Training: Methodisch verzamelen van informatie voor SCW

Transcriptie

1 Training: Methodisch verzamelen van informatie voor SCW

2 >Inhoud > Over deze training 3 > Informatie 6 > Informatie verzamelen 9 > Methodisch verzamelen 18 > Enquête 24 > Theoriebron 1: Informatie 27 > Theoriebron 2: Googelen 28 > Theoriebron 3: Vragen stellen 29 > Theoriebron 4: Doelgroepanalyse 30 > Theoriebron 5: Enquête 32 > Werkmodel: Woordenlijst 34 > Werkmodel: Een interview houden 35 > Werkmodel: Mindmap 37 > Werkmodel: Onderzoeksprotocol 38 > Werkmodel: Wijkanalyse 40 > Beoordeling 41 > Specificaties 43 Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus KB Meppel Tel.: Fax: info@edu-actief.nl Internet: Auteurs Leon Schoonens en ROC Mondriaan Titel Methodisch verzamelen van informatie voor SCW Vormgeving Binnenwerk: DBD Design/Ruurd de Boer, omslag: Tekst in Beeld/Hubi de Gast Foto s Angeluspt, CWMGary, Flaivoloka, Lenscap, Lusi, Uitgeverij Edu Actief b.v. ISBN Eerste druk / derde oplage Copyright 2011 Uitgeverij Edu Actief b.v. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

3 >Over deze training Tijdens je opleiding Sociaal-cultureel werk is het van belang goed te kunnen inspelen op cliënten uit diverse groepen. Daklozen, ouderen, jongeren en gezinnen met kinderen zijn enkele doelgroepen die je in je werkgebied kunt tegenkomen. Deze training is gericht op het verzamelen van informatie om uiteindelijk mensen zo goed mogelijk van dienst te kunnen zijn. Om dat te kunnen, moet je gestructureerd aan de slag gaan, alleen en samen met je medestudenten. Er zijn methodes die daarbij kunnen helpen. Hiermee ga je oefenen. Doelstellingen De student kan benoemen wat de begrippen informatie en gegevens inhouden. De student leert vaardigheden voor het verzamelen van informatie te verbeteren en toe te passen om informatie te verkrijgen. De student kan werkgerelateerde informatie verzamelen, evalueren en waarderen door de volgorde van belangrijkheid van de gegevens aan te geven. De student kan door zich te verdiepen in een doelgroep aangeven wat behoeften zijn van een cliënt. De student kan door een methodiek te gebruiken gegevens gericht verzamelen. De student kan een enquête opstellen binnen zijn beroepsdoelgroep. Je toekomstige collega Naam: Ahmed Nouri Leeftijd: Aantal collega s: Werkzaam bij: Werkzaam sinds: Soort werkzaamheden: Grootste moeilijkheid: Wat er moet veranderen: Grootste blunder: 28 jaar 23, verspreid over verschillende locaties, onder wie twaalf vrijwilligers Welzijnswerk Jong en Vrij, begonnen als sociaal-cultureel werker en uiteindelijk gestart met een deeltijdopleiding maatschappelijk werker, nog één jaar 2005, als sociaal-cultureel werker Alle werkzaamheden coördineren rondom de jeugd binnen de gemeente. Ik ben verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van zes jeugdhonken waar jongeren twee keer per week op verschillende dagen terechtkunnen. Ik stuur ook de vrijwilligers aan en begeleid ze. Steeds meer gebruik van drugs onder de jongeren en vrijwilligers. Meer wederzijds begrip in de woonwijken tussen de jongeren en de omwonenden. Tot op heden gelukkig nog geen grote blunder gemaakt. Maar ik vrees dat het zeker nog wel een keer zal gebeuren. Uitgeverij Edu Actief b.v. 3

