Plan van aanpak integrale aanbesteding participatiebudget Plan van aanpak in het kader van het voorbereidingstraject participatiebudget Gemeente Leeuwarden Mei 2009 1
Inleiding De gemeente Leeuwarden grijpt de invoering van het participatiebudget aan om verbeteringen aan te brengen in de dienstverlening voor verschillende groepen klanten. We streven er daarbij naar om te komen tot een samenhangend pakket van diensten en producten waarmee we onze klanten optimaal kunnen ondersteunen bij hun (arbeids- of maatschappelijke) participatie. We noemen dat integrale dienstverlening. Dit heeft ook gevolgen voor de manier waarop we diensten en producten inkopen. We hebben daarom in het kader van het voorbereidingstraject aangekondigd om een plan van aanpak verkenning integrale aanbesteding op te stellen. Dat plan ligt nu voor u. In dit plan geven we aan op welke manier we willen komen tot deze integrale aanbesteding. Om te bepalen wat we precies in willen kopen, is het uiteraard van belang om te bepalen welke dienstverlening we als gemeente voor onze klanten beschikbaar willen hebben. We besteden daarom eerst aandacht aan de inhoud en aard van de dienstverlening die we onze klanten willen bieden. We doen dat mede op basis van een analyse van ons huidige aanbod. Om te bepalen wat we in willen kopen, is het ook van belang om te bepalen wat we als gemeente zelf willen doen en wat we willen uitbesteden. In hoofdstuk twee gaan we daar op in. In het derde hoofdstuk geven we aan wat wij van het aanbod en van aanbieders verwachten en wat de gevolgen zijn voor de manier waarop we de inkoop willen vormgeven. We sluiten af met een concreet voorstel over de stappen die wij in de komende periode gaan zetten. Hierbij moeten we wel aantekenen dat we gedurende de voorbereidingen op de aanbesteding tot de conclusie komen dat er aanpassingen aan die stappen noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld omdat er zich juridische knelpunten voordoen. 1 Welke dienstverlening willen we bieden? In de afgelopen maanden hebben we onze bestaande dienstverlening onder de loep genomen en gekeken of deze voldoet aan de eisen die wij stellen aan integrale dienstverlening. Gezien de nog beperkte looptijd van de huidige ingekochte diensten en producten, konden we slechts voor een deel iets zeggen over de effectiviteit ervan. Wel hebben we ons een beeld kunnen vormen van de mate waarin er sprake is van samenhang tussen de verschillende diensten en producten en van de vraag of al onze klanten optimaal gebruik kunnen maken van de beschikbare voorzieningen. Onze conclusie hierbij is dat ons concept van de Werkacademie 1 een goede manier is om onze dienstverlening te organiseren en te positioneren. Binnen deze aanpak worden mensen via een startprogramma zo snel mogelijk bemiddeld of ondersteund naar werk dan wel doorverwezen naar één van onze re-integratie- of participatieprogramma s. Scholing en inburgeringsproducten worden gekoppeld aan voorzieningen binnen deze programma s. Wel constateren we dat het concept vooral is toegespitst op de personen die op korte termijn aan het werk kunnen en dat het leggen van verbindingen tussen de verschillende programma s nog niet automatisch leidt tot een geïntegreerde aanpak. Ook komen we tot de conclusie dat er binnen de huidige aanbestedingen nog te weinig stimulans bestaat voor re-integratiebedrijven om samenwerking te zoeken met elkaar en met de gemeente. Tenslotte hebben we gemerkt dat de manier waarop we onze gemeentelijke dienstverlening hebben georganiseerd soms belemmerend werkt bij het bieden van de juiste dienstverlening aan de juiste persoon. Wanneer we kijken naar de samenhang tussen diensten vanuit inburgering, educatie en re-integratie komen we tot de conclusie dat we de verbinding vaan wel formeel (in beleid en uitvoeringsregels) hebben geregeld, maar dat dit nog onvoldoende leidt tot creatieve en samenhangende dienstverleningspakketten voor individuele klanten. Deze analyse heeft geleid tot een aantal uitgangspunten die we willen hanteren bij de dienstverlening die we onze 1 Zie voor een beschrijving van het concept van de Werkacademie de bijlage 2
klanten willen bieden. Daarnaast hebben we een inschatting gemaakt van wat wij precies aan dienstverlening nodig hebben. Tenslotte hebben we geformuleerd waar onze dienstverleners aan moeten voldoen. 1.1. Uitgangspunten bij de dienstverlening Doel van ons participatiebeleid is om ervoor te zorgen dat inwoners uit onze gemeente die dat nodig hebben, optimaal worden ondersteund bij hun maatschappelijke deelname. Het liefst door middel van werk en/of opleiding, waar dat (nog) niet kan door andere vormen van participatie. We hanteren daarbij de volgende uitgangspunten: We willen voor elke inwoner optimale participatie realiseren Dat betekent dat we niet de doelstellingen van de afzonderlijke wetten en regelingen als uitgangspunt nemen, maar dat we kijken naar wat onze burgers nodig hebben om deel te nemen aan de samenleving. De mogelijkheden van onze klanten bepalen daarbij het doel dat we gezamenlijk nastreven. Daarbij streven we naar optimale participatie. Dat betekent