O14.000027 *O14.000027* Titel beleidsnota onder titel (optioneel) Nota Inzameling oud papier en karton
Inhoud Rapport in het kort... 3 1. Inleiding... 5 2. Huidige situatie... 7 2.1 Inzamelaars... 7 2.2 Garantieregeling... 7 3. Wettelijk kader, beleid en contractuele verplichtingen... 9 3.1 Wettelijk kader... 9 3.2 Gemeentelijk beleid... 9 3.3 Contractuele verplichtingen...10 4. Scenario s garantieregeling...12 4.1 Scenario 1: Marktprijs...12 4.2 Scenario 2: Alternatieve garantievergoeding...13 A: Alternatieve garantievergoeding met aftopregeling...14 B: Alternatieve garantievergoeding door aanvullende bijdrage op scenario 1:...15 Marktprijs 4.3 Scenario 3: Vergoeding inzet vrijwilligers...16 4.4 Scenario 4: Fondsvorming...17 5. Beleidsmaatregelen oud papier en karton...19 5.1 Inzamelaar(s)... 20 5.2 Garantieregeling...23 6. Financiële en organisatorische consequenties... 5 6.1 Financiën... 26 6.2 Organisatie... 26 Bijlage 1: Huidige situatie inzameling oud papier...27 Bijlage 2: Input bijeenkomsten met inzamelaars...33 Bijlage 3: Rekenvoorbeelden...39 Bijlage 4: Invloed andere gemeentelijke subsidieregelingen...44 2
Rapport in het kort Deze nota bevat het beleid voor inzameling van oud papier en karton bij huishoudens in de gemeente Súdwest-Fryslân voor de inzamelaar(s) en de garantieregeling. Het doel van de nota is om vast te leggen wie oud papier inzamelen in onze gemeente én om te komen tot één garantieregeling voor de gehele gemeente. In het onderstaande worden de hoofdlijnen van het voorgestelde beleid voor inzamelaars en de garantieregeling toegelicht. Inzamelaars Op dit moment wordt oud papier en karton bij huishoudens ingezameld door 65 verenigingen, scholen en kerken. Als beleid wordt voorgesteld te kiezen: A. De samenwerking met vrijwilligersorganisaties voort te zetten en het oud papier en karton bij huishouden te blijven inzamelen in samenwerking met lokale, maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk, via huis-aan-huisinzameling; B. om alle maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk zoals verenigingen, (ouderraden van) scholen en kerken in Súdwest-Fryslân in aanmerking te laten komen om voor een periode van zes jaar als inzamelaar van huishoudelijk papier aangewezen te worden. Voor de periode van 1 januari 2015 t/m 31 december 2020 worden de huidige inzamelaars aangewezen om het oud papier in hun dorp of wijk in te zamelen. De aanwijzing wordt stilzwijgend verlengd tenzij de inzamelaar zelf aangeeft te willen stoppen of tenzij een andere organisatie de gemeente gevraagd heeft oud papier te mogen inzamelen. In dat geval zal in gezamenlijk overleg naar een oplossing worden gezocht. Mocht die niet gevonden worden, dan zal de aanwijzing voor de huidige inzamelaar opgezegd worden, met een overgangsperiode van drie jaren. Voor nieuwe inzamelaars zijn in de Nota drie criteria opgenomen. Als eerste mogen maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk zoals scholen, verenigingen en kerken in eigen dorp of wijk inzamelen. Een tweede criterium zal zijn het perspectief op de continuïteit van het inzamelen. Een derde aspect zal zijn de veiligheid van de wijze van inzamelen voor betrokkenen. Daarnaast wordt vastgelegd dat op het moment ruimte vrijkomt voor nieuwe inzamelaars, maatschappelijke organisaties die nog niet eerder oud papier hebben ingezameld voorkeur genieten. Bij gelijkwaardigheid, vindt aanwijzing door middel van loting plaats. Garantieregeling De prijs die voor oud papier door de markt wordt vergoed, varieert. Inzamelaars ontvangen op dit moment de marktprijs voor oud papier. Om een lage of zelfs negatieve prijs voor oud papier te compenseren, stonden de vijf voormalige gemeenten waaruit Súdwest-Fryslân is ontstaan, garant voor een bepaalde minimumprijs voor het ingezamelde papier. De vijf voormalige gemeente hadden elk hun eigen regeling. Aan de gemeente wordt, tot en met 2015, een minimumopbrengst van 61,00 gegarandeerd door Afvalsturing Fryslân. De kosten van de inzameling worden van de minimumopbrengst afgetrokken. De voorgestelde garantieregeling houdt in dat wij de minimumopbrengst die de gemeente ontvangt ook garanderen aan inzamelaars. In het geval door de gemeente voor de periode vanaf 2016 nieuwe afspraken worden gemaakt over een minimum-opbrengst gelden deze ook voor inzamelaars. Om de overgang van de bestaande garantieregelingen naar de regeling voor Súdwest- Fryslân te versoepelen, stellen we een overgangsregeling voor. 3
Als beleid stellen wij voor dat: C. de vaste vergoeding per aansluiting voor inzamelaars in voormalig Bolsward komt te vervallen; D. de vaste vergoeding voor transportkosten aan inzamelaars uit voormalig Wymbritseradiel komt te vervallen; E. één regeling voor geheel Súdwest-Fryslân van toepassing is; F. inzamelaars de vergoeding voor het door hen ingezamelde oud papier na aftrek van de kosten ontvangen zoals deze geldt voor de gemeente; G. tot 2016 een overgangsregeling geldt waarbij; H. in 2014 de gemeente de minimumopbrengst van 61,00 per ton verhoogd met 10,00 per ton tot 71,00 per ton oud papier. Hierop worden de inzamelkosten in mindering gebracht; I. in 2015 de gemeente de minimumopbrengst van 61,00 per ton verhoogd met 5,00 per ton tot 66,00 per ton oud papier. Hierop worden de inzamelkosten in mindering gebracht. 4
