Nota OV naar Scheveningen Haven/Norfolkterrein *Andere keuzes Rover* Datum: september 2014 Samensteller: Arnold van der Heijden, vice-voorzitter Henk Toet, bestuurslid (mede samengesteld) ROVER afdeling Den Haag e.o. / E-mailadres: denhaag@rover.nl Pagina 1 van 8
In deze Nota stelt Rover afdeling Den Haag e.o. voor om: de route van tram 11 naar de Boulevard/Strandweg niet te verleggen maar tram 11 op te waarderen tot sneltram en tram 17 vanaf het huidige eindpunt op de Statenlaan door te trekken naar Scheveningen Haven/Norfolkterrein via de Westduinweg. Dit voorstel voor een andere keuze wordt beargumenteerd in hoofdstuk 2. Eerst volgt de probleemverkenning & analyse van de huidige situatie. Zie onderstaande inhoudsopgave. Inhoudsopgave 1. Probleemverkenning & analyse blz. 2 5 1.1 Huidige situatie 1.2 Betere bereikbaarheid Scheveningen Haven/Norfolkterrein 2. Andere Keuzes Rover blz. 5 8 2.1 Tram 11 wordt sneltram 2.2 Tram 17 wordt doorgetrokken naar Norfolkterrein/Zuiderstrand 2.3 Argumenten voor en tegen 3. Conclusie + Voorstel blz. 8 1. Probleemverkenning & analyse 1.1 Huidige situatie In de huidige situatie is het Scheveningse havengebied dat grenst aan de Kranenburgweg, het Norfolkterrein en het Zuidelijk Havenhoofd moeilijk met het OV bereikbaar. Aan de Oostkant wordt het gebied ontsloten door bus 22 (Duindorp CS Duinzigt v.v.) die op de Westduinweg rijdt. Aan de Noordkant door tram 11 (Scheveningen Haven/Strand station Hollands Spoor v.v.) die via de Duinstraat en Jacob Pronkstraat rijdt en op circa 500 meter afstand van de Tweede Haven/Dr. Leykade heeft tram 17 het begin- en eindpunt op de Statenlaan bij de Van Boetzelaerlaan. Dit hele gebied, ook de gerealiseerde nieuwbouw aan de zeekant van de tweede binnenhaven aan de Hellingweg, is niet binnen de norm van 500 meter loopafstand met OV bereikbaar. Dat geldt eveneens voor het Zuiderstrandtheater. De verdere stedebouwkundige invulling van het Norfolkterrein en omgeving kan niet gepaard gaan zonder een goede invulling van de weginfrastructuur en van de aanleg van een hoogwaardige OV-verbinding. De aanleg van een tramtracé dient zich aan. ROVER afdeling Den Haag e.o. / E-mailadres: denhaag@rover.nl Pagina 2 van 8
1.2 Betere bereikbaarheid Scheveningen Haven/Norfolkterrein In meerdere nota's, plannen e.d. 1 heeft de gemeenteraad beslist dat Toplocaties beter ontsloten moeten worden met hoogwaardig openbaar vervoer (OV). Zo'n Toplocatie is Scheveningen waarvan de bezoekersaantallen nog steeds toenemen. De vernieuwing van de Boulevard en de stedebouwkundige invulling (woningen, winkels en werkgelegenheid) van het havengebied, waarvan het zwaartepunt ligt op het Norfolkterrein en het Zuidelijk havenhoofd hebben een grote aantrekkingskracht en genereren een toenemend aantal bezoekers. Uit bezoekersonderzoek van ZKA blijkt dat het aantal bezoekers toeneemt van 3,5 miljoen naar (maximaal) 6 miljoen bezoekers op jaarbasis. De groeiende vervoersvraag vanuit bezoekers en inwoners vereist een goede ontsluiting van Scheveningen Haven op het OV. Het autoverkeer naar Scheveningen heeft langzamerhand zijn maximale omvang bereikt, zo niet overschreden, doordat de limiet van het aantal parkeerplaatsen is bereikt. Dit is ook het geval voor wat betreft de (toenemende) congestie op de toevoerwegen. Verdere groei van de mobiliteit zal moeten komen van andere vervoerswijzen, met in de eerste plaats het OV. Scheveningen Badplaats is goed bereikbaar met de trams 1 en 9 en de bussen 21, 22 en 23. De beide tramlijnen verzorgen het massavervoer naar Scheveningen