dat we de doelen niet te laag stellen en bijvoorbeeld altijd blijven kijken in hoeverre vormen van werk voor mensen mogelijk zijn. Om onszelf bij het formuleren van de (individuele) doelen wat richting te geven, maken we gebruik van de profielen zoals die zijn opgenomen in de Wet Inburgering. We streven naar duurzame participatie We zijn niet klaar wanneer onze inwoners maatschappelijk deelnemen: bijvoorbeeld doordat ze een baan hebben gevonden, hun inburgeringsexamen hebben gehaald of vrijwilligerswerk doen. We willen dat onze burgers blijven deelnemen aan de samenleving. Dat betekent dat onze dienstverlening gericht is op het duurzaam versterken van de maatschappelijke positie van onze burgers. Dat brengt onder andere met zich mee dat wij stevig inzetten op kwalificatie en scholing van onze klanten. Deze uitgangspunten hebben gevolgen voor de aard en de inhoud van de dienstverlening die wij willen bieden. Integrale dienstverlening voor optimale en duurzame participatie vraagt volgens ons om: a. Een goede (activerende) diagnose op het brede terrein van participatie We willen integrale dienstverlening op het gehele terrein van participatie (re-integratie, inburgering, educatie) en we willen zorgen dat voor iedereen een passend doel wordt geformuleerd. Dat betekent dat er een breed scala aan diagnosevoorzieningen beschikbaar moet zijn. We willen immers dat voor alle burgers die een beroep op ons doen voor ondersteuning bij hun participatie een goed onderzoek plaatsvindt naar mogelijkheden en beperkingen tot maatschappelijke deelname. b. Een gedifferentieerd en samenhangend aanbod aan voorzieningen Om individuele participatiepakketten te kunnen samenstellen, moeten we zorgen dat er voldoende differentiatie is in de voorzieningen en dat er voldoende samenhang en aansluiting (in inhoud, tijd en organisatie) geregeld is. c. Een duidelijke relatie met arbeidsmarkt en participatiemarkt Voorzieningen bereiden mensen ergens op voor. Waar mogelijk op werk, waar (nog) niet mogelijk op andere vormen van maatschappelijke deelname. Dat betekent dat er altijd sprake moet zijn van een stevige verbinding tussen wat de arbeidsmarkt, de participatiemarkt en de opleidingsinfrastructuur vragen en bieden. Dat geldt voor de inhoud van de voorzieningen en voor de organisatorische inbedding. 3
d. De beschikbaarheid van een gedifferentieerd aanbod aan werk en participatieplekken gericht op de ontwikkeling van onze klanten Het realiseren van duurzame participatie vraagt wat ons betreft om werk- en participatieplekken waar onze klanten de mogelijkheid krijgen om zich te ontwikkelen. Wat dat betekent voor deze plekken kan uiteraard per groep verschillen. Zo zal bij jongeren bijvoorbeeld sneller de nadruk liggen op de mogelijkheid om een leerarbeidsovereenkomst af te sluiten en zal bij inburgeraars eerder de nadruk liggen op de mogelijkheid om gedurende het werk de taal te leren. e. De mogelijkheid om dienstverlening aan te passen waar dat nodig is Het bereiken van optimale participatie vraagt om flexibele dienstverlening. Ontwikkeling van mensen is immers niet altijd voorspelbaar. Dat betekent dat aanpassingen in aar en inhoud van de dienstverlening altijd mogelijk moeten zijn als dit bijdraagt aan het gestelde doel. f. Dienstverlening die gericht is op het vergroten van motivatie en eigen verantwoordelijkheid van de burger Het gaat bij goede dienstverlening niet alleen om wat er wordt aangeboden, maar ook om hoe dat gebeurt. Wanneer wij streven naar duurzame participatie dan houdt dat in dat mensen zoveel mogelijk zelf in staat zijn om (zonder onze hulp) deel te nemen aan de samenleving. Dat kan alleen als gedurende onze participatieprogramma s gewerkt wordt aan (het verhogen van) de motivatie en (het vergroten van) de eigen verantwoordelijkheid van onze klanten. 1.2. Welke dienstverlening Op basis van de analyse van de dienstverlening die we nu bieden en de uitgangspunten die we hierboven hebben geformuleerd, denken wij de volgende dienstverlening nodig te hebben om onze klanten op het brede terrein van participatie te kunnen ondersteunen. a. Activerende vormen van diagnose voor alle vormen van participatie Integrale dienstverlening is alleen mogelijk wanneer er een integrale diagnose plaatsvindt. Dat betekent dat we een diagnosevoorziening willen realiseren waarbinnen de mogelijkheden bestaan om op alle terreinen van participatie (werk, onderwijs, inburgering) te kunnen bepalen wat de mogelijkheden en beperkingen van onze klanten zijn en wat er nodig is om hen zo optimaal mogelijk te laten participeren. Onderdeel van de diagnosevoorzieningen zijn in ieder geval de competentietesten, vormen van medische advisering, scholingstesten en adviezen en EVC-trajecten. Omdat niet alle klanten zichzelf melden bij onze gemeente, maken ook andere activiteiten (bijvoorbeeld op het gebied van leefbaarheid in de wij) onderdeel uit van ons diagnoseprogramma. Vooral deze vormen van diagnose hebben tegelijkertijd een activerend element. b. Bemiddeling en matching Een belangrijk deel van de dienstverlening is gericht op het bemiddelen van onze klanten naar passende werkplekken. Het liefst naar reguliere werkplekken, maar ook naar andere vormen van werk(leer)plekken waar onze klanten voorbereid worden op verschillende vormen van participatie. We willen daarom beschikken over goede relaties met werkgevers en kennis van de mogelijkheden en onmogelijkheden op de arbeidsmarkt. c. Een basisaanbod aan werk(leer)plekken bestaande uit: - Plekken ten behoeve van re-integratie - Plekken ten behoeve van participatie 4