Inleiding Aanleiding In Súdwest-Fryslân wordt oud papier en karton bij huishoudens ingezameld door 65 verenigingen, scholen en kerken (hierna als inzamelaars aangeduid). Deze inzameling vindt plaats in samenwerking met de gemeente: huis-aan-huis met eigen vervoersmiddelen of met materieel van de gemeente of Omrin. Daarnaast is er ook een brengsysteem waarbij oud papier in afzetcontainers op diverse locaties of bij de gemeentelijke milieustraat kan worden gebracht. Ook bedrijven houden oud papier apart. Ingevolge de Wet milieubeheer zijn bedrijven zelf verantwoordelijk voor het op laten halen van hun oud papier en -karton door een oud papier onderneming. Daarom valt bedrijfspapier buiten de scope van deze nota en betreft deze nota alleen inzameling van huishoudelijk oud papier en -karton. Voor de huidige inzamelaars zijn de opbrengsten van oud papier een belangrijke inkomstenbron. Voor oud papier wordt de marktprijs vergoed (na aftrek van kosten). Om een lage of negatieve prijs voor oud papier te compenseren, is in de vijf voormalige gemeenten waaruit Súdwest-Fryslân is ontstaan, een systeem van garantiesubsidies ingevoerd. De gemeenten garanderen een minimumprijs voor het ingezamelde papier. Hiermee zijn de inzamelaars verzekerd van een bijdrage. De vijf voormalige gemeenten hadden elk hun eigen regeling. Het college van burgemeester en wethouders van Súdwest-Fryslân heeft op 18 december 2012 besloten om de bestaande subsidie systematiek als nadere regels te handhaven tot aan het moment dat de herijking van de papiersubsidie als onderdeel van de notitie afval heeft plaatsgevonden. De regeling voor de vijf dorpen uit Boarnsterhim blijft bestaan tot het nieuwe beleid en regeling is vastgesteld. Daarnaast heeft de gemeenteraad op 28 juni 2012 bij de behandeling van de PPN 2012 besloten tot een bezuinigingsopdracht van 125.000 (programma H. nr. 50). Door coalitiepartijen is op 28 juni 2012 een amendement ingediend om een alternatief aan te dragen voor de afschaffing van de garantieregeling oud papier, die recht doet aan inkomstenderving bij verenigingen. De wet Arhi kent geen gebiedsgebonden regelingen, waardoor de continuering van de huidige 5 regelingen niet mogelijk is. Er dient dus één regeling voor de gehele gemeente opgesteld te worden. Hierin wordt bovengenoemde bezuinigingsopdracht meegenomen. Verder is deze nota een uitwerking van maatregel 19 van de Beleidsnotitie afval: Netjes geregeld! en de Afvalstoffenverordening. De verenigingen, scholen en kerken zamelen sinds jaar en dag in. Er is sprake van een historisch gegroeide situatie. In de Afvalstoffenverordening is vastgelegd dat het college van burgemeester en wethouders inzamelaars aanwijzen. Wanneer er een aanvraag komt van een organisatie of bij nieuwe wijken zijn er op dit moment geen gronden op basis waarvan een afweging kan worden gemaakt over het aanwijzen van een inzamelaar. Doel Deze nota is een uitwerking van gemeentelijk beleid op gebied van afval en duurzaamheid. Het doel van de nota is om vast te leggen wie oud papier inzamelen in onze gemeente én om te komen tot één regeling voor de gehele gemeente. 5
Proces Het proces om te komen tot de Nota Inzameling oud papier is gestart met een drietal bijeenkomsten met inzamelaars van oud papier op 13, 14 en 28 mei 2013 1. De commissie DSO is via actieve informatie over de voortgang geïnformeerd. Het college van burgemeester en wethouders heeft op 6 augustus 2013 de ontwerpversie van de Nota Inzameling oud papier vastgesteld. Deze heeft vanaf 16 augustus tot en met 12 september 2013 ter inzage gelegen. In die periode kon iedereen een zienswijze indienen. Dorps- en wijkbelangen en inzamelaars van oud papier zijn in de gelegenheid gesteld om tot en met 29 september 2013 hun zienswijze in te dienen. De terinzagelegging en de mogelijkheid om zienswijzen in te dienen, is via de rubriek Ta jo tsjinst aangekondigd. Stads-, dorps- en wijkbelangen alsook verenigingen die oud papier inzamelen, hebben in aanvulling hierop de aankondiging via de e-mail ontvangen. Een digitaal exemplaar van de ontwerpversie is eveneens meegestuurd. In totaal zijn er tien zienswijzen bij het college ingediend. Door het college van burgemeester en wethouders is een Reactienota opgesteld. De Reactienota wordt als aparte bijlage bij de Nota inzameling oud papier en karton gevoegd. De Reactienota en de Nota Inzameling oud papier worden in de vergadering van 6 maart 2014 ter vaststelling aan de gemeenteraad voorgelegd. Leeswijzer De huidige situatie wordt in hoofdstuk 2 toegelicht. Hierbij wordt ingegaan op de inzamelaars en de garantieregelingen. Vervolgens wordt het wettelijk kader, gemeentelijke beleid en contractuele verplichtingen geschetst. Er zijn verschillende mogelijkheden om invulling te geven aan de garantieregeling. Deze mogelijkheden zijn in hoofdstuk 4 op een rij gezet. Hoofdstuk 5 bevat de voorstellen voor nieuw beleid. In hoofdstuk 6 komen de financiële en organisatorische consequenties aan de orde. 1 Zie Bijlage 2. 6
2. Huidige situatie In dit hoofdstuk wordt kort de huidige situatie toegelicht. Hierbij wordt ingegaan op de inzamelaars en de garantieregelingen. Voor een uitgebreide beschrijving van de huidige situatie verwijzen wij naar Bijlage 1. 2.1 Inzamelaars De inzameling van oud papier bij huishoudens is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de gemeenten. De infrastructuur is zo ingericht dat oud papier en -karton bijna overal en altijd dicht bij huis kan worden ingeleverd. In Súdwest-Fryslân wordt oud papier en karton bij huishoudens ingezameld door de gemeente en 65 verenigingen, scholen en kerken (inzamelaars). In 2011 is ongeveer 6.500 ton oud papier ingezameld bij huishoudens en deels ook bedrijven. In 2012 was dit 6.227 ton oud papier. Daarnaast is bij de gemeentelijke milieustraten en milieuparkjes bij supermarkten nog een hoeveelheid van ongeveer 500 ton oud papier gebracht. Op dit moment beschikken huishoudens in het gebiedsdeel Sneek, in Witmarsum en in Dearsum, Raerd, Poppenwier, Tersoal en Sibrandabuorren over een minicontainer voor oud papier. In de overige delen van de gemeente wordt het papier gebundeld aan de weg gezet. Inzameling door inzamelaars vindt plaats met eigen vervoer of met materieel van de gemeente of Omrin zoals een kraakperswagen (in een achter-/zijlader variant). Verder is er op dit moment een brengsysteem waarbij oud papier wordt gebracht naar een centraal punt. Dit kan bij alle vier gemeentelijke milieustraten. Daarnaast kan in een aantal wijken papier gebracht worden bij de milieuparkjes bij supermarkten. Er zijn ook inzamelaars die inzamelen met het brengsysteem. In dat geval wordt het oud papier via een bovengrondse afzetcontainer ingezameld en afgevoerd. 