JAAR VERSLAG 2015 CIJFERS & MEER VAN EEN JAAR ARCUS

JAAR VERSLAG 2015 CIJFERS & MEER VAN EEN JAAR ARCUS 1

2

JAAR VERSLAG 2015 3

4

Inhoudsopgave Inhoudsopgave 5 Voorwoord 7 Leeswijzer 9 Samenvatting 10 1 Strategie en organisatie 13 1.1 Profiel 13 1.2 Missie en visie 13 1.3 Strategische ontwikkelingen en herinrichting van de organisatie 13 1.4 Nieuwbouw en huisvesting 14 1.5 Positionering techniekonderwijs 14 1.6 De organisatiestructuur van Arcus 14 1.7 Het bestuur en de Raad van Toezicht 15 1.8 Medezeggenschap: De Ondernemingsraad en de Centrale Studentenraad 17 1.9 Toezicht door de onderwijsinpectie 18 1.10 De besturingsfilosofie en de planning en control cyclus 18 1.11 Klachtenafhandeling 20 1.12 Toekomstige ontwikkelingen: doorkijk naar 2015 en 2016 21 5 De nieuwbouw en overige huisvesting 44 6 Personeel 45 6.1 Personeelsopbouw en strategisch personeelsbeleid 45 6.2 Personeelsbeleid 49 6.3 Professionalisering 51 7 Financiën 53 7.1 Inleiding 53 7.2 Enkelvoudige staat van baten en lasten van stichting Arcus College 53 7.3 Geconsolideerde staat van baten en lasten van Arcus 55 7.4 De enkelvoudige balans van de stichting Arcus College 7.5 De geconsolideerde balans van Arcus 58 7.6 Onderlinge leveringen en vorderingen/kortlopende schulden tussen groepsmaatschappijen 58 7.7 Treasury en financiële positie 59 7.8 Continuïteitsparagraaf 59 7.9 Risicomanagement 66 2 De regio en de Arcus populatie 22 2.1 De regio Parkstad getypeerd 22 2.2 De studentenpopulatie van Arcus in beeld 23 3 Onderwijs 25 3.1 Strategisch beleid onderwijs 25 3.2 Visie op onderwijs en onderwijsmodel: de BGO Kapstok 3 25 3.3 Internationalisering 25 3.4 Focus op vakmanschap 25 3.5 Studiesucces: jaarresultaat, voortijdig schoolverlaten en studenttevredenheid 27 3.6 Kwaliteitszorg 31 3.7 Onderwijsontwikkeling: intensivering, verkorting, invoering nieuwe kwalificatiedossiers 32 3.8 Overstap VO-MBO, inschrijven en toelaten 33 3.9 Het onderwijsproces: didactiek en begeleiding 34 3.10 Intensivering van het taal en rekenonderwijs 36 3.11 Onderwijsbedrijfsvoering en ondersteunende processen 38 Bijlagen 69 1 Jaarverslag en accountantsverklaring 69 2 Notitie Helderheid MBO 70 3 Nevenfuncties Leden College van Bestuur en Raad van Toezicht 73 4 Checklist governance 76 5 Jaarverslag Taal en rekenen 79 4 Macrodoelmatigheid 40 4.1 Techniekonderwijs Zuid-Limburg (TOZL) 40 4.2 Chemelot Innovation and Learning Labs (CHILL)41 4.3 Tech2Create 41 4.4 Centrum voor innovatief vakmanschap Zorgtechniek Limburg 41 4.5 Macrodoelmatigheid overige opleidingen 42 5

foto 6

Voorwoord 2015 was het eerste volledige kalenderjaar in ons nieuwe gebouw. Na een aantal aanloopproblemen in het vorige jaar, hebben wij met alle bewoners in 2015 onze draai gevonden op deze mooie nieuwe campus. 2015 was ook het jaar waarin wij constateerden dat voldoende onderwijskwaliteit in onze situatie niet voldoende is om de onderwijsresultaten te behalen, die wij voor ogen hebben. De strategische hoofddoelstelling voor de komende jaren is dan ook om het beste middelbaar beroepsonderwijs te bieden, dat de kansen van onze deelnemers op de arbeidsmarkt of op succesvolle doorstroom naar het hbo vergroot. Wij gaan ons daar sterk voor maken. Gegeven de regionale problematiek in combinatie met de maatschappelijke functie die Arcus voor zichzelf ziet, betekent dit dat er hoge eisen worden gesteld aan de deskundigheid van de onderwijsteams. De belangrijkste kwaliteitsfactor is immers de docent. In het afgelopen jaar is de verbondenheid met de regio door een groot aantal gezamenlijke projecten en activiteiten in triple helix verband verder vergroot. Wij bedanken al onze partners in de regio Parkstad en daarbuiten voor deze samenwerking. Samen hebben wij ons in 2015 ingezet voor goed beroepsonderwijs in onze regio. Rest ons alle studenten en hun ouders te bedanken voor het vertrouwen dat ze ook weer in 2015 in ons stelden. Wij zullen in de komende jaren ons uiterste best doen, dit vertrouwen waard te zijn. Het College van Bestuur 7

8

Leeswijzer Voor u ligt het Geïntegreerd Jaardocument over 2015 van het Arcus College. Met dit jaarverslag willen we iedereen die betrokken is bij Arcus College informeren over de gang van zaken in het afgelopen jaar. Het jaarverslag is voor iedereen beschikbaar op onze website alsmede op Mijnarcus, ons intranet. Het jaarverslag begint met een samenvatting, waarin u kort en bondig de belangrijkste ontwikkelingen bij Arcus in 2015 kunt lezen. In het eerste hoofdstuk Strategie en organisatie maakt u kennis met het Arcus College en de manier waarop we omgaan met goed bestuur. Het tweede hoofdstuk vertelt iets over onze regio en onze studentenpopulatie. In het derde hoofdstuk gaat het over onze corebusiness: het onderwijs! Hoofdstuk 4, dat gaat over macrodoelmatigheid, laat zien dat wij met ons techniekonderwijs vernieuwend bezig zijn. In hoofdstuk 5 kunt u lezen hoe wij onze huisvesting en facilitaire zaken in 2015 hebben geregeld, nadat wij in de zomer van 2014 in ons nieuwe gebouw zijn getrokken. In de hoofdstukken 6 Personeel en 7 Financiën ten slotte, vindt u de personele en financiële cijfers over 2015 en de continuïteitsparagraaf waarin u kunt lezen welke ontwikkelingen wij verwachten en hoe wij daarop anticiperen. De jaarrekening, de accountantsverklaring, de notitie Helderheid mbo, de nevenfuncties van het College van Bestuur en de Raad van Toezicht, een checklist governance, het jaarverslag taal en rekenen, de projectenverantwoording, de rapportage van het Kwaliteitsplan en het excellentieprogramma treft u aan als bijlagen bij dit Geïntegreerd Jaardocument. Na het lezen van dit jaarverslag heeft u wellicht de behoefte te reageren of nader kennis te maken. Daartoe nodigen wij u van harte uit. Onze deur staat voor u open. Arcus College Valkenburgerweg 148 6419 AW Heerlen 088-027 28 70 info@arcuscollege.nl www.arcuscollege.nl 9

