training: Kinderen gezond, ziek en eerste hulp

training: Kinderen gezond, ziek en eerste hulp

>Inhoud > Over deze training 3 > Gezondheid 7 > Ziekte en besmetting 11 > Omgaan met symptomen van ziekte 17 > Voordat je begint met het verlenen van eerste hulp aan kinderen 19 > Zorg voor de vitale functies 26 > Eerste hulp bij aandoeningen aan de huid 32 > Eerste hulp bij aandoeningen aan het bewegingsapparaat 34 > Eerste hulp bij vergiftigingen en algemene ongelukken 36 > Theoriebron 1: Besmetting, infectie, ziek 39 > Theoriebron 2: Observeren en medicatie geven 41 > Theoriebron 3: Allergie 44 > Theoriebron 4: Eerste hulp aan kinderen is anders 47 > Theoriebron 5: De vitale functies 54 > Theoriebron 6: Eerste hulp bij aandoeningen aan de huid 61 > Theoriebron 7: Eerste hulp bij niet goed bewegen 67 > Theoriebron 8: Eerste hulp bij vergiftigingen 69 > Theoriebron 9: Eerste hulp bij algemene ongelukken 72 > Beoordeling 74 Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet: www.edu-actief.nl Marcel Martinus en ROC Mondriaan Kinderen gezond, ziek en eerste hulp Auteurs Titel Vormgeving Binnenwerk: DBD design/ruurd de Boer, omslag: Tekst in Beeld/Hubi de Gast ISBN 978 90 3720 758 3 Copyright 2012 Uitgeverij Edu Actief b.v. Eerste druk/tweede oplage Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.

>Over deze training Deze training bestaat uit twee delen. In het eerste deel wordt stilgestaan bij een kind dat ziek is. Je leert een GGD-wijzer te gebruiken. Daarna komt het omgaan met medicijnen aan de orde gevolgd door de aandachtspunten bij een kind dat een allergie heeft. Vanuit een allergische reactie komt als vanzelf de eerste hulp aan kinderen aan de beurt. Deze eerste hulp is op veel fronten anders dan de algemene eerste hulp. Hiervoor is specifieke kennis nodig. Vanuit die kennis en vanuit een speciaal op kinderen gericht stappenplan ga je in oefensituaties aan de slag met het verlenen van eerste hulp. Deze eerste hulp is gericht op grote en op kleine ongelukken die bij kinderen kunnen voorkomen. Oefening baart kunst. Doelstellingen: Je kunt in eigen woorden wat jij doet om gezond te blijven. Je kunt vertellen op welke manier je kruisbesmetting kunt voorkomen. Je kunt vertellen wat er verstaan wordt onder besmetting, incubatietijd, ontsteking en infectie. Je kunt aangeven hoe je in de praktijk om kunt gaan met een kind dat medicijnen nodig heeft. Je kunt de kenmerken van de meest voorkomende kinderziekten herkennen. Je kunt doel en werkwijze van een GGD-wijzer in eigen woorden uitleggen. Je kunt het begrip allergie in eigen woorden uitleggen. Je kunt maatregelen benoemen om voor een kind het leven met een allergie zo min mogelijk onplezierig te laten zijn. Je kunt maatregelen nemen als een kind een verhoogde lichaamstemperatuur heeft. Je kunt de specifieke kenmerken van eerste hulp verlenen aan kinderen in eigen woorden vertellen. Je kunt verbandmiddelen indelen naar aard van het materiaal en naar de functie. Je kunt het belang van een stappenplan bij het verlenen van eerste hulp aan kinderen benoemen. Je kunt dit stappenplan toepassen. Je kunt hygiënisch werken tijdens het verlenen van eerste hulp. Je kunt in een oefensituatie de vitale functies bewaken. Je kunt in een oefensituatie eerste hulp verlenen bij ongelukken die huidproblemen veroorzaken. Je kunt in een oefensituatie eerste hulp verlenen aan kinderen bij kneuzingen, verstuikingen en botbreuken. Je kunt de eerste hulp bij vergiftigingen bij kinderen verwoorden. Je kunt in een oefensituatie eerste hulp verlenen aan kinderen bij kleine ongevallen. Uitgeverij Edu Actief b.v. 3

