Ü nonocput k OftOKCL^iii % Retouradres: Postbus 8 Aan de gemeenteraad 3300 AA DORDRECHT Gemeentebestuur Spuibouievard 300 3311 GR DORDRECHT T 14078 F (078) 770 8080 www.dord recht, n! Datum Kenmerk Begrotingsprogramma Bijlage(n) Betreft 18 december 2012 30/913965 Verkeer en vervoer 1 RAADSÏNFORMATIE inzake gratis openbaar vervoer 65 plussers Contactpersoon J.K. Buitink f (078) 770 4834 E jk,buitink@dordrecht.nl Samenvatting Met deze raadsinformatiebrlef wordt u geïnformeerd over het gebruik en de financiële stand van zaken met betrekking tot het gratis openbaar vervoer voor 65 plussers. Het gratis openbaar vervoer 65 plus wordt gecontinueerd waarbij: het verwachte tekort over 2013 en mogelijke versoberingen en dekkingsvoorstellen aan de orde komen In de bestuursrapportage 2013; * de regeling zo wordt aangepast dat er binnen de gestelde financiële kaders over geheel 2013 en over geheel 2014 gratis openbaar vervoer 65 plus mogelijk is, 1, Wat is de aanleiding? De gemeente biedt haar inwoners van 65 jaar of ouder gratis reizen aan in de bussen binnen de gemeente grenzen. In januari 2011 werd deze proef met een jaar verlengd tot en met 31 december 2011, De raad heeft op 20 december 2011 de verlenging van de proef met nogmaals een jaar (tot 31 december 2012) vastgesteld. Met Arriva wordt naar het daadwerkelijk gebruik afgerekend (op basis van het in- en uitchecken). Het beschikbare budget in 2012 van 600.000, is een hard plafond, In de kadernota 2013 is besloten het gratis openbaar vervoer voor 65 plussers voor 2013 en 2014 te continueren en hiervoor jaarlijks 500,000," beschikbaar te stellen. De provincie Zuid-Holland en onze gemeente streven ernaar om mensen met een beperking zoveel mogelijk deel te laten nemen aan de samenleving. Het toegankelijk maken van bushaltes voor mensen met een (tijdelijke) lichamelijke beperking past in dit beleid. Ook een mogelijke verschuiving waarbij een deel van het doelgroepenvervoer (bijvoorbeeld vanuit de VVMO) kan worden geïntegreerd met het reguliere openbaar vervoer past in dit streven. Het bieden van gratis vervoer voor 65 plussers is een voorbeeld van een maatregel om het gebruik van het reguliere openbaar vervoer te stimuleren, 2. Wat willen we bereiken? U wordt hierbij geïnformeerd over het daadwerkelijk gebruik van het gratis reizen» Daarnaast wordt u geadviseerd over het verwacht financieel tekort en de wijze waarop u hier mee om kunt gaan. 1, Wat gaan we daarvoor doen? Voor de periode tot en met oktober 2012 is een update opgesteld van het gebruik van het gratis openbaar vervoer. Pagina 1/5 ifilonii.jt u *!
Ons kenmerk 30/913965 Alle 65 plussers hebben een ov chipkaart waarmee gratis kan worden gereisd met de bus (op alle stadslijnen). Nieuwe Dordtenaren (van 65 plus) die in de gemeente komen wonen, en Dordtenaren die 65 worden krijgen een brief van de gemeente. In de brief staat dat zij zelf een ov-chipkaart dienen aan te schaffen. Met de brief, Identiteitspapieren en de ov chipkaart kunnen zij bij de Arrïva-store bij de bushalte centraal station het product "gratis reizen" laten uploaden op de ov chipkaart. De klant kan daarna per direct gratis reizen. Afgerond is het aantal 65 plussers in Dordrecht circa 20,500. Van dit aantal hebben (afgerond) 12.500 Inwoners het product "Gratis Reizen op de stadsl^nen" op hun chipkaart geladen. Hiervan gebruikt circa 2/3 de OV-chipkaart regelmatig. Het volledige rapport "Evaluatie gratis openbaar vervoer ouderen" opgesteld door Grontmij is terug te vinden in bijlage 1, a. Inspraak en communicatie Er is geen sprake van inspraak. Alle huidige 65 plussers, die gebruik maken van de kaart, worden per brief geïnformeerd dat de regeling wordt gecontinueerd. Tevens worden met een persbericht alle Dordtenaren geïnformeerd over continuering van de regeling. b, Vervolgtraject besluitvorming Bij de behandeling van de kadernota 2013 is besloten om voor 2013 en 2014 middelen beschikbaar te stellen. Een eventueel tekort over 2013 wordt gerapporteerd in de bestuursrapportage 2013, 4. Wat mag het kosten? Financiële situatie over 2012 De totale kosten voor gratis vervoer in 2012 komen naar