4 Beoordeling Je traint de vaardigheden observeren en rapporteren. In hoeverre je deze vaardigheid beheerst, wordt als volgt beoordeeld: je actieve deelname tijdens de lessen een persoonlijk verslag met daarin: het trainingslogboek een reflectie van de training volgens de STARR-methode een demonstratie (een mondelinge rapportage). Persoonlijk verslag Het persoonlijk verslag inleveren voor: In het persoonlijk verslag houd je bij wat je gedaan hebt en wat je geleerd hebt. Het persoonlijk verslag bestaat uit een trainingslogboek en een reflectie volgens de STARRmethode. Het trainingslogboek bestaat uit een schrift of een snelhechter waar je notities in bewaart. Bij elke opdracht of oefening noteer je de antwoorden op de vragen. Na elke oefening leg je de reflectie vast op papier. Je werkt het trainingslogboek netjes uit. De reflectie volgens de STARR-methode doe je aan het einde van de training. Je kiest, met behulp van je trainingslogboek, een aantal voor jou belangrijke opdrachten en oefeningen uit. Deze opdrachten of oefeningen verwerk je volgens STARR. Hieronder staat de opzet van de STARR-methode. Situatie en Taak Omschrijf de situatie en geef daarbij aan welke taak/rol jij had. Actie en Resultaat Omschrijf welke acties/handelingen je op dat moment hebt ondernomen en wat hiervan het resultaat was. Reflectie Beschrijf hoe jij je op dat moment in de situatie voelde. Beschrijf waarom je op deze manier hebt gehandeld. Beschrijf hoe je het de volgende keer anders zou aanpakken. Demonstratie: onderzoeksprotocol Deze demonstratie doe je op: Voer aan het einde van deze training een gesprek met Emile. Hij is een vaste deelnemer aan de activiteiten die jij in het wijkcentrum organiseert. Bij het geven van de demonstratie houd je rekening met de volgende punten: 1. de casus Bekijk de casus 'Jimmy en Emile'. Deze casus kun je vinden op In het wijkcentrum waar je werkt, worden samen met een nabijgelegen instelling voor daklozenopvang diverse activiteiten georganiseerd. Omdat jij via je contacten bij de activiteiten een goed contact hebt opgebouwd met een aantal daklozen is jou gevraagd om de opvang te helpen. Niet ten aanzien van eventuele verslaving, psychotisch gedrag of andere psychische of sociaal-emotionele problemen, maar wel om wat informatie te verzamelen zodat de instelling de daklozen kan helpen praktische zaken te regelen. 4 Methodisch verzamelen van informatie voor SCW

5 2. de bijzonderheden Je doet dit gesprek met 2 personen. De ene persoon speelt Emile, de ander speelt zichzelf als medewerker van het wijkcentrum. Het doel van het gesprek is dat de medewerker van het wijkcentrum zo veel mogelijk informatie verzameld over Emile. Deze informatie moet de daklozenopvang kunnen gebruiken om de daklozen te kunnen helpen. Na afloop van dit gesprek moet medewerker van het wijkcentrum een duidelijk beeld hebben van de Emile en de zaken waarmee Emile te maken krijgt (bijvoorbeeld de gebeurtenis die beschreven is in de casus). Het gesprek dat je gaat voeren, duurt ongeveer 20 minuten. 3. voorbereiding Je werkt voor de demonstratie eerst de stappen 1 tot en met 4 van het onderzoeksprotocol uit. Stap 1: Je legt de beginsituatie vast. Stap 2: Je omschrijft het doel van het onderzoek. Stap 3: Je geeft de probleemstelling aan. Stap 4: Je werkt het plan van aanpak uit. Werkmodel: Onderzoeksprotocol Het is belangrijk om deze demonstratie goed voor te bereiden. Degene die de medewerker speelt, moet van tevoren goede vragen verzinnen die hij wil stellen aan Emile. Ook moet hij informatie zoeken over het leven op straat. Je weet nog maar weinig van Emile, dus je zult hem op zijn gemak moeten stellen zodat hij jou de informatie geeft die je graag wilt. Degene die Emile speelt, moet informatie zoeken over de zaken waar een dakloze mee te maken krijgt. Op deze manier kan hij goed antwoord geven op de vragen van de medewerker van het wijkcentrum. 4. uitvoering Voer de demonstratie uit. 5. beoordeling De punten waarop je wordt beoordeeld tijdens je demonstratie kun je achter in dit boek vinden in het hoofdstuk Beoordeling. Je presenteert jouw bevindingen in een presentatie die maximaal tien minuten duurt. Je probeert je klasgenoten zo veel mogelijk zicht te geven op de gekozen doelgroep of de gekozen wijk. Taal Taal Taal Taal Neem deze training door en onderstreep de woorden die je niet kent. Neem deze woorden over in je woordenlijst en zet de betekenis erbij. Nieuwe onbekende woorden die je tegenkomt tijdens deze training voeg je toe aan de woordenlijst. Na afloop van de training neem je dit overzicht op in je taalportfolio. Werkmodel: Woordenlijst Uitgeverij Edu Actief b.v. 5