2.2 Garantieregeling Voor oud papier en karton geldt een marktprijs. De marktprijs kan variëren van hoog naar laag. In 2011 was de marktprijs hoog en bedroeg gemiddeld 120/ton. De marktprijs daalt echter. In 2012 was de marktprijs gemiddeld 96/ton en in 2013 gemiddeld 76/ton. De inkomsten van de inzamelaars dalen hiermee dus ook. In de meeste gemeenten is in 1995 een systeem van garantiesubsidies ingevoerd om een negatieve oud papier prijs te compenseren. Dit betekent dat de gemeente een bepaalde minimumprijs voor oud papier garandeert. Als deze negatief is, weten de verenigingen dat de gemeente toch een bepaalde prijs garandeert. De voormalige gemeenten hadden elk hun eigen regeling. De huidige garantiesubsidies zijn vermeld in subsidieverordeningen of bijdrageregelingen inzameling oud papier van de voormalige gemeenten. Conform de Wet Arhi zijn deze regelingen van rechtswege vervallen per 1 januari 2013. Het college van burgemeester en wethouders van Súdwest- Fryslân heeft op 18 december 2012 besloten om de bestaande subsidie systematiek als nadere regels nog te handhaven tot aan het moment dat de herijking van de papiersubsidie als onderdeel van de notitie afval heeft plaatsgevonden. In onderstaande tabel staan de huidige garantieregelingen weergegeven: 7
Garantievergoedingen inzamelaars ( /ton) Container Kraakpers Uitzonderingen Bolsward 36,30 n.v.t - Opbrengst geheel naar inzamelaar; - Vaste vergoeding van 0,45 per wooneenheid in de inzamelwijk, per jaar. Nijefurd 50,00 18,00 Opbrengst geheel naar inzamelaar. Sneek 53,55 2 37,78 3 21,55 Opbrengst geheel naar inzamelaar. Wûnseradiel 42,81 42,81 Opbrengst geheel naar inzamelaar. Wymbritseradiel 46,00 46,00 - Vergoeding van transportkosten van 14 per ton oud papier; - Opbrengst boven de 69,00 naar gemeente 4 ; - Garantie voor een maximum van 90 kilo oud papier per inwoner per gebied. Boarnsterhim n.v.t. Vaste prijs van 30,00/ton De inzamelaars in Boarnsterhim ontvangen een vaste prijs van 30,00 per ton oud papier. Tot en met 2012 was in de begroting een bedrag van 125.000 opgenomen. Dit bedrag was bestemd voor het verstrekken van de vaste vergoeding aan inzamelaars uit Bolsward en de transportvergoeding aan inzamelaars uit Wymbritseradiel. Daarnaast was een bedrag gereserveerd om de afspraken uit de garantieregeling bij een lage oud papier prijs gestand te kunnen doen. Resterende middelen uit dit budget kwamen na afloop van het begrotingsjaar ten goede aan de afvalstoffenheffing. Op 28 juni 2012 heeft de raad besloten tot een bezuinigingsopdracht van 125.000 (programma H. nr. 50). Dit is al structureel verwerkt in de meerjarenbegroting. 2 De garantieprijs van 53,55 betreft het huis-aan-huis-haalsysteem. 3 De garantieprijs van 37,78 betreft het brengsysteem. 4 In de praktijk werd dit niet toegepast. 8
3. Wettelijk kader, beleid en contractuele verplichtingen 3.1 Wettelijk kader Wet Milieubeheer Gemeenten zijn op grond van de Wet milieubeheer verantwoordelijk voor het inzamelen van huishoudelijk afval waaronder papier en karton. Gemeenten zijn vrij in het kiezen van inzamelmethoden. LAP2 Het afvalbeleid is op nationaal niveau verankerd in het Landelijk afvalbeheerplan (LAP). Het LAP bevat richtlijnen voor de taakuitvoering door gemeenten en doelstellingen op gebied van scheiding en verwerking waarmee gemeenten rekening moeten houden. De meest recente versie betreft het tweede Landelijk afvalbeheerplan 2009-2015 (LAP2). In het LAP ligt de nadruk op vermindering van de milieudruk door afval door een ketenaanpak. Met keten wordt de gehele keten van winning grondstof tot afvalfase bedoeld. Binnen de planperiode (2009-2015) zijn zeven afvalstromen aanwezen die prioritair zijn voor ketenaanpak in afvalbeleid. Oud papier en karton is één van deze afvalstromen. 3.2 Gemeentelijk beleid Út de mienskip Eén van de belangrijkste uitgangspunten van de gemeente is het werken út de Mienskip. Het kernenbeleid is een goed voorbeeld van de uitwerking van dit uitgangspunt. Voor het opstellen van deze nota betekent het dat de samenleving betrokken is bij het opstellen van de nota en dat wij de belangen die er in de samenleving zijn, erkennen en meewegen. Duurzaamheidsvisie Op-stap nei duorsumens Op 20 september 2012 is de Duurzaamheidsvisie Op-stap nei duorsumens door de gemeenteraad vastgesteld. Het inzamelen van oud papier sluit aan bij de doelstellingen voor gesloten kringlopen en het gebruiken van afvalstoffen als grondstoffen. Beleidsnotitie afval Netjes geregeld! Op 14 november 2013 is de beleidsnotitie afval Netjes geregeld door de gemeenteraad vastgesteld. Het afvalbeleid bevat de kaders voor inzameling en verwerking van huishoudelijk afval. De algemene lijn is dat de komende jaren de kosten voor de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval worden verlaagd, zonder dat dit per saldo ten koste van de dienstverlening en de milieuprestatie gaat. De gemeenteraad heeft besloten om de keuze voor het invoeren van een minicontainer voor oud papier niet over te nemen. Wel is er ruimte voor vrijwillige invoering van de minicontainer voor oud papier. Met het opstellen van deze Nota wordt invulling gegeven aan maatregel 19 uit de beleidsnotitie afval Netjes geregeld!. 9