Samenvatting Strategie In 2015 is het strategisch beleid van Arcus voor de jaren 2016-2020 tot stand gekomen. De strategische hoofddoelstelling voor de komende jaren is om het beste middelbaar beroepsonderwijs te bieden, dat de kansen van onze deelnemers op de arbeidsmarkt of op succesvolle doorstroom naar het hbo vergroot. Om deze hoofddoelstelling te realiseren, richt Arcus zich in de komende strategische periode op de volgende vier speerpunten: 1. Het verder verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. 2. Het versterken van de professionele cultuur binnen onze organisatie, met als kernthema s resultaatverantwoordelijkheid, eigenaarschap en onderwijskundig leiderschap. 3. Het bevorderen van de instroom. Daartoe zetten we via systematische portfolioanalyse in op de kwaliteit en herkenbaarheid van onze opleidingen. 4. Een systematische aanpak van omgevingsmanagement en relatiebeheer. Arcus en haar omgeving Het is voor de economische groei van Nederland en Zuid-Limburg essentieel dat er meer goed geschoold technisch personeel beschikbaar komt voor de arbeidsmarkt. Omdat te realiseren zijn een goede aansluiting van het techniek onderwijs op de regionale arbeidsmarkt en het verhogen van de arbeidsmarktparticipatie noodzakelijk. Daarnaast groeit het besef dat onder invloed van de voortschrijdende technologie (second machine-age) de vraag ontstaat naar nieuwe competenties, die flexibele werknemers opleveren. In het kader van het terugdringen van voortijdig schoolverlaten ligt landelijk de focus op het creëren van een sluitend vangnet voor de doelgroep kwetsbare jongeren. Deze doelgroep is in de regio Zuid-Limburg en vooral in Parkstad oververtegenwoordigd. Aandacht voor de arbeidsparticipatie van deze doelgroep is dus geboden. De regio Parkstad Limburg is daarnaast een zogenaamde krimpregio. Uit de arbeidsmarktprognoses van het ROA (2013) voor periode 2013-2018 blijkt dat de instroom van jongeren op de arbeidsmarkt in veel beroepen in Zuid-Limburg onvoldoende groot is om de vervangingsvraag aan ouderen die uittreden op te vangen. Dat betekent dat het arbeidspotentieel zo goed mogelijk gebruikt moet worden. In het mbo is bij de start van schooljaar 2015/2016 in het voltijdsonderwijs (de BOL) de krimp zichtbaar geworden, namelijk een daling met 3% t.o.v. het voorgaande schooljaar. Voor de komende jaren wordt voor Arcus een verdere daling van de instroom geprognotiseerd van jaarlijks 1,75% in de BOL en 0,75% in de BBL. In 2015 is de samenwerking tussen onderwijs, overheid en regionaal bedrijfsleven in Limburg verder geïntensiveerd om deze problematiek het hoofd te bieden. Er wordt gewerkt aan afstemming tussen de onderwijsagenda s en de provinciale en gemeentelijke agenda s op sociaaleconomisch gebied. Aandacht voor het beschikbaar komen van goed geschoold technisch personeel voor de regio is door Arcus in 2015 onder meer vertaald in de verdere vormgeving van het techniekonderwijs Zuid-Limburg gezamenlijk met Leeuwenborgh en de vmboinstellingen en in de nieuwe publiek-private-samenwerking Tech2Create, die in het kader van het Regionaal investeringsfonds mbo in 2015 tot stand is gekomen. In de samenwerking tussen overheid en onderwijs in het kader van de regionale convenanten voortijdig schoolverlaten, ligt de focus op de doelgroep kwetsbare jongeren. Het uit deze samenwerking in 2015 voortgekomen regionale project Leren en werken naar vermogen: VOORdeel en VERVOLG, is hier een voorbeeld van. Onderwijs Wij hebben in ons strategisch beleid 2011-2015 aangenomen, dat voldoende onderwijskwaliteit leidt tot voldoende rendement. Inmiddels hebben we de conclusie getrokken dat deze aanname niet klopt. Voldoende onderwijskwaliteit is in onze situatie niet voldoende om deze resultaten te behalen. Ons uitgangspunt is, dat ons onderwijs niet voldoende, maar goed moet zijn om de gewenste resultaten te behalen. De in 2015 bij het landelijk gemiddelde achterblijvende onderwijsresultaten impliceren dat deze doelstelling nog niet voldoende is gerealiseerd. De overall doelstelling voor de komende vier jaar is dan ook het realiseren van een verbetering van het studiesucces en het verder terugdringen van voortijdig schoolverlaten, zodanig dat de resultaten van Arcus in lijn komen met het landelijke gemiddelde. 10