- Plekken ten behoeve van het behalen van een startkwalificatie Om mensen voor te bereiden op arbeids- of andere vormen van participatie is het van belang om te beschikken over een arsenaal aan plekken waar zij zich kunnen ontwikkelen en ervaring op kunnen doen. Afhankelijk van de doelstellingen van de individuele trajectplannen, kan het gaan op plekken die gericht zijn op werk, maatschappelijke participatie, kwalificatie en eventueel ondernemerschap. d. Een geïntegreerd aanbod aan werk(leer)plekken in combinatie met het aanleren van taal en de voorbereiding op het inburgeringsexamen Het basisaanbod aan werk(leer)plekken moet ook beschikbaar zijn voor mensen die een inburgeringsexamen moeten halen. We weten uit ervaring dat het tegelijkertijd leren van de taal en het voorbereiden op werk (of andere vormen van participatie) om een bijzondere aanpak vraagt. We willen daarom de beschikking hebben over een hoeveelheid plekken waar inburgeraars tegelijkertijd voorbereid worden op beide aspecten. e. Een basisaanbod aan scholing Het streven naar duurzame participatie vraagt om investeren in mensen. In veel gevallen speelt scholing daarbij een rol. We willen daarom een basisaanbod aan scholing realiseren. Die scholing is er voor klanten die een startkwalificatie of een staatsexamen moeten halen, die gedurende een participatietraject ondersteuning nodig hebben (bijvoorbeeld scholing voor laaggeletterden) of die educatief en sociaal niet zelfredzaam zijn. f. Een basisaanbod aan gesubsidieerde banen die gericht zijn op doorstroming naar regulier werk en die aansluiten bij wat de arbeidsmarkt aan vaardigheden of competenties vraagt. We willen onze klanten waar dat kan onderdeel uit laten maken van de reguliere arbeidsmarkt. Dat betekent dat wij werkgevers willen stimuleren om werkzoekenden die nog niet volledig productief zijn of die nog (extra) begeleiding nodig hebben, werkervaring aan te bieden. Voor onze klanten willen we basisaanbod aan dergelijke banen beschikbaar hebben. g. Een (beperkt) basisaanbod aan langdurig gesubsidieerde banen voor een groep zonder enig uitzicht op regulier werk. Er zijn ook klanten die wel op de arbeidsmarkt actief kunnen zijn, maar waarvan we weten dat doorstroming naar volledig regulier (betaald) werk niet mogelijk zal zijn. Uit ervaring weten we dat we deze conclusie niet te snel moeten trekken. Maar wanneer uit de resultaten van het participatietraject blijkt, dat dit de enige oplossing is willen we wel over deze mogelijkheid beschikken. Het aantal plekken is wat ons betreft echter beperkt. h. Een gedifferentieerd aanbod aan voorzieningen dat op elk moment inzetbaar is voor klanten die dat nodig hebben. Hierboven hebben we een overzicht gegeven van de basisvoorzieningen. Gedurende de activiteiten hebben onze klanten ondersteuning nodig. De aard en intensiteit van de ondersteuning is afhankelijk van het gestelde doel en de mogelijkheden van de klant (en de arbeidsmarkt). We denken dat we in ieder geval een aantal vormen van intensievere begeleiding (coaching) beschikbaar moeten hebben om een belangrijk deel van onze klanten te kunnen ondersteunen. - jobcoaching (tijdens trajectfase en tijdens regulier werk), - taalcoaching (tijdens trajectfase en tijdens regulier werk), - participatiecoaching (gericht op werving en activering van groepen mensen in de wijk en het maken van een verbinding met re-integratie- en participatieprogramma s) Daarnaast denken we in ieder geval de volgende voorzieningen nodig te zullen hebben: 5
- Voorzieningen gericht op zelfstandig ondernemerschap - Korte beroepsgerichte trainingen - Budgetbegeleiding en schuldhulpverlening i. Individuele participatievoorzieningen Wanneer we maatwerk willen leveren, brengt dat met zich mee dat onze voorzieningen nooit compleet zullen zijn. We willen er in elk geval voor zorgen dat voorzieningen die er zijn, zoveel mogelijk beschikbaar zijn voor onze klanten. Dat betekent dat we zoveel als mogelijk de voorzieningen van onze ketenpartners toegankelijk willen maken voor onze klanten. Daarnaast willen we zorgen voor een vorm van individueel participatiebudget, waarin voor een individuele klant een overeenkomst kan worden gesloten met een bedrijf dat ondersteuning biedt op het terrein van werk, participatie of (sociale of educatieve) zelfredzaamheid. Zoals we hebben aangegeven, willen we bij het formuleren van de doelstellingen voor onze klanten gebruik maken van de profielen in de aangepaste Wet Inburgering. Voor de voorzieningen betekent dat dat zij worden ingezet om die doelstellingen te realiseren. We kiezen er echter niet voor om de voorzieningen volgens deze profielen te clusteren. Het gevaar daarbij is dat als gevolg daarvan de samenhang tussen de voorzieningen niet tot stand komt. De profielen waar we het hier over hebben, zijn: Werk Ondersteuning, gezondheid en opvoeding Maatschappelijke participatie (Etnisch) ondernemerschap Taal Staatsexamen (startkwalificatie). De gewenste dienstverlening vindt u in tabel 1 (in hoofdstuk 2). 