Kris Verbeeck en Astrid van den Hurk (KPC Groep) i.s.m. Marcel Pennings (OBS de Windhoek), met dank aan Liesbeth Baartman (TU Eindhoven). Opbrengstgericht werken: samenhangend beleid bij toetsen en volgen van de ontwikkeling van kinderen Conferentie Opbrengstgericht Werken 22 september 2010, Utrecht
Van harte welkom!
Marcel Pennings OBS De Windhoek en t Klaverblad Over de scholen: visie en ontwikkeling; Waarom doet de Windhoek mee? Wat leeft er op de scholen t.a.v. toetsing en ontwikkeling van kinderen volgen?
Doel van deze bijeenkomst Inzicht in het instrument PTO voor samenhangend beleid bij toetsing en ontwikkeling volgen; Proeven van hoe staat het erbij op uw school; Delen ervaring van Marcel met het instrument; Nagaan wat dit instrument voor u kan betekenen.
Toetsing houdt de gemoederen bezig
Komt de gewenste situatie overeen met de huidige praktijk? Hoe zorg je voor of borg je de gewenste kwaliteit van onderwijs en toetsing bij u op school? Hoe raak je daarover met elkaar in gesprek? Het Programma voor Toetsing en Ontwikkeling (PTO) kan daarbij helpen. Dit instrument is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek van Liesbeth Baartman (Universiteit Utrecht / TU Eindhoven).
Wat is een PTO? Programma voor Toetsing en Ontwikkeling Bewust gekozen, onderbouwd (op basis van criteria) en samenhangend geheel van instrumenten om de ontwikkeling van kinderen te volgen gekoppeld aan de doelen die je wilt bereiken. Bijvoorbeeld: Portfolio Open vragen Observaties Werkstuk Opdrachten / projecten PTO CITO Kennistoetsen Presenteren
Welke beoordelingsinstrumenten gebruikt u op school? Maak een eigen cirkeldiagram methodegebonden observaties cito?
Wat is een goed PTO? Bij ons wordt de Proeve van Bekwaamheid op volstrekt gecontroleerde wijze uitgevoerd
12 kwaliteitscriteria voor een PTO Onderwijsgevolgen Eerlijkheid Herhaalbaarheid Vergelijkbaarheid Zelfsturing Doel Authenticiteit Transparantie Acceptatie Betekenis Cognitieve complexiteit Tijd & Kosten
Stapsgewijs aan de slag Uitleg over de verschillende criteria; Vaststellen wat het huidige PTO voor de eigen school is; Individueel invullen van het instrument; Terugkoppeling van de gegevens aan de groep; Uitkomsten bespreken en toelichten; Aandachtspunten formuleren voor school. Prioriteiten aanbrengen / timing / doel / actie / evalueren.
1. DOEL: Aansluiting tussen doelen onderwijs en toetsing
indicatoren score dmv schuifje voldoende ja / nee voorbeeld / bewijs
Onderwijsdoelen 1 Alle kerndoelen / eindtermen worden beoordeeld. Evaluatoren Marcel Pennings Marieke Verhulst Betty van Beers van Geel Thomas gemiddeld Score 67 51 56 - - 58 Voldoende nee nee ja nee nee 25 Bewijs aantal kerndoelen zittin niet in ons aanbod (bijvoorbeeld techniek) Citotoetsen op gebieden Technisch lezen, spelling, rekenen en begrijpend lezen worden als maatstaf genomen. Kerndoelen en eindtermen op andere vakgebieden hebben niet allemaal een beoordeling. Door eerst met tussendoelen te werken en zo naar de kerndoelen toe. 4 De leraar biedt toetsen aan die aansluiten bij de kerndoelen / eindtermen Evaluatoren Marcel Pennings Marieke Verhulst Betty van Beers van Geel Thomas gemiddeld Score 92 91 45 - - 76 Voldoende nee ja ja nee nee 50 Bewijs Citotoetsen sluiten aan, maar we willen ook andere zaken weten/meten die de cito niet meet, De leraar toetst met bij de methode horende toetsen en met gevalideerde Cito-toetsen. citotoetsen en toetsen uit methoden
Conclusies n.a.v. onderwijsdoelen Niet alle kerndoelen zitten in het aanbod. Bekijk je aanbod hier op. Persoonlijke ontwikkelingsdoelen worden niet structureel en systematisch gevolgd. Vind je het belangrijk, dan dient er actie op ondernomen te worden. De toetsen sluiten niet aan bij de ontwikkeling van de kinderen en ook niet bij het tijdstip waarop ze iets geleerd hebben. Wat kan wel?