Gegeven de regionale problematiek in combinatie met de maatschappelijke functie die Arcus voor zichzelf ziet, betekent dit dat er hoge eisen worden gesteld aan de deskundigheid van de onderwijsteams. De specifieke deskundigheden van de docenten zullen toereikend moeten zijn om studenten op alle niveaus zo efficiënt mogelijk aan een diploma te helpen. In 2015 is daarom een start gemaakt met het in the lead brengen van de onderwijsteams, waarbij de verdere professionalisering van de teams en hun ondersteuning, een belangrijke factor is. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) ondersteunt de inspanningen van het middelbaar beroepsonderwijs om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, door in het kader van de, met de mbo-instellingen gemaakte, kwaliteitsafspraken (Regeling kwaliteitsafspraken mbo, 8 december 2014) extra middelen beschikbaar te stellen, relevante (stuur)informatie aan te bieden en kennisdeling te stimuleren. Door Arcus is in dit kader op 29 april 2015 het Kwaliteitsplan ingediend bij de minister van OCW. Bij het opstellen van het Kwaliteitsplan vormden zes landelijk geformuleerde beleidsthema s de leidraad: professionalisering, intensivering van het taal- en rekenonderwijs, kwaliteit van de beroepspraktijkvorming (bpv), excellentie, voortijdig schoolverlaten (vsv), waaronder de kwetsbare jongeren vallen en studiesucces. De onderwijsteams bepalen jaarlijks, op basis van een (jaarlijkse) zelfevaluatie ten aanzien van de in het Kwaliteitsplan opgenomen thema s, de prioriteiten en de manier waarop het team de doelstellingen (binnen de gegeven kaders) wil gaan bereiken. Dit is voor de eerste keer in 2015 zo gebeurd. Als gevolg van het actieplan Focus op Vakmanschap, verandert de mbo-kwalificatiestructuur vanaf 1 augustus 2016. Vanaf dan gaan de vernieuwde opleidingen, op basis van de herziene kwalificatiestructuur, van start. De herziene kwalificatiestructuur vormt de basis voor een nog betere en flexibelere aansluiting van opleidingen op de arbeidsmarkt. Binnen Arcus zijn in 2015 leerplannen per opleiding op basis van de nieuwe kwalificatiedossiers gemaakt en zijn de ondersteunende processen heringericht op basis van de eisen van de nieuwe kwalificatiestructuur. Macrodoelmatigheid Het jaar 2015 stond wat betreft het thema macrodoelmatigheid in het teken van de verdere besluitvorming en start van de implementatie van de gemaakte keuzes met betrekking tot het techniekonderwijs in Zuid-Limburg (TOZL). De gezamenlijke inrichting van het technisch beroepsonderwijs in Zuid-Limburg in twee doorlopende vmbo-mbo leerlijnen: een vakmanschapsroute en een technologieroute, door de onderwijsinstellingen Leeuwenborgh, Arcus, Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO), Stichting Voorgezet Onderwijs Parkstad Limburg (SVOPL) en DaCapo College, heeft in 2015 verder gestalte gekregen. Het portfolio is bepaald, de onderwijsontwikkeling is ter hand genomen en de gezamenlijke schoollocaties in de drie deelregio s worden voorbereid. Daarnaast ondertekenden de Colleges van Bestuur van ROC Leeuwenborgh en het Arcus College op 16 december 2015 de samenwerkingsovereenkomst waardoor de gezamenlijke techniekschool op mbo-niveau in Zuid-Limburg een feit is. In het Techniekcollege zijn de techniekopleidingen van beide ROC s gebundeld en zullen als één herkenbare techniekschool verder gaan. Met deze samensmelting kan het aanbod van techniekopleidingen in Zuid-Limburg gegarandeerd worden. Huisvesting en facilitaire zaken In de zomer van 2014 is de Arcus nieuwbouw (de Campus) aan de Valkenburgerweg in Heerlen in gebruik genomen. Vanwege langer dan verwachte achterwege blijvende krimp in studentenaantallen, een mismatch tussen de aanwezige soort lokalen en de benodigde lokalen in de nieuwbouw en roosterproblematiek konden nog niet alle geplande verhuizingen naar de nieuwbouw in 2014 plaatsvinden. In 2015 zijn daarom diverse open ruimtes (die pasten in de onderwijsconcepten van 10 jaar geleden) omgebouwd naar leslokalen. Dit heeft bij de start van schooljaar 2015/2016 al tot veel verbetering geleid en tot inhuizing van de onderdelen van de unit Educatie op de Campus. In de zomer van 2016 worden wederom extra leslokalen gerealiseerd, waardoor ook de inhuizing van de afdeling Welzijn kan plaatsvinden. Arcus voert dan de opleidingen uit op drie locaties in Heerlen. In Sittard worden enkele technische, creatieve en horeca-opleidingen verzorgd. Personeel In lijn met de resultaten en bevindingen van het in 2015 opgeleverde Kwaliteitsplan is Arcus aan de slag gegaan met het verder vorm en inhoud geven aan de een kwalitatieve personeelsplanning. Deze moet samen met de meerjaren formatieplanning, waarvan in 2015 de eerste versie is gerealiseerd, het strategische personeelsplan van Arcus opleveren. De te verwachten uitstroom (veroorzaakt doordat een groot aantal functionarissen binnen afzienbare tijd met pensioen gaat), in relatie tot de benodigde formatie, levert een grote vervangingsvraag op in de komende jaren. De drie Limburgse ROC s en het AOC 11

werken met elkaar samen om een antwoord te vinden op deze vervangingsvraag, gegeven het feit dat deze slechts in zeer beperkte mate zal worden opgelost door nieuwe instroom vanuit de lerarenopleidingen. Financiën De liquiditeitsratio en de solvabiliteit van Arcus zijn met 1,67 respectievelijk 0,84 goed te noemen en liggen boven het ROC-gemiddelde. Het geconsolideerde resultaat in 2015 was 724.000 positief. Begroot was een resultaat van 24.000. Het rentabiliteitspercentage was 1,21%. Met betrekking tot de continuïteit kunnen de volgende conclusies getrokken worden: De regio Parkstad Limburg is een krimpregio. Voor de komende jaren gaat Arcus uit van een krimp in studentenaantal van 1,75 % per jaar in de Beroeps Opleidende Leerweg (BOL) en 0,7% in de Beroeps Begeleidende Leerweg (BBL). De personele verhoudingsgetallen laten zien dat de verhouding onderwijspersoneel ten opzichte van de overige categorieën personeel ten opzichte van de landelijke trend niet uit de pas loopt. Aangezien de meerjarenraming een dalend verloop van de totale baten laat zien, zal de personele bezetting de komende jaren dalen. Het natuurlijk verloop van medewerkers is in absolute zin hoger dan de daling van het aantal benodigde medewerkers als gevolg van afname van het aantal studenten. Conclusie uit de meerjarenraming is een jaarlijks sluitende reguliere exploitatie. De herstructurering wordt grotendeels ten laste van het eigen vermogen gefinancierd. Uit de meerjarenbalans blijkt dat de liquiditeit boven de gewenste buffer van 6 miljoen blijft en dat voor de financiering van de activa geen langlopend vreemd vermogen nodig is. Planning & Control-cyclus en risicomanagement In het kader van de uitvoering van de planning & control-cyclus blijft het geheel doorlopen van de PDCA-cyclus tot en met de uitvoering van de verbeterplannen en de monitoring daarvan, een aandachtspunt. Binnen Arcus College is in 2013 de methodiek van risicomanagement gestructureerd. In 2015 is verdere professionalisering van de methodiek ter hand genomen. Een goede werking van het instrument risicomanagement vraagt voortdurend aandacht, risico-alertheid en discipline om ermee aan de slag te blijven. Governance De Branchecode Goed Bestuur in het mbo wordt binnen Arcus nageleefd. In dit kader kan verwezen worden naar de checklist Governance (bijlage 4). Voor de van toepassing zijnde regelingen in dit verband wordt verwezen naar de website van Arcus. 12

