Het nieuwe GLB Klaas Johan Osinga kjosinga@lto.nl, @KJOsinga
Programma 1. Brussel: hoe werkt het proces? 2. Geld en LTO-inzet 3. Toeslagrechten, vergroening 4. Mogelijkheden marktbeleid 5. Mogelijkheden plattelandsbeleid 6. LTO-resultaten
1. Brussel: Onze belangen; hoe werkt de besluitvorming in de praktijk?
Brussel: Beslissings driehoek 28 commissarissen die het ALGEMEEN BELANG vertegenwoordigen Europees Parlement Raad van de EU 751 leden die de EUROPESE BURGERS vertegenwoordigen 28 ministers die de 28 LIDSTATEN vertegenwoordigen
Wie zitten er o.a. in het Europees Parlement? Jan Huitema (VVD / Alde) Annie Schreijer (CDA / EVP) Anja Hazekamp (PvdD / GUE) Bas Belder (SGP / ECR) Bas Eickhout (GroenLinks) Agnes Jongerius (PvdA / S&D)
Even voorstellen: Phil Hogan
Onze vertegenwoordiger in de Landbouwraad
Waarom landbouwbeleid? - Landbouw raakt aan alles: platteland, economie, voedsel, biodiversiteit, dierenwelzijn dus niet geheel overlaten aan vrije markt - Kosten: 2 euro per Europeaan per week (vergelijk dat eens met defensie of volksgezondheid) - Grote multiplier: in Nederland 600.000 banen, netto 28 miljard euro exportoverschot per jaar - Minder geld voor GLB? Dan ook minder geld uit Brussel? Elders blijft er landbouwbeleid. Zoals in Frankrijk.
Waarom is de EU van belang?
Hoe kwam de laatste GLBhervorming tot stand (1)? 2010/2011: voorbereidende EC-rapporten 2011: brede consultaties, conferenties Juli 2011: budgetvoorstellen 2014-2020 Oktober 2011: GLB-voorstellen Januari 2013: stemming landbouwcommissie EP Maart 2013: standpunt EP en Landbouwraad 26 juni 2013: compromis tussen Raad, EP en EC 6 december 2013: EZ informeert Tweede Kamer 8 december 2013: 1e Tweede Kamerdebat
De totstandkoming (2)... 5 en 29 juni 2014: 2e en 3e EZ-brief aan TK 2 juli 2014: Tweede Kamerdebat 29 juli 2014: 4e EZ-brief aan Tweede Kamer 31 juli 2014: EZ informeert Brussel over keuzes Augustus: plattelandsontwikkelingsplan 2014-2020 wordt ingediend voor goedkeuring door Brussel Najaar/winter 2014: EZ/RVO bezig met uitwerking... Maart 2015: Brussel keurt Veldleeuwerik goed 1 april 15 mei: gecombineerde opgaaf 2015: voorstellen voor vereenvoudiging
GLB nu: discussie op 3 niveau s Nu: gecombineerde opgaaf 2015, nieuwe rechten, vergroenen, plattelandsbeleid... -> EZ / RVO 2016/17: vereenvoudiging, o.a. Groene certificering: EZ / Brussel 2018/2020: toekomst GLB: -> Brussel
2. LTO-inzet, en de discussie over budgetten
LTO s inzet in 2011 1. Behoud van het budget 2. GLB voor actieve agrariërs 3. Praktische vergroeningsmaatregelen 4. Zorgvuldig overgangsbeleid naar een flat rate 5. Behoud vangnet 6. Suikerquotum behouden tot 2020; einde melkquotum per 31 maart 2015, 7. Gelijk speelveld in de EU 8. Versterking marktpositie van boeren en tuinders 9. Kennis en innovatie 10. Budget voor agrarisch natuurbeheer inclusief ganzenschadevergoeding