Afvalstoffenverordening Op 13 december 2012 heeft de gemeenteraad de Afvalstoffenverordening vastgesteld. Deze is met ingang van 1 januari 2013 in werking getreden. In de Afvalstoffenverordening is geregeld dat het college inzamelaars aanwijst die bepaalde categorieën afval mogen inzamelen, waaronder papier. Er is een overgangsperiode van twee jaar ingesteld voor partijen die al inzamelden (dus tot en met 31 december 2014). De 65 verenigingen, scholen en kerken zamelen sinds jaar en dag in. Er is sprake van een historisch gegroeide situatie. Er is op dit moment geen afwegingskader om inzamelaars aan te wijzen. Dit geldt zowel voor de huidige situatie als voor nieuwe wijken of dorpen/wijken waarin de huidige inzamelaar stopt met inzameling van oud papier. De verschillende keuzes die gemaakt kunnen worden bij het aanwijzen van inzamelaars, worden in hoofdstuk 5 uitgewerkt. Algemene subsidieverordening De garantieregeling is een vorm van subsidie. In de gemeente Súdwest-Fryslân zijn, wanneer het gaat om subsidieverlening, een aantal zaken van belang: a. de Algemene wet bestuursrecht (landelijke wetgeving) en jurisprudentie; b. de Algemene subsidieverordening (gemeentelijke wetgeving); c. de Kadernota subsidies 2012 (algemene uitgangspunten beleid); d. de bijlage overzicht subsidieontvangers die bij de begroting is gevoegd; e. nadere regels. De Algemene wet bestuursrecht en Algemene subsidieverordening zijn voornamelijk procedureel van aard en van belang bij de behandeling van aanvragen. De Kadernota subsidie bevat uitgangspunten gericht op de toepassing van het subsidie-instrument. De juridische grondslag voor de verlening is geregeld via de Algemene subsidieverordening. Ingevolge de Algemene subsidieverordening is het college bevoegd nadere regels te stellen. Paragraaf 6.3 van de nadere regels zijn bestemd voor inzameling oud papier. De garantieregeling is een vorm van subsidie. In de gemeente Súdwest-Fryslân wordt gewerkt om gemeente breed regelingen en jaarlijkse subsidieverlening te bundelen en op elkaar af te stemmen (via een digitaal loket). De nieuwe regeling oud papier wordt hier ook in meegenomen. 3.3 Contractuele verplichtingen Stichting Papierrecycling Nederland (PRN) In mei 2007 zijn de VNG en de stichting Papier Recycling Nederland (PRN) het Papiervezelconvenant III overeengekomen. Dit convenant heeft betrekking op 77% van het bij de huishoudens ingezamelde oud papier. Het betreft het oud papier (kranten, tijdschriften, printpapier, e.d.) anders dan verpakkingen. Het convenant garandeert de gemeente zowel een afzetgarantieprijs van dit deel van het ingezamelde papier en de afname ervan onder alle omstandigheden. PRN garandeert aangesloten gemeenten in tijden dat de opbrengst van het oud papier op een laag niveau ligt: een bijdrage in de kosten; de afname van het ingezamelde oud papier. Het fonds dat daarvoor nodig is, wordt gevuld door uitgevers, drukkers en producenten van hygiënepapier. Voor aangesloten gemeenten garandeert PRN bij een lage marktprijs voor oud papier een bijdrage van 25,00/ton oud papier niet zijnde verpakkingen. Súdwest-Fryslân is aangesloten bij PRN. 10
Afvalsturing Friesland NV Er zijn collectieve contracten afgesloten tussen Friese gemeenten en Afvalsturing Friesland NV. Het contract voor oud papier is aangegaan voor de periode van 1 januari 2011 tot en met 31 december 2015. De volgende afspraken zijn hierin vastgelegd: - de gemeenten zijn contractpartner van Omrin; - de gemeenten ontvangen de marktprijs voor oud papier. Hiervoor zijn door Omrin namens de Friese gemeenten collectieve afspraken gemaakt met afnemers; - de minimaal gegarandeerde marktprijs voor de gemeente bedraagt 61,00 per ton; - voor de inzameling wordt door Omrin containervervoer ter beschikking gesteld, en door de gemeente en Omrin kraakperswagens. De kosten hiervan komen ten laste van inzamelende organisaties en zijn in 2014: o 120,61 voor een afzetcontainer met een inhoud van 4 ton. De kosten per ton oud papier hangen af van de belading; o 48,25 per ton voor inzameling met een kraakperswagen; - de tarieven voor de inzamelmiddelen worden jaarlijks geïndexeerd. In de praktijk doet de gemeente een beroep op de bijdrage van PRN en vult Afvalsturing Friesland NV de bijdrage van 25,00 die PRN garandeert aan tot 61,00 per ton oud papier. Dit is echter niet formeel vastgelegd, bij een eventueel volgende contractperiode moeten hier duidelijke afspraken over worden vastgelegd. 11
4. Scenario s garantieregeling Bij de behandeling van de bezuinigingsvoorstellen op 28 juni 2012 is een amendement aangenomen om een alternatief aan te dragen voor de afschaffing van de garantieregeling oud papier, die recht doet aan inkomstenderving bij verenigingen. Tevens is in de raadsvergadering van 14 november 2013 een oproep gedaan om de mogelijkheid van een fonds nader te onderzoeken. Dit hoofdstuk bevat vier scenario s, die voorgelegd zijn aan de inzamelende organisaties tijdens de bijeenkomsten in mei 2013. Gevraagd is naar de voorkeur van de inzamelende organisatie en eventuele alternatieven. Naar aanleiding van het verzoek van de raad in november 2013 is alternatief 2b toegevoegd. In alle scenario s komt de vaste bijdrage per aansluiting zoals in gebiedsdeel Bolsward gebruikelijk was te vervallen evenals de transportvergoeding in gebiedsdeel Wymbritseradiel. 4.1 Scenario 1: Marktprijs In dit scenario ontvangen inzamelende partijen de marktprijs voor het ingezamelde oud papier. Afvalsturing Friesland NV garandeert de gemeente, tot en met 31 december 2015, een minimale(bruto) opbrengst van 61,00 per ton oud papier. Bij een lage marktprijs voor oud papier, zal de gemeente, tot en met 31 december 2015, garant staan voor een bedrag van 61,00 minus kosten inzameling. Nieuwe afspraken met een marktpartij na 2015 zullen eveneens vertaald worden naar inzamelaars. Uitgangspunt is dat de inzamelaars de kosten van inzameling dragen. Dit betekent dat voor inzameling met een afzetcontainer de belading van belang is. In 2014 zijn de kosten voor een afzetcontainer 120,61 per container. De kosten van inzameling per ton hangen af van de belading van de container. Uit gegevens van 2013 blijkt het volgende: Hoeveelheid oud papier in afzetcontainer % verenigingen met deze hoeveelheid Kosten/ ton oud papier Minimale garantievergoeding 61 kosten/ton Maximaal 1 ton 2% 120,61/ton Bijbetaling 59,61 Maximaal 2 ton 13% 60,31/ton 0,69 Maximaal 3 ton 47% 40,20/ton 20,80 Maximaal 4 ton 21% 30,15/ton 30,85 Meer dan 4 ton 17% Minder dan 30,15/ton Meer dan 30,85 Het is voor inzamelaars van belang om de afzetcontainer met 3 ton oud papier of meer te vullen. Voor inzamelaars die hier niet aan toe komen, is inzameling met behulp van minicontainers het overwegen waard. Voor inzameling met een kraakperswagen bedragen de kosten 48,25/ton. De minimale vergoeding voor inzameling via kraakpers bedraagt. - Kraakpersinzameling: 61 48,25 = 12,75 per ton - Brengen aan de poort: 61,00 per ton De vervoerskosten worden jaarlijks geïndexeerd. In dit scenario ontvangen inzamelaars tot en met 2015 minimaal 61,00 minus kosten per ton ingezameld oud papier. Als de marktprijs hoger is, ontvangen de inzamelaars deze hogere prijs. Ook hier worden uiteraard de kosten van afgetrokken. 12
