Werksessie HGD in CLB Ervaringen en ontwikkelingen in de vijf fasen Noëlle Pameijer, schoolpsycholoog 15 september 2011
Doel en werkvormen De 5 fasen als theoretisch kader: - Recente ontwikkelingen in VL en NL - Ervaringen: - Wat gaat goed? Voorbeelden van succeservaringen? - Wat gaat moeilijk? Uitwisselen suggesties en tips!
Startopdracht fasen Reacties op voormiddag? PRODIA: moet het of mag het? Wat gaat goed? Voorbeelden! Wat gaat moeilijk? Tips? Wat wil je weten over welke fase?
Wanneer fasen HGD? Bij diagnostische vragen: Wat is er aan de hand? (onderkenning) Waarom is dit probleem er? (verklaring begrijpen) Wat kunnen we doen? (doelen en advies: OWB en OSB)
Wanneer HGW? Individueel niveau: bij vraag aan onderwijsprofessional (leerkracht, zorgcoördinator, zorgteam of CLB) Schoolniveau: methodiek om kwaliteitsvol onderwijs te realiseren (hele team) Inhoud zorgcontinuüm (school en PBD) Methodiek om systematisch samen te werken (alle betrokkenen)
Van HGW school HGD CLB Continuüm van zorg (H.4) Fase 0 en 1: basiszorg en verhoogde zorg (MDO) Fase 2 en 3: uitbreiding zorg en overstap PRODIA Gedrag: CLB sluit aan bij school Maar: wie is waarvoor verantwoordelijk?
Fasen HGD/HGW - cyclus 1. Intake 2. Strategie 3.Onderzoek 4.Indicering * Fasen kunnen overgeslagen worden! 5. Advies
1: Intakefase Reden van aanmelding? Hulpvraag? Wensen en verwachtingen? Verklaringen school, ouders, kind? Oplossingen school, ouders, kind? Genomen maatregelen en effecten? Wat is positief; wanneer gaat het goed? Vragen school, ouder, kind? Werkafspraken traject & vraagstellingen
2: Strategiefase 1. Wat weten we al? Clustering problematische en positieve aspecten 2. Wat moet ik nog weten om vraag te beantwoorden? 3. Relevante onderzoeksvragen: Kind? Leerkracht, groep, school? Ouders/gezin? 9
Wat moeten we nog weten en waarom? 1. Formuleer concrete vraag (onderkennend, verklarend, adviserend) over: Kind Leerkracht/groep/school/onderwijs en/of Ouders/gezin/opvoeding 2. Waarom willen we dat weten? Als we weten dat..., dan kunnen we 10
Opdracht: als dan oefening Formuleer bij casus een: Onderkennende onderzoeksvraag Verklarende onderzoeksvraag Adviserende onderzoeksvraag Waarom wil je dat weten? Als dan
3. Onderzoeksfase Hoe is onderzoeksvraag te beantwoorden? Toets, test, vragenlijst? Gesprek: met wie waarover? Observatie: wanneer en doel? Per vraag: een onderbouwd antwoord Onderkennende vraag onderkenning Verklarende vraag verklaring Adviserende vraag advies 12
Intermezzo Teken een heel mooi huis! Doe je best, het is heel belangrijk! Doe het zo snel mogelijk, je hebt precies 1 minuut!