Je toekomstige collega Naam: Marjolein Cramers Leeftijd: Medewerkers: Werkzaam als: Soort werkzaamheden: 31 jaar In totaal werken bij ons 30 personen, verdeeld over twee locaties. Pedagogisch medewerker kinderopvang Ik werk in een groep met kinderen van 0 tot 4 jaar. Ik draag bij aan de zorg voor het individuele kind en voor de groep kinderen. Het geven van warmte en genegenheid aan een kind staat voorop. Over de werkomgeving: De Toekomst. Hier verblijven overdag gemiddeld 18 kinderen in de leeftijd tot 4 jaar. De buitenschoolse opvang gebeurt op de andere locatie. Deze heet de Springplank. Wat leuk is aan je werk: Wat minder leuk is aan je werk: Belangrijke uitdaging in je werk: Grootste blunder: Grootste succes: Waar je onder meer aan werkt: Waar je nog aan wilt werken: Ik vind het werken met kinderen, jongeren, erg leuk. Vooral omdat je ze snel ziet veranderen. Elke leeftijd of fase geeft mij een uitdaging om een positieve invloed te hebben. We worden in de gelegenheid gesteld om om de twee jaar te wisselen van locatie. Ik vind dat dus erg prettig. De zorg voor kinderen heeft door erg vervelende gebeurtenissen een slechte naam gekregen bij sommige mensen. Dat is begrijpelijk. Ik vind het wel vervelend dat veel mensen daar tegen mij over beginnen. Ik kan daar toch niets aan doen? Ik vind het erg jammer dat er mede hierdoor weinig mannen bij onze organisatie werken. Kinderen een veilig en geborgen gevoel geven waarbij ik elk kind als bijzonder wil benaderen. Enkele maanden geleden verbrak mijn vriend de verkering. Ik was daar erg verdrietig over. Toen een moeder me vroeg hoe het met me ging, barstte ik in tranen uit. Enkele kinderen hebben dat gezien. Hoewel die moeder en ook mijn collega's erg begripvol waren, vind ik dit niet professioneel van mezelf en zie het als een blunder. Samen met drie collega's hebben we enkele protocollen geschreven. Deze gaan over het handelen bij besmettelijke ziekten. Tijdens een bijscholing door een verpleegkundige hebben wij deze besproken. En wat denk je... ze werden als zeer goed beoordeeld. Ik ben samen met de collega's bezig met het verder ontwikkelen en invoeren van protocollen. Graag wil ik meer weten over ziekten en ongelukken die kunnen voorkomen bij kinderen. Ik ben hier namelijk wat onzeker over en wil graag leren om goed te handelen als dat nodig is. Beoordeling Tijdens deze training oefen je bijzonder veel. Ook maak je enkele opdrachten. De mate waarin je vooruit bent gegaan, en dus wat je geleerd hebt in de theorie en zeker ook tijdens de vaardigheidslessen, wordt als volgt beoordeeld: actieve deelname aan de lessen goede samenwerking met studiegenoten alle vaardigheden zijn uitgevoerd alle vaardigheden zijn afgetekend door de docent op de aftekenlijst een persoonlijk verslag met daarin: 4 Kinderen gezond, ziek en eerste hulp

het trainingslogboek de aftekenlijst een verslag van de oefeningen en opdrachten. twee demonstraties. Alle vaardigheden die geoefend zijn, zijn gedemonstreerd. In een oefensituatie voer je uiteindelijk zelfstandig alle eerstehulphandelingen uit. Persoonlijk verslag Het persoonlijk verslag inleveren voor: In het persoonlijk verslag houd je bij wat je gedaan en geleerd hebt. Het persoonlijk verslag bestaat uit: een trainingslogboek een aftekenlijst enkele aparte opdrachten een reflectie volgens de STARR-methode. Werkmodel: Logboek op www.factor-e.nl Het trainingslogboek bestaat uit een schrift of snelhechter waarin je notities bewaart. Voor elke opdracht of oefening noteer je de antwoorden op de vragen. Na elke oefenfase leg je ook de reflectie vast op papier. Het trainingslogboek werk je op een nette manier uit. De reflectie volgens de STARR-methode doe je aan het einde van de training. Je kiest, met behulp van je trainingslogboek, een aantal voor jou belangrijke opdrachten en oefeningen uit. Deze verwerk je in een STARR. Hieronder staat de opzet van een STARR. Situatie en Taak Omschrijf de situatie en geef daarbij aan welke taak/rol jij had. Actie en Resultaat Omschrijf welke acties/handelingen je op dat moment hebt ondernomen en wat hiervan het resultaat was. Reflectie Beschrijf hoe jij je op dat moment in de situatie voelde. Beschrijf waarom je op deze manier hebt gehandeld. Beschrijf hoe je het de volgende keer anders zou aanpakken. Werkmodel: Studieplanning op www.factor-e.nl Twee demonstraties van verschillende vaardigheden Deze demonstraties doe je op: Je demonstreert twee vaardigheden die gaan over eerste hulp verlenen aan kinderen. Door loting wordt de keuze voor de te demonstreren vaardigheid bepaald. Dit uiteraard in een oefensituatie. Natuurlijk kun je niet alles in het echt uitvoeren. Het is dan belangrijk dat je zegt wat en hoe je iets zult doen op een bepaald moment. Afhankelijk van de mogelijkheden, de beschikbare tijd en het inzicht van de docent kan de demonstratie ook bestaan uit een reanimatie op een (kinder)pop. De vaardigheden zijn gericht op kinderen van 0 tot 12 jaar: het aanleggen van een drukverband het aanleggen van een wonddrukverband het aanleggen van een vorm van een dekverband het aanleggen van een mitella eerste hulp bij verschillende uitwendige wonden het controleren en veiligstellen van de vitale functies Uitgeverij Edu Actief b.v. 5

