Brochure Leergang Voor kwaliteit en resultaat in stad en wijk Open inschrijving januari juni 2005 blooming (Rienk van Wingerden en Peter van Zutphen) samen met H/Kwadraat (Hans Hoogvorst) en Kars Advies (Hans Kars) oktober 2004
De kunst van het gebiedsgerichte werken Het gebiedsgerichte werken in steden en wijken is een vak geworden. Het vak kent twee kanten: de individuele professionaliteit en betrokkenheid van de professional én de organisatorische en bestuurlijke context waarin hij of zij moet werken. Het vak als een kunst beoefenen betekent dat professionals en hun organisaties op een creatieve en pro actieve manier hun werk verrichten. blooming biedt samen met Hans Hoogvorst en Hans Kars langs bovengenoemde lijnen een tweetal vernieuwde leergangen aan. De eerste leergang gaat op basis van open inschrijving, de tweede leergang is in company met verschillende steden. In de eerste leergang ligt de nadruk op de persoonlijke, beroepsmatige ontwikkeling van de professional. In de tweede leergang besteden we meer aandacht aan specifieke organisatievraagstukken met betrekking tot het gebiedsgerichte werken in de deelnemende steden. Het verschil tussen beide leergangen komt vooral tot uitdrukking in de individuele dan wel organisatorische focus, de theoretische onderdelen zijn in hoofdlijnen hetzelfde. In deze brochure beschrijven we de leergang op basis van open inschrijving. Een aparte brochure over de tweede leergang kunt u opvragen bij het secretariaat. Werken aan vraagstukken in wijken: professioneel en betrokken Het oplossen van urgente gebiedsgerichte vraagstukken in wijken stelt hoge eisen aan het werk van professionals. In het spanningsveld van politiek, eigen organisatie en bewoners, dienen ze hun weg te vinden en resultaten te boeken. Voor de professional is daarbij het effectief begeleiden van samenwerkingsprocessen belangrijk. Het vraagt om professionaliteit en betrokkenheid. Professionaliteit bestaat uit kennis over het gebied en haar vraagstukken, het toepassen van methoden en instrumenten, het managen van processen, zelfinzicht en persoonlijke vaardigheden. Kortom kennis, analytisch vermogen en het beschikken over vaardigheden. Betrokkenheid betekent commitment met het werk, de bewoners, de wijk en hun vraagstukken. Het gaat hier om motivatie, toewijding, omgaan met mensen en empatisch vermogen. In de hectische dagelijkse praktijk is het moeilijk om tot systematisch reflecteren en leren te komen. De kern van professionaliseren is echter het 2
vermogen om te blijven onderzoeken en leren. Met deze leergang bieden we u de gelegenheid deze professionaliseringsslag te maken en te werken aan uw professionaliteit én betrokkenheid. 3
Doel van de leergang Doel van de leergang is: - Deelnemers verwerven kennis en inzicht op die terreinen die voor de ontwikkeling en het beheer van steden en wijken van belang zijn. - Deelnemers ontwikkelen een persoonlijke visie en eigen stijl op de vernieuwing en het beheer van steden en wijken, en weten welke voorwaarden nodig zijn om deze eigen visie te vertalen in een succesvolle aanpak. - Deelnemers ontwikkelen en krijgen instrumenten en vaardigheden om richting te geven aan gebiedsgerichte samenwerkingsprocessen. - Deelnemers hebben een realistisch beeld van hun eigen functioneren en hebben hun beroepsmatig functioneren verbeterd. Voor wie is de leergang Met deze leergang richten we ons op: - Mensen die beroepsmatig met projecten en processen in wijken werken of in de nabije toekomst een dergelijke functie ambiëren. - Mensen die hun competenties willen versterken en eraan toe zijn de tijd te nemen en te reflecteren op eigen functioneren en daarmee ruimte te maken voor nieuwe inzichten en te ontdekken dat het ook anders kan! - Mensen die de uitdaging van gebiedsgericht werken met hernieuwde kracht en vooral ook met meer plezier willen oppakken. - Mensen die zich verder willen professionaliseren en daarmee bijdragen aan het resultaat van een gebiedsgerichte aanpak. - Mensen die willen investeren in de ander, maar nu vooral ook in zichzelf en de eigen loopbaan. Wij denken onder andere aan functies als: wijkmanagers, wijk - en beheercoördinatoren, hoofden wijkzaken, rayonmanagers, gebieds- en procesmanagers, en coördinatoren Stedelijke Vernieuwing en Grote Stedenbeleid. Deze mensen zijn werkzaam bij gemeenten, woningcorporaties en overige maatschappelijke instellingen. 4