2 Zelf doen en uitbesteden We hebben nu een beeld van de dienstverlening die we willen bieden aan onze klanten op het brede terrein van participatie. Dat brengt ons bij de vraag welke onderdelen van die dienstverlening wij zelf uit willen voeren en welke we bij derden willen inkopen. Wij zijn van mening dat het voor een kwalitatief hoogwaardige en duurzame dienstverlening noodzakelijk is dat wij zelf (samen met onze partners) vorm kunnen geven aan een (gemeentelijke) infrastructuur van participatiedienstverlening. We vinden ook dat het huidige concept van de Werkacademie hiervoor leidend moet zijn, zij het met een aantal aanpassingen zodat er sprake is van een Participatieacademie. Op dit moment geven we zelf al uitvoering aan onderdelen daarvan (bijvoorbeeld het startprogramma en het vacatureteam). Onze analyse leidde bij ons tot de conclusie dat we onderdelen van de infrastructuur die cruciaal zijn voor onze dienstverlening het beste zelf ter hand kunnen nemen. Die onderdelen zijn de diagnose, de bemiddeling en het realiseren van werk(leer)plekken. Dat wil overigens niet zeggen dat wij de totale dienstverlening zelf uitvoeren. Zo zullen we onderdelen van de diagnose uit laten voeren door derden, zij het binnen ons eigen programma. Het creëren van werk(leer)plekken en de bemiddeling naar werkgevers willen we steviger naar onszelf toetrekken. Onze werkwijze tot nu toe heeft er tot geleid dat de groei in het aantal gecreëerde werkplekken ten koste is gegaan van de samenhang. Dit heeft er onder andere toe geleid dat er nieuwe werkplekken worden vormgegeven terwijl andere (bijvoorbeeld bij ons SW-bedrijf) niet worden benut. 6
Dat betekent dat wij als gemeente zelf: a. Verantwoordelijk willen zijn voor de uitvoering van de diagnose Wanneer klanten (via welke weg dan ook) in contact komen met de gemeente en er sprake is van een vaststelling van mogelijkheden om maatschappelijk deel te nemen, zorgen wij ervoor dat dat gebeurt. Wij bepalen zelf op welke manier en met behulp van welke instrumenten die mogelijkheden worden bepaald. Dat betekent dat we een deel van de diagnose zelf doen (onze eigen klantmanagers) en in nauwe samenwerking met onze ketenpartner UWV en dat we specifieke diagnose-instrumenten inkopen bij derden. Het gaat dan bijvoorbeeld om medische adviezen of vormen van scholingsadviezen. Al deze instrumenten maken onderdeel uit van ons gemeentelijke diagnoseprogramma. b. Verantwoordelijk willen zijn voor de bemiddeling naar regulier werk en het realiseren van voldoende werk(leer) plekken. Wij beschikken over een goed netwerk aan werkgevers en maatschappelijke instellingen. Die gebruiken we om ervoor te zorgen dat onze klanten bemiddeld kunnen worden naar vacatures die er zijn. We gebruiken dat netwerk ook om een arsenaal aan werk/leer/participatieplekken te organiseren. Omdat we op verschillende manieren met deze bedrijven en organisaties te maken hebben (bijvoorbeeld vanuit Economische Zaken of vanuit de uitvoering van het welzijnsbeleid), willen we het relatiebeheer in eigen hand houden. Daar waar andere organisaties worden ingeschakeld voor specifieke dienstverlening, kunnen zij uiteraard volledig gebruik maken van deze relaties en de bijbehorende werkplekken. Wanneer er werkplekken gecreëerd moeten worden, kijken we eerst naar de mogelijkheden die ons SW-bedrijf biedt. Mochten we daarnaast nog andere gecreëerde werkplekken nodig zijn, dan kunnen we besluiten om deze in te kopen. De omvang van die plekken willen we echter beperkt houden. c. Verantwoordelijk willen zijn voor de begeleiding van klanten met een beperkte afstand tot de arbeidsmarkt. Het startprogramma vormt in ons concept een soort intern re-integratiebedrijf. De werkwijze van dit interne bedrijf moet nog nader worden bepaald. Vanwege de samenhang met de bemiddelingsfunctie ligt het voor de hand om deze groep samen met het UWV WERKbedrijf te begeleiden. Daar waar specifieke expertise nodig is, kopen we deze uiteraard in, maar altijd onder directe verantwoordelijkheid van het startprogramma. Om te zorgen voor een stevige infrastructuur is het nodig dat een aantal partijen gedurende een langere periode een bijdrage leveren aan deze infrastructuur. We vinden het daarbij van belang dat deze cruciale samenwerkingspartners hun wortels hebben binnen de regio waar onze dienstverlening wordt uitgevoerd. Dat houdt in dat: a. Het SW-bedrijf onze belangrijkste partner wordt bij het creëren van werk(leer) plekken. We zullen met Caparis een overeenkomst afsluiten waarin wordt afgesproken welke vormen van werk(leer)plekken zij in de komende jaren zullen creëren en aan welke eisen deze plekken moeten voldoen. b. De Regionale Opleidingscentra en Hbo-instellingen in ons werkgebied belangrijke partners worden bij de uitvoering van de verschillende vormen van scholing en training voor verschillende doelgroepen. We willen daarbij optimaal gebruik maken van de sterke punten van de afzonderlijke scholingsinstellingen. Om te komen tot een optimale inzet van de afzonderlijke partijen zullen we in de komende periode inzetten op toenemende concurrentie (op kwaliteit) tussen de ROC s. 7