Het gaat om veel geld. Gemeenschappelijk Landbouwbeleid: 60 miljard Euro NL: +/- 1 miljard euro per jaar Waarvan: 780 miljoen toeslagen 80 mln groente-fruit 85 mln platteland Andere fondsen: EFRO: 70 mln per jaar Onderzoek (Horizon 2020)
Nederland is in Brussel netto betaler
Waarom minder GLB-geld? - EU staat onder druk; het GLB daarmee ook. - Financiële herverdeling in EU en in Nederland (van 1,4 naar 1,8 (?) hectare) - Financiële kortingen (2015: -1,3%*) - Minder eigen co-financiering plattelandsbeleid -> pijler I: 831 (2012) naar 732 miljoen (2020) (budget in 2013: 807 miljoen; in 2014: 793 miljoen) -> pijler II: 94 (2012) naar 72 miljoen (2020) * Nog niet definitief besloten
3. Nieuwe toeslagrechten en vergroenen
2015: nieuwe toeslagrechten (Graasdiervergoeding) Jonge boeren premie Vergroeningspremie Afbouw Referentiewaarde Dierpremie vleesvee/schapen 50 per ha, max 90 ha, max 5 jaar 120 in 2019 bedrijfsafhankelijk, naar 0 in 2019 Basispremie naar 250 in 2019
Gecombineerde opgaaf is gestart! Van 1 april tot 15 mei https://mijn.rvo.nl/gemeenschappelijklandbouwbeleid-nieuw-glb Tot 31 mei mogelijkheid om correcties aan te brengen Eerste ervaringen? Vorige week enkele storingen... LTO vraagt EZ om de opgaaf te verlengen tot 15 juni
Toeslagrechten voor actieve agrariërs Doet mee aan de gecombineerde opgaaf Ingeschreven in Handelsregister KvK Minimaal 500 euro per jaar aan bedrijfstoeslag Staat niet op negatieflijst (overheden als Staatsbosbeheer, gemeenten, waterschappen) Glastuinbouw, teelt uit de grond doet niet mee Beschikt in 2015 over minimaal 0,3 ha landbouwgrond
Toeslagrechten alleen op Landbouwgrond Kabinet & LTO: GLB voor agrarische activiteiten. Geen GLB-geld naar terreinbeheer. Echter: Natuurmonumenten en Landschappen kunnen wel toeslagrechten claimen... Het gaat om: minimale agrarische activiteit. Bijvoorbeeld: grasland, geen heide Kijken naar gevestigd gebruik door actieve agrariërs van natuurgraslanden en dijken Compromis: natuur uitsluiten. Op die gronden komt een begrazingsvergoeding voor vleesvee en schapen
Landbouwgrond in Nederland (bron: Alterra) Totaal (ha) 1 Landbouwgrond * 1.781.189 87,4 2 Natuurgrasland * 83.734 4,2 3 Natuur met landbouwkundige activiteiten 48.259 2,4 4 Overige natuur 45.179 2,2 5 Overige (dijken*, bermen) 42.470 2,1 Niet ingedeeld (IMNAB) 35.833 1,7 Totaal 2.036.664 100 % van totaal
Graasdiervergoeding Voor runderen (>2 jaar): 160 en schapen (>1 jaar): 24 Op basis van I&R en veebezetting op subsidiabele landbouwgrond Budget: 3,5 miljoen. Wordt er meer geld aangevraagd, dan volgt procentuele korting. Minimum bedrag per aanvrager: 1000
3. Nieuw toeslagrecht: ongeveer 370 per ha in 2019 732 miljoen euro op 1,8 miljoen hectare = 407 per ha Minus: begrazingsvergoeding, jonge boerensteun (<41 jaar in 2015), nationale reserve en gebruik niet benutte toeslagrechten Blijft over: ongeveer 370 euro per hectare in 2019, inclusief 30% voor de 3 vergroeningseisen, boven op de normale cross compliance Maximum boete bij niet-vergroenen: 100% van groene premie in 2015 en 2016, 120% in 2017, 125% vanaf 2018.