1. Strategie en organisatie 1.1 Profiel Het Regionaal Opleidingen Centrum Arcus College is een school voor middelbaar beroepsonderwijs en volwasseneneducatie. Arcus heeft de juridische structuur van een stichting. Arcus biedt ongeveer 200 verschillende mbo-opleidingen (uitstroomvarianten) aan in twee leerwegen, de Beroeps Opleidende Leerweg (BOL) en de Beroeps Begeleidende Leerweg (BBL), in vrijwel alle sectoren van het beroepenveld. Daarnaast biedt Arcus (in samenwerking met de gemeentes) inburgeringscursussen en taal- en rekenonderwijs aan en voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo), waar een vmbo-tl, een havo- of vwo-diploma behaald kan worden. In 2015 waren er ruim 6700 studenten ingeschreven bij Arcus College in de diverse mbo-opleidingen, ruim 150 in het vavo en 300 in het inburgerings- en taalonderwijs. De opleidingen zijn organisatorisch verdeeld over 4 verschillende units. De Entree-opleidingen (voorheen niveau 1) zijn organisatorisch ondergebracht bij de unit Horeca & Toerisme, maar vormen daar een aparte afdeling. Dit geldt ook voor het vavo en het inburgerings- en taalonderwijs, dat als aparte afdeling is ondergebracht bij de unit Administratie & Handel. Arcus voert de meeste opleidingen uit op de drie locaties in Heerlen. In Sittard worden enkele technische, creatieve en horeca-opleidingen verzorgd: schilderen, mediavormgeving en kok. 1.2 Missie en visie De missie van het Arcus College is, om hét opleidingscentrum in onze regio te zijn voor middelbaar beroepsonderwijs. Ons ideaal is dat wij de kansen van onze studenten op een plek op de arbeidsmarkt en/of op succesvolle doorstroom naar vervolgonderwijs, vergroten. Onze visie is dat we dit in hoofdzaak kunnen en moeten doen door hoogwaardig regulier middelbaar beroepsonderwijs te verzorgen. Hoogwaardig middelbaar beroepsonderwijs is onderwijs dat aansluit op datgene waar de arbeidsmarkt en het vervolgonderwijs om vragen, dat studenten naast beroepscompetenties voldoende leren-, loopbaan- en burgerschapscompetenties meegeeft om als beginnend beroepsbeoefenaar succesvol en voldoende flexibel op de arbeidsmarkt te kunnen opereren, dat inhoudelijk en wat betreft ondersteunende processen duurzaam op orde is, dat een goede balans biedt in werkvormen, de toepassing van ICT en de verhouding tussen maatwerk en standaardaanbod en dat wordt ontwikkeld en uitgevoerd door deskundige, bevlogen docenten en teams. De ambitie van het Arcus College voor de strategische periode 2016-2020 is dat we in de ogen van onze externe stakeholders (studenten, ouders, bedrijven) het beste middelbaar beroepsonderwijs in de regio aanbieden, dat we de potentiële instroom aan studenten ook daadwerkelijk aan ons weten te binden en dat we waar mogelijk, de instroom van nieuwe studenten op de langere termijn zelfs een nieuwe impuls geven. Daarbij willen en zullen we alle denkbare mogelijkheden en scenario s tijdig en indringend identificeren en analyseren op haalbaarheid en effectiviteit. 1.3 Strategische ontwikkelingen In 2015 is het strategisch beleid van Arcus voor de jaren 2016-2020 tot stand gekomen na consultatie van vele betrokkenen en belanghebbenden binnen en buiten de Arcus organisatie. De opbrengsten en lessen van de afgelopen strategische periode en inventarisatie van de ontwikkelingen en kansen in de komende jaren (en de inzichten en opvattingen van interne en externe stakeholders ter zake) hebben geleid tot het strategisch hoofddoel, om het beste middelbaar beroepsonderwijs te bieden dat de kansen van onze deelnemers op de arbeidsmarkt of op succesvolle doorstroom naar het hbo vergroot. Om deze hoofddoelstelling te realiseren, richt Arcus zich in de komende strategische periode op de volgende vier speerpunten: 1. Het verder verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. 2. Het versterken van de professionele cultuur binnen onze organisatie, met als kernthema s resultaatverantwoordelijkheid, eigenaarschap en onderwijskundig leiderschap. 13

3. Het bevorderen van de instroom. Daartoe zetten we via systematische portfolioanalyse in op de kwaliteit en herkenbaarheid van onze opleidingen. 4. Een systematische aanpak van omgevingsmanagement en relatiebeheer. De activiteiten die Arcus op deze speerpunten ontwikkelt, moeten ertoe leiden dat de kwaliteit van het onderwijs van Arcus College een onomstreden en onderscheidend kenmerk vormt. Als uitvloeisel van de in het strategisch beleid van 2012-2015 opgenomen hoofddoelstelling: de infrastructuur en de kwaliteit van het beroepsonderwijs zijn ontgroeningsbestendig, zijn in 2015 belangrijke stappen gezet in de positionering en de macrodoelmatige inrichting van het techniekonderwijs in de regio. De gezamenlijke inrichting van het technisch beroepsonderwijs in Zuid-Limburg in twee doorlopende vmbo-mbo leerlijnen: een vakmanschapsroute en een technologieroute, door de onderwijsinstellingen Leeuwenborg, Arcus, Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO), Stichting Voorgezet Onderwijs Parkstad Limburg (SVOPL) en DaCapo College, heeft in 2015 verder gestalte gekregen. Het portfolio is bepaald, de onderwijsontwikkeling is ter hand is genomen en de gezamenlijke schoollocaties in de drie deelregio s worden voorbereid. Daarnaast ondertekenden de Colleges van Bestuur van ROC Leeuwenborgh en Arcus College op 16 december 2015 de samenwerkingsovereenkomst waardoor de gezamenlijke techniekschool op mbo-niveau in Zuid-Limburg een feit is. In het Techniekcollege zijn de techniekopleidingen van beide ROC s gebundeld en zullen als één herkenbare techniekschool verder gaan. 1.4 De organisatiestructuur van Arcus De Raad van Toezicht College van Bestuur Studentenraad Bestuursbureau Studenten Informatie Punt Ondernemingsraad Ondersteunende diensten Expertisegroep Onderwijs Facilitair bedrijf Personeel & Organisatie Marketing & Communicatie Financiën 14