6 >Informatie Wie kan zich een wereld indenken zonder informatie? Zonder enige informatie lopen de meest eenvoudige zaken niet meer. Informatie geeft duidelijkheid in het verkeer, op school, op je werk, om doelen te bereiken. Het helpt je om bij een groep te horen door bijvoorbeeld de taal te kunnen spreken, maar het helpt je ook om meer inzicht te krijgen in zaken die onduidelijk zijn. Doelstellingen De student kan benoemen wat het begrip informatie inhoudt. De student kan het verschil benoemen tussen informatie en gegevens. 1. Opdracht: Oriëntatie Het is van belang dat je weet waarvoor het begrip informatie staat. Je gaat samen met je medestudenten bekijken wat het begrip informatie inhoudt. Er is een vrijwilliger nodig die schrijft. Schrijf midden op het bord de termen informatie en gegevens. Associeer samen met je klas met steekwoorden die te maken hebben met beide begrippen. De vrijwilliger schrijft deze op het bord. Geef tussendoor geen commentaar op de termen. Als niemand meer termen kan benoemen, verwerk je de termen individueel in een mindmap. Bedenk daarbij individueel aanvullende termen die deze begrippen bij je oproepen. Als iedereen is geweest, kun je verhelderende vragen stellen over een begrip ( Wat bedoel je daarmee? ) om meer duidelijkheid te krijgen. Associeer maximaal 15 minuten met elkaar en vul dan binnen 10 minuten je mindmap in. Heb je meer inzicht gekregen in wat de termen 'informatie' en 'gegevens' inhouden? 2. Opdracht: Gegevens en informatie Werkmodel: Mindmap In deze opdracht wordt gekeken of je het verschil begrijpt tussen informatie en gegevens. Geef achter de onderstaande zinnen of termen aan of het hier volgens jou gaat over informatie of een gegeven. Gegeven Informatie Honderd respondenten Een rood verkeerslicht Een groot aantal daklozen lijdt aan alcoholisme of een drugsverslaving. Vierenzeventig De serie House is op woensdagavond rond half negen op televisie. Op de vraag Hoeveel mensen zijn dakloos in Nederland? kan het Leger des Heils moeilijk antwoord geven, maar 1 op de 10 Nederlanders heeft kans om dakloos te worden, staat in het jaarverslag. Het voetbalstadion in Utrecht heeft plaats voor toeschouwers Methodisch verzamelen van informatie voor SCW