Voorbeeld: melkveehouder Melkveehouder (1/4) Bedrijfstoeslag: ca. 40.000 (45 toeslagrechten a 890) Bedrijfsareaal: ca. 50 ha, >75% grasland Voldoet aan randvoorwaarden en vergroeningseisen
Voorbeeld: pootgoedteler Akkerbouwer (1/2) 40 toeslagrechten van 375 euro op 50 hectare Akkerbouwer gaat er op vooruit mits wordt voldaan aan de vergroeningseisen!
Voorbeeld Tuinder voor vollegrondsgroente (1/2) Bedrijfstoeslag nu: 0 euro Bedrijfsareaal: 50 ha Voldoet aan randvoorwaarden en vergroeningseisen
Vergroening - 1 Algemene vrijstellingen: - Biologische productie, inclusief bedrijven in omschakeling - equivalente duurzaamheidscertificering : Veldleeuwerik
Vergroening - 2 1. Gewasdiversificatie: 3 gewassen, 5-75% van het areaal exclusief blijvend gras. Controleperiode: 15 mei-15 juli. Akkerrand en aaltjesvanggewas telt mee als gewas! Vrijstellingen: bij >75% blijvend & tijdelijk grasland (mits het overblijvende akkerbouwareaal <30 ha is), bij <10 ha bouwland+ en bij >50% huur. Bij 10-30 ha: 2 gewassen; hoofdgewas maximaal 75%. ( bouwland+ = akkerbouw + tijdelijk grasland)
Voorbeeld gewasdiversificatie Stel u heeft 50 ha landbouwgrond: 5 ha blijvend grasland, 15 ha tijdelijk grasland, 15 ha bloemkool en 15 hectare tarwe. -> U heeft dus 40% grasland -> géén algemene vrijstelling van minimaal 75% grasland. -> In totaal heeft u 45 ha bouwland+. Hierop moet u minimaal drie gewassen telen. U voldoet aan deze eis, want u teelt tijdelijk grasland, bloemkool en tarwe. -> Echter, het 3 e gewas mag niet minder dan 5% en het 1 e niet meer dan 75% van het bouwland+ bedekken. Dit betekent minimaal 2,25 ha (5% van 45 ha)) en maximaal 33,75 ha (75%). U voldoet ook aan deze eis.
Vergroening - 3 2. Ecologische Aandachtsgebieden (EA): 5% van areaal exclusief blijvend gras; mogelijk 7% vanaf 2018 Vrijstellingen: >75% blijvend & tijdelijk gras & vlinderbloemigen mits resterend areaal <30 ha, bedrijven <15 hectare bouwland+, en overblijvende gewassen zoals fruitteelt. Mogelijk tot voor de helft invullen door groepen van maximaal 10 boeren (zoals via agrarische natuurverenigingen). ( bouwland+ = akkerbouw + tijdelijk grasland)
EA: twee opties 1. Met vanggewassen of eiwitgewassen 2. Volgens het akkerbouwstrokenpakket van Dijksma (of: deelname aan Veldleeuwerik) (of: enkel akkerranden van 1-20 meter, geen productie tot 31-12)
Hoe EA berekenen?... Vanggewas: Vlinderbloemige: Akkerrand, >3 meter breed: Sloot, 3 meter breed: 1 m2 = 0,3 m2 1 m2 = 0,7 m2 1 meter = 4,5 m2 1 meter = 6 m2 Netto oppervlak van vang- of eiwitgewassen telt mee als gewas!