1.5 Het College van Bestuur en de Raad van Toezicht Het College van Bestuur Arcus heeft een College van Bestuur, dat belast is met de dagelijkse leiding. In het verslagjaar 2015 was de samenstelling van het CvB als volgt: dhr. drs. Toon Theunissen, voorzitter dhr. drs. Jos Jongen, lid dhr. Hans Meijer RC, lid De portefeuilles waren als volgt verdeeld: dhr. Theunissen: strategie, omgeving, onderwijs en integriteit, de units GDW, H&T en Educatie, Marketing & Communicatie en Facilitair Bedrijf; dhr. Jongen: personeel, organisatie, onderwijs en kwaliteitszorg, de units Techniek, A&H en het Studenten Informatie Punt plus de diensten Personeel & Organisatie en de Expertisegroep Onderwijs; dhr. Meijer: financiën en inhuizing. Met ingang van 1 februari 2016 is dhr. Theunissen teruggetreden als voorzitter van het CvB, hij is opgevolgd door dhr. drs. Nico de Vrede MBA, MA als voorzitter CvB ad interim. Dit heeft geleid tot een herverdeling van de portefeuilles. De Raad van Toezicht Arcus kent een Raad van Toezicht, die een toezichthoudende en adviserende functie heeft ten aanzien van het gevoerde beleid en meer in het bijzonder onderwijskundige, strategische- en financiële zaken. Daarnaast vervult de Raad de werkgeversfunctie naar het College van Bestuur. Leidraad voor het handelen van de Raad van Toezicht is de Branchecode Goed Bestuur in het mbo, de statuten van de stichting geven aan welke bevoegdheden precies aan de raad zijn toegekend en via interne reglementen is vastgelegd hoe dit is geregeld. De RvT was in 2015 als volgt samengesteld: dhr. drs. J.B.V.N. Pleumeekers, voorzitter (herbenoemd per 1-1-2012) mw. mr. C. Bode (herbenoemd per 1-1-2013). dhr. J.F. van Engelen (herbenoemd per 18-10-2015) dhr. T.A. Goedmakers, vicevoorzitter/secretaris (herbenoemd 1-4-2012) dhr. M.J.A.L. van Haasteren (herbenoemd per 1-1-2013). mw. drs. A.M.B. Janssen-Noordman (herbenoemd per 1-1-2014). dhr. ir. J.L.J.M. Schneiders (herbenoemd per 1-1-2013). De RvT kende in 2015 vier commissies: de Remuneratiecommissie: treedt op als werkgever van het College van Bestuur; de Onderwijscommissie: adviseert over het onderwijsbeleid en het verbeteren van de onderwijskwaliteit; de Auditcommissie: adviseert over de financiën; de Selectie- en Benoemingscommissie: adviseert bij de werving en selectie van nieuwe leden de Raad van Toezicht en leden van het College van Bestuur; Ook in 2015 heeft het thema onderwijs ruimschoots aandacht gekregen. Verbetering van de rendementen, aanpak van voortijdige schooluitval en het Kwaliteitsplan stonden op de agenda. Dit allemaal gericht op verbetering van de kwaliteit van ons onderwijs, de rode draad van het nieuwe Strategisch Beleidsplan 2016-2020. Op het gebied van macrodoelmatigheid zal de herinrichting van het Techniek Onderwijs Zuid-Limburg (TOZL) de komende jaren nog een belangrijk bespreekpunt blijven. In dat kader is eveneens meermaals gesproken over de huisvesting en dan niet alleen in relatie tot de ontwikkelingen rondom TOZL en rondom de Samenwerkingsschool Arcus-Leeuwenborgh (SST), maar ook met betrekking tot het afstoten van onze oude panden. De twee laatste punten konden eind 2015 afgerond worden. Naast de vaste onderdelen als goedkeuring geven aan het vastgestelde Geïntegreerd Jaardocument inclusief de financiële jaarstukken, Jaarplan en Begroting 2016 werden eind 2015 ook twee nieuwe leden in de Raad benoemd: de heren L. Radix en W. Houben. Zij zijn per 1 januari 2016 aangetreden. De heer Schneiders is per 1 januari 2016 de nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht. Tevens heeft er een evaluatie plaatsgevonden van de RvT inzake het functioneren als Raad binnen de governance van Arcus College. Thema s als: samenstelling, rollen, op afstand functioneren, informatieverstrekking e.d. zijn besproken. In grote lijnen is er eenstemmigheid over de invulling van de rol van de Raad van Toezicht. Ook in 2016 zullen initiatieven om voldoende in control te zijn en te blijven hun aandacht krijgen. 15

16

1.6 Medezeggenschap: de Ondernemingsraad (OR) en de Centrale Studentenraad (CSR) De Ondernemingsraad (OR) De Ondernemingsraad van Arcus is het orgaan waarin de medezeggenschap van het personeel formeel gestalte krijgt. De Ondernemingsraad bestaat uit elf leden. Het personeel van de onderwijsunits en de ondersteunende diensten zijn erin vertegenwoordigd. De medezeggenschap is gebaseerd op de Wet op de Ondernemingsraden en het Professioneel Statuut en nader geregeld in het reglement van de Ondernemingsraad. De leden hebben een zittingstermijn van vier jaar. Elke twee jaar treedt de helft van het aantal leden af. Het College van Bestuur is de gesprekspartner van de Ondernemingsraad. In 2015 waren de volgende zaken onderwerp van gesprek: Arbo-zaken (o.a. de aanbesteding met betrekking tot een nieuwe arbodienst) Het functiegebouw Herplaatsingsbeleid Doorstroommogelijkheden vanuit de functie van LB docent naar LC docent De werkkosten regeling (WKR) Regeling reis- en verblijfskosten Regeling vertrouwenspersoon Privacyregeling Opsplitsing Educatie Besluiten rondom Contracting Organisatieontwikkelingen rondom STIP, de Expertisegroep Onderwijs (EOS) en Marketing & Communicatie Ontwikkelingen in relatie tot techniekonderwijs (Samenwerkingsschool Techniek, Tech2Create, CHILL) Huisvestingszaken op de Campus Het Vervoersplan Kwaliteitsplan mbo Het Strategisch Beleidsplan 2016-2020 Switchersvoorziening OR nieuwe stijl (een andere opzet van de verkiezingen) Wijziging samenstelling Raad van Toezicht en College van Bestuur De Centrale Studentenraad (CSR) Deze raad bestaat uit door studenten gekozen studenten die de verschillende units binnen Arcus vertegenwoordigen. Ze vormen dé stem van de student. De CSR houdt zich bezig met alles wat voor studenten bij Arcus van belang is. De CSR wordt begeleid door een Arcus medewerker, die tevens de rol van ambtelijk secretaris vervult. De gekozen studentenvertegenwoordiging heeft medezeggenschap in uiteenlopende zaken, die bij Arcus spelen. Het gaat vaak over onderwerpen die de opleiding en het verblijf bij Arcus beter en plezieriger kunnen maken. De resultaten van de JOB-monitor (2014) zijn een goed aanknopingspunt voor besprekingen. Arcus-studenten oordelen dat op het onderdeel lessen verbetering nodig is. Hieronder vallen: afwisseling zelfstandig werken en in groepen werken, uitval onderwijsactiviteiten, roosterwijzigingen op tijd doorgegeven, tevredenheid over docenten, tevredenheid over lesmateriaal, gebruik gekocht lesmateriaal en goed contact met docenten. Daarnaast oordelen de studenten, net als bij de meeste andere ROC s, negatief over de roosters en de klachtenbehandeling. Het vergroten van betrokkenheid van de achterban, de Arcus-studenten, is een aanhoudend thema voor studentenraden. Dat is ook nodig want op de vraag uit de JOB monitor: Zou je zelf actief willen meedenken over het beleid op school? wordt zowel bij Arcus, als overigens in het hele land, zeer negatief geantwoord. De CSR heeft zichzelf ook in 2015 geprofileerd tijdens een College Tour, om ook op die manier het belang van inspraak van studenten extra onder de aandacht te brengen. Het blijkt een goede manier te zijn om studenten te betrekken. De CSR heeft in de regelmatige overleggen met het CvB over een aantal belangrijke thema s gesproken. De aanloopproblemen die ervaren werden, toen de Campus in september 2014 werd betrokken, zijn grotendeels opgelost, maar dat wil niet zeggen dat alles perfect liep. Ook in 2015 heeft de CSR aandacht gevraagd voor zaken als goede roostering, parkeerproblemen voor studenten en het goed functioneren van nieuwe faciliteiten zoals printen met de Arcus-pas. De CSR hield verder een enquête over Limbo, de nieuwe aanpak van aanschaf van leermiddelen, waaruit bleek dat er een aantal verbeterpunten is. Deze zijn met het CvB en het projectteam besproken. 17