In onderstaande tabel zijn de verschillen tussen de oude regeling en de voorgestelde nieuwe regeling in beeld gebracht. De blauw gekleurde kolommen bevatten de nieuwe regeling tot en met 31 december 2015. vm. gemeenten Bolsward Container (oude regeling) 36,3 + vaste vergoeding per aansluiting garantievergoeding inzamelaars ( /ton) Container (nieuwe regeling) 6 Kraakpers (oude regeling) Kraakpers (nieuwe regeling) gem 20,80 n.v.t. 12,75 Nijefurd 50 gem 20,80 18 12,75 Sneek 53,55 37,78 gem 20,80 21,55 12,75 Wûnseradiel 42,81 gem 20,80 42,81 12,75 Wymbritseradiel 46 + vaste transportvergoeding gem 20,80 46 + vaste transportvergoeding 12,75 Boarnsterhim nvt nvt 30 vast 12,75 Ingeval hogere markt-prijs dan garantieprijs opbrengst geheel naar inzamelaar opbrengst geheel naar inzamelaar opbrengst geheel naar inzamelaar opbrengst geheel naar inzamelaar opbrengst geheel naar inzamelaar opbrengst geheel naar inzamelaar In dit scenario wordt de garantie van Afvalsturing Friesland aan de gemeente tevens door de gemeente gegarandeerd aan inzamelaars. Uit het overzicht blijkt dat er behoorlijke verschillen liggen tussen oude regeling en nieuwe regeling. Uit de ingekomen reacties blijkt dat de voorkeur van het merendeel van de inzamelaars naar deze variant uitgaat. Bij een lage of negatieve marktprijs voor oud papier valt de gemeente tot en met 2015 terug op de afspraken die contractueel met Afvalsturing Friesland NV zijn vastgelegd. Dit betekent dat er geen budget voor deze regeling hoeft te worden gereserveerd. Dit scenario is in feite voortzetting van de huidige systematiek. Echter de bedragen zijn lager en inzamelaars in voormalig Bolsward en Wymbritseradiel ontvangen geen vaste vergoeding c.q. vergoeding transportkosten meer. Ten opzichte van de huidige regelingen gaan alle inzamelaars er bij een lage marktprijs op achteruit. In Bijlage 3 zijn rekenvoorbeelden uitgewerkt waarin het verschil tussen de huidige regelingen en de nieuwe regeling blijkt. De nieuwe regeling is voor alle inzamelaars gelijk. In het kader van de afvalstoffenheffing is deze regeling neutraal, er zijn geen extra kosten aan dit scenario verbonden. 4.2 Scenario 2: Alternatieve garantievergoeding Scenario 2 betreft het voorstel voor een alternatieve garantievergoeding om de verschillen tussen de huidige en de nieuwe regeling te verzachten. Er zijn twee alternatieven uitgewerkt. Alternatief A betreft de alternatieve garantievergoeding met aftopregeling. Alternatief B betreft het verhogen door de gemeente met 10,00 per ton oud papier van de minimale garantieprijs die de gemeente van Omrin ontvangt. 13
A: Alternatieve garantievergoeding met aftopregeling Scenario 2A betreft het voorstel om de garantievergoeding te verhogen naar 40,00/ton voor containerinzameling 5 en 20,00/ton voor kraakpersinzameling. Gelijktijdig wordt de papierprijs afgeroomd bij een opbrengst boven 69,00/ton. Dit is nodig om de hogere garantievergoeding daadwerkelijk uit te kunnen keren in geval van een lage of negatieve marktprijs voor oud papier. De opbrengsten boven de 69,00/ton worden ondergebracht in een fonds dat door de gemeente wordt beheerd. Vanuit dit fonds kunnen tegenvallende opbrengsten worden opgevangen. Met dit scenario zijn de verschillen tussen de huidige en de nieuwe regeling minder groot. Dit wordt in onderstaande tabel in beeld gebracht. De blauw gekleurde kolommen bevatten de nieuwe regeling. vm. gemeenten Bolsward Alternatief garantievergoeding vereniging ( /ton) Container (oude regeling) 36,3 + vaste vergoeding per aansluiting Container (nieuwe regeling) 7 Kraakpers (oude regeling) Kraakpers (nieuwe regeling) 40 n.v.t. 20 Nijefurd 50 40 18 20 Sneek 53,55 40 37,78 40 21,55 20 Wûnseradiel 42,81 40 42,81 20 Wymbritseradiel 46 + vaste transportvergoeding 40 46 + vaste transportvergoeding Boarnsterhim Nvt 30 vast 20 20 Maximale opbrengst inzamelaar Ingeval hogere marktprijs dan garantieprijs Opbrengst boven de 69,00 naar gemeente Opbrengst boven de 69,00 naar gemeente Opbrengst boven de 69,00 naar gemeente Opbrengst boven de 69,00 naar gemeente Opbrengst boven de 69,00 naar gemeente Opbrengst boven de 69,00 naar gemeente Door inzamelaars zijn een aantal varianten op dit alternatief ingebracht. Dit zijn: a. Wel een hogere garantieregeling zoals voorgesteld echter zonder het instellen van een fonds; b. huidige en nieuwe inzamelaars richten fonds op en storten hier 125.000 in naar rato. In slechte tijden wordt het fonds aangesproken. De inzamelaars dragen zorg voor het gezamenlijk aanvullen van het fonds; c. verbind een maximum hoogte aan het fonds. Zodra dat bereikt is, wordt niet meer afgetopt maar de volledige marktprijs vergoed aan inzamelaars. 5 De prijsstelling is per container. De prijs per ton hangt af van de belading van de container. 14