Ad 1: welke vanggewassen? Alexandrijnse klaver Bladkool Bladrammenas Engels raaigras Facelia Gele mosterd Italiaans / Westerwolds raaigras Japanse haver Perzische klaver Rietzwenkgras Rode klaver Sarepta mosterd/caliente Soedangras / sorghum Spurrie Voederwikke Witte klaver Gewasbescherming niet toegestaan, behalve na vlas/hennep Combinatie van 2 of onderzaai gras(zaad)! Minimaal 10 weken
Ad 1: aaltjesbestrijding als vanggewas Afrikaantjes -> pratylenchus penetrans Tagetes patula, Tagetes erecta Raketblad -> globodera spp Zwaardherik -> biofumigatie Japanse haver Mengteelt van twee gewassen Gewasbescherming is hier wel toegestaan. Telt mee als gewas
Ad 1: eiwitgewassen Esparcette ** Lupine* Luzerne ** Rode klaver ** Rolklaver ** Veldboon* Voederwikke** Erwten** ** Geen gewasbeschermings middelen, wel bemesting, * Geen bemesting, wel gewasbeschermings middelen Op lichte gronden: nateelt in de herfst verplicht
Ad 2: strokenpakket - Akkerranden met daaraan grenzende sloten; - In combinatie met vanggewassen, eiwitgewassen, en/of landschapselementen 50% moet overwinteren - Akkerrand moet >30% zijn van het ecologische aandachtsgebied Hier is bij eiwitgewassen gewasbescherming niet toegestaan Let op verbod op dubbele betalingen!
Landschapselementen : - Heggen - Bomenrijen (kruin >4 meter) - Groepen bomen (< 0,3 ha per groep, < 25% van perceel) - Oevervegetatie - Natuurlijke poelen (< 0,1 ha) - Greppels, wijken en sloten (3 m opgeven) Alleen in combinatie met akkerbouwstrokenpakket en al bestaand beheer
Veldleeuwerik De 3 vergroeningseisen gelden hier ook, maar... Sojabonen ook toegestaan als eiwitgewas Akkerranden minimaal 1 meter breed ipv 3 m Geen eisen aan overwinteren akkerrand zoals in akkerstrokenpakket Vanggewas moet 8 weken staan ipv 10
Vergroening - 4 3. Behoud blijvend (> 5 jarig) grasland: mits het areaal in 2015 minimaal 95% is van basisjaar 2012: vooralsnog op nationaal niveau regelen. Bij >5% daling ten opzichte van 2012 kunnen maatregelen genomen worden. Dijksma: ploegverbod blijvend grasland in Natura 2000 gebieden
Huur, verhuur land Waar op letten bij de overgang van het oude naar het nieuwe GLB? 1. In 2014: rechten in eigendom zijn basis voor berekening compensatiebedrag 2015-2019. 2. In 2015: aantal subsidiabele hectares. Op die gronden krijgt u nieuwe toeslagrechten toegewezen, waaronder de compensatie. Bij verhuur: contract opstellen waarin opgenomen wordt dat u met grond ook aanspraak op betalingsrechten verhuurt. Bij kortdurende huur: oppassen dat u na 2015 genoeg hectares heeft om toegekende rechten te verzilveren! Uitvinken van percelen? 3. Vergroening in de gaten houden.