Naast deze partners binnen onze infrastructuur, willen we ook dienstverlening inkopen bij derden. Die dienstverlening moet een bijdrage leveren aan de versterking van onze infrastructuur. Dat betekent dat deze partijen een bijdrage moeten (willen) leveren aan de kwaliteit van de dienstverlening aan onze klanten. Dat heeft gevolgen voor wat wij precies van deze partijen vragen. Daar komen we in het volgende hoofdstuk op terug. Inhoudelijk willen we de volgende zaken bij derden inkopen: a. Onderdelen van het diagnoseprogramma Voor het stellen van een goede diagnose en het opstellen van een trajectplan hebben we specifieke deskundigheden nodig. Het gaat bijvoorbeeld om vormen van medische advisering, scholingsadvies of specifieke competentietesten (aanvullend op die van het UWV). Die deskundigheid kopen we in. b. Vormen van coaching en begeleiding Als gemeente ondersteunen we onze klanten gedurende hun voorbereiding op werk, inburgering of andere vormen van participatie. De intensiteit van die ondersteuning is beperkt. Intensievere vormen van begeleiding en coaching zijn echter wel essentieel om tot duurzame participatie te komen. Die begeleiding kan vaak ook niet op werk(leer) plekken worden geboden. Onderwerp van discussie is het al dan niet inkopen van deze begeleiding en coaching bij re-integratiebedrijven. Deze bedrijven zullen die begeleiding moeten bieden in nauwe samenwerking met en onder regie van de spelers binnen de gemeentelijke infrastructuur en in een goede afbakening en afstemming met de werkzaamheden van de casemanagers c. Individuele trajecten of werkleerplekken De basisinfrastructuur zal nooit voldoende zijn om al onze klanten voldoende mogelijkheden te bieden om actief te worden. Dat betekent dat we altijd aanvullende trajecten en werkleerplekken nodig hebben. Deze willen we inkopen bij derden. Dat hoeft niet altijd voor groepen werkzoekenden te gebeuren, maar kan ook op individueel niveau (bijvoorbeeld door middel van een IRO). Deze voorzieningen zullen we deels zelf inkopen, maar we zullen waar dat mogelijk en zinvol is ook aansluiten bij de inkoop van onze ketenpartners (UWV en andere gemeenten). Hiermee komen we tot onderstaand overzicht van de activiteiten in combinatie met degene die de uitvoering vorm gaat geven. 8
Tabel 1: overzicht van de gewenste dienstverlening en uitvoerder Inhoud Omschrijving Wie B a s i s d i e n s t v e r l e n i n g Diagnose Algemeen Bemiddeling en matching Werk(leer) plekken Werk(leer)plekken ten behoeve van inburgering Scholing Gesubsidieerde banen CTC EVC Medisch advies Scholingsdiagnose en advies Inburgering: diagnose & advies Wijkactivering Werven reguliere banen Werven werk(leer)plekken Relatiebeheer Bij elkaar brengen vraag en aanbod Verschillende soorten plekken om mensen voor te bereiden op werk, participatie of inburgering. Verschillende soorten werk(leer) plekken waar taal en werk/participatie zijn geïntegreerd. Schakel naar startkwalificatie Startkwalificatie Alfabetisering tbv inburgering en bestrijding laaggeletterdheid Taal (inburgering) Voorbereiding staatsexamens (inburgering en VAVO) Hoger opgeleiden Beroepsgerichte opleidingen Tijdelijke banen met doorstroomperspectief Langduriger banen SOZA (organiseert en voert deels uit) UWV UWV/Soza/ROC Inkoop Inkoop ROC/makelaar? Gemeente/welzijnsorganisaties SOZA (organiseert) SOZA (organiseert) Caparis (inkoop 1 op 1) SOZA (organiseert) Inkoop ontwikkeling werkwijze Inkoop ROC Inkoop ROC Inkoop ROC/elders Inkoop ROC/elders Inkoop ROC/elders Inkoop HBO Inkoop SOZA (organiseert) SOZA (organiseert) A a n v u l l e n d e d i e n s t v e r l e n i n g Begeleiding/coaching Jobcoaching Taalcoaching Participatiecoaching <en andere vormen van begeleiding> Individuele Voorzieningen van ketenpartners voorzieningen Individuele Maatwerktrajecten voorzieningen Persoonsgebonden trajecten Ondersteunende voorzieningen Specifieke werk(leer)plekken Budgetbegeleiding <overige vormen van hulpverlening> Inkoop Via inkoop UWV/andere gemeenten Via inkoop Via IRO Via inkoop/iro Regulier of (indien nodig) inkoop 9