Methodische aanpak De manier waarop de leergang in methodische zin is uitgewerkt, is sterk bepalend voor het resultaat. De kwaliteit van het resultaat versterken we door: - de persoonlijke, beroepsmatige ontwikkeling centraal te stellen. We reflecteren op ieders persoonlijk functioneren. Inzicht in eigen functioneren vormt de basis waar vanuit gewerkt kan worden aan het verbeteren van het beroepsmatig functioneren. Tevens werken we aan een persoonlijke visie op de vernieuwing en het beheer van wijken. Deze visie vormt het vertrekpunt voor kwaliteit en resultaat in het gebiedsgerichte werken. - theorie én praktijk aan te bieden. Achterliggende gedachte is dat bij het oplossen van vraagstukken een goede verbinding tussen denken en doen cruciaal is. De theorie wordt gegeven door docenten die hun sporen hebben verdiend in het werkveld. De praktijkvoorbeelden gaan over concrete vraagstukken in wijken en steden, die worden ingebracht door zowel externe mensen uit de praktijk als de deelnemers zelf. - instrumenten én vaardigheden aan te reiken. Het oefenen van instrumenten én het trainen van persoonlijke vaardigheden ondersteunt de professional in zijn werk. Instrumenten hebben met name betrekking op onderzoek, analyse en sturingsvraagstukken. Persoonlijke vaardigheden zijn gericht op communicatie, samenwerken en interventies plegen. - leervragen te inventariseren tijdens een intake. Op basis van deze leervragen stellen de deelnemers een persoonlijk leerplan op. Gedurende de leergang werken de deelnemers aan dit leerplan en aan het eind presenteren ze de resultaten. Voor een goede inbedding van het leertraject in de organisatie wordt de opdrachtgever zowel vooraf als achteraf betrokken. Ook bestaat de mogelijkheid om deelnemers persoonlijk te coachen in hun functioneren. Opzet van de leergang De leergang is een modulair uitgewerkt leertraject bestaande uit acht modulen. Elke module beslaat 4 dagdelen. De modulen worden in principe gehouden op maandag en dinsdag. De modulen beginnen om 13.30 en eindigen de volgende dag om 17.00. Elke module behandelt een thema binnen het gebiedsgerichte werken. De modulen bestaan uit de volgende onderdelen: inzicht in de materie, oefenen van instrumenten en vaardigheden, en werken aan persoonlijke ontwikkeling. Daarbij koppelen we veelvuldig terug naar de eigen praktijk. 5
6
In grote lijnen ziet de opbouw van de het leertraject er als volgt uit: - Module 1 vormt de aftrap en staat in het teken van kennismaken en verkennen. - Module 2 en 3 staat de analyse van de omgeving centraal, zowel inhoudelijk (wat speelt er in de stad?), als wat betreft de relevante partijen (wie spelen een rol?). We reiken instrumenten aan om deze analyse te kunnen uitvoeren en effectief met deze informatie om te gaan. Tevens werken we aan een persoonlijke visie en eigen stijl op de eigen stad en haar partijen. - In module 4 vormt de deelnemer het vertrekpunt. Vanuit de persoonlijke visie op de stad wordt gekeken naar wat ieder zou willen en kunnen bijdragen. We reflecteren op ieders persoonlijk, beroepsmatig functioneren, brengen een ontwikkelingsperspectief in beeld en werken aan ieders vaardigheden om de eigen positie te versterken. - Modulen 5, 6 en 7 staan in het teken van het effectief uitvoering geven aan het gebiedsgerichte werken: de inbedding van het gebiedsgerichte werken in de eigen organisatie (module 5), het regisseren van processen (module 6) en het planmatig werken aan de wijk (module 7). We werken aan ieders vaardigheden, waarbij de eigen praktijk en leerdoelen het vertrekpunt vormen. - Module 8 vormt de afronding. De resultaten worden gepresenteerd en er is een specifieke eindopdracht. Onderstaand geven we u een overzicht van de modulen (wijzigingen voorbehouden): Module Datum 1. Kick off Week 2: 10 en 11 januari 2005 2. Vraagstukken in stad en wijk Week 5: 31 januari en 1 februari 2005 3. Partijen en hun perspectief Week 9: 28 februari en 1 maart 2005 4. Positie binnen het veld Week 12: 21en 22 maart 2005 5. De organisatie van het gebiedsgericht Week 16: 18 en 19 april 2005 werken 6. De kunst van het laveren Week 19: 17 en 18 mei 2005 7. Planmatig werken aan de wijk Week 23: 6 en 7 juni 2005 8. Presentatie Week 26: 27 en 28 juni 2005 7
8
