Strategie formulering Strategisch ICT plan Vlaamse e-governmente Hans C. Arents, kenniscentrummanager Cel Media-innovatie, Departement Wetenschap, Innovatie en Media Tel: (02) 553 45 63 Fax: (02) 553 45 79 E-mail: hans.arents@wim.vlaanderen.be North Plaza B, Koning Albert II-laan 7, 1210 Brussel DISCLAIMER De informatie in deze slides is uitsluitend bestemd voor algemene informatiedoeleinden. Hoewel bij de samenstelling van de inhoud van deze slides de grootst mogelijke zorgvuldigheid werd betracht, bestaat altijd de mogelijkheid dat bepaalde informatie niet van toepassing is of na verloop van tijd niet meer correct is. De Cel Media-innovatie aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor enige directe of indirecte schade welke kan ontstaan door het nemen van beslissingen of het ondernemen van acties op basis van de in deze slides verstrekte informatie. Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 1of 32
Strategisch ICT plan Vlaamse e-governmente Wat houdt e-government in? hoever staan we in Vlaanderen? Wie is er betrokken bij e-government? welke taakverdeling is er nodig? Conceptuele e-government architectuur portaal, authentificatie services, elektronische informatie en diensten, integratie services, beveiligd intra/extranet Wat moet er nog allemaal gedaan worden? architectuur bouwstenen standaarden portfolio richtlijnen portfolio Wat moet er eerst gedaan worden? Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 2of 32
Wat houdt e-government e in? G2C: government to citizen verschaffen van informatie en diensten aan de burger G2B: government to business verschaffen van informatie en diensten aan het bedrijfsleven G2G: government to government verschaffen van informatie en diensten aan andere overheden samenwerken met de lokale overheden en de federale overheid innerg: verbeteren interne werking betere elektronische ondersteuning voor administratieve processen betere werking van de eigen organisatie door (nieuwe) ICT diensten personeelsbeheer, e-learning,... financieel beheer, e-procurement,... collaboration, knowledge management,... Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 3of 32
Hoever staan we in Vlaanderen? NU GEREALISEERD eind 2003? BELOOFD eind 2003 Customer value Level 1 Information Government agencies publish information on the web Level 2 Interaction Users can communicate electronically with single government agencies, but agencies don t necessarily communicate electronically with the user Level 3 Transaction User can communicate electronically with single government agencies, and applications of the agencies respond electronically to the user Level 4 Integration Cross-agency information and transactions are available via intention based portals Back offices are integrated and business processes are re-engineered Level 5 Transformation All interactions between government agencies and citizens, businesses and other governments are done electronically The way government itself operates is completely re-thought Complexity and cost Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 4of 32
Wie is er betrokken bij e-government? e E-government team faciliteren, coördineren en opvolgen van de e-government projecten opgestart door de clusters en integreren van de resultaten Cel reguleringsmanagement administratieve lastenverlichting met betrekking tot de clusters vereenvoudiging van bestaande processen en procedures Vlaams kenniscentrum Publiek/Private Samenwerking onderzoeken van de mogelijkheid om via PPS e-government projecten op te zetten en te financieren SCICT uitbouwen van de vereiste e-government infrastructuur vastleggen van technische standaarden, formuleren van richtlijnen Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 5of 32
Taakverdeling e-governmente interne partners SCICT externe klanten cluster Cel wetsmatiging Processen en procedures cluster Burger cluster BBB hervorming Mensen en structuren cluster cluster Bedrijven E-government team Overheids partners (lokaal, federaal) ICT infrastructuur M cluster cluster cluster Externe overheid (lokaal, federaal) Vlaams kenniscentrum PPS Privé partners ICT diensten Vlaamse overheid externe partners interne klanten Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 6of 32
Taakverdeling tussen e-gov e team & SCICT Verschillende soorten e-government projecten: generieke e-government infrastructuur projecten: projecten vereist voor de uitbouw van de algemene e-government ICT infrastructuur specifieke e-government platform projecten: projecten vereist voor de uitbouw van het service delivery platform waarbinnen de e-government diensten concreet gestalte zullen krijgen bvb. de nieuwe portaalnavigatie, het geïntegreerd overheidsloket, cluster-specifieke e-government projecten: projecten vereist om het e-government dienstenaanbod van een bepaalde cluster uit te bouwen Verantwoordelijkheden: SCICT: opvolgen van generieke e-government infrastructuur projecten E-government team: opvolgen van specifieke e-government platform projecten ondersteunen van cluster-specifieke e-government projecten Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 7of 32