verwachting uit tussen de 557.000,- en 568,000,-. Dit betekent dat voor het lopende jaar 2012 het gratis openbaar vervoer binnen het beschikbare budget van 600.000, wordt gerealiseerd. Het resterende budget kan niet worden overgeheveld naar 2013 (conform uw technische resuitaatbestemming richtlijn) maar wordt als positief resultaat in de jaarrekening verwerkt. Verwacht financieel tekort over 2013 Bij de kadernota 2013 is tweemaal 500,000,- beschikbaar gesteld voor de jaren 2013 en 2014. De kosten komen Inclusief inflatie uit op naar verwachting circa 600.000,== per jaar. Er Is derhalve sprake van een verwacht tekort van circa 100.000, op jaarbasis. Indien het verwachte tekort over 2013 zich daadwerkelijk voordoet, zal dit In de bestuursrapportage 2013 gerapporteerd worden. Hierbij kan ter dekking van dit tekort onderzocht worden of het dan alsnog mogelijk is om één van de hieronder geschetste versoberingen mee te nemen dan wel gebruik te maken van andere dekkingsbronnen. I A Te overwegen versoberingen van de regeling gratis vervoer 65 plus Er zijn naast de bovenstaande variant meerdere varianten onderzocht om versobering, conform besluit kadernota 2013, door te voeren. Deze genieten Pagina 2/5 \-\i,(u I i.hcl..f \\K Vi ihl«.i!ii.;ll*
Datum Ons kenmerk 18 december 2012 30/913965 echter In 2013 vooralsnog niet de voorkeur vanuit helderheid en duidelijkheid richting de doelgroep en de administratieve lasten. Te overwegen aanvullende aanpassingen van de regeling Er zijn naast de bovenstaande variant meerdere varianten onderzocht om versobering, conform besluit kadernota 2013, door te voeren» Deze genieten echter niet de voorkeur vanuit helderheid en duidelijkheid richting de doelgroep en de administratieve lasten, Variant omschrijving invoering Besparing (over 2 jaar) 1 2A 2B 3A 3B 4 5 Naar 67 jaar Dag In de week Twee zomermaanden Eigen bijdrage ( 0.09/km) Eigen bijdrage ( 0,Q4/km) Bundel verstrekken van 15,- per jaar) declaratieplafond van 15,- per jaar) bewerkelijk bewerkelijk 200,000 40.000 160.000 450,000 200.000 300,000 200,000 Resultaat (over 2 jaar) Tekort 160,000 Tekort 40.000 Positief 250.000 Positief 100.000 De bovenstaande besparingen zijn exclusief implementatie en communicatiekosten. Variant 1: Het verhooen van de leeftijd voor deelname GOV. Het aantal houders van het Gratis Reizen bedraagt voor de leeftijdsgroepen 65 tot 70 circa 1.000 personen per leeftijdsjaar. De huidige derving is opgebouwd uit circa 6.000 chipkaartgebruikers per maand, die gemiddeld 10 check-lns doen per maand en gemiddeld 3,7 km reizen. Dit levert 220.000 te compenseren reizigerskilometers. Inclusief het opstaptarief een bedrag van ongeveer 50,000, per maand. Bij elke verhoging van de leeftijd voor deelname aan het GOV daalt het aantal gebruikte chipkaarten met 600 per maand (60% van 1,000), Het maandelijkse bedrag zakt bij gelijke relsfrequentie en reisafstand naar 46.000,. Per leeftijdsjaar betekent dit een lagere derving van circa 48.000, per jaar. Wanneer de leeftijd wordt opgetrokken naar 67 jaar betekent dit een besparing van 96,000,-. Over twee jaar Is dit afgerond 200,000,»-. De maatregel is uit te voeren. Door het stoppen met het verstrekken per 1 januari 2013 van het gratis relsproduct aan 65-jarigen, groeit het vanzelf in. Een kleine groep heeft dan een of meerdere jaren "onterecht" het GOV. Variant 2A: Beperking van gebruik in tijd (weekdagen) De keuze van een uit te sluiten dag of periode is arbitrair. Kijkend naar de doelgroep en de reismotieven (winkelen en medisch) dan komt eigenlijk alleen de zondag in aanmerking. Het aantal reizen op die dag is 4% van het totaal. Dit betekent dat maximaal 4% van de derving (alles is rechtevenredig) bespaard wordt bij deze maatregel: 24.000, per jaar. Afgerond: 20.000,-, want een deel van de doelgroep zal deze "beperking" op andere dagen (willen) compenseren. Beperking van het gebruik naar uur van de dag is ook mogelijk. De doelgroep kent in het dagelijks leven echter weinig beperkingen qua agenda en Pagina 3/5