Onderzoeksfase: anders? Leerkracht/leerling/ouder mede-onderzoeker Observeren afstemming & wisselwerking onderzoek in situaties waar gedrag optreedt: de groep (en eventueel thuis?) Zoek ook gericht naar positieve aspecten leerkracht, groep, leerling en ouders Experimenteer met veranderbaarheid van leerkracht, leerling of ouder (leg in de week) 14
HG verslag = vraaggericht Van vraag antwoord Eerst onderzoeksvraag Dan onderzoeksmiddelen Per vraag de resultaten (scores in bijlage) Per vraag de conclusie = antwoord Integratie van verschillende antwoorden pas in fase 4: Integratief beeld 15
Kijkwijzers 1. Voorbereiding (intakefase): - Vraag en doel observatie - Moeilijke situatie, maar ook een goede! - Bespreek kijkwijzer (reflectie; kader voor feedback) 2. Observatie (onderzoeksfase): representatief? 3. Nabespreking (adviesfase): afstemming op onderwijsbehoeften leerling? Als goed: ga zo door! Als beter kan: bespreek hoe beter af te stemmen: ondersteuningsbehoeften leerkracht? 16
4: Integratie & aanbeveling 1. Wat willen we veranderen? Doelen kind, leerkracht, groep, ouders? 2. Welke begeleiding is wenselijk? 1. In de school? 2. Buiten de school? 3. Wat is haalbaar? Wat is daarvoor nodig? Redeneer van wenselijk haalbaar 17
Integratief beeld: samenvatting 1. De aanleiding: reden van aanmelding Clusters Hulpvragen 2. Integratie verzamelde gegevens 1. Kind 2. School, groep, leerkracht 3. Ouders 3. Positieve aspecten kind, school, groep, leerkracht en ouders 18
IS: van wenselijk naar haalbaar - Doelen kind, onderwijs en opvoeding? - WAT heeft deze leerling nodig? Aanzet OWB - HOE is dit gewenste onderwijsaanbod te realiseren? - Wat is nodig? OSB leerkracht (voorbereiding adviesgesprek leerkracht in onderzoeksfase) - Eventueel: waar is dit te realiseren? - Als alternatieve aanbevelingen: voors en tegens? - Einde deze fase: een of meer aanbevelingen 19
Opdracht onderwijsbehoeften Wat heeft kind nodig om doel.. te behalen? - Instructie die - Opdrachten of leeractiviteiten die - Feedback die - Een leerkracht die.. - Groepsgenoten die - Ouders die - Overige 20
5. Adviesfase 1 Bespreken bevindingen (integratief beeld): U wilde weten of, we denken dat, het klopt dat Bevindingen herkenbaar? Akkoord? Haal informatie uit intake terug!
5. Adviesfase 2 Bespreken, nalopen en aanvullen OWB kind en OSB school en ouders: hulpzinnen Aanbevelingen voorleggen; keuzes maken Wat willen kind, school en ouders? Wat hebben ze nodig om dat te kunnen? Wie beslist waarover? School = onderwijs; ouders = opvoeding (tenzij ), CLB =?
5. Adviesfase, deel 3 Afspraken advies (5x): wie, wat, waarom, hoe, wanneer? Afspraken evaluatie Evalueren traject (vraag om feedback!): Inhoud? Antwoorden op vragen? Samenwerking? Hoe anders?
Opdracht: fasen HGD Zoco s, directies & leerkrachten: bespreek de implicaties van de fasen voor de school (intake, onderzoek & advies) CLB-ers: bespreek de implicaties van de fasen voor het CLB (alle 5 fasen) 24
Implementatie door CLB CLB-ers passen de 7 uitgangspunten toe: Gesprek met leerkracht, ouder, leerling (HGW?) Observaties op school (HGW?) CLB team vergaderingen Contacten collega hulpverleners Bij diagnostiek werken ze volgens de fasen Mono als het kan; Multi als het moet, maar wanneer multidisciplinair?
Aandachtspunten Hoe past HGD bij onze/mijn visie op goede diagnostiek Hoe voelt het? PRODIA: moet of mag het? Weer wat nieuws & niet haalbaar versus niets nieuws & doen we allang : balans? Hoe sluit HGD aan bij andere projecten in CLB? Puzzelen (niet stapelen = projectitis) Van discussiëren doen! Leren van elkaar; ervaringen uitwisselen (veilig team) CLB-er staat model voor HGW op school Weerstanden? Hoe te voorkomen dat? Rol leidinggevende: druk en ondersteuning (Fullan)
Implementatie strategie? Van doen en oefenen bij enkele leerlingen evalueren toepassen bij meer leerlingen Olievlek met keuze binnen grenzen : de 7 uitgangspunten zijn kader (moet); CLB-ers kiezen wat ze willen uitproberen en hoe (mag) Behoudt dat wat goed werkt!
Opdracht: eigen CLB of school? Welke factoren verhogen de kans van slagen van een succesvolle implementatie van HGD (succesfactoren)? Welke factoren verlagen die kans (risicofactoren)? Zijn die veranderbaar?
Is HGD evidence based? Effectladder (Van Yperen & Veerman,2008) Potentieel effectief (1 e trede) Veelbelovend (2 e trede) Doeltreffend (3 e trede) Werkzaam (4 e trede) HGD = veelbelovend