Het voordeel van een alternatieve garantieprijs met aftopregeling is dat de verschillen ten opzichte van de huidige situatie minder groot zijn. De gevolgen van fluctuatie van de marktprijs worden hiermee opgevangen. Nadeel voor inzamelaars is dat de marktprijs tot een bedrag van 69,00/ton wordt uitgekeerd. Voor de gemeente betekent het dat een fonds ingesteld en beheerd moet worden. Dit betekent het opzetten van een administratie met bijbehorende kosten. Bij een langdurige lage marktprijs, zal het fonds uitgeput raken. In dat geval wordt teruggevallen op het scenario van de markprijs zoals beschreven in 4.1. Enkele inzamelaars hebben voorkeur voor deze optie uitgesproken. Omdat dit scenario extra kosten voor administratie en beheer van een fonds betekent, zal dit scenario per saldo tot een lagere netto papieropbrengst of een iets verhoogde afvalstoffenheffing leiden. B: Alternatieve garantievergoeding door aanvullende bijdrage op scenario 1: Marktprijs In scenario 1: Marktprijs ontvangen inzamelaars de marktprijs voor het ingezamelde oud papier. De gemeente garandeert de minimale prijs die zij ontvangt. Tot en met 31 december 2015 is dit 61,00 per ton oud papier. Hier worden de kosten van inzameling van afgetrokken. Om de gevolgen van scenario 1: marktprijs te verzachten, is een scenario denkbaar waarbij de gemeente de minimale marktprijs zoals zij die van Omrin krijgt, verhoogt met 10,00 per ton. Anders dan in scenario 2A met de aftopregeling gaat de volledige opbrengst naar de inzamelaar. Met dit scenario zijn de verschillen tussen de huidige en de nieuwe regeling minder groot. Dit wordt in onderstaande tabel in beeld gebracht. De blauw gekleurde kolommen bevatten de nieuwe regeling. vm. gemeenten Bolsward Alternatief garantievergoeding vereniging ( /ton) Container (oude regeling) 36,3 + vaste vergoeding per aansluiting Nijefurd 50 Sneek 53,55 Wûnseradiel 42,81 Wymbritseradiel Container (nieuwe regeling) Kraakpers (oude regeling) Kraakpers (nieuwe regeling) gem 30,80 n.v.t. 22,75 gem. 30,80 gem. 30,80 37,78 gem 30,80 46 + vaste transportvergoeding Gem. 30,80 gem. 30,80 18 22,75 21,55 22,75 42,81 22,75 46 + vaste transportvergoeding 22,75 Boarnsterhim Nvt 30 vast 22,75 Maximale opbrengst inzamelaar Ingeval hogere marktprijs dan garantieprijs Opbrengst naar inzamelaar Opbrengst naar inzamelaar Opbrengst naar inzamelaar Opbrengst naar inzamelaar Opbrengst naar inzamelaar Opbrengst naar inzamelaar 15
Voor dit scenario kan dekking worden gevonden in het egalisatiefonds of via verhoging van de afvalstoffenheffing. De hoogte van het bedrag hangt af van de hoeveelheid ingezameld oud papier. Uitgaande van 6500 ton oud papier zou een bedrag van 65.000,- nodig zijn. Op 14 november 2013 heeft de gemeenteraad besloten tot het instellen van een egalisatiefonds afval. Het doel van dit fonds is om te borgen dat de afvalstoffenheffing alleen gebruikt wordt voor taken die gerelateerd zijn aan de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval. Bij het opstellen van de jaarrekening wordt een eventueel voordeel op de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval in een reserve gestort, indien er sprake is van een tekort wordt dat aan genoemde reserve onttrokken. Hierdoor blijven de door de inwoners opgebrachte gelden beschikbaar voor huishoudelijk afval. Afhankelijk van het saldo en ontwikkelingen die er spelen, kan er jaarlijks besloten worden om een teruggave aan de inwoners te doen, ook kunnen investeringen ten laste van deze reserve gepleegd worden, waardoor de investeringskosten niet in de afvalstoffenheffing verdisconteerd hoeven te worden. Het benutten van het egalisatiefonds voor een alternatieve garantievergoeding staat haaks op de doelstellingen van het fonds. In dat geval wordt gemeenschapsgeld bij een lage marktprijs voor oud papier gebruikt als vergoeding voor de inzamelaars van oud papier en karton. Dekking kan ook worden gevonden via verhoging van de afvalstoffenheffing met 1,78 6 per huishouden. Ieder huishouden in Súdwest-Fryslân betaalt afvalstoffenheffing voor de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval. De afvalstoffenheffing is een doelbelasting en wordt alleen gebruikt voor taken die aan de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval gerelateerd zijn. Er is sprake van een gesloten huishouding. Wanneer er bij de jaarrekening geld over blijkt te zijn, vloeit dit naar de egalisatiereserve. Dekking van een alternatieve garantieprijs via verhoging van de afvalstoffenheffing kan beschouwd worden als het gebruiken van gemeenschapsgeld als vergoeding voor inzamelaars van oud papier en karton. Aan de andere kant is het een vergoeding voor het inzamelen van de afvalstof oud papier en karton en sluit het aan bij het doel van de afvalstoffenheffing. Deze variant is niet voorgelegd aan de inzamelaars. Het betreft een variant die gevolgen verzacht voor inzamelaars. Deze variant heeft niet onze voorkeur omdat de variant niet aansluit bij de bezuinigingsopdracht van de gemeenteraad. Daarnaast blijft het de vraag of het wenselijk is de afvalstoffenheffing te verhogen zodat de mininumopbrengst voor inzamelaars hoger wordt. Dekking via de afvalstoffenheffing kan pas per 2015. 4.3 Scenario 3: Vergoeding inzet vrijwilligers In plaats van een vergoeding voor het aantal ingezamelde kilo s oud papier kan ook de inzet van vrijwilligers worden beloond. Uitgangspunt voor dit alternatief is het inzamelen met minicontainers. Afhankelijk van het type inzamelwagen (achter- of zijlader) zijn hiervoor maximaal twee vrijwilligers nodig. Voorgesteld wordt een vergoeding van 25,00per vrijwilliger/uur te verstrekken met als randvoorwaarde dat per inzamelaar maximaal 1.200 per jaar wordt vergoed. Deze randvoorwaarde is nodig om deze variant te kunnen betalen. Dit houdt in dat maximaal 48 vrijwilligersuren per inzamelaar kunnen worden vergoed. In de praktijk wordt in de meeste plaatsen met meerdere inzamelwagens oud papier opgehaald. Uitgaande van een inzamelduur van twee uren en 12 keer inzamelen per jaar, zou dit tot de volgende opbrengsten voor inzamelaars kunnen leiden: 6 Uitgaande van 36.545 huishoudens in de gemeente Súdwest-Fryslân. 16