eerste hulp bij een verstikking eerste hulp bij een fractuur eerste hulp bij brandwonden eerste hulp bij een verstuiking eerste hulp bij een kneuzing eerste hulp bij een bloedneus eerste hulp bij kleine ongelukken, zoals een kraal in de neus of een beestje in het oor eerste hulp bij een slagaderlijke bloeding eerste hulp bij een shock toepassing van de stabiele zijligging het voorkomen van nekletsel. Taal Taal Taal Taal Neem deze training door en onderstreep alle woorden die je niet kent. Neem deze woorden over in je woordenlijst en zet de betekenis erbij. Nieuwe onbekende woorden die je tegenkomt tijdens deze training, voeg je toe aan de woordenlijst. Na afloop van de training neem je dit overzicht op in je taalportfolio. Werkmodel: Woordenlijst op www.factor-e.nl 6 Kinderen gezond, ziek en eerste hulp

>Gezondheid Gezondheid is meer dan alleen maar niet ziek zijn. Niet iedereen verstaat hetzelfde onder gezondheid. Wat versta jij daaronder? Waarom verzorg jij jezelf eigenlijk? Hoe doe je dat dan. Om jezelf en de kinderen op je werkplek te beschermen tegen besmetting en mogelijke infecties neem je ook maatregelen. Doelstellingen: Je kunt vertellen welke tien aspecten volgens jou bij gezondheid horen. Je kunt aangeven wat jij doet om gezond te blijven. Je kunt in eigen woorden beschrijven wat jij aan ongezonde dingen doet in je leven. Je kunt aangeven waarom handen wassen in je privésituatie en zeker tijdens je werk belangrijk is. Je kunt op de juiste wijze je handen hygiënisch wassen. Je kunt in eigen woorden aangeven waarom je tijdens je werk soms handschoenen moet dragen. Je kunt je eigen mening over het al dan niet dragen van disposable handschoenen in bepaalde situaties verwoorden. 1. Opdracht: Gezondheid, een breed begrip Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is een van de belangrijkste definities van gezondheid: Een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.' Theoriebron 1: Besmetting, infectie, ziek Maak een lijstje met de tien belangrijkste aspecten die volgens jou bij gezondheid horen. Bijvoorbeeld: geen lichamelijke ziekte, fijne vrienden/familie, goede opleiding Tien belangrijkste aspecten van mijn gezondheid: Noteer je antwoorden in je trainingslogboek. 2. Opdracht: Wat doe je zelf? Welke maatregelen, of handelingen, neem jij dagelijks die goed zijn voor je gezondheid. Beschrijf er zeven. Geef bij elke maatregel aan waarom je dit doet Uitgeverij Edu Actief b.v. 7

Je zult vast ook dingen doen die eigenlijk ongezond zijn of ongezond zouden kunnen zijn. Beschrijf er hiervan ook zeven met een korte motivatie. Noteer je antwoorden in je trainingslogboek. 3. Opdracht 3: Handen wassen privé en op het werk Beantwoord de onderstaande vragen: Waarom was jij zelf, in je privéleven, je handen en wanneer doe je dat? Geef minimaal vier voorbeelden. 8 Kinderen gezond, ziek en eerste hulp

Tijdens je toekomstige werk zul je zeer geregeld je handen moeten wassen. Waarom is dit belangrijk? Beschrijf drie verschillende situaties waarbij het tijdens je werk belangrijk is dat je je handen wast. Geef bij elke situatie aan waarom dit juist hierbij zo belangrijk is. Noteer je antwoorden in je trainingslogboek. 4. Opdracht: Alweer die handschoenen Steeds meer instellingen voor Kinderopvang hebben als regel dat onder andere tijdens het verschonen van een kind een hulpverlener handschoenen moet dragen. 1. Wat is jouw mening hierover? Overdreven? Altijd? Soms? Motiveer je antwoord. Uitgeverij Edu Actief b.v. 9