Taakverdeling tussen e-gov e team & SCICT Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 8of 32
Wat hebben we nodig? Manieren van aanbieden aan de burger/het bedrijf Elektronische informatie & diensten AppServer, DBMS, CMS, DMS, LDAP,... Portaal-Infolijn call center E-government infrastructuur Applicatieinfrastructuur minder ICT, meer business Netwerk, servers,... IT infrastructuur e-government ICT Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 9of 32
Basisprincipes voor e-government e ICT Haalbaar geen Top of the Hype oplossingen, maar Best Fit for Purpose dwz. niet noodzakelijk de nieuwste, grootste, duurste,... e-tools kopen realistisch inschatten en pragmatisch gebruiken van mogelijkheden Betaalbaar optimaal (her)gebruiken van reeds aanwezige infrastructuur maximaal leren van buitenlandse e-government ervaring en kennis Realiseerbaar géén Think Big, Start Small, Scale Fast, maar wel Find Real Needs, Build Quick Wins, Grow Solid Foundations géén One Size Fits All benadering, maar wel Select from Acceptable Alternatives bvb. niet alle Web sites in een Content Management Systeem duwen, maar ook nog traditionele statische Web sites toelaten Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 10 of 32
Uitdagingen voor e-government e ICT Doelstelling: uitbouwen van een e-government infrastructuur in staat om de Vlaamse e-government doelstellingen waar te maken geschikt om de gewenste e-government diensten te ondersteunen Werkwijze: vertrekkende van Real Needs, de werkelijke behoeften zoals geformuleerd door de clusters bouwen van Quick Win oplossingen, om de nodige politieke (en dus financiële goodwill) te verwerven die gebaseerd zijn op een Solid Foundation open, schaalbare, betrouwbare, veilige,... e-government infrastructuur Het uitbouwen van een e-government infrastructuur omvat: het uitdenken van een e-government architectuur het vastleggen van de nodige e-government standaarden het formuleren en aanbieden van de nodige e-government richtlijnen Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 11 of 32
Conceptuele e-government e architectuur Portaal Authentificatie services Informatie Diensten Back-end systemen Gemeenschappelijke gegevens Gemeenschappelijke applicaties beveiligd extranet Integratie services beveiligd intranet beveiligd extranet Beveiliging & Beheer Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 12 of 32
Conceptuele e-government e architectuur 7 conceptuele bouwstenen: portaal uniform aanbieden van e-government diensten en informatie authentificatie services registreren, identificeren, authentificeren, toegangscontrole, versleuteling,... informatie en diensten gebruikmakend van gemeenschappelijke applicaties en gegevens gebaseerd op de integratie van (bestaande of nieuwe) back-end systemen zowel interne als externe (lokale en federale overheid, privé partners, ) integratie services integreren van processen en orchestreren van applicaties / datastromen beveiligd intra/extranet beveiligde uitwisseling van gegevens & interactie van applicaties dit alles voorzien van de nodige beveiliging en het nodige beheer Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 13 of 32
Federale e-government e architectuur 5 vergelijkbare conceptuele bouwstenen: E-portaal gebruiksvriendelijke toegangspoort om burgers en ondernemingen toegang te geven tot een geïntegreerde e-overheidsdienstverlening FedPKI opzetten van een federale Public Key infrastructuur vereist gebruik van BelPIC (elektronische identiteitskaart) informatie en diensten gemeenschappelijke gegevens: unieke identificatiesleutel, KBO (Kruispuntbank Ondernemingen) UME (Universal Messaging Engine) middleware voor de uitwisseling van gestructureerde boodschappen in XML formaat tussen heterogene applicaties binnen de overheid FedMan (Federaal Metropolitan Area Network) beveiligd hoge-snelheidsnetwerk voor de elektronische gegevensuitwisseling tussen alle federale overheidsdiensten in Brussel Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 14 of 32