De CSR adviseerde verder over een gewijzigde aanpak rondom Vertrouwenspersonen voor studenten, over een nieuw Studentenstatuut, over een aangepast OER-format, reageerde op aanpassingen in reglementen van de Klachtencommissie en sprak zich uiteindelijk ook positief uit over het voorstel om in de opleiding Particulier Beveiliger binnen de bestaande regelgeving de urennorm te verlagen. De CSR is verder meegenomen in de ontwikkeling rondom het nieuwe Strategisch Beleidsplan 2016-2020. De vakantieregeling voor de studenten kwam ook in 2015 op de agenda, aangezien Arcus met de keuze voor 7 weken zomervakantie en 40 schoolweken vanwege de 1000-urennorm, nog maar 1 week meivakantie overhoudt. Een discussiepunt met de achterban, aangezien omliggende scholen wél gekozen hebben voor 2 weken meivakantie. Een thema, dat ook in 2016, als de verdere samenwerking met Leeuwenborgh invulling krijgt, tot keuzes zal moeten leiden. 1.7 Toezicht door de onderwijsinspectie In 2012 beoordeelde de inspectie bij haar bezoek de kwaliteitsborging van Arcus als goed. In januari 2015 heeft Arcus wederom bezoek gehad van de Onderwijsinspectie. De kwaliteitsborging op instellingsniveau werd nu als voldoende beoordeeld, waarbij gesteld werd dat aan alle aspecten voldaan was. Naast het benoemen van enkele risico s voor de onderwijskwaliteit en de melding dat geen tot geringe risico s vastgesteld zijn voor de kwaliteit van het onderwijsproces en de financiële continuïteit gaf de Inspectie aan dat op basis van het onderzoek naar de Staat van de instelling in 2012, waarbij de kwaliteitsborging op instellingsniveau als goed werd beoordeeld, te verwachten zou zijn dat er nu duidelijke effecten zichtbaar zijn qua realisatie van doelstellingen en verbetering van de opbrengsten op instellingsniveau en vermindering van voortijdig schoolverlaten (vsv). Arcus onderschrijft de achterblijvende rendementen en het vsv-risico. Arcus heeft de inspectie gevraagd om aanknopingspunten om via verbetering van het onderwijs tot betere resultaten te komen. Door de inspectie genoemde aandachtspunten: doelen specifiek en meetbaar formuleren; meer diepgang en opbrengstgerichtheid bij analyseren van de oorzaken; consequentere en preciezere vastlegging van afspraken en tussenresultaten; verbetermaatregelen nauwkeuriger monitoren; didactisch handelen en studieloopbaanbegeleiding kunnen nog winnen aan kwaliteit; sterkere focus op resultaten in (dialoog met) de teams. Door de inspectie genoemde positieve punten: op instellingsniveau zijn meerjarenplannen en jaarplannen beschikbaar; op afdelingsniveau zijn zelfevaluaties, jaarplannen, verbeterplannen beschikbaar; er is voldoende managementinformatie beschikbaar; de externe audits die sinds de vorige Staat van de Instelling in 2012 aan het kwaliteitszorgsysteem zijn toegevoegd, leveren relevante informatie op; de onderwijsvisie is helder verwoord in het document Kapstok 3 ; de doelen die worden nagestreefd, zijn bekend in de teams en deze zijn afgestemd op zowel de gekozen onderwijsvisie als op nieuwe ontwikkelingen zoals Focus op vakmanschap en passend onderwijs; er is overwegend voldoende zorg voor borging van de examenkwaliteit. Arcus heeft de adviezen van de Inspectie meegenomen in het later opgestelde Kwaliteitsplan. 1.8 De besturingsfilosofie en planning en control cyclus In 2013 is de besturingsfilosofie van Arcus vastgesteld. Belangrijke uitgangspunten daarin zijn: Wij zijn een professionele organisatie We passen het professioneel statuut toe, zoals overeengekomen tussen de werkgevers en de vakbonden. Het onderwijs en de onderwijskwaliteit worden vooral door onze onderwijsprofessionals individueel en in teams gerealiseerd. Onderwijsteams hebben binnen de wettelijke kaders en het vastgestelde instellingsbeleid de professionele ruimte om hun eigen keuzes te maken. Iedere medewerker dient verantwoordelijkheid te nemen voor zijn eigen ontwikkeling, welzijn en loopbaan, is ervoor verantwoordelijk dat hij bijdraagt aan het realiseren van de doelen van onze organisatie en legt daarover verantwoording af. 18

Wij organiseren countervailing power in onze organisatie om ons scherp te houden Recente gebeurtenissen bij ROC s, maar ook eigen ervaringen, leren dat het nodig is om voldoende tegenspraak in de organisatie te organiseren. Wij doen dat door: open communicatie in de gehele organisatie bottom-up en top-down te stimuleren; de ontwikkeling van het Arcus-Managementteam tot het team dat zich gezamenlijk verantwoordelijk voelt voor het realiseren van onze Arcus-doelstellingen; de verantwoordelijkheden, bevoegdheden en taken van stafdiensten t.o.v. van onderwijsunits en CvB duidelijk te formuleren; scheiding aan te brengen van verantwoordelijkheden bij aanbesteding, inkoop en in dienst nemen van personeel; een krachtige positionering van medezeggenschap: ondernemingsraad en studentenraad; signalen/oordelen van onze klanten intern en extern te vragen en serieus te nemen; externe en interne audits te laten uitvoeren en werk te maken van risicomanagement. Resultaatverantwoordelijk management Onze leidinggevenden (Unitdirecteuren, Onderwijsmanagers, Diensthoofden en Teamleiders) zijn binnen de vastgestelde budgetten, de beschikbaar gestelde menskracht en het vastgestelde beleid, verantwoordelijk en aanspreekbaar op het op een doelmatige wijze realiseren van de voor hen vastgestelde doelen en resultaten. Deze doelen en resultaten worden verankerd in de jaarlijkse managementcontracten en zijn onderwerp van gesprek in de gesprekscyclus. Leidinggevenden handelen vanuit de Arcus-doelstellingen en dragen dat uit in woord en daad. Ruimte bij onderwijs en strak in de bedrijfsvoering Integriteitseisen, eisen (en wensen) in het kader van transparante externe verantwoording en een efficiënte omgang met overheidsgeld, vragen om een strakke bedrijfsvoering, met standaardisatie van ondersteunende (onderwijs-)processen. Dit wordt gecombineerd met voldoende professionele ruimte voor de onderwijsteams. Dit vraagt bij de vormgeving van onze Arcus onderwijskaders een vorm van interactieve beleidsontwikkeling met onze docenten. De planning en control-cyclus Arcus kent een planning en control-cyclus op Arcus-niveau die gerelateerd is aan het begrotingsjaar en bestaat uit: een jaarlijkse beleids- en begrotingsplanning op basis van een strategisch plan en de financiële meerjarenraming; een adequate verantwoording via managementrapportages en -gesprekken, over realisatie van de jaarplannen en daarmee samenhangende begrotingsrealisatie, uiteindelijk resulterend in een externe verantwoording d.m.v. het Geïntegreerd Jaardocument. Arcus kent een planning en control-cyclus op afdelingsniveau, die gerelateerd is aan het schooljaar en die zorgdraagt voor jaarlijkse onderwijsevaluaties (zelfevaluaties en in- en externe audits) en verbeterplannen, met als doel de onderwijskwaliteit op het niveau van de in ons strategisch beleid geformuleerde doelstellingen te brengen. Risicomanagement Als onderdeel van de besturingsfilosofie is binnen Arcus ook risicomanagement op een gestructureerde wijze ingevoerd (zie ook 7.8 Risicomanagement). De uitvoering van de besturingsfilosofie en de planning en control-cyclus De planning en control-cyclus zoals opgenomen in het in december 2013 vastgestelde kwaliteitsbeleid Arcus wordt sinds dat moment dienovereenkomstig uitgevoerd. De jaarlijkse (verticale) cyclus van planning en verantwoording vormt de basis PDCA-cyclus van de organisatie. Deze borgt de samenhang in beleid en zorgt voor de verbinding van de niveaus in de organisatie. 19