1 vrijwilliger per wagen 2 vrijwilligers per wagen 1 wagen 600 1.200 2 wagens 1.200 2.400 3 wagens 2.400 3.600 De vergoeding voor inzet van vrijwilligers wordt betaald uit de opbrengsten van het oud papier. Wij gaan uit van een opbrengst van 75 kilo per inwoner. Dit is lager dan het huidige gemiddelde van 81 kilo per inwoner maar dit wordt vertekend doordat hier ook bedrijfspapier is in meegenomen. Bij een opbrengst van 75 kilo per inwoner en inwoneraantal van 82.500 zal 6187 ton oud papier per jaar worden ingezameld. Na aftrek van kosten is de garantieprijs 13,00/ton. De gemeente ontvangt een minimale opbrengst van 80.500. Dit betekent dat de gemeente een jaarlijkse vergoeding van 1.200 voor de inzet van 2 vrijwilligers per inzamelaar kan garanderen. In totaal betreft het een bedrag van 74.400 (62 inzamelaars maal 1.200). Dit past binnen de totale minimale opbrengst van 80.500. Voor de inzamelaars betekent dit aan de ene kant zekerheid van een vergoeding maar aan de andere kant een fors mindere vergoeding. Ook wordt maar een beperkt aantal uren vergoed, namelijk 48 uren per inzamelaar. Daarnaast stimuleert deze variant niet om zoveel mogelijk oud papier in te zamelen voor de vereniging in eigen dorp of wijk. Door één inzamelaar is aangegeven dat bij keuze voor inzameling met minicontainers de vergoeding voor inzet voor vrijwilligers een optie is. Hierbij is tevens de kanttekening geplaatst dat bij inzameling met behulp van een zijlader geen vrijwilligers meer nodig zijn. 4.4 Scenario 4: Fondsvorming Het vierde scenario is dat de gemeente overgaat tot inzameling van oud papier in de gehele gemeente. De opbrengsten van het oud papier worden, na aftrek van kosten, gestort in een fonds. Het fonds wordt beheerd door de gemeente. Via het digitale subsidieloket kunnen alle non-profit organisaties in de gemeente hier een beroep op doen. De kosten van volledige inzameling bij 12 inzamelronden door de gemeente bedragen 300.000. Uitgaande van 75 kg oud papier per inwoner en een minimale gegarandeerde opbrengst van 61,00/ton zal de verwachte opbrengst 377.500 zijn. Kosten 300.000 Opbrengsten 377.500 Per inzamelronde Kosten auto 8.260 Kosten manuren 16.644 Totaal per inzamelronde 24.904 Min. Opbrengst per ton 61 Aantal inwoners 82500 Oud papier per inwoner 75 kg 82500 * 75 kg = 6.187.500 kg Milieuparkjes 535.590 kg Kosten 12 maal inzamelen 298.850 Totale opbrengst 377.437,50 Dit betekent dat tot en met 2015 het fonds met minimaal 77.500 kan worden gevoed. Hiervoor dient jaarlijks een reserve te worden aangemaakt. Het verstrekken van geld uit een fonds is een vorm van subsidie en hiervoor gelden de regels van de Algemene Subsidieverordening. Voor de gemeente is dit scenario een aantrekkelijke optie. Door een fonds in te stellen, kunnen alle verenigen, kerken en scholen een beroep doen op beschikbare middelen. Het 17
is ook mogelijk te kiezen voor lastenverlichting en de opbrengst ten gunste van de afvalstoffenheffing te doen komen. Daarnaast voldoet dit scenario aan het uitgangspunt werken tegen de laagst mogelijke kosten. In dit scenario is continuïteit van inzameling gewaarborgd en kan de gemeente een dienstverlening bieden zoals dat ook gebruikelijk is bij de grijze en groene container. Met deze variant heeft de gemeente de inzameling in eigen hand en is inzet van vrijwilligers niet meer nodig. Gevolg is dat de inzet van vrijwilligers dan ook niet meer wordt gewaardeerd met de opbrengsten van oud papier zoals in de huidige situatie het geval is. Uit de bijeenkomsten met de inzamelaars bleek dat voor de betreffende organisaties de inzet van vrijwilligers geen probleem is. Door de inzamelaars wordt veel waarde gehecht aan inzameling met vrijwilligers. De opbrengst van oud papier is een waardering voor de inzet van vrijwilligers maar stimuleert ook om zo veel mogelijk oud papier in te zamelen. Geen enkele inzamelaar heeft voorkeur voor deze optie uitgesproken. 18
5. Beleidsmaatregelen oud papier en karton Het doel van de nota is om vast te leggen wie oud papier inzamelen in onze gemeente én om te komen tot één garantieregeling voor de gehele gemeente. Dit betekent dat een aantal keuzes moeten worden gemaakt. Deze zijn hieronder weergegeven. De blauw gekleurde vormen bevatten de voorgestelde beleidsmaatregelen en uitwerking ervan. Gemeente zamelt oud papier in Opbrengsten komen ten goede aan afvalstoffenheffing Opbrengsten komen ten goede aan aan fonds (scenario 4) Inzameling Oud Papier Inzameling oud papier vindt plaats in samenwerking met inzamelaars Welke inzamelaars? Samenwerking blijft met huidige inzamelaars Periodieke aanwijzing van inzamelaars Scenario 1: marktprijs Vaststellen Periode Opstellen afwegingskader Welke garantieregeling? Scenario 2: alternatief regeling met aftop Scenario 3: inzet vrijwilligers De eerste keuze die gemaakt moet worden is wie oud papier gaat inzamelen. De gemeente kan ervoor kiezen zelf het oud papier in te gaan zamelen of de keuze te maken de inzameling in samenwerking met inzamelaars te continueren. De keuze voor gemeentelijke inzameling leidt tot de vraag hoe opbrengsten besteed worden. De keuze voor inzameling in samenwerking met inzamelaars leidt tot de vraag met welke inzamelaars wordt samengewerkt en voor welke vorm van garantieregeling wordt gekozen. Als hulpmiddel bij het maken van deze keuzes wordt het uitgangspunt út de mienskip in de vorm van de input van de inzamelaars en de zogenoemde afval driehoek toegepast. Hiernaast wordt de zogenoemde afvaldriehoek afgebeeld die als hulpmiddel voor gemeentelijk afvalbeleid wordt gebruikt. Bij het beleidsonderdeel kosten gaat het om de kosten die de gemeente maakt. De algemene lijn is dat de komende jaren de kosten voor inzameling en verwerking van oud papier worden verlaagd zonder dat dit per saldo ten kosten van dienstverlening en milieuprestatie gaat. De milieuprestatie wordt bepaald aan de mate van papierscheiding. Oud papier is een uitstekende grondstof voor nieuw papier en het betekent een lagere hoeveelheid restafval. Bij dienstverlening gaat het om de omvang van het dienstverleningspakket dat door de gemeente aan de burger wordt aangeboden.. De onderdelen zijn aan elkaar verbonden door regie (o.a. beleidsregie, opdrachtgeversregie en bedrijfsvoering). 19
