in Vlaanderen zeven jaar voor hand- of bankgiften van aandelen van een familiale vennootschap, d.w.z. een vennootschap die voldoet aan de voorwaarden voor een schenking tegen 0%. Superbelangrijk dus om de datum van de hand- of bankgift te kunnen bewijzen! Dat is inderdaad cruciaal. Bij het overlijden van de schenker is het voor de erfgenamen immers van belang te kunnen bewijzen in het voorkomende geval dat de gift effectief meer dan drie of zeven jaar geleden gebeurde. Kan de exacte datum immers niet bewezen worden, dan kan er moeilijker hard gemaakt worden dat de wachttermijn van drie of zeven jaar reeds verstreken is en zijn er dus in principe toch nog successierechten op verschuldigd (de bewijslast ligt in principe wel bij de fiscus). 30

3 Bij een handgift lijkt dit nog net iets belangrijker dan bij een bankgift, gelet dat u in dat laatste geval beschikt over een rekeninguittreksel waaruit de datum van de bankgift blijkt, maar dat alleen is in principe ook niet voldoende. Uit zo n rekening uittreksel blijkt immers alleen dat er een bepaald bedrag overgeschreven is, maar niet dat dit een gift was. Strikt genomen kan het m.a.w. ook een terug betaling van een uitgave geweest zijn of een lening enz. Het best is dus om toch nog voor bijkomende bewijzen te zorgen. Begeleidende brieven? Inderdaad. Zorg voor voldoende bewijsmateriaal zowel naar datum als naar inhoud toe. We kijken even aan de hand van een voorbeeld hoe u daarbij het best te werk gaat. Voorbeeld Stel, u wilt aan uw zoon geven bij wijze van hand- of bankgift. Bij een handgift U stuurt vooraf een aangetekende brief naar uw zoon met de vraag om op die dag en op dat uur naar dat bankkantoor te komen omdat u hem die cadeau wilt doen. PS: zorg er wel voor in het voorkomende geval dat uw bankdirecteur hiervan op de hoogte is zodat hij bv. voldoende cash in voorraad heeft. Op de dag zelf haalt u die cash van uw rekening, geeft u die aan uw zoon die ze op zijn beurt stort op zijn rekening bij datzelfde bankkantoor. Een dag later stuurt uw zoon u een aangetekende brief om u te bedanken voor de die u hem de dag ervoor cadeau gedaan heeft. De twee aangetekende brieven en de twee rekeninguittreksels bewijzen dat u uw zoon cadeau gedaan heeft en wanneer. Bij een bankgift U doet eerst en vooral de overschrijving van die naar de rekening van uw zoon zonder iets te vermelden in het vakje mededeling. U stuurt uw zoon vervolgens een aangetekende brief waarin u de overschrijving bevestigt en waarbij u ook vermeldt dat het gaat om een onrechtstreekse schenking. Uw zoon stuurt u kort daarop een aangetekende brief om u te bedanken. De beide rekeninguittreksels en de twee aangetekende brieven samen vormen een sluitend bewijs van uw bankgift én van de datum ervan Zelfde resultaat via een Nederlandse notaris? Wat is het verschil met een Belgische notaris? Dat ligt kortweg op het vlak van de schenkingsrechten. Een schenkingsakte voor een Belgische notaris moet immers geregistreerd worden met als gevolg dat er ook schenkingsrechten op verschuldigd zijn. 31