Portaal Doorgeefluik intentie-gebaseerde navigatie (semi-intelligente) search engine aanbod van informatie en diensten intern: door de clusters geredigeerde informatie / ontwikkelde diensten extern: doorverwijzing naar externe sites (Vlaams, lokaal, federaal,...) al dan niet geïntegreerd in de back-end met behulp van de integratie services Speciale diensten: geïntegreerd overheidsloket ondersteunende diensten: persberichten applicatie publicaties applicatie adressen applicatie (Infolijn wordt geïntegreerd in de intentie-gebaseerde navigatie) Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 15 of 32
Portaal als doorgeefluik intentie-gebaseerde navigatie doorverwijzigingen naar interne pagina s met specifieke informatie of diensten specifieke informatie of diensten voor deze welbepaalde intentie doorverwijzigingen naar interne pagina s of externe sites met gerelateerde informatie of diensten Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 16 of 32
Geïntegreerd overheidsloket dossier status dossier beheer beveiligde document box activiteiten kalender muurkrant Vlaamse overheid nieuws lokale overheid nieuws Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 17 of 32
Geïntegreerd overheidsloket Biedt aan de e-government klant een overzicht van alle informatie die van belang is in zijn relatie met de overheid dossierhistoriek: geeft hem een duidelijk overzicht van de stand van zijn elektronische transacties met de Vlaamse overheid beveiligde document box: kan hij gebruiken om op een beveiligde manier informatieve documenten te ontvangen van de overheid muurkrant: biedt hem een overzicht van de specifieke Vlaamse overheidsinformatie die voor hem van belang kan zijn doorverwijzing naar de bijbehorende achtergrondinformatie, die bijgehouden en aangeboden wordt op de MVG portaalsite nieuwsberichten: afkomstig van de Vlaamse/lokale overheid informatie gepushed naar de portaal ten behoeve van de gebruiker activiteiten kalender: toont hem een overzicht van belangrijke data administratieve deadlines, evenementen en festiviteiten,... Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 18 of 32
Geïntegreerd overheidsloket Lokale overheid mijn loket Interne Vlaamse overheid dossierstatus overzicht Externe Vlaamse overheid Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 19 of 32
Authentificatie services Taken: registratie registreren van de gebruiker + inschrijven op informatie/diensten identificatie gebruiker identificeren (zeggen wie hij is) authentificatie gebruiker authentificeren (bewijzen wie hij is) access control / single sign-on gebruiker toegang verlenen tot informatie/diensten ondertekening / versleuteling van verstuurde informatie en uitgewisselde berichten E-government applicaties moeten alle gebruikmaken van de authentificatie services hebben elk een eigen beveiligingsprofiel (niveau van beveiliging) Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 20 of 32
Authentificatie services Moet verschillende niveaus van beveiliging ondersteunen + Gebruikersnaam + paswoord + + + + + Gebruikersnaam + paswoord Digitaal certificaat Digitaal certificaat Digitaal certificaat Digitaal certificaat Digitaal certificaat Minder Meer Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 21 of 32
Gemeenschappelijke applicaties Content Management structured content management RDBMS: goedgestructureerde gegevens (financiële, statische, data) unstructured content management: mail management document management (Word, Excel, PowerPoint, PDF,...) web content management: statische / dynamische web content digital asset management (beelden, audio, video,...) Electronic Records Management (ERM) archiveren van elektronische documenten / verrichtingen Electronic Payment Systems (EPS) verwerken van elektronische betalingen (Proton, kredietkaart,...) Geographic Information Systems (GIS) bijhouden en gebruiken van locatie-gebonden gegevens Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 22 of 32
Content Management Uitdaging: aanbieden van een geïntegreerde oplossing voor beheer van structured en unstructured content toegankelijk via fat clients en via thin clients Fat client interface Thin client (Web) interface Mail Mail management management Web content management Application server Document management + Document management + Digital asset management Digital asset management dynamisch statisch RDBMS Workflow management Electronic records management Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 of 32
Gemeenschappelijke gegevens Gemeenschappelijk adressenbestand bijhouden adresinformatie van burgers / bedrijven van ambtenaren / overheidsinstellingen Gemeenschappelijk klantenbestand bijhouden registratie gegevens voor de authentificatie services bijhouden statusinformatie voor geïntegreerd overheidsloket beperkt tot wat om privacy redenen wettelijk toegelaten is! Ł vereist: opstellen van referentie data modellen richtlijnen over het gemeenschappelijk gebruik overleg met federaal niveau om dubbel werk te vermijden Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 24 of 32