Badplaats. Tram 1 vanaf Delft via station HS, het centrum, het Vredespaleis, World Forum en Scheveningen Dorp en tram 9 vanaf Vrederust via de stations HS en Centraal, het centrum, het Malieveld en Madurodam. De railinfrastructuur en de halten van de trams 1 en 9 worden in de komende jaren op het kwaliteitsniveau van RandstadRail gebracht. In het kader van Netwerk RandstadRail worden de nieuwe Avenio trams vanaf 2016 op deze lijnen ingezet. Scheveningen Haven is echter achter gebleven voor wat betreft de bereikbaarheid met het OV. Om het havengebied en het Norfolkterrein en omgeving beter bereikbaar te maken met OV is een flinke investering nodig. De gemeenteraad heeft beslist dat dit gebied met de tram ontsloten moet worden. De Haagse Nota Mobiliteit (afgekort: HNM) voorziet in een opwaardering van tram 11 op het kwaliteitsniveau van RandstadRail en in een doortrekking naar het Norfolkterrein. Deze doortrekking zou in samenhang met de stedebouwkundige invulling van het Norfolkterrein en omgeving gerealiseerd moeten worden. Tegelijkertijd zou er voldoende aanbod van reizigers moeten zijn. Volgens de HNM zou het traject van de tram 11 ook moeten worden verlegd naar de gehele Kranenburgweg langs het Verversingskanaal vanaf, dan wel tot de halte Houtrust. Op die wijze zou het traject van tram 11 moeten worden versneld conform de criteria van het Netwerk RandstadRail. Op lange termijn (periode 2020 2030) wordt verlenging van tram 11 vanaf station Hollands Spoor via een nieuw RandstadRail tracé mogelijk geacht naar de Binckhorst en verder via de Vlietzone en station Ypenburg naar Zoetermeer. Een en ander afhankelijk van de ruimtelijke ontwikkeling langs dat tracé. 1 Haagse Nota Mobiliteit (RIS 180762) d.d. 22 september 2011, de Investeringsagenda Werelds Netwerk aan Zee in het kader van de duurzame samenwerking HTM, NS en gemeente (RIS 257267) d.d. 13 maart 2013 en het Bestemmingsplan en MER Scheveningen Haven/Norfolk + gewijzigd voorstel van het college (RIS 266033 en RIS 266034) d.d. 21 oktober 2013. ROVER afdeling Den Haag e.o. / E-mailadres: denhaag@rover.nl Pagina 3 van 8
In de Investeringsagenda Werelds Netwerk aan Zee is 36 mln beschikbaar gesteld voor een betere ontsluiting van Scheveningen Haven en het Norfolk terrein met het openbaar vervoer. De ontsluiting van deze gebieden moet resulteren in: het doortrekken van tram 11 naar het Norfolkterrein/Scheveningen Haven en het doortrekken van tram 17 naar de Boulevard/Strandweg (begin- eindpunt tram 11). Tram 11 krijgt in het Geuzenkwartier en Scheveningen Haven een nieuwe route: vanaf de Houtrustbrug via de Kranenburgweg en de Houtrustweg. Daarmee komt de route via de Van Boetzelaerlaan, Doornstraat en de Duinstraat naar de Boulevard te vervallen. Tram 17 wordt vanaf de Statenlaan via het traject van tram 11 (Doornstraat e.v.) doorgetrokken naar de Boulevard/Strandweg. Daarmee neemt tram 17 het door tram 11 verlaten traject in het stadsdeel Scheveningen over. In het Bestemmingsplan en MER Scheveningen Haven/Norfolk wordt voor de verlenging van het tramtracé (lijn 11) een variant beschouwd waarbij uitgegaan wordt van een tramverbinding in het nieuwe, verbrede profiel van de Houtrustweg tot aan het Zuidelijk Havenhoofd. Ter hoogte van de Meeuwenstraat buigt dit tracé af naar de Kranenburgweg om ter hoogte van de Kranenburgweg de Duindorpdam te kruisen. Bij het onderzoeken van oplossingsrichtingen voor een OV-ontsluiting van het Norfolkterrein is in het bestemmingsplan een aantal uitgangspunten gehanteerd waar aan moet worden voldaan. Deze betreffen