Module 1: Kick off Module 1 staat in het teken van kennismaken en verkennen. De eerste module omvat de volgende onderdelen: Toelichting op het programma De inhoud van de 8 modules en het werken aan het eigen leerplan worden nader toegelicht. Presentatie deelnemers Deelnemers presenteren hun persoonlijk leerplan aan de groep. De verbeelding van gebiedsgericht werken Belangrijke thema s uit de praktijk van de deelnemers worden geïnventariseerd en verbeeld. Thema: de context van het gebiedsgericht werken Er wordt een inleiding gehouden over de geschiedenis van het gebiedsgerichte werken en over huidige maatschappelijke trends die van invloed zijn op de ontwikkeling en het beheer van steden en wijken. Docent: prof.dr. Jack Burgers (Hoogleraar Grootstedelijke vraagstukken, Erasmus Universiteit Rotterdam) Werken aan persoonlijke ontwikkeling Op basis van het behandelde thema werken de deelnemers aan een eigen persoonlijke visie op de ontwikkeling van het gebiedsgerichte werken en de behandelde trends. 9
10
Module 2: Vraagstukken in stad en wijk Module 2 gaat in op de inhoudelijke vraagstukken die spelen in de stad. De tweede module omvat de volgende onderdelen: Thema: de stadswijk Wie wonen er in de wijken in de steden, hoe gaan we met elkaar om, wat zijn de vraagstukken die er spelen en hoe kunnen die worden opgelost? Deze aspecten zullen worden toegelicht en samen met de deelnemers verder worden uitgewerkt. Docenten: Arnold Reijndorp en Joke van der Zwaard (zelfstandig onderzoekers) Instrumenten en vaardigheden Methoden en instrumenten om analyses en visies te maken worden behandeld, zoals het maken van een omgevingsanalyse, scenarioplanning en wijkbranding. Voorbeeld uit de praktijk Een externe gast of een van de deelnemers vertelt uit de eigen praktijk over een vraagstuk dat speelt in een wijk en welke methoden gebruikt zijn om dat vraagstuk te analyseren. Het vertellen van verhalen De betekenis van het vertellen van buurtverhalen wordt toegelicht. Deelnemers leren om verhalen op te halen en om zelf verhalen te vertellen. 11
Werken aan persoonlijke ontwikkeling Op basis van het thema wordt door de deelnemers gewerkt aan hun eigen visie op de vraagstukken die spelen in wijken. 12
Module 3: Partijen en hun perspectief Module 3 behandelt de relevante partijen, de samenwerking tussen deze partijen en de participatie van bewoners en gebruikers. De derde module omvat de volgende onderdelen: Thema: partijen en hun perspectief Wie zijn de betrokken partijen in het gebiedsgerichte werken en vanuit welk perspectief opereren zij? Welke vormen van participatie van bewoners bestaan er? Wat zijn de instrumenten en methoden waarmee de rol en positie van de partijen kan worden geanalyseerd? Deze verschillende aspecten zullen in deze module worden toegelicht en uitgewerkt. Docent: drs. Robbert Masselink MBA (Keynote organisatieadvies) Instrumenten en vaardigheden Er worden instrumenten en methoden aangereikt, zoals het maken van een krachtenveldanalyse en het werken met participatiemethoden. Voorbeeld uit de praktijk Een externe gast of een van de deelnemers vertelt vanuit de eigen praktijk over de deelname van partijen in het gebiedsgerichte werken en de participatie van bewoners. Werken aan persoonlijke ontwikkeling De deelnemers werken aan hun eigen visie op de inzet en deelname van partijen in het gebiedsgerichte werken en de participatie van bewoners. 13
14
Module 4: Positie binnen het veld In module 4 staat de gebiedswerker centraal; zijn of haar positie in het krachtenveld en de competenties die nodig zijn om het werk professioneel en betrokken te kunnen verrichten. De vierde module omvat de volgende onderdelen: Thema: de gebiedswerker en zijn/haar omgeving Hoe ziet de omgeving van de gebiedswerker er uit. In welke omgeving opereert hij/of zij? Hoe kan hij/of zij effectief functioneren? Wat zijn de mogelijkheden en wat de valkuilen? Over welke competenties moeten gebiedswerkers beschikken? Docent: HRM deskundige Instrumenten en vaardigheden Er worden diverse vaardigheden aangereikt zoals dramadriehoek, het effectief interventies plegen (positie innemen, invloed uitoefenen en kaders stellen) en conflicthantering. Werken aan persoonlijke ontwikkeling De deelnemers werken aan het eigen leerplan. Ze reflecteren en maken een visie op hun eigen persoonlijk functioneren. 15
16