Integratie services Integreren van mensen en documenten: workflow niet binnen één systeem, maar systeem-overkoepelend Integreren van applicaties en systemen: procesflow orchestratie van berichtenuitwisseling / applicatie calls asynchroon Ł messaging engine message transformation, routing, archiving end-to-end encryption audit & logging timestamping synchroon Ł transaction engine bewaken van transactie integriteit rollback & compensatie aangestuurd door applicatie-overkoepelende business logica Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 25 of 32
Beveiligd intra/extranet TCP/IP netwerk voor intern gebruik binnen het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap gebruikmakend van het bestaande MVG intranet netwerk voor extern gebruik: tussen het MVG en de VOI s, VWI s,... tussen het MVG en de federale/lokale overheid tussen het MVG en eventuele toekomstige privé partners? gebruikmakend van bestaande extranet netwerken zowel via het open Internet als via een gesloten VPN? Transportkanaal voor: verzenden van versleutelde e-mail versturen van versleutelde berichten uitwisselen van elektronische informatie Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 26 of 32
E-government standaarden Unieke identificatienummers definiëren welk identificatienummer hoe zal gebruikt worden, hierbij aansluitend bij de ontwikkelingen in het kader van de federale Kruispuntbank Ondernemingen (KBO) Referentie data modellen maken van de nodige afspraken omtrent de inhoud en betekenis van referentie data elementen (bvb. een postcode ) en data structuren (bvb. het thuisadres van de burger) vastleggen van deze referentie data structuren in XML schema s definiëren hoe deze XML gegevens kunnen gebruikt worden in de e-government applicaties binnen het MVG Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 27 of 32
E-government standaarden Interoperabiliteitsnormenkader formuleren van een algemeen normenkader van aanbevolen technische standaarden en applicatie ontwikkelingswerkwijzen die dienen gebruikt te worden om de interoperabiliteit tussen de verschillende Vlaamse e-government systemen en toepassingen te verzekeren. Beveiligingsnormenkader formuleren van een algemeen normenkader van aanbevolen technische standaarden en applicatie ontwikkelingswerkwijzen die dienen gebruikt te worden om de beveiliging van de verschillende Vlaamse e-government systemen en toepassingen te verzekeren Authentificatie normenkader formuleren van een algemeen normenkader van aanbevolen technische standaarden en werkwijzen die moeten toelaten van een Vlaamse overheids PKI infrastructuur uit te bouwen Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 28 of 32
E-government richtlijnen (organisatorisch) Usability richtlijnen richtlijnen die vastleggen hoe een Vlaamse overheidssite dient georganiseerd te worden, hoe hiervoor inhoud moet geschreven worden, hoe hierop diensten dienen aangeboden te worden, enz. Toegankelijkheidsrichtlijnen richtlijnen die vastleggen hoe de inhoud en diensten aangeboden door een Vlaamse overheidssite toegankelijk kan gemaakt worden voor slechtzienden, senioren, e.d. Privacy richtlijnen richtlijnen die vastleggen hoe klantengegevens (en meer algemeen, publieke informatie) dienen verzameld, bewaard en ontsloten te worden op een manier die de privacy vereisten van die klant ten volle respecteert Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 29 of 32
E-government richtlijnen (technisch) Metadata richtlijnen richtlijnen die vastleggen hoe metadata dienen toegekend en opgeslagen te worden, welk soort waarden voor deze metadata toegelaten zijn (uit een controlled vocabulary, thesaurus,...), wie deze metadata waarden zal beheren, enz. Archiveringsrichtlijnen richtlijnen die vastleggen hoe welk soort elektronische informatie op welke wijze wordt bijgehouden, hoelang die informatie dient te worden bijgehouden, hoe die informatie dient gecatalogeerd te worden, wie die informatie mag ontsluiten, enz. Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 30 of 32
Wat moet er eerst gedaan worden? 1 e prioriteit 2 e prioriteit 3 e prioriteit E-government Portaal site Authentificatie Beveiligd architectuur Integratie services services intra/extranet E-government Uniek identificatie- Referentie data Beveiligings- standaarden nummer modellen normenkader Interoperabiliteits- Authentificatie normenkader normenkader E-government Privacy richtlijnen Metadata Usability richtlijnen Toegankelijkheids- richtlijnen richtlijnen richtlijnen Archiveringsrichtlijnen Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 31 of 32
Laten we trachten dit te vermijden... Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 32 of 32