3 Verwachtingen aanbieders en gevolgen voor de inkoop In onze opzet gaan we ervan uit dat wij als gemeente de basisinfrastructuur vormgeven en dat partners en re-integratiebedrijven een bijdrage leveren aan dienstverlening die een zo groot mogelijk participatierendement oplevert voor onze klanten. Wij vragen dus van gecontracteerde bedrijven: - Bereidheid tot intensieve en proactieve samenwerking met gemeente (beleid, casemanagers, vacatureteam), met werkgevers, welzijnsinstellingen en ROC s. - Deskundigheid bij het ondersteunen van klanten en (eventueel) werkbegeleiders op verschillende werk(leer)plekken en in staat om hiermee resultaten te boeken. - Betrokkenheid en ervaring met de doelgroep(en). - Bereidheid om op de locatie waar de klant actief is het werk uit te voeren. - Bereidheid om een bijdrage te leveren aan de verbetering van de dienstverlening aan verschillende klantgroepen. - Bereidheid om klanten door te verwijzen naar andere aanbieders of voorzieningen wanneer dit voor de klant tot een beter rendement leidt. Wanneer het gaat om individuele producten, zijn deze eisen uiteraard niet allemaal reëel. We stellen dan vooral eisen aan kwaliteit, betrokkenheid en resultaat. De gevolgen voor de inkoop zijn vanzelfsprekend aanzienlijk. De aard van de inkoop verandert (meer op samenwerking, minder afrekenen op uitstroomresultaat), de mate van concurrentie verandert (neemt voor ROC s bijvoorbeeld toe en voor Caparis af), de aard van de concurrentie verandert (gericht op het leveren van een kwalitatieve bijdrage aan betere dienstverlening) en de inhoud van de ingekochte voorzieningen verandert. In de tabel op pagina hebben we geschetst welke voorzieningen we willen inkopen en voor een deel ook al bij wie. Globaal komt het hierop neer: a. We willen vormen van (aanvullende) diagnose inkopen en/of integreren in onze aanpak (bijvoorbeeld in het frontlijnteam). Specifieke vormen van diagnosticering kopen we in via een aanbestedingsprocedure (bijvoorbeeld medisch advies). Diagnose op het gebied van scholing brengen we onder binnen het diagnoseprogramma. Op dit moment wordt deze ingekocht bij één ROC. We willen op dit onderdeel toe naar concurrentie tussen verschillende ROC s en mogelijk naar aanvulling met een scholingsmakelaar. b. Werk(leer)plekken die specifiek gecreëerd moeten worden, zoveel mogelijk willen inkopen bij ons SW-bedrijf (Caparis). c. Werk(leer)plekken ten behoeve van inburgeraars vragen om een bijzondere aanpak vanwege de combinatie van taal en werkervaring/participatie. We zijn momenteel erg tevreden over de geïntegreerde manier waarop Fourstar en De Talengroep dit uitvoeren. We willen daarom in de komende periode met hen een aanpak ontwikkelen die toepasbaar is voor andere doelgroepen en op andere werk(leer)plekken. Dat betekent dat we hier een methodiek willen inkopen. Over eventuele juridische knelpunten moeten we onderzoek doen. d. De verschillende vormen van scholing die we nodig hebben, willen we zoveel mogelijk inkopen bij de ROC s in ons werkgebied. Over de samenwerkingsbereidheid en de kwaliteit van de scholing zijn we in het algemeen tevreden. Toch zijn er ook verbeterpunten mogelijk. We denken dat kwaliteit en flexibiliteit verbeterd kunnen worden door concurrentie tussen de ROC s te verhogen. Wat ons betreft worden de meeste vormen van scholing (alfabetisering, schakeltrajecten, Nederlandse taal) bij één van deze drie scholen (en de HBO s voor hoger opgeleiden) uitgevoerd zodat optimale verbinding met reguliere vormen van onderwijsgemaakt kunnen worden. Ook dit kan juridische gevolgen hebben wanneer de 10
gedwongen winkelnering bij de ROC s verdwijnt. We gaan dat de komende periode onderzoeken. e. We willen vormen van begeleiding en coaching inkopen ten behoeve van de verschillende groepen werkzoekenden. Het kan daarbij gaan om brede vorm van coaching en begeleiding richting participatie. Er kunnen echter ook specifieke vormen van coaching worden ingekocht wanneer dat nodig is (bijvoorbeeld taalcoaching voor inburgeraars). Deze coaching en begeleiding willen we bij re-integratiebedrijven of andere gespecialiseerde bureaus inkopen. Dit zullen we doen via een reguliere aanbesteding, waarbij de looptijd van het contract wat ons betreft een periode van een aantal jaren beslaat. f. We willen voorzieningen van anderen (UWV en andere gemeenten) beschikbaar maken voor onze eigen klanten. Hiervoor moeten we afspraken maken met deze partners. g. We willen onze klanten de mogelijkheid bieden om op het brede terrein van participatie een individueel traject samen te kunnen stellen. Bij de inkoop hiervan willen wij aansluiten bij de manier waarop het UWV dit heeft georganiseerd. Dat betekent dat we de inkoop willen realiseren door bedrijven de mogelijkheid te geven een toetredingsovereenkomst met ons af te sluiten. We onderzoeken of we ook daadwerkelijk bij de inkoop van het UWV kunnen aansluiten. 4 Stappen en planning In de komende periode willen we komen tot integrale dienstverlening voor onze klanten. Dat wil niet zeggen dat we één aanbesteding vormgeven die bestaat uit een integraal pakket aan producten en diensten. De integraliteit brengen we tot stand door: - de ontwikkeling van één brede (participatie-)diagnose, waarin aandacht wordt besteed aan inburgering, educatie, werk en andere vormen van participatie; - een steviger regie op de vormgeving van de infrastructuur en de samenhang daarin; - Een steviger regie op de (samenhang binnen de) activiteiten van onze klanten; - Dienstverleners te vragen om en te belonen voor samenwerking en samenhang; Een dergelijke aanpak vraagt om aanpassingen aan onze eigen organisatie en om aanpassingen in de inkoop. Dat realiseren we niet in één keer. We willen het daarom in fasen gaan uitvoeren. FASE 1a: FORMULEREN VAN DOELSTELLINGEN EN VRAAG RE-INTEGRATIE In deze notitie hebben