7 3. Oefening: Informatie werkgebied Voordat je als SCW'er een programma ontwerpt, moet je over voldoende informatie beschikken. Hoe ziet je werkgebied eruit? Wie wonen er in de wijk? Wat is er al te doen? Wat voor problemen spelen in de wijk? Het zijn zomaar wat vragen die je jezelf kunt stellen voordat je als beroepskracht aan de slag kunt. Door te onderzoeken, krijg je zicht op de zaak. Casus Je bent net begonnen met je stage in de wijk Ypenburg. Je gaat vooral werken met kinderen van 6 tot en met 12 jaar. Er is nu alleen nog maar een open-inloopactiviteit op woensdag- en donderdagmiddag. Er wordt verwacht dat je na jouw inwerkperiode na een paar maanden een nieuwe activiteit start. Voorbereiding Vorm tweetallen en lees de bovenstaande casus. Je hebt een A4-papier nodig dat je in de lengte in tweeën vouwt. Schrijf zo veel mogelijk vragen op waarover jij informatie zou willen hebben om de activiteit te kunnen laten slagen. Je moet minimaal twintig vragen bedenken. Het mogen er meer zijn. Schrijf deze vragen aan de linkerkant op. Uitvoering Lees de onderstaande uitleg. Onderzoeksmethoden Als SCW'er heb je verschillende onderzoeksmethoden tot je beschikking: Het werkgebied onderzoek je door middel van: een wijkanalyse In een wijkanalyse leg je uit hoe mensen wonen, leven en werken. een sociale kaart Dit is een wegwijzer naar organisaties, hulpverleners en andere activiteiten in een bepaald gebied. Het bevat alle benodigde informatie, zoals adres en telefoonnummer van en informatie over de doelgroep. Een doelgroep onderzoek je door middel van: een doelgroepanalyse Een onderzoek naar een bepaalde groep: wie horen erbij, hoe groot is de groep, hoe oud zijn ze, welke problemen, wensen en verwachtingen zijn er? behoefte- of interessepeiling Welke behoeften, wensen en verwachtingen heeft de doelgroep (je weet dus al wie behoort tot de doelgroep)? Pak je blaadje erbij. Schrijf nu in de rechterkolom achter elke vraag die je bedacht hebt of die thuishoort bij: een wijkanalyse (W) een sociale kaart (S) een doelgroepanalyse (D) een behoefte- of interessepeiling (B). Je mag meerdere antwoorden achter een vraag zetten. Uitgeverij Edu Actief b.v. 7

8 Controle Is het gelukt om 20 vragen te bedenken? Is het gelukt om elke vraag in te delen en om ze te beantwoorden? Reflectie Welke onderzoeksmethoden komen het meest voor bij de door jou bedachte vragen? 4. Oefening: Spel Na het onderzoek in de wijk Ypenburg uit de bovenstaande casus is het duidelijk geworden dat de kinderen onder andere de behoefte hebben om leuke spellen te doen. Je gaat in deze oefening met medestudenten een spel ontwikkelen. Je bent op een terugkomdag van school. Het is duidelijk: een spel zonder spelregels is niet leuk. Je hebt grenzen nodig om het spel in goede banen te leiden. Deze ga je gezamenlijk bepalen. Hoe ga je de informatie bij elkaar zoeken? Voorbereiding Vorm viertallen. Er is één woordvoerder per viertal. Gebruik een groot vel van de flip-over of het bord. Je hebt pen of stift, papier, eventueel oude tijdschriften en plaksel nodig. Een computer met internet. Uitvoering Je gaat nu een spel ontwikkelen en de spelregels bepalen voor de leeftijdsgroep van kinderen tussen zes en twaalf jaar. De leeftijd ligt ver uit elkaar, probeer daarom het spel voor elk kind zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Neem het volgende spel als voorbeeld om jouw spel te beschrijven: surf naar en zoek naar Panna The Rules. Bedenk vijf eisen waaraan volgens jou een spel moet voldoen. Vergelijk jouw ideeën met die van je studiegenoten in je groepje. Bekijk of er ideeën overeenkomen en gebruik deze. Probeer die in te passen in een door jullie zelf ontworpen spelvorm. Beschrijf het doel van het spel. Beschrijf de spelregels van het spel (bijvoorbeeld: wordt het spel gespeeld met een bal of niet, mag iedereen meedoen of is het aantal deelnemers beperkt?) Hoe blijft het spel voor jongere en oudere kinderen aantrekkelijk? Je mag informatie opzoeken op internet. Verdeel onderling de taken. Maak het spel visueel door te tekenen op de flip-over of plaatjes uit tijdschriften op te plakken. Je kunt dit gebruiken bij de uitleg van je spel. Je hebt voor deze oefening dertig minuten. Iedere woordvoerder vertelt klassikaal welk spel ze hebben ontwikkeld en welke spelregels ze hebben bedacht. Toon ook aan dat je het spel voor jong en oud in de leeftijdscategorie hebt gemaakt. Controle Is het gelukt om een spel te ontwikkelen? Is het gelukt om het spel geschikt te maken voor de verschillende leeftijden? Reflectie Welke rol speelde informatie bij het maken van het spel? Welke informatie heb je nodig? Hoe heb je deze gevonden? Wat is jouw aandeel geweest in het ontwikkelen van het spel? 8 Methodisch verzamelen van informatie voor SCW