o.m.: Er moet sprake zijn van een hoogwaardige aansluiting van Scheveningen Haven en het Norfolkterrein op RandstadRail. De oplossing dient een beperkte uitbreiding van het tramnetwerk in te houden die kostendekkend kan worden geëxploiteerd. De wijken Geuzenkwartier en Statenkwartier moeten een goede OV-bediening houden. Als uitgangspunt geldt dat er op loopafstand van 500 meter van de woningen en voorzieningen een tramhalte beschikbaar is. De ontsluiting van het Norfolkterrein middels een bus (lijn 22) biedt niet de gewenste kwaliteit voor de ontsluiting van Scheveningen Haven. Zo min mogelijk mogen de ecologische verbindingszones en kerngebieden worden aangetast. Geen doorkruising van de Akte van Schenking 1 (Verversingskanaal). Indien sprake is van een rijksbeschermd stadsgezicht zal rekening moeten worden gehouden met de typerende waarden, zoals opgenomen in het betreffende aanwijzingsbesluit. 1 Bij Akte van Schenking van 15 december 1885, gerectificeerd bij akte van 17 juni 1889, zijn door Hare Koninklijke Hoogheid Wilhelmina Maria Sophia Louise, Groothertogin van Saxen, geboren Prinses der Nederlanden (hierna te noemen Prinses Sophie) aan de gemeente s-gravenhage d.d. 15 december 1885, verleden voor W.J. Eikendal destijds notaris te s-gravenhage, percelen grond geschonken waarop nadien het verversingskanaal is aangelegd. Uit kadastraal onderzoek blijkt dat de percelen verkregen door de gemeente Den Haag bij de schenkingsakte het verversingskanaal betreffen tot en met de Duindorpdam. Het bestemmingsplan maakt in deze strook geen ontwikkelingen mogelijk, zodat het talud gevrijwaard blijft van bebouwing. Indien gekozen wordt voor het tracé langs de Kranenburgweg moet hier bij de inpassing rekening mee worden gehouden. ROVER afdeling Den Haag e.o. / E-mailadres: denhaag@rover.nl Pagina 4 van 8
Nog niet vast staat via welk tracé deze tramverbinding op het bestaande tramnetwerk kan aansluiten. Een onderzoek moet uitwijzen hoe kan worden aangesloten op het bestaande tramnetwerk in de omgeving. De gemeente heeft bepaald dat hierbij ook de aanbevelingen van Rover zullen worden betrokken. 2. Andere keuzes Rover Rover is ingenomen met het besluit van de gemeente en de investering van 36 mln om het Scheveningse Havengebied ter hoogte van het Norfolkterrein en het zuidelijk Havenhoofd (beter) met het openbaar vervoer te ontsluiten. Daarbij ondersteunt Rover de keuze voor een tramtracé dat veelal meer hoogwaardig is dan een busroute met dien verstande dat er uit oogpunt van efficiency wel voldoende reizigers gebruik gaan maken van de tramverbinding. Dat betekent dat de tramverbinding niet alleen gericht moet zijn op OV knooppunten zoals de stations Hollands Spoor en/of Centraal, maar ook op locaties & attracties waar veel reizigers hun bestemming hebben, zoals musea en het centrum e.d. Tram 11 verzorgt de verbinding met de Haagse Markt en het station Hollands Spoor. Tram 17 verzorgt de verbinding met de winkelstraat Frederik Hendriklaan (beter bekend als de Fred), musea (Gemeentemuseum, Museon, Fotomuseum, World Forum,) het centrum (Gravenstraat/Buitenhof/ Noordeinde, Diligentia en Kon. Schouwburg) en de beide hoofdstations Centraal en HS. Op basis daarvan komt Rover tot een andere keuze: Tram 11 behoudt de route naar de Boulevard/Strandweg en wordt opgewaardeerd tot sneltram Tram 17 wordt vanaf de Statenlaan doorgetrokken naar het Norfolkterrein/Zuiderstrand 2.1 Tram 11 wordt sneltram Rover vindt het vervoertechnisch een slecht plan om het traject van tram 11 vanaf de halte Houtrust naar de