4 Een akte van een Nederlandse notaris moet in België echter niet geregistreerd worden en geeft dus geen aanleiding tot het betalen van schenkingsrechten. Ook in Nederland betaalt u als niet-inwoner daarop overigens geen registratierechten. Geldt in dat geval ook de termijn van drie (zeven) jaar? Kortweg, ja. Aangezien er geen schenkingsrechten op betaald werden in België, geldt ook in dat geval de regel dat de geschonken goederen pas na verloop van drie jaar (of zeven jaar in Vlaanderen voor een schenking van aandelen of activa van een familiebedrijf) geacht worden het vermogen van de schenker te hebben verlaten. Overlijdt de schenker m.a.w. binnen de drie (zeven) jaar, dan zijn er dus net zoals bij een handgift bv., alsnog successierechten verschuldigd op datgene wat voor een Nederlandse notaris geschonken werd. Het voordeel in dit geval is uiteraard wel dat u beschikt over een officiële Nederlandse notariële akte en u bijgevolg niet hoeft te zorgen voor enig ander bewijsmateriaal. Waarom dan niet gewoon via een handgift? De voordelen van een schenking voor een Nederlandse notaris zijn vooral dat u zo ook een schenking kunt doen van onlichamelijke roerende goederen zoals aandelen op naam, en dat u kunt schenken met voorbehoud van vruchtgebruik wat niet kan bij een hand- of bankgift IS DIT VOORTAAN FISCAAL MISBRUIK? Is een hand- of bankgift een ontwijking van successierechten? Voorwaarde voor fiscaal misbruik. Zoals reeds toegelicht kan er inderdaad pas sprake zijn van fiscaal misbruik in de zin van het nieuwe artikel 18 W.Reg. of artikel VCF (of: in de zin van de nieuwe antimisbruik bepaling), als u eenvoudig gesteld iets gedaan heeft om een bepaalde belasting te vermijden ofwel, omgekeerd, om een bepaald belasting voordeel te genieten. De vraag is m.a.w. of een hand- of bankgift sowieso gedaan wordt met de bedoeling om successierechten te vermijden EN of dit in het voorkomende geval dan ook fiscaal misbruik is volgens de gewijzigde antimisbruikbepaling. Welke zijn uw niet-fiscale motieven? Dat is dan inderdaad de volgende stap. In het geval er sprake zou kunnen zijn van fiscaal misbruik, kunt u dat alsnog ontkrachten door niet-fiscale motieven voor uw hand- of bankgift aan te geven. Is er een ontwijking van successierechten? Doet u een handgift van bv aan uw kinderen, dan betalen deze laatsten daar inderdaad geen successie rechten meer op op voorwaarde dat u nog minstens drie jaar in leven 32

5 blijft, maar dat op zich is uiteraard niet voldoende om te kunnen spreken van fiscaal misbruik. Vereist is met name dat de hand- of bankgift is gebeurd in strijd met de doelstellingen van een bepaald artikel van het Wetboek Successierechten en dat is hier in feite net niet het geval. Duidelijk voorzien in artikel 7 Wetboek Successierechten! Dat artikel bepaalt met name uitdrukkelijk dat alle goederen waarover de overledene kosteloos beschikt heeft, lees: die hij weggegeven heeft, gedurende de drie jaar voor zijn overlijden, geacht worden deel uit te maken van zijn nalatenschap indien er ter zake geen registratierechten, lees: schenkingsrechten betaald werden. De mogelijkheid om een hand- of een bankgift te doen, wordt m.a.w. erkend in het Wetboek Successierechten wat meteen impliceert dat u niet gehandeld heeft in strijd met de doelstellingen van een van de artikels uit datzelfde wetboek, integendeel. Een hand- of bankgift valt net binnen het toepassingsgebied van artikel 7 Wetboek Successierechten. Nooit zekerheid dat er geen successierechten betaald moeten worden! Inderdaad! Zelfs al zou een hand- of een bankgift verricht worden met de bedoeling de begiftigde daarmee successierechten te besparen, dan nog kan een vroegtijdig overlijden roet in het eten gooien. Overlijdt de schenker immers binnen de drie jaar, dan treedt artikel 7 Wetboek Successie rechten in werking en is er vanzelfsprekend geen sprake meer van het ontwijken van successierechten, laat staan van fiscaal misbruik Is een hand- of bankgift een ontwijking van schenkingsrechten? Is elke schenking onderworpen aan schenkingsrechten? Ja en neen. Strikt genomen zijn het alleen de aktes (geschriften) waaruit een schenking blijkt, die moeten geregistreerd worden en daardoor onderworpen worden aan schenkingsrechten. Op een hand- of bankgift rust geen registratieplicht! Bij een correct uit ge voerde hand- of bankgift komt er nl. geen akte of geschrift tot stand waaruit blijkt dat er een schenking gebeurd is in de zin van het Burgerlijk Wetboek, nl. het kosteloos afstand doen van een bepaald goed ten voordele van iemand anders die aanvaardt. Vooral die aanvaarding door de begiftigde is ter zake van belang. Een schenking is in se m.a.w. een handeling tussen twee partijen, de schenker en de begiftigde, waarbij deze laatste de schenking expliciet aanvaardt. 33