2. Er zijn zeker andere situaties te bedenken op je werk waarbij het dragen van handschoenen belangrijk is of kan zijn. Beschrijf er vier. Spreek je uitkomsten na met ongeveer vier medestudenten. Noteer de uitkomsten in je trainingslogboek. 10 Kinderen gezond, ziek en eerste hulp

>Theoriebron 1: Besmetting, infectie, ziek Het begint met een besmetting Een besmetting houdt in dat het lichaam contact maakt met micro-organismen. Soms dringen deze door in de weefsels. Zodra deze micro-organismen zich in het lichaam kunnen handhaven, vermenigvuldigen zij zich en vervolgens verspreiden zij zich. Er wordt dan gesproken van een infectie. Bij een infectie vermeerderen en verspreiden microorganismen zich in het lichaam. Een besmetting hoeft niet altijd tot een infectie te leiden omdat bijvoorbeeld het lichaam een goede afweer heeft. Een infectie is wel altijd een gevolg van een besmetting. Als de infectie zich ontwikkelt in het lichaam, zullen op korte of langere termijn ziekteverschijnselen ontstaan. De tijd tussen het moment van besmetting en het uitbreken van de ziekte wordt de incubatietijd genoemd. De micro-organismen kunnen bacteriën, virussen, parasieten en schimmels zijn. De besmetting kan direct en indirect overgedragen worden. Dat wordt de besmettingsweg genoemd. Directe besmetting vindt plaats via aanraking. Bijvoorbeeld via het geven van een hand of het schoonmaken van het gezicht van een kind. Een indirecte besmetting wordt overgebracht door bijvoorbeeld het eten van besmet voedsel, of via lucht of water. Besmetting kan ook via een zogenaamde tussenpersoon plaatsvinden. Bijvoorbeeld als jij een kind hebt geholpen met eten en naar het volgende kind gaat voor een flesje zonder je handen tussendoor te wassen. Verder is het belangrijk om te weten op welke plaats micro-organismen het lichaam binnendringen. Een micro-organisme maakt het lichaam namelijk pas ziek als dat organisme op de goede wijze is binnengekomen. Dit kan op vier verschillende manieren gebeuren: via het spijsverteringskanaal via de luchtwegen via het bloed via de huid en de slijmvliezen. In Nederland bestaat de mogelijkheid om elk kind in te laten enten (vaccineren) tegen bepaalde ziekten die kinderziekten worden genoemd. Vaccineren is een woord dat veel gebruikt wordt als het om inenten gaat. Er zijn ouders die, vaak om religieuze redenen, weigeren om hun kind te laten vaccineren. De vaccinaties staan bekend onder de namen: dktp: difterie, kinkhoest, tetanus, poliomyelitis (bekend als polio) bmr: bof, mazelen, rodehond dtp: nogmaals difterie, tetanus, poliomyelitis Hib: heaemophilus influenza type B, dit is een virus dat een vorm van hersenvliesontsteking kan veroorzaken. Tegen een bepaalde vorm van leverontsteking, hepatitis-b, kan iemand ook ingeënt worden. Deze inenting bestaat uit enkel injecties. Hoewel deze vorm van inenting nog niet officieel in het Rijksvaccinatieprogramma voorkomt, is het over het algemeen wel aan te raden om dit te doen. Hepatitis-B is zeer besmettelijk en komt vrij veel voor. De gevolgen zijn meestal ernstig. Mensen die in medische of verzorgende beroepen werken, krijgen de kans om zich te laten vaccineren. Uitgeverij Edu Actief b.v. 39