Kranenburgweg te verleggen langs het Verversingskanaal. Met dit traject verslechtert de verbinding met het Statenkwartier en in het bijzonder met de winkelstraat Frederik Hendriklaan, waar het huidige traject over de Van Boetzelaerlaan met de halte Willem de Zwijgerlaan in voorziet. Bovendien verwacht Rover dat tram 11 langs het Verversingskanaal minder reizigers zal vervoeren omdat er maar aan één zijde bebouwing is (Kranenburgweg) en de tram op grotere afstand van het Statenkwartier rijdt. In het voorstel van Rover behoudt tram 11 zijn huidige route in het stadsdeel Scheveningen en wordt de route versneld. Volgens Rover zou tram 11 moeten worden opgewaarderd tot sneltram. Dat is mogelijk door het verminderen c.q. opheffen van halten met weinig in- en ROVER afdeling Den Haag e.o. / E-mailadres: denhaag@rover.nl Pagina 5 van 8
uitstappers (bijv. Boreelstraat) en het afsluiten van doorgangen ter hoogte van bijvoorbeeld de Douzastraat en Uitenhagestraat. Verder zal de vrije trambaan zoveel mogelijk moeten worden afgeschermd met laag hekwerk zodat met een gemiddelde snelheid van 40 tot 50 km kan worden gereden. Ook zal de tram op nagenoeg alle kruisingen voorrang moeten krijgen en zal de voorrang moeten worden geregeld met verkeerslichtbeïnvloeding. Volgens Rover verdient doortrekking aan de kant van station Hollands Spoor zoals is bepleit in de HNM meer prioriteit. Binnen afzienbare tijd zou moeten worden bezien in hoeverre tram 11 kan worden doorgetrokken naar de Binckhorst en Voorburg station in samenhang met de stedebouwkundige ontwikkeling van dit gebied. Er zijn echter meerdere opties denkbaar. 2.2 Tram 17 2 wordt doorgetrokken naar Norfolk terrein/zuiderstrand (zie kaartje blz. 8) In het voorstel van Rover wordt tram 17 vanaf de Statenlaan doorgetrokken naar het Norfolkterrein/Zuiderstrand. De route zal moeten lopen via: de Statenlaan. Deze laan moet vanaf de Frederik Hendriklaan een tweede tramspoor krijgen. Ter hoogte van het benzinestation zal een Tophalte moeten komen voor tramlijn 17 waarbij tevens kan worden overgestapt op tram 11 en bus 22. Daarvoor zal het benzinestation moeten wijken. Mocht dit niet mogelijk of haalbaar zijn, dan zullen de tramsporen in de rijbanen aan weerszijden van het benzinestation gelegd moeten worden. De Tophalte zal dan moeten komen op de Statenlaan voor de kruising met tram 11 (op ongeveer dezelfde plek als de huidige beginhalte van tram 17); de Westduinweg tot aan de Kranenburgweg. Het tramtracé zal moeten worden ingepast in de structuur van de rijbanen; de Kranenburgweg tot aan de Pluvierstraat; de Houtrustweg tot aan het Zuiderstrand. Op dit traject zijn vier halten voorzien: 1. Tophalte Statenlaan op de plek van het benzinestation 2. Kranenburgweg ter hoogte van de Menninckstraat 3. Houtrustweg tussen de Meeuwenstraat en de Pluvierstraat 4. Houtrustweg/Zuiderstrand. 2 M.i.v. de dienstregeling 2015 die op 14 december 2014 ingaat wordt de Statenkwartiertak (station HS, Centraal, Centrum, Statenkwartier v.v.) van tram 17 overgenomen door tram 16: Statenkwartier Wateringen v.v. ROVER afdeling Den Haag e.o. / E-mailadres: denhaag@rover.nl Pagina 6 van 8