Onderstaand is deze planning en control-cyclus weergegeven. planning RvT: Afspraken met CvB Strategisch beleid (5 jaar) Jaarplan (kalenderjaar) CvB: Managementcontracten met UD s Unit jaaragenda UD: Managementafspraken met OM s Afdelingsjaarplan Individuele afspraken met docenten (afspraken gesprek uit gesprekscyclus) Individueel niveau / docent verantwoording Verantwoording over kalenderjaar in geïntegreerd jaarverslag Periodieke verantwoording over voorgang strategisch beleidsplan en jaarplan Periodieke verantwoording doelen uit managementcontract (kwartaalgesprekken adhv rapportagae UD) Einde schooljaar verantwoording over voortgang unitjaarplan en zelfevaluaties van de unit Einde schooljaar (april) verantwoording adhv zelfevaluatie per afdeling Periodieke verantwoording over doelen uit managementafspraken Verantwoording over individuele afspraken in jaarlijks functioneringsgesprek In het vervolg van dit jaarverslag wordt duidelijk dat er, om de hierboven beschreven besturingsfilosofie ook daadwerkelijk in zijn totaliteit in de praktijk te brengen, er nog een weg te gaan is. Dat geldt evenzeer voor de uitvoering van de PDCA-cyclus en met name als het gaat om het geheel doorlopen van deze cyclus tot en met de uitvoering van de verbeterplannen en de monitoring daarvan. Ook een goede werking van het instrument risicomanagement vraagt voortdurend aandacht, risico-alertheid en discipline om ermee aan de slag te blijven. De in het Kwaliteitsplan (zie 3.2) verwoorde kanteling van de organisatie, waarbij de teams meer in the lead komen, betekent een aanpassing van de besturingsfilosofie. 1.9 Klachtenafhandeling Arcus streeft naar een laagdrempelige klachtenaanpak. Als het niet meteen lukt om de onvrede op te lossen tussen direct betrokkenen, kan een melding gedaan worden bij het Meldpunt Arcus-klachten. Op een eenvoudige wijze kan door middel van een digitaal bericht onvrede kenbaar gemaakt worden. Deze mogelijkheid staat open via internet en het Arcus interne intranet Mijnarcus. In 2015 kwamen via deze weg 83 meldingen binnen. Dat is opnieuw een flinke stijging t.o.v. vorig jaar (62 meldingen). De meldingen hebben betrekking op zeer uiteenlopende zaken (lesroosters, busverbinding, parkeerklachten, de temperatuur in het lokaal, facturen, bejegening, studieadviezen enz.) en het valt op, dat in veel gevallen de weg naar de mentor of de Onderwijsmanager niet eerst werd bewandeld. Dit is een punt van aandacht. Meldingen via het Meldpunt worden op een Ombudsman-achtige manier opgepakt, waarbij zo snel mogelijk contact wordt opgenomen met de klager. Het snel reageren en aanhoren van onvrede is in veel gevallen vaak het begin van een aanvaardbare oplossing tussen betrokkenen. Op deze wijze konden in 2015 de klachtmeldingen vrijwel allemaal op een voor partijen bevredigende wijze worden afgehandeld. In 2016 zal de klachtenaanpak verder worden vereenvoudigd, waarbij extra aandacht zal uitgaan naar het directer oplossen van de onvrede tussen de betrokkenen. Als de klacht intern niet naar bevrediging wordt afgehandeld, kan de klager zijn klacht indienen bij de externe Klachtencommissie Arcus College. Deze commissie staat onder voorzitterschap van mr. M. Goessen, vicepresident van de Rechtbank Limburg. De commissie is in 2015 in totaal twee keer in actie gekomen: één keer met betrekking tot een cao-kwestie en één keer bij een beroep tegen een bindend studieadvies aan een Entree-student. 20

Via de MBO-Ombudslijn kwamen in 2015 drie klachten binnen, waarvan twee zonder dat deze vooraf bij Arcus bekend waren. Eén klacht/vraag ging over een factuur en kon nog dezelfde dag eenvoudig worden opgelost. Er was daarnaast een melding over onvrede van een student ten aanzien van de afspraken over zijn aanwezigheid en inzet bij Arcus. Een nieuw gesprek heeft tot voldoende duidelijkheid geleid en ook deze klacht is, op aangeven van klager, naar tevredenheid opgelost. De derde klacht had betrekking op de organisatie en wijze van lesgeven binnen een van de Arcus-opleidingen. Daarover is diverse keren door de Onderwijsmanager van die opleiding met de betrokken ouders en studenten gesproken. Ook deze klacht werd uiteindelijk naar tevredenheid opgelost. Onderstaand overzicht geeft het aantal en het soort klachten weer dat in de afgelopen jaren bij de externe klachtencommissie is ingediend. 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Algemene klachten - - - - 1-1 - CAO-zaken 3 4 - - - 2 3 1 Examens - 1-2 - - - 1 Ongewenst gedrag 1-2 - 1-1 - Klokkenluiderregeling - - - 1 - - - - (meldpunt) Totaal 4 5 2 3 2 2 5 2 21