Module 5: De organisatie van het gebiedsgerichte werken In module 5 staat de inbedding van het gebiedsgerichte werken in de eigen organisatie centraal. De vijfde module bestaat uit de volgende onderdelen: Thema: de gebiedsgerichte organisatie De gebiedsgerichte organisatie heeft in de praktijk zeer veel verschillende vormen gekregen. De voor en nadelen van deze verschillende organisatievormen, de daarbij behorende besturingsvraagstukken en het gedrag en de stijl van de organisatievorm worden daarbij toegelicht. Docent: een gemeentesecretaris van een middelgrote gemeente of een directeur van een gemeentelijke dienst. Instrumenten en vaardigheden Er wordt geoefend in het maken van een gebiedsgerichte organisatiestructuur (organisatievorm, besturing, functies, verantwoordelijkheden/ bevoegdheden) en gewerkt met teambuilding. Voorbeelden uit de praktijk Een externe gast of een van de deelnemers vertelt over de organisatiestructuur uit de eigen praktijk. Werken aan persoonlijke ontwikkeling De deelnemers werken individueel aan hun aanpak van het organisatievraagstuk en de inbedding van het gebiedsgericht werken. 17
Module 6: De kunst van het laveren Module 6 staat in het teken van het regisseren en begeleiden van samenwerkingsprocessen. De zesde module omvat de volgende onderdelen: Thema: procesmanagement Het begeleiden en managen van samenwerkingsprocessen is een van de kernactiviteiten van de professional. In deze module worden de verschillende aspecten van procesmanagement toegelicht. Docent: prof.mr.dr. Hans de Bruijn (hoogleraar Organisatie en Management, TU Delft) Instrumenten en vaardigheden Er worden instrumenten en vaardigheden aangereikt om processen te analyseren en te begeleiden. Voorbeelden uit de praktijk Een externe gast of een van de deelnemers geeft uit de eigen praktijk een voorbeeld van procesmanagement. Werken aan persoonlijke ontwikkeling Door de deelnemers wordt individueel gewerkt aan hun inrichting en aanpak van samenwerkingsprocessen in de wijken. 18
Module 7: Planmatig werken aan de wijk Module 7 staat in het teken van de aanpak en organisatie van projecten en programma s. De zevende module omvat de volgende onderdelen: Thema: gebiedsprogrammering en projectmanagement De verschillende aspecten van projectmatig creëren en programmeren worden nader toegelicht Docent: Paul Roks (Kern Konsult) Instrumenten en vaardigheden De methode van projectmatig creëren en programmameren wordt aangereikt. Aan de hand van opdrachten wordt hiermee door de deelnemers geoefend. Voorbeelden uit de praktijk Door een externe gast of een van de deelnemers wordt uit de eigen praktijk een project of programma toegelicht. 19
Werken aan persoonlijke ontwikkeling Door de deelnemers wordt individueel gewerkt aan hun eigen aanpak van projectmatig creëren. 20
Module 8: Presentatie Module 8 omvat de afronding van de leergang. De laatste module omvat de volgende onderdelen: Presentatie cursisten De deelnemers presenteren de resultaten met betrekking tot de leerdoelen en het leerplan. Het geheim van De deelnemers gaan een geheime, spannende en aantrekkelijke eindopdracht uitvoeren. 21
Ontwikkeling en begeleiding De leergang is ontwikkeld door Rienk van Wingerden en Peter van Zutphen (blooming), Hans Kars (Kars Advies) en Hans Hoogvorst (H/Kwadraat). Zij begeleiden het programma, geven de vaardigheidstrainingen en verzorgen de coaching. Met het Landelijk Platform Buurt- en Wijkbeheer zijn we in overleg om de afstemming op de praktijk te optimaliseren. Kosten De kosten van de leergang bedragen 4.950,00 inclusief lesmateriaal. Verblijfkosten komen daarbij en bedragen ongeveer 165,00 per module. Intake Er worden 12 tot 15 deelnemers toegelaten. Met elke potentiële deelnemer vindt een intakegesprek plaats, waarin gesproken wordt over leerbehoefte en leerdoelen. Op basis van de intake wordt wederzijds besloten tot definitieve deelname. Informatie en inschrijving Voor de inschrijving kunt u terecht bij het secretariaat of via de website van blooming. blooming secretariaat Stad-Platteland 072-5891550 adv@blooming-nl.com www.blooming.nl Voor aanvullende informatie kunt u bellen of mailen met een van de begeleiders: Rienk van Wingerden telefoon: 072-5891557, e-mail: vanwingerden@blooming-nl.com Peter van Zutphen telefoon: 072-5891555, e-mail: vanzutphen@blooming-nl.com Hans Hoogvorst 22
telefoon: 070-3453032, e-mail: hanshoogvorst@wxs.nl Hans Kars telefoon: 030-2129847, e-mail: hanskars@karsadvies.nl 23