2.3 Argumenten voor en tegen Argumenten voor: er komt een verbinding tot stand van Norfolkterrein/Zuiderstrand en de vele attracties zoals: het Statenkwartier (winkelgebied de Fred, musea en World Forum), het Haagse centrum (Gravenstraat/Buitenhof/Noordeinde, Diligentia en Kon. Schouwburg) en station Centraal en HS; de route van tram 17 wordt met deze doortrekking versterkt en genereert meer vervoersvraag dan naar de Haagse Markt en het station Hollands Spoor (route tram 11); tram 11 blijft verbonden met het winkelgebied de Fred (halte Van Boetzelaerlaan/Willem de Zwijgerlaan); er zijn geen tramsporen nodig in Geuzenkwartier (Kranenburgweg tussen Houtrustbrug en Duindorpdam); er vindt geen doorkruising plaats van de Akte van Schenking1 (Verversingskanaal) (zie blz. 4); tram 17 verbindt Wateringen met Scheveningen Haven/Norfolkterrein/Zuiderstrand via de hoofdstations Centraal en HS en het centrum en is daarmee een hoogwaardige regionale tramverbinding in het kader van Netwerk RandstadRail. Het tangentiële traject van tram 11 (Scheveningen Haven Station HS v.v.) beperkt zich vooralsnog tot het traject van een stadstram met dien verstande dat er wel sprake is van een nagenoeg geheel vrije trambaan. Daarom verdient verlenging van tram 11 vanaf station HS naar de Binckhorst of elders binnen afzienbare tijd de nodige prioriteit. Argumenten tegen: het traject tram 17 is op delen van de Scheveningen/Statenkwartiertak (zoals de Westduinweg en Zoutmanstraat) niet op hoogwaardig kwaliteitsniveau van Netwerk RandstadRail en traag. Echter, dit wordt gecompenseerd door de vele attracties die tram 17 aandoet. Bovendien kan op de Tophalte Statenlaan worden overgestapt op de snelle tram 11 naar het station Hollands Spoor; op de Westduinweg is geen mogelijkheid voor een vrije trambaan; mogelijk (meer)kosten vanwege verplaatsing/verwijdering benzinestation Statenlaan + verwijdering vervuilde grond. Rover vindt het vervoerstechnisch een slecht plan om het traject van tram 11 naar de gehele Kranenburgweg te verleggen langs het Verversingskanaal. De eerder vermelde Akte van Schenking1 maakt bovendien de aanleg van een vrije trambaan op dan wel langs het talud van het Verversingskanaal onmogelijk. Mocht het plan tot de doortrekking van tram 11 naar Norfolk e.o./zuiderstrand onverhoopt toch door de gemeente worden gehandhaafd dan stelt Rover voor om de huidige verbinding met het winkelgebied van de Frederik Hendriklaan over de Van Boetzelaerlaan in het Statenkwartier (halte Willem de Zwijgerlaan) te handhaven. Tram 11 zou dan vanaf de Van Boetzelaerlaan via de Willem de Zwijgerlaan naar de Kranenburgweg moeten gaan rijden. De bomen en parkeerplaatsen kunnen op de Willem de Zwijgerlaan worden gehandhaafd. De trambaan kan aan weerszijden worden ingepast in de rijbanen en rijdt mee met het autoverkeer. Er zal wel een maximum snelheid van 30 km voor het tramverkeer op deze laan moeten worden aangehouden uit oogpunt van de ROVER afdeling Den Haag e.o. / E-mailadres: denhaag@rover.nl Pagina 7 van 8
verkeersveiligheid. Uiteraard zal inpassing van de trambaan in de rijbanen in nauw overleg met bewoners van deze laan tot stand moeten worden gebracht. 3. Conclusie en voorstel Rover komt tot de conclusie dat het vervoertechnisch meer aantrekkelijk en verantwoord is om tram 17 vanaf het Statenkwartier (Statenlaan) door te trekken naar het Norfolkterrein e.o./zuiderstrand in plaats van tram 11. Rover ziet meer in een opwaardering van tram 11 tot sneltram en is van oordeel dat er serieus gekeken moet worden naar doortrekking van deze tramlijn aan de kant van station Hollands Spoor. Daarbij kan doortrekking naar de Binckhorst en Voorburg station een optie zijn in samenhang met de verdere stedebouwkundige ontwikkeling van dit gebied. Rover stelt voor om zijn keuzes aan een nader onderzoek te onderwerpen. Bijlage Kaartje: Tram 17 naar Norfolkterrein/Zuiderstrand ROVER afdeling Den Haag e.o. / E-mailadres: denhaag@rover.nl Pagina 8 van 8