2. HERHAALBAARHEID: Oordelen zijn gebaseerd op combinatie meerdere bewijzen.
3. TRANSPARANTIE: Duidelijkheid en begrijpelijkheid voor betrokkenen
Transparantie 1 De leerlingen weten en begrijpen wat het doel van de toets is. Evaluatoren Marcel Pennings Marieke Verhulst Betty van Beers van Geel Thomas gemiddeld Score 25 0 38 40-26 Voldoende nee nee nee ja nee 25 Bewijs wordt niet altijd verteld Er wordt met de leerling zelf niet gereflecteerd en moet nog meer aan de kinderen duidelijk met de leerling zelf wordt ook niet gesproken over gemaakt worden. wat de te nemen vervolgstappen zijn aan de hand van de toets. 2 De ouders weten en begrijpen welke leerdoelen/leerstofonderdelen getoetst worden. Evaluatoren Marcel Pennings Marieke Verhulst Betty van Beers van Geel Thomas gemiddeld Score 78 0-15 - 31 Voldoende ja nee nee ja nee 50 Bewijs achteraf d.m.v. de kobielijst Er leeft bij ouders nog te veel onduidelijkheid over hoe je leeropbrengsten en toetsresultaten moet interpreteren. 3 De leraren weten en begrijpen welke leerdoelen beoordeeld worden en via welke toets- en beoordelingsinstrumenten. Evaluatoren Marcel Pennings Marieke Verhulst Betty van Beers van Geel Thomas gemiddeld Score 43 30 78 - - 50 Voldoende nee nee ja nee nee 25 Bewijs Leerkrachten weten dit niet altijd en allemaal bij de citotoetsen. Leerkrachten zijn veelal bezig met het aantal A t/m E-scores niet met welk leerdoel er middels deze toets beoordeeld wordt.
Conclusies n.a.v.transparantie Duidelijk maken aan ouders en leerlingen wat, wanneer en waarom er getoetst wordt. Leerkrachten bewust maken van de relatie doel toets observatie etc. Leerkrachten helpen om de toetsen goed te leren analyseren zodat zij dat kunnen uitleggen aan de ouders en de kinderen en daarop actie kunnen ondernemen.
4. ACCEPTATIE: Kunnen de betrokkenen zich vinden in de opzet en uitvoer?
5. VERGELIJKBAARHEID: Voor alle leerlingen vergelijkbaar
6. EERLIJKHEID: Eerlijk en zorgvuldig, geen bevoor- of benadeling.
7. ZELFSTURING: Stimuleren van reflectie en ontwikkeling zelfsturend leren
8. BETEKENIS: Waarde voor leerlingen (feedback), leerkracht en omgeving
9. COGNITIEVE COMPLEXITEIT: Cognitieve vaardigheden en denkprocessen
10. AUTHENTICITEIT: Overeenkomst met onderwijs en maatschappelijk perspectief
11. ONDERWIJSGEVOLGEN: Effect op leren en instructie
12. TIJD EN KOSTEN: Haalbaarheid van de opzet en uitvoering
Zelfevaluatie Zelfevaluatie stimuleert kritisch kijken en reflectie.
Aandachtspunten voor de school Kwaliteitscriteria Geschiktheid onderwijsdoelen Opmerkingen Niet alle kerndoelen zitten in ons aanbod. Moeten we naar ons aanbod kijken om na te gaan of alle doelen aan bod komen? De aard van de toetsen en het moment van afname sluiten niet aan bij de verschillen in ontwikkeling van de kinderen. Wat doen we daar aan? De persoonlijke ontwikkeling? Hoe volgen? Persoonlijke ontwikkeling systematisch vastleggen volgens vaste criteria. Werkpunt? Herhaalbaarheid Vastleggen welke beoordelingsinstrumenten we hebben in een pto. Doelbewuster observeren en dat vastleggen. Het is nu te veel los zand, te individueel afhankelijk van elke leerkracht. De zwakte is dat er veel zit in bewoordingen, maar het is niet vastgelegd in bewijsmateriaal. Acceptatie Transparantie Kinderen bevragen over toetsen zodat je weet hoe ze erover denken, wat ze missen etc. Leerkrachten helpen doelgerichter te denken en te werken. Doelen persoonlijke ontwikkeling samen helder maken. Duidelijk maken aan ouders en leerlingen wat, wanneer en waarom er getoetst wordt. Leerkrachten helpen om de toetsen goed te leren analyseren zodat zij het kunnen uitleggen aan de ouders en de kinderen.
Aanbevelingen vanuit KPC Groep 1. Werken met de leerkrachten aan doelgericht leren denken en van daaruit ook doelgericht toetsen, observeren en analyseren. 2. Als leerkrachten dit kunnen, dit ook doorvertalen naar ouders en leerlingen zodat zij ook weten wat getoetst en geobserveerd wordt en waarom. 3. Een PTO opstellen waarin toetsen, observaties en andere instrumenten worden benoemd. 4. Kinderen meer betrekken bij het toetsen en het volgen van hun eigen ontwikkeling. Kinderen de kans geven om zichzelf te beoordelen en om zelf aan te geven wanneer ze willen getoetst worden (kan als de doelen ook helder zijn voor hen). 5. Observeren volgens vastgelegde criteria en ook systematisch observeren en met elkaar bespreken (referentiekader is nodig). 6. Gesprekken voeren met kinderen om het proces goed te kunnen begrijpen en de juiste stappen te kunnen zetten.
Wat doet Marcel met deze aanbevelingen?
Wat kunnen jullie hiermee?
macro strategisch tactisch meso operationeel micro
Meer weten? Kris Verbeeck: k.verbeeck@kpcgroep.nl Astrid van den Hurk: a.vandenhurk@kpcgroep.nl KPC Groep: 073 6 247 247