2. Arcus en haar omgeving 2.1 Landelijke en regionale ontwikkelingen De komende jaren neemt in Nederland de behoefte aan goed geschoolde technici vanuit alle opleidingsniveaus sterk toe. Op termijn zijn er jaarlijks 30.000 extra technici nodig om aan de vraag van het bedrijfsleven te kunnen voldoen. Het is voor de economische groei van Nederland dus essentieel dat er meer goed geschoold technisch personeel beschikbaar komt voor de arbeidsmarkt. Omdat te realiseren zijn een goede aansluiting van het techniek onderwijs op de regionale arbeidsmarkt en het verhogen van de arbeidsmarktparticipatie noodzakelijk. De diverse stimuleringsprojecten en activiteiten vanuit de overheid (zowel OCW, SZW als EZ) zijn er dan ook op gericht om de partijen regionaal bedrijfsleven, onderwijs en regionale overheden dichter bij elkaar te brengen. Daarnaast groeit het besef dat onder invloed van de voortschrijdende technologie (second machine-age) vraag ontstaat naar nieuwe competenties die flexibele werknemers opleveren. Dit pakket van vaardigheden noemen we 21st century skills. Naast taal en rekenen en de kernvakken, zijn de competenties samenwerken, creativiteit, ict-geletterdheid, communiceren, probleemoplossend vermogen, kritisch denken, en sociale en culturele vaardigheden en een betrokken en ondernemende houding in de toekomst van belang. Landelijk ligt de focus in het kader van het terugdringen van voortijdig schoolverlaten op het creëren van een sluitend vangnet voor de doelgroep kwetsbare jongeren. In paragraaf 2.2 wordt duidelijk dat deze doelgroep in de regio Zuid-Limburg en vooral in Parkstad oververtegenwoordigd is. In 2015 is de samenwerking tussen onderwijs, overheid en regionaal bedrijfsleven in Limburg verder geïntensiveerd. Er wordt gewerkt aan afstemming tussen de onderwijsagenda s en de provinciale en gemeentelijke agenda s op sociaaleconomisch gebied. Met name binnen de programmalijn Limburg Werkt Akkoord (LWA), een onderdeel van de sociale agenda Limburg 2025, waarin de provincie zich richt op het vergroten van de instroom van mensen die nu (nog) niet participeren op de arbeidsmarkt, komen (vanuit de overtuiging dat onbenut arbeidspotentieel in de toekomst hard nodig is om de Limburgse economische ambities waar te maken) onderwijs, overheid en bedrijfsleven in Zuid-Limburg samen. Cruciaal voor een inclusieve arbeidsmarkt is namelijk kwalitatief goed onderwijs dat opleidt voor en inspeelt op de arbeidsmarkt. Meer dan tot nu toe moet er een verbinding komen tussen economie, onderwijs en arbeidsmarkt (zie ook hoofdstuk 4 Macrodoelmatigheid). Concreet vindt dit gedachtengoed in Zuid-Limburg zijn vertaling in de publiek-private-samenwerkingsverbanden die in het kader van het Regionaal investeringsfonds mbo in 2015 tot stand zijn gekomen en in de samenwerking tussen overheid en onderwijs in het kader van de regionale convenanten voortijdig schoolverlaten. In het Regionaal investeringsfonds mbo gaat het om de verbetering aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt en in de regionale convenanten voortijdig schoolverlaten is de focus op de doelgroep kwetsbare jongeren in 2015 versterkt aangebracht. In 2016 ligt de provinciale focus onder meer op de kansrijke publiek private samenwerking Tech2Create (met als grootste partner VDL Nedcar), waarbij de provincie momenteel betrokken is bij het opzetten van een vernieuwende ketensamenwerking tussen ondernemers, gemeenten, UWV, onderwijspartijen en uitzendbureaus gericht op een duurzame aanpak voor de instroom van werkzoekenden. Het binden van andere regionale private partijen (ondernemers) alsook het optimaliseren van de samenwerking tussen publieke partijen zijn bij het verder vormgeven van deze aanpak belangrijke uitdagingen en ook voorwaarden. In 2016 wordt bij de werving van nieuw personeel deze vernieuwende aanpak gehanteerd en verder verbeterd. Daarnaast zijn voor de Smart Service Campus doelstellingen geformuleerd voor het opzetten en aanbieden van (om)scholingstrajecten (met name ICT en financieel-administratief georiënteerd). Concreet gaat het om het creëren van 1000 fte stageen leerplekken en 1000 fte van werk naar werk (omscholingstrajecten) binnen nu en tien jaar. Verder zet de provincie, vanuit het besef dat leren in de praktijk motiveert en het de aansluiting tussen onderwijs en de regionale arbeidsmarkt vergroot, in op meer stage- en leerwerkplekken voor (kwetsbare) jongeren. Hierbij is het streven om samen met één of meerdere Limburgse ROC s tot een aanvraag in het kader van het Regionaal Investeringsfonds mbo te komen, gericht op leren in de praktijk voor leerlingen op mbo-niveau 1-2. Juist deze leerlingen zijn vaak gebaat bij leren in de praktijk in plaats van het klassieke leren op school. 22

Ook in de Aanpak Jeugdwerkloosheid 2015-2016 van het ministerie van SWZ wordt onder meer aandacht besteed aan meer arbeidsrelevante opleidingen, meer stages, leerwerkbanen en bemiddeling naar banen voor de groep kwetsbare jongeren (bijvoorbeeld jongeren zonder startkwalificatie/vroegtijdig schoolverlaters). Gemeenten worden aangemoedigd om deze jongeren actief te bemiddelen naar werk. Dit doen zij door samenwerking met een deel van de 75 werkgevers waarmee Werkakkoorden zijn afgesloten en door eigenstandig te komen tot afspraken met werkgevers in de regio. Arcus sluit onder meer met een belangrijke rol in het regionale project Leren en werken naar vermogen: VOORdeel en VERVOLG, met de uitvoering van Tech2Create en de verdere vorming van het Techniekcollege (SST), aan bij deze provinciale focus. Verderop in dit jaarverslag wordt daarop ingegaan. In 2016 zal worden bezien of en in hoeverre Arcus (het mbo) een rol kan hebben in de Smart Service Campus. 2.2 De regio Parkstad getypeerd De regio Parkstad geldt momenteel als een van de meest vergrijzende gebieden van Nederland. In 2006 was ongeveer 1 op de 4 inwoners ouder dan 65 jaar (bron: Centraal Bureau voor de Statistiek). Op grond van een CBS-prognose (CBS 2006) zal in 2025 ongeveer 1 op de 3 inwoners ouder zijn dan 65 jaar (zie de grafiek Ontwikkeling bevolkingssamenstelling Pl 2006-2025). Voor Nederland ligt het gemiddelde in 2025 op circa 1 op de 4 mensen als 65-plusser (de situatie die in Parkstad Limburg reeds in 2006 ingetreden is). Naast de ontgroening (minder jongeren) en de vergrijzing (meer ouderen) is ook de sterke daling van de groep in de arbeidsproductieve leeftijd 20 tot 60 jaar opmerkelijk. Ook wat betreft de daling van de bevolking loopt de regio voor op de rest van Nederland. De CBS-prognose (CBS 2006) gaat uit van een bevolkingsdaling van meer dan 30.000 inwoners in de periode 2006-2025. De daling van het inwonertal is in 1997 ingezet en heeft verstrekkende sociale en economische gevolgen voor de regio. Zie ook de grafiek Bevolkingsontwikkeling 2006-2025 per grootstedelijke agglomeratie. Deze grafiek geeft de verwachte ontwikkeling per grootstedelijke agglomeratie weer. Deze bestaat wat Heerlen betreft op grond van de CBS-definitie uit de gemeenten Heerlen, Kerkrade, Landgraaf en Brunssum. Bevolkingsontwikkeling 2006-2025 per grootstedelijke agglomeratie 23