9 >Theoriebron 1: Informatie Het begrip 'informatie' is niet makkelijk te duiden. Als je hebt gebrainstormd, kun je wel wat termen verzinnen die in heel brede zin met informatie te maken hebben. Zo zijn teksten in de krant gebaseerd op informatie geven, maar zijn ook de verkeersborden en verkeerstekens op de weg informatie. Het woord informatie komt van het Latijnse woord informare. Hieronder verstaat men alles wat onwetendheid en onbepaaldheid vermindert, maar ook juist kennis en betekenis toevoegt aan een persoon. Gegevens zijn een onderdeel van het begrip 'informatie'. Maar informatie heeft betekenis voor een persoon. Aan gegevens moet nog een betekenis worden gegeven. Gegevens zijn kale feiten die op zichzelf niets zeggen. Pas als je gegevens combineert of vergelijkt met andere gegevens, spreek je van informatie. Bijvoorbeeld: Gegeven: in wijk A wonen 150 jongeren. Gegeven: in wijk B wonen 50 jongeren. Met de bovenstaande losse gegevens kun je nog niets. Pas als je deze vergelijkt, heb je er wat aan, is het informatie: in wijk A wonen meer jongeren dan in wijk B. Daarmee kun je wat, bijvoorbeeld bij de keuze of een eventuele JOP (jongerenontmoetingsplek) in wijk A of wijk B moet komen te staan. Daarom is het belangrijk dat je methodisch gaat handelen bij het inwinnen van informatie. Voordat je gaat beginnen, moet je nagaan welke gegevens je wilt verzamelen om de informatie te verkrijgen die je wilt. Uitgeverij Edu Actief b.v. 27

10 >Werkmodel: Woordenlijst Woord Synoniem Betekenis 34 Methodisch verzamelen van informatie voor SCW

11 >Beoordeling Naam deelnemer: Namen groepsleden: Groep: Docent: Blok/periode: Onderwerp: Onderdeel Criteria Voldoende Onvoldoende Actieve deelname Persoonlijk verslag De student was voldoende aanwezig. De student leverde een positieve bijdrage in zijn groepje. De student leverde een actieve bijdrage in de les. Persoonlijk verslag bevat alle onderdelen. Trainingslogboek Het is goed bijgehouden. Het is netjes en verzorgd. STARR Er is van meerdere opdrachten een reflectie volgens de STARR-methode gemaakt. De reflectie volgens de STARRmethode bevat de onderdelen: situatie, taak, actie, resultaat en reflectie. De reflectie volgens de STARRmethode geeft aanleiding tot verbeterpunten. Uitgeverij Edu Actief b.v. 41

12 Onderdeel Criteria Voldoende Onvoldoende Demonstratie Presentatie Het doel van het gesprek is duidelijk gemaakt. De gesprekspartners beschikken over voldoende kennis van de casus. De onderzoeksstappen zijn uitgewerkt. De student geeft blijk van voldoende theoretische achtergrond. Mondeling taalgebruik Schriftelijk taalgebruik De schriftelijke producten zijn in correct Nederlands geschreven. Taalopdrachten woordenlijst gespreksverslag. Overig Datum:... Paraaf docent: Paraaf deelnemer: 42 Methodisch verzamelen van informatie voor SCW