Vereenvoudiging... Belangrijkste punt: coulance bij controles (motie aangenomen in 2e kamer) Vergroening doelgericht maken (certificering) Vele detailpunten, bijv: begrazing van vanggewassen, mengen van vanggewassen etc
4. Veranderingen in het EU-marktbeleid
Marktbeleid verandert ook Suiker: - Laatste teeltjaar met quotum: 2016 - Interventie, contracten en opslagregelingen blijven Melk: - Quotum verdween op 31-3-2015 - Opslagvergoeding boter niet langer automatisch - Bij eventuele interventie: eerste 50.000 ton boter tegen vaste inkooprijs, i.p.v. 30.000 ton. Interventieperiode zuivel duurt één maand langer. Algemeen: nieuw Crisisfonds van 433 miljoen voor alle sectoren
Prijzen gaan meer fluctueren. De land- en tuinbouw moet zich hiertegen wapenen. Bron: FAO food price index
Verduurzamen vanuit markt LTO: concurrenten moeten marktdekkend afspraken kunnen maken over kwaliteit, ook als dat betekent dat de consument iets meer betaalt (maar straks bespaart). Mededinging moet rekening houden met publieke belangen, zoals duurzaamheid. Voorbeelden: kip van morgen, varken van morgen, kwaliteit van groente, duurzame soja, Fair Produce (paddestoelen), antibiotica, bestrijding van dierziekten (enten), weidegang, Veldleeuwerik... -> het nieuwe GLB biedt mogelijkheden: erkenning producentenorganisaties
Producenten- en brancheorganisaties Mogelijkheid: producentenorganisaties (POs) of branche organisaties (BOs) als alternatief voor de productschappen Doelstellingen: afzet, kennis, duurzaamheid Representatieve POs of BOs kunnen maatregelen voorleggen aan overheid om die algemeen verbindend te laten verklaren Mogelijkheid om namens leden contracten uit te onderhandelen in akkerbouw en vleessectoren
5. Het nieuwe plattelandsbeleid ( POP3 )
5. Plattelandsbeleid: 176 miljoen euro per jaar Innovatie (EIP), kavelruil 35 Jonge agrariërs 5 Brede weersverzekering 9 Agrarische natuur/ganzen 86 Water (DAW) 25 Leader 11 Hiervan 85 miljoen van de EU, en 91 miljoen van provincies, EZ en waterschappen
Nieuw GLB biedt kansen Groepen boeren kunnen samenwerken: - Samen meedoen aan het agrarisch natuurbeheer in het nieuwe plattelandsbeleid (vanaf 2016, collectieven ) - Samen <50% van de landschapselementen invullen (vergroening op bouwland) - Samenwerken in Operationele Groepen ten behoeve van de kenniscyclus (European Innovation Partnership, EIP) - Samenwerken in erkende producentenorganisaties tbv afzet, PR, kennis
6. Resultaten belangenbehartiging door LTO
Wat heeft LTO bereikt? 1. Geen 30% korting, wel 30% vergroening! 2. GLB voor actieve agrariërs wel opletten bij pacht 3. Praktische vergroening: ja 4. Zorgvuldig overgangsbeleid naar een flat rate : ja. 5. Behoud vangnet: ja (interventie, opslagsteun) 6. Einde quota: suiker nee, deels (2017): melk ja (2015) 7. Gelijk speeldveld: EU flat rate gaat in ons nadeel werken 8. Versterking marktpositie van boeren: ja, nieuwe mogelijkheden (Producentenorganisaties) 9. Kennis en innovatie: ja, Europees Innovatie Partnerschap (EIP) 10. Behoud budget agrarisch natuurbeheer inclusief ganzenschadevergoeding: deels!
Openstaande punten... LTO zegt: in 2015 coulant omgaan met afwijkingen Vanaf 2016: meer flexibiliteit vergroeningsmaatregelen Scheurverbod blijvend grasland? Invulling interbranche-organisaties, producentenorganisaties Invulling plattelandsbeleid, o.a. agrarisch natuurbeheer, ganzenschade, kennis/innovatie (Europees Innovatie Partnerschap), jongerensteun, waterprogramma (DAW), brede weersverzekering...
Vervolg... - 1 april - 15 mei 2015: nieuwe toeslagrechten opvragen - mid 2015: nieuw plattelandsbeleid van start, o.a. jonge boerensubsidie regeling - 2016: collectief agrarisch natuurbeheer van start - 2017: geen suikerquotum meer - 2017: een mid term review van het GLB? - 2018: %-EAs mogelijk naar 7% - 2019: nieuwe hectarepremies 100% ingevoerd - 2020: einde GLB 2014-2020, nieuwe hervormingen...
Dank voor jullie aandacht! kjosinga@lto.nl; twitter: @KJOsinga