MONITOR PILOT FIETSPARKEREN JAARBEURSPLEIN Rapportage 30 juni 2015
Inhoudsopgave Inleiding... 2 Pilot... 2 Monitoring... 3 Dashboard... 4 Indicatoren... 4 Bezetting... 5 Handhaving... 10 Kosten en opbrengsten... 10 Klanttevredenheid... 10 Conclusies... 13 Bijsturing en vervolgacties... 13 Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 1
Inleiding 19 mei 2014 was de feestelijke opening van de nieuwe fietsenstalling Jaarbeursplein en daarmee de start van de pilot fietsparkeren Jaarbeursplein waarin drie partijen ProRail, NS en gemeente Utrecht samenwerken met als doel ervaring te verkrijgen bij de samenwerking tussen deze Partijen bij de uitvoering van het integraal concept fietsparkeren. Het integraal concept fietsparkeren betreft de optimale wijze voor het organiseren, exploiteren, beheren en onderhouden van fietsenstallingen, waarbij afstemming plaatsvindt met het toezicht en de handhaving van de openbare ruimte. Gedurende de pilot wordt, zij het beperkt, gedraaid aan de knoppen. Immers het tarief voor de eerste 24 uur stallen is gratis en de handhaving op het plein en in het stationsgebied blijft beperkt tot gevaarlijk en te lang gestalde fietsen. Met het gratis stallen de eerste 24 uur lijkt ook direct voldaan te zijn aan één van de meest cruciale randvoorwaarden voor een succesvolle stalling. De stalling wordt ruim een jaar na opening goed gebruikt én gewaardeerd. Reeds op 16 januari 2015 werd de miljoenste bezoeker verwelkomd. Pilot Bij het stallen van fietsen in en rond het station is een drietal partijen betrokken: NS voor de exploitatie van fietsenstallingen ten behoeve van de reiziger; ProRail voor de inrichting en realisatie van de stallingen; de gemeente voor het beheer van de openbare ruimte. Met behoud van de eigen unieke kenmerken van ieders organisatie werken de partijen samen in de pilot. In de SamenwerkingsOvereenKomst (SOK) staat t.a.v. de pilot het volgende aangegeven: De Pilot ziet op het geheel van de werkzaamheden in verband met de organisatie, de exploitatie, het toezicht, het beheer en onderhoud van de Fietsenstalling Jaarbeursplein alsmede ten behoeve van Toezicht en Handhaving met betrekking tot het fietsparkeren in het openbaar gebied op en rondom het Jaarbeursplein gedurende twee jaar gerekend vanaf ingebruikneming. Een aantal relevante aspecten met betrekking tot de operationele en praktische uitwerking van de Pilot is opgenomen in de Uitvoeringsaspecten welke als Bijlage 5 bij de Samenwerkingsovereenkomst is gevoegd. Het doel van de Pilot is: a. Het ter beschikking stellen van goede faciliteiten voor het stallen van fietsen met een integraal en aantrekkelijk aanbod voor de treinreizigers, overige OV-reizigers, passanten en overige bezoekers, waardoor meer gebruik zal worden gemaakt van de fiets (onder meer bij het vooren natransport van de treinreis). b. Zorgen voor een fietsenstalling waarvan de capaciteit zo optimaal mogelijk wordt benut door reizigers, passanten en overige bezoekers. c. Het nastreven van een zo goed mogelijk exploitatieresultaat (inkomsten en uitgaven) van de Pilot, waarbij zo veel mogelijk zal worden gebleven binnen het voorgenomen maximum budget Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 2
van 2.205.000,- voor twee jaar, welk bedrag is opgenomen in de Businesscase (bijlage 3). Genoemd bedrag is door Partijen ter beschikking gesteld zoals nader aangegeven in artikel 8.2. Partijen dragen gezamenlijk het risico van een negatief exploitatieresultaat. d. Het ontwikkelen van een slagvaardige samenwerking tussen Partijen bij de organisatie, de Exploitatie, het toezicht, het Beheer en Onderhoud van de Fietsenstalling Jaarbeursplein alsmede bij de afstemming met de gemeentelijke taak met betrekking tot Toezicht en Handhaving. e. Het verkrijgen van een zo fietsvrij mogelijk voorplein rondom het Jaarbeursplein door de inzet van stewards en een zodanige (her)inrichting van de openbare ruimte, waardoor het vanzelfsprekend is dat er nauwelijks tot geen fietsen gestald worden, alsmede door Toezicht en Handhaving in de openbare ruimte op en rondom het Jaarbeursplein. Monitoring Zoals aangegeven is het doel van de pilot ervaring te verkrijgen bij de samenwerking. De partijen hebben in de samenwerkingsovereenkomst (SOK) aangegeven de pilot te monitoren en te evalueren. In bijlage 5 bij de SOK Uitvoeringsaspecten Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein staat aangegeven op welke wijze geëvalueerd gaat worden. Monitoring en Evaluatie Monitoring Vanuit het doel om tijdens de Pilot succes- en faalfactoren op het vlak van het fietsparkeren bij Utrecht Centraal vast te stellen, is een prominente rol weggelegd voor monitoring en bijsturing. Maatregelen die worden genomen dienen actief te worden gelogd en de effecten die zij hebben dienen in kaart te worden gebracht. Om het succes van de Pilot te kunnen meten, zijn enkele kritieke prestatie indicatoren (KPI s) vastgesteld: KPI Target Meet indicatoren Mate waarin de stalling op het hoogtepunt van de dag bezet is 80% Bezetting op basis van HBF Aantal abonnementen Aantal check ins en check outs Mate waarin maaiveld fietsvrij is 100% Aantal verwijderde fietsen die gevaarlijk en hinderlijk gestald zijn Aantal fout gestalde fietsen Aantal gewerkte uren op handhaving Resultaat: Budget Zie business case Kosten Opbrengsten Mate waarin de klant tevreden is over het gebruik van de fietsenstalling 8,00 Klanttevredenheid De KPI s, de achterliggende verklarende indicatoren en de genomen maatregelen worden tijdens de Pilot gebundeld in een dashboard. Het dashboard wordt gevuld met data van de drie Partijen op het gebied van Exploitatie, Toezicht en Handhaving en Beheer en Onderhoud. Zo wordt realtime inzicht verkregen in het succes van het totale fietsparkeren en kan in kaart worden gebracht op welk vlak verbetering mogelijk is en welke oorzaken hieraan ten grondslag liggen. Elke Partij kan het dashboard op elk moment in de tijd benaderen om de voortgang op de afzonderlijke onderdelen en het totaal te volgen. Op basis van de inzichten die worden verkregen tijdens het monitoren, kan bij worden gestuurd om de gestelde ambities te verwezenlijken. Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 3
Dashboard Zoals hierboven is aangegeven is er voor de pilot een dashboard ontwikkeld waarbij dagelijks de belangrijkste indicatoren in kaart worden gebracht. Indicatoren In het dashboard worden gegevens bijgehouden met betrekking tot: 1. Bezetting 1.1. Per dag 1.2. Per uur 1.3. Per verdieping 1.4. Aantal abonnementen 1.5. Aantal check ins en outs 2. Handhaving 2.1. Inzet: Aantal gewerkte uren op handhaving 2.2. Aantal verwijderde fietsen die gevaarlijk en hinderlijk gestald zijn 2.3. Aantal fout gestalde fietsen 3. Kosten en opbrengsten 4. Klanttevredenheid Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 4
Bezetting De bezetting van de stalling is goed. Dat laat een bezoek aan de stalling ieder moment van de dag ook zien. De cijfers bevestigen dit beeld waarbij we wel de volgende kanttekening maken. Het registratieen verwijssysteem in de fietsenstalling heeft namelijk in de beginfase te kampen gehad met enkele kinderziektes, waardoor de gegevens sinds begin januari 2015 secuur zijn. Onderstaand figuur toont de bezetting in de maand april 2015, waarin bijvoorbeeld duidelijk een dip zichtbaar is in de bezetting van de stalling rond Pasen. Gemiddelde bezetting over de dag op 21 april 2015: Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 5
Ingezoomd op de piek tussen de spitsen per etage geeft dat het volgende beeld voor dezelfde dag: De gemiddelde stalduur sinds opening is als volgt: Doordeweeks ligt de gemiddelde stallingsduur tussen de 6 en 12 uur. Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 6
Vanaf vrijdag is te zien dat meer mensen langer dan 24 uur stallen. Waarschijnlijk mensen die in Utrecht werken en buiten Utrecht wonen. Onderstaand figuur toont de gemiddelde stalduur voor het weekend. Check in s t.o.v. Check out s over de dag Bovenstaand het algemene gemiddelde patroon van een dag. Dit is exclusief de abonnees die zonder in te checken de stalling in gaan. Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 7
Op een werkdag ziet het patroon er normaal uit (bovenstaande grafiek). Spitstijden rond 7.00 uur en 18.00 uur. In de weekenden (bovenstaande grafiek) is duidelijk een ander gebruik van de stalling zichtbaar, met mogelijk bezoek aan de winkels. Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 8