Sinds kort wordt ook de mogelijkheid geboden om met het HPV-vaccin vrouwen te vaccineren tegen een vorm van baarmoederhalskanker die veroorzaakt wordt door een virus. De vaccinatie bestaat uit drie injecties en wordt gegeven aan meisjes van twaalf jaar. Veel ziekten zoals griep maar ook verkoudheid worden veroorzaakt door virussen. Virussen zijn superkleine organismen die zich in een andere cel kunnen vermenigvuldigen. Er is geen echt medicijn tegen virussen. Ook bepaalde kinderziekten kunnen veroorzaakt door een virus. Soms kan een vaccin wel de activiteit van een virus onderdrukken omdat het lichaam door dat vaccin al antistoffen heeft gemaakt. Je kent vast wel het begrip: de griepprik. Die bevat dode of zwakke influenza(griep)virussen waarvan je niet ziek wordt, maar waardoor je wel antistoffen aanmaakt. Een goede hygiëne en voorzorgsmaatregelen kunnen de kans op besmetting flink verkleinen. Mensen kunnen ook ziek worden, besmet raken, door bacteriën. Van de meeste bacteriën wordt iemand niet ziek. De darmen bijvoorbeeld bevatten vele miljoenen bacteriën. Komen deze echter op een verkeerde plaats terecht, zoals in de blaas, dan kunnen ze wel ziekmakend zijn. Antibiotica zijn medicijnen die vel bacteriën kunnen doden. Enkele kinderziekten worden ook veroorzaakt door een vorm van de vele soorten bacteriën. Kinderziekten Kinderziekten zijn, zoals de naam al zegt, ziekten die je meer bij kinderen ziet dan bij volwassenen. Het wil dus niet zeggen dat een volwassene deze ziekte nooit kan krijgen. Voor de meeste kinderziekten geldt dat je, als je de ziekte eenmaal gehad hebt, de ziekte niet nog een keer krijgt. Je lichaam heeft namelijk dan al antistoffen ontwikkeld om je te beschermen. De GGD-wijzer van de gemeente geeft informatie over gezondheid en ontwikkeling van kinderen en hygiëne in het kindercentrum. De kinderziekten zijn dan ook allemaal in de GGD-wijzer terug te vinden. Per ziekte staat beschreven wat het is, welke verschijnselen je kunt zien, hoe een kind het kan krijgen, wat je moet doen als PW er, of je de ziekte bij de GGD moet melden en of je het kind moet weren. Bedenk dat niet alle ziekten volgens een vast schema verlopen. Onder incubatietijd wordt verstaan de tijd die zit tussen het besmet raken en het krijgen van de eerste symptomen van een ziekte. De GGD-wijzer is op het internet te vinden, soms wordt hij nog als boek uitgegeven, maar dan nog is het verstandig om de GGD-wijzer op het internet erbij te nemen. Deze wordt altijd up-to-date gehouden. 40 Kinderen gezond, ziek en eerste hulp

>Beoordeling Naam deelnemer: Namen groepsgenoten: Groep: Docent: Blok/periode: Onderwerp: Onderdeel Criteria Voldoende Onvoldoend e Actieve deelname De student was voldoende aanwezig. De student leverde een positieve bijdrage in zijn groepje. De student leverde een actieve bijdrage in de les. Persoonlijk verslag Persoonlijk verslag Het persoonlijk verslag bevat alle gevraagde onderdelen. Trainingslogboek Het trainingslogboek is goed bijgehouden. Het trainingslogboek is netjes en verzorgd. STARR Er is van meerdere opdrachten een reflectie volgens de STARR-methode gemaakt. De reflectie volgens de STARR-methode bevat de onderdelen: situatie, taak, actie, resultaat en reflectie. De reflectie volgens de STARR-methode geeft aanleiding tot verbeterpunten. 74 Kinderen gezond, ziek en eerste hulp

Onderdeel Criteria Voldoende Onvoldoende Demonstratie Student houdt rekening met veiligheid van anderen, het slachtoffer en zichzelf. Student observeert op juiste wijze. Student stelt de juiste diagnose. Student stelt het kind gerust. Student werkt hygiënisch. Student treedt doortastend op. Student stelt vitale functies veilig en bewaakt deze. Student draagt handschoenen. Student neemt juiste beslissingen op het juiste moment. Student schakelt zo nodig hulp in. Student kiest de juiste materialen en hulpmiddelen. Student gebruikt materialen en hulpmiddelen op de juiste manier. Student houdt contact met het kind en stelt het gerust. Student werkt efficiënt en doelmatig. Student blijft rustig. Student houdt rekening met bijzonderheden. Student schakelt deskundige hulp in. Student heeft rekening gehouden met het kind zelf. Student heeft rekening gehouden met de omgeving. Student geeft de juiste informatie aan derden (deskundigen/ouders/collega's). Het eindresultaat is voldoende. De student geeft blijk van voldoende theoretische achtergrond. Taalgebruik Mondeling taalgebruik Schriftelijk taalgebruik De schriftelijke producten zijn in correct Nederlands geschreven. Overig Eindoordeel Onvoldoende Voldoende Goed > Datum:... Paraaf docent: Paraaf deelnemer: Uitgeverij Edu Actief b.v. 75