we beschreven welke producten we nodig hebben en wat we daarbij van derden verwachten. De komende periode vertalen we dit naar concrete offerteverzoeken en/of aanbestedingsdocumenten. Om dat te kunnen doen, moeten we eerst concreet maken welke doelstellingen we willen realiseren (op het gebied van re-integratie, inburgering, opleidingen en educatie). Verder moeten we behalve de beschrijving van de gewenste inhoud en de gewenste aanpak onderzoeken of de inkoopwijze die ons voor ogen staat juridisch houdbaar is. We maken hierbij gebruik van het aanbod van het ministerie van WWI om een start maken met dit proces door middel van een werkatelier. Ook gaan we in gesprek met onze huidige aanbieders om te mogelijkheden en knelpunten van een nieuwe inkoopwijze te bespreken. Bij deze werkwijze gaan we eerst aan de slag met een aanbod dat gericht is op het profiel Werk. Reden hiervoor is dat de resultaten daarvan momenteel het minst goed zijn en het aanbod het minst gedifferentieerd is. Ook is de eigen organisatie op dit onderdeel het best voorbereid op het creëren van goede randvoorwaarden (werkleerplekken). In deze fase zetten we dus in op samenhang tussen re- 11
integratie, inburgering en educatie met als einddoel werk. In de volgende fase wordt mede op basis van de (eerste) ervaringen uit deze inkoop voor het brede spectrum aan profielen de inkoop gerealiseerd. FASE 1b: REALISEREN VAN EEN BREED DIAGNOSEPROGRAMMA Tegelijkertijd met de voorbereidingen voor de inkoop, gaan we aan de slag met het realiseren van een breed diagnoseprogramma waarin we inzicht krijgen in de mogelijkheden van onze klanten om te kunnen werken, inburgeren, scholen en/of anderszins te participeren. Het diagnoseprogramma bestaat uit een combinatie van eigen activiteiten (diagnosegesprekken), instrumenten van onze ketenpartner (CTC) en ingekochte voorzieningen. FASE 2a: INKOPEN VAN PRODUCTEN RE-INTEGRATIE In de tweede fase kopen we producten gericht op werk in en regelen we de inzet van producten die anderen inkopen (UWV en andere gemeenten). Het gaat hierbij in eerste instantie om producten die op individuele basis kunnen worden ingezet. FASE 2b: ONTWIKKELEN VAN GEÏNTEGREERDE WERKWIJZE INBURGERING In het tweede deel van 2009 gaan we aan de slag met de ontwikkeling van een geïntegreerde werkwijze van werk/participatieplekken en inburgering. Het gaat daarbij om een werkwijze waarin inburgeraars gedurende werk/participatie worden voorbereid op hun inburgeringsexamen. FASE 3: REALISEREN VAN EEN SCHOLINGSINFRASTRUCTUUR In 2010 willen we zorgen voor een infrastructuur van scholingsinstellingen waarin een breed aanbod aan scholing ten behoeve van alle profielen bestaat. We streven daarbij naar een infrastructuur waarin onze huidige ROC s en HBO s concurreren op kwaliteit en samenhang. Dat betekent dat begin 2010 de wijze van inkoop voor scholing gereed moet zijn. FASE 4: REALISEREN VAN OVERIGE VORMEN VAN DIENSTVERLENING Eind 2010 is er sprake van een volledige integrale dienstverlening. De ingekochte en gerealiseerde dienstverlening op het gebied van re-integratie is dan uitgebreid tot het totale terrein van participatie. Mede op basis van de ervaringen die we in de komende periode opdoen met betrekking tot inkoop/aanbesteding en kwaliteit van dienstverlening, kopen we (vooral) begeleiding en coaching in op het gebied van taal, participatie, startkwalificatie en opvoeding en gezondheid. Wanneer we deze stappen vertalen naar concrete activiteiten per onderdeel, ziet deze er als volgt uit: 12
Planning integrale dienstverlening keuze verlenging contract 2009 2010 kw2 kw3 kw4 kw1 kw2 kw3 kw4 Diagnose Opzetten breed diagnoseprogramma onderbrengen bestaande diagnoses binnen 1 programma inkoop medisch advies opstellen bestek gunning Werkplekken Werving werk(leer)plekken Afspraken met Caparis juridische check mogelijkheden 1 op 1 inkoop Inkoop coaching re-integratie Ontwikkelen nieuwe vorm bestek (werkatelier) opstellen bestek gunning Werkplekken inburgering Inkoop werkwijze geïntegreerde aanpak ontwikkelen inkoopprocedure (werkatelier) ontwikkelen werkwijze geïntegreerde aanpak Scholing Inkoop verschillende vormen van scholing Inkoopprocedure vaststellen Juridische check (beperking aanbieders) opstellen bestek(ken) gunning Maatwerktrajecten Aansluiten bij UWV WERKbedrijf Afspraken maken met UWV en andere gemeenten Individuele inkoop ontwikkelen inkoopprocedure (a la UWV) Overige vormen van coaching en begeleiding Realiseren participatieplekken 13