Trend gebruik per producttype Hier is te zien dat de stalling na de opening in mei 2014 een sterke groei heeft doorgemaakt. Zowel in de zomer- als de wintermaanden is er sprake van een (normale) dip. Na de zomer is het gebruik van de stalling verder gegroeid. Geregistreerde gebruikers stallen hierbij op rekening. Niet-geregistreerde stallers betalen, indien zij langer dan 24 uur gebruik maken van de stalling, met PIN. Abonnementen In totaal zijn er tot januari 2015 675 abonnementen uitgegeven. Dit aantal groeit gestaag met ca. 70 abonnementen er maand. Het aandeel abonnementen blijft achter bij de oorspronkelijke prognose (1/3 van de stallers zou een abonnement nemen). De reden hiervoor is het gratis tarief voor de eerste 24 uur stallen. Mensen kiezen voor een abonnement (van EUR 75 per jaar) ofwel vanwege de prijs (vooral vanwege het langer stallen in het weekend) of vanwege het gemak (niet hoeven in en uit te checken). Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 9
Handhaving Ingezette handhaving heeft zich geconcentreerd op de gevaarlijk en lang gestalde (zogenaamde wees) fietsen. Er is geen politiek draagvlak om op hinderlijk gestalde fietsen te handhaven. Gezien het tarief in de stalling kon de inzet van de handhaving op het Jaarbeursplein en rond de stalling beperkt blijven. Er is voldoende aanzuigende werking van de stalling om de fietsers de stalling in te lokken. Om het gebruik van de stalling te bevorderen, is in de beginperiode gebruik gemaakt van stewards (zogenaamde inzwaaiers ). De aanpak is tot dusverre redelijk effectief. Dit omdat er een klein deel van de fietsers overblijft dat geen gebruik wenst te maken van de stalling en de fiets op het plein zet. Fietsen concentreren zich hierbij met name rond de vlaggen en het muurtje. Van tijd tot tijd wordt het plein vrijgemaakt vanwege bijvoorbeeld bezoek van het koninklijk Huis en de Tour de France. Hoewel vanzelfsprekend niet gepland of zo beoogd verwachten we wel dat dat een ontmoedigend effect heeft. Met de start van de bouwwerkzaamheden van de garage die onder het plein komt, verwachten we dat fietsparkeren op het plein volledig verdwijnt. Kosten en opbrengsten In opdracht van de drie partijen heeft een administratiekantoor de eerste periode financieel in kaart gebracht. De opbrengsten van kaartverkoop vallen hoger uit dan begroot. Kosten blijven vooralsnog in lijn met het begrootte. Het exploitatietekort blijft hiermee vooralsnog binnen het voor de pilot gereserveerde budget van EUR 2,2 mln. Inzicht over een langere termijn is benodigd voor een daadwerkelijke prognose eindstand. Daarom vindt blijvende actieve monitoring plaats. Klanttevredenheid Algemeen klantoordeel Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 10
Inmiddels is een NS fietsenwinkel met reparatiepunt in de fietsenstalling geopend. Bij het vervolgonderzoek zal onderzocht worden of dit een positief effect heeft op de klanttevredenheid. Herkomst gebruikers Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 11
Opvallend is om te zien dat de stalling blijkbaar ook aantrekkingskracht heeft op mensen die van de oostzijde komen. Gebruiksfrequentie Stalgedrag vóór opening * 5% van het totaal geeft aan voorheen niet met de fiets naar het station te zijn gekomen Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 12
Conclusies De belangrijkste conclusie is dat de klanttevredenheid en de bezetting beiden zeer hoog zijn. Tenslotte het bestaansrecht van een (dure) fietsenstalling. Mensen weten de stalling zeer goed te vinden en geven deze dan ook een hoge waardering. Met beperkte handhaving blijft het plein redelijk maar niet geheel fietsvrij. In de toekomst, na de bouw van de parkeergarage, zal het plein als evenementenplein gebruikt gaan worden. Mogelijk is het dan gewenst om het plein geheel fietsvrij te krijgen. De opbrengsten vallen hoger uit dan verwacht. De kosten van de pilot lijken in lijn met de prognoses te blijven. Bijsturing en vervolgacties De komende periode worden de volgende acties uitgevoerd: Vervolg klantonderzoek. Cijfers van het registratie- en verwijssysteem worden blijvend en in een hogere frequentie gemonitord. Blijvend monitoren kosten en opbrengsten Rapportage Pilot Fietsparkeren Jaarbeursplein juni 2015 13