Ons kenmerk 50/913965 tijd. Dus zal het overgrote deel zich aanpassen. Derhalve is dit geen effectieve maatregel en het gewenste effect wordt niet bereikt. De doelgroep verschuift de reistijd naar alle waarschijnlijkheid en (mogelijk) leidt dit zelfs tot kritische bezetting van bussen. Beperking naar tijd is relatief in te voeren met een aanpassing van de chipkaart. Variant 2B: Beperking van gebruik in tiid fmaanden) Het gebruik in de maanden juli en augustus staat gelijk aan circa 40,000, per maand. Voor twee maanden en twee jaar komt dit neer op een besparing van circa 160,000,-. Beperking naar tijd is relatief In te voeren met een aanpassing van de chipkaart. Variant 3: Een eioen bijdrage per kilometer Nu reist de doelgroep tegen het zogenaamde "nultarief*. Per maand 220.000 kilometer. De calculatie van de derving is gebaseerd 0,09 per kilometer en 0,52 als opstaptarlef. Hierin is de generieke nationale korting van 65-+ers van 34% verwerkt. Bij het laten betalen van de volledige kilometerprijs ( 0,09) daalt de derving naar 31.000,- per maand. Er zal gedeeltelijk sprake zijn van uitval van vervoervraag, want een reis binnen Dordrecht met de stadsbus kost dan gemiddeld 0,33 in plaats van 0,00, Het effect is als volgt: - bij een eigen bijdrage van 0,09/km daalt de derving naar ongeveer 372.000, per jaar. Dit is gelijk aan een besparing van ( 600.000, min 372.000,--) 228.000,--/jaar (afgerond 450.000,-/2 jaar); - bij een eigen bijdrage van 0,04/km daalt de derving naar ongeveer 500.000,- per jaar. Of een besparing van ( 600.000,-- min 500.000,-) 100.000,-/jaar (afgerond 200.000,-/2 jaar). Door de vervoerder kan deze maatregel geëffectueerd worden. In het geval dat een eigen bijdrage wordt gevraagd, is deze aanpak vele malen er en simpeler uitvoerbaar dan bijvoorbeeld het vragen van een eenmalige jaarlijkse bijdrage, Dat vergt een stuk registratie en administratie. Variant 4: een eenmalige bijdrage f een bundel verstrekken) Bij een eenmalige bijdrage kan in theorie iedere besparing gekozen worden. De beschikbare 500.000, /jaarbasis staat gelijk aan een bijdrage van 25, per 65 plusser per jaar. Wanneer een reisbundel van 15, per 65 plusser wordt verstrekt levert dit een besparing op van circa 200.000,-/jaar. De administratieen verwerkingskosten om op iedere kaart het gewenst budget te plaatsen is aanzienlijk en worden geschat op 50.000,-/jaarbasis, De besparing komt dan uit op 150.000, /jaar. Op dit moment is het technisch niet mogelijk om de verstrekte bundel te koppelen aan exclusief de stadslijnen. Er "lekt" dan ook gebruik weg naar bijvoorbeeld de NS of Waterbus. Het plaatsen van een budget is maar wel bewerkelijk. Iedere kaart zal opgeplust dienen te worden bij een oplaadpunt, Eind 2013 ontwikkelt Arriva een type bundel welke op alleen stadslijnen te gebruiken is. Wellicht is deze variant In 2014 wel toepasbaar ten behoeve van het gebruik op stadslijnen. Pagina 4/5 i(ff» \, ( f.:(".th *'«IhfM'hi.jt H
Ons kenmerk SÖ/9Ï3965 Variant 5: Declaratie systeem Bij een declaratiesysteem betalen 65 plussers in eerste Instantie zelf de reis. Eenmaal per jaar is het mogelijk om de kosten tot een vastgesteld bedrag te declareren bij de overheid. Door het declaratie plafond te kiezen is het mogelijk om fors te besparen op het gratis reizen. Doordat het gebruik wordt gedeclareerd "lekt" er In vergelijking met variant 4 geen gebruik weg naar NS of Waterbus. Wanneer er een declaratieplafond van 15,-- per persoon per jaar wordt toegestaan dan wordt in eerste instantie 200.QQQ,~/ja3rb3sis bespaard. Naar verwachting zal de registratie en administratie 100.000, extra kosten (voorwaarde dat een Individu maar eenmaal per jaar mag declareren). Iedere declaratie moet immers gecontroleerd worden. De besparing is naar verwachting 100,000,- per jaar. Deze variant is relatief in te voeren. Het inrichten van de administratie vergt wel extra inzet. 5. Bij deze i aadsinformatiebr ief hoort de volgende bijlage: Evaluatie gratis openbaar vervoer ouderen (december 2012), Grontmij 2012. n Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. èf Het college van Burgemeester en Wethouders ^ de secretaris. de burgemeester MI^Mi^ \ M.M. van der Kraan \ Pagina 5/5 Vii,i\\\ l.llf i,;f l!( 'f* Hift-Hï