Bijlage Vormgeving van het Leeuwarder model: de Werkacademie In Leeuwarden hebben we gekozen voor een aanpak die is gebaseerd op de principes van Work First. Wanneer werkzoekenden zich melden voor werk en inkomen, gaan zij onmiddellijk aan de slag met het zoeken naar werk. In ons Startprogramma krijgen onze klanten en onze casemanagers inzicht in de mogelijkheden van de klant door middel van competentietesten. Ook worden onze klanten ondersteund met het opstellen van sollicitatiebrieven en CV s en worden zij actief begeleid naar werk (regulier werk of werk met loonkostensubsidies). Binnen het startprogramma is een vacatureteam actief dat de relaties met werkgevers onderhoudt, de verbinding met de casemanagers legt en aanvullende dienstverlening biedt (zoals jobcoaching en jobhunting). Wanneer mensen niet binnen afzienbare termijn bemiddeld kunnen worden, worden zij overgedragen naar vormen van dienstverlening die gericht zijn op de re-integratie (diegenen die naar verwachting 1,5 jaar nodig hebben om aan het werk te komen), op arbeidsparticipatie (diegenen die naar verwachting 2 jaar nodig hebben om aan het werk te komen) of op maatschappelijke participatie (diegenen die niet worden voorbereid op de arbeidsmarkt, maar voor wie andere vormen van maatschappelijke activiteiten noodzakelijk zijn). Ons model noemen we de Werkacademie. Schematisch ziet dat er als volgt uit: Startprogramma Vacatureteam Re-integratie-programma Regulier werk Arbeidsparticipatieprogramma Blijversbanen Maatschappelijke participatie WSW Inburgering (taal) Educatie Scholing Het startprogramma Het startprogramma vormt de start van vrijwel alle voorzieningen. Doel van dit programma is om de verschillende groepen werkzoekenden zo snel mogelijk te bemiddelen naar werk of hen te adviseren en verwijzen naar een passende vervolgactiviteit. De dienstverlening gedurende het startprogramma bestaat uit het afnemen van competentietesten, uit groepsgewijze voorbereiding op werk (sollicitatietrainingen) en uit begeleiding door onze casemanagers. De bemiddeling naar (regulier of gesubsidieerd) werk vindt plaats door het vacatureteam. Zij bemiddelen op vacatures, doen aan jobhunting en bieden begeleiding aan personen die zijn bemiddeld (jobcoaching). Ook sluiten zij 14
arrangementen af met werkgevers voor groepen werkzoekenden. De ingekochte dienstverlening bestaat uit een aantal modules, dat werkzoekenden voorbereidt op de start van hun werk. Doelgroep van de voorzieningen zijn vooral WWB-ers. Inburgeraars en personen met een educatievraag maken geen gebruik van de dienstverlening van het startprogramma. Het re-integratieprogramma Het re-integratieprogramma is bedoeld voor mensen die binnen anderhalf jaar naar regulier werk door kunnen stromen. De dienstverlening bestaat uit een combinatie van begeleiding, training en concrete werkervaring. De werkervaring vindt plaats binnen een beschermde werkleersituatie of (via een detachering) bij een werkgever. Waar mogelijk vindt koppeling met scholing plaats. Naast WWBers kunnen inburgeraars gebruik maken van deze voorziening, in combinatie met hun inburgeringstraject. Het inburgeringstraject bestaat daarbij vooral uit taal. Het arbeidsparticipatieprogramma Personen die niet binnen anderhalf jaar naar regulier werk door kunnen stromen, kunnen gebruik maken van het programma arbeidsparticipatie. De dienstverlening bestaat uit voorbereiding op en begeleiding tijdens een participatieplaats. Ook binnen dit programma vindt waar mogelijk koppeling met scholing plaats. En ook bij dit programma geldt dat naast WWB-ers ook inburgeraars gebruik kunnen maken van deze voorziening, in combinatie met hun inburgeringstraject. Het programma maatschappelijke participatie Op dit moment wordt een start gemaakt met dienstverlening voor mensen die aangewezen zijn op vormen van maatschappelijke participatie. Voor deze groep komen plekken beschikbaar waarbinnen zij maatschappelijk actief kunnen zijn. Doel is dat mensen zoveel mogelijk doorstromen naar het arbeidsparticipatieprogramma of het re-integratieprogramma. Inburgering Inburgering (het behalen van een inburgeringsexamen) is een voorwaarde voor integratie en dus voor participatie. We hebben op dit moment drie inburgeringsprogramma s. Twee programma s voor het examenprofiel werk en één voor het profiel Opvoeding/Gezondheid/Onderwijs. De programma s worden gecombineerd met de dienstverlening van het re-integratieprogramma of het arbeidsparticipatieprogramma. Gesubsidieerde arbeid Naast en binnen de programma s zijn verschillende vormen van gesubsidieerde arbeid beschikbaar. Een deel daarvan is een restant van de vroegere WIW/ID-banen. Daarnaast hebben we tijdelijke blijversbanen. Deze zijn bedoeld voor WWB-ers die (nog) niet door kunnen stromen naar regulier werk en aangewezen zijn op langduriger vormen van gesubsidieerd werk. De banen worden vooral gebruikt als uitstroommogelijkheid voor deelnemers aan het arbeidsparticipatieprogramma. Andere vormen van gesubsidieerde arbeid zijn loonkostensubsidies en detacheringen. Deze worden gebruikt door het Vacatureteam binnen het startprogramma en door één van de re-integratiebedrijven binnen het re-integratieprogramma. Scholing Naast de programma s zijn er verschillende vormen van scholing beschikbaar. Zo zijn er schakeltrajecten leren & werken waar werkzoekenden zich gedurende hun re-integratieactiviteiten voor kunnen bereiden op beroepsscholing. Ten behoeve van het inburgeringsprogramma is een voortraject beschikbaar. Verder kunnen verschillende educatietrajecten worden gekoppeld aan reintegratie of participatie. Eén van de ROC s heeft een diagnosevoorziening voor scholing georganiseerd waar re-integratiebedrijven hun klanten kunnen laten testen op de best passende opleiding. 15
16