5.1 Inzamelaar(s) Zoals hierboven aangegeven, is de eerste keuze die voorligt wie oud papier gaat inzamelen. De gemeente kan overgaan tot zelf ophalen van oud papier. Uit de berekening bij scenario 4 blijkt dat de opbrengsten van oud papier hoger zijn dan de kosten van inzameling. De afvalstoffenbegroting is een gesloten huishouden. Dit betekent dat binnen de afvalstoffenbegroting wordt voldaan aan het uitgangspunt om te werken tegen de laagste kosten. Beschouwing vanuit de gehele gemeentelijke financiële huishouding geeft een ander beeld. De inkomsten van oud papier voor inzamelaars komen te vervallen en deze vrijwilligersorganisaties moeten een beroep doen op andere middelen zoals bijvoorbeeld het aanvragen van een financiële bijdrage bij de gemeente. Wij waarderen de inzet van vrijwilligersorganisaties bij de inzameling van oud papier zeer. De opbrengst van oud papier draagt bij aan de maatschappelijke functie van deze organisaties en komt de samenleving in Súdwest-Fryslân duidelijk ten goede. Wij verwachten dat inzameling in samenwerking met inzamelaars bijdraagt aan een goede papierscheiding omdat de meeste mensen graag papier scheiden voor de organisatie uit hun eigen dorp of wijk. Wij stellen voor te kiezen voor het voortzetten van de samenwerking met vrijwilligersorganisaties. Ongeacht de wijze van inzameling, kiezen wij voor inzameling van oud papier in samenwerking met vrijwilligersorganisaties. Ten opzichte van de huidige situatie betekent de keuze voor samenwerking met inzamelaars geen lastenverzwaring die door de samenleving moet worden opgebracht. De inzamelaars betalen immers de kosten van huisvuilwagen en chauffeur. In het algemeen zullen inzamelaars verder geen beroep doen op de gemeente voor een financiële bijdrage. Dit in tegenstelling tot keuze voor gemeentelijke inzameling. Beleidsmaatregel A: In samenwerking met vrijwilligersorganisaties wordt oud papier ingezameld bij huishoudens. Input inzamelaars Inzamelaars hebben belang bij het continueren van de huidige situatie. Dienstverlening Samenwerking met inzamelaars is goed voor het milieu en de opbrengst van oud papier komt de samenleving en leefbaarheid in Súdwest-Fryslân ten goede. Duurzaamheid Inzameling in samenwerking met lokale organisaties draagt bij aan de doelstelling om zoveel mogelijk oud papier gescheiden in te zamelen want de meeste mensen houden graag oud papier gescheiden voor een vereniging uit eigen dorp of wijk. Kosten/Opbrengsten Aan dit voorstel zijn geen (aanvullende) kosten of opbrengsten verbonden. Alternatief Alternatief is om als gemeente zelf het oud papier in te zamelen. Vanuit de financiële afvalhuishouding is dit een goed alternatief. Wij hechten waarde aan de inzet van inzamelaars en geven hier de voorkeur aan. Vervolgstappen Zie vervolgstappen bij Beleidsmaatregel B. De keuze voor inzameling in samenwerking met vrijwilligersorganisaties leidt tot de vraag met welke inzamelaars wordt samengewerkt en voor welke vorm van garantieregeling wordt gekozen. 20
Op basis van de Afvalstoffenverordening wijst het college met ingang van 1 januari 2015 inzamelaars aan voor het inzamelen van oud papier. Tot die tijd geldt het overgangsrecht en zamelen de huidige inzamelaars het oud papier in. De 65 verenigingen, scholen en kerken zamelen sinds jaar en dag in. Er is sprake van een historisch gegroeide situatie en voor de huidige inzamelaars zijn de opbrengsten van oud papier een belangrijke inkomstenbron. Daar tegenover staat dat iedere vereniging, school en kerk voor ons gelijkwaardig is en het onze dienstverlening ten goede komt om al deze organisaties de kans te geven om oud papier in te zamelen. Wij stellen voor om alle maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk zoals verenigingen, (ouderraden van) scholen en kerken in Súdwest-Fryslân in de aanmerking te laten komen om als inzamelaars te worden aangewezen voor het huis-aan-huis inzamelen van oud papier en hier een inzamelperiode van zes jaar aan te verbinden 7. Wij beseffen dat het belang voor de huidige inzamelaars groot is. Wij waarderen de inzet van de huidige inzamelaars zeer en beseffen dat ze in goede en slechte tijden stonden voor de oud-papierinzameling. Hierbij merken we wel op dat er bij de lage marktprijzen in de jaren negentig van de vorige eeuw een beroep is gedaan op de gemeenten. Pas toen zijn er garantieregelingen opgesteld. Net als toen willen we ook nu openstaan voor de argumenten van inzamelaars en stellen wij als overgangsregeling voor de huidige inzamelaars voor de periode van 1 januari 2015 tot en met 31 december 2020 aan te wijzen. Als uitwerking van dit voorstel stelt het college van burgemeester en wethouders nadere regels vast. Het college zal aanvragen om als inzamelaar aangewezen te worden toetsen aan het afwegingskader zoals vastgelegd in de nadere regels. Hiermee wordt gewaarborgd dat alle aanvragen op dezelfde wijze worden beoordeeld. In de nadere regels wordt in ieder geval vastgelegd dat maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk zoals (ouderraden van) scholen, verenigingen en kerken in eigen dorp of wijk mogen inzamelen. Op deze wijze komen de opbrengsten van oud papier de lokale samenleving ten goede. Een tweede criterium zal zijn het perspectief op de continuïteit van het inzamelen. Een derde aspect zal zijn de veiligheid van de wijze van inzamelen voor betrokkenen. Daarnaast dient opgenomen te worden dat op het moment ruimte vrijkomt voor nieuwe inzamelaars, maatschappelijke organisaties voorkeur genieten die nog niet eerder oud papier hebben ingezameld. Deze voorkeur geldt ook bij nieuwe wijken. Bij gelijkwaardigheid, vindt aanwijzing door middel van loting plaats. De aanwijzing wordt na de periode van zes jaar stilzwijgend verlengd tenzij a) de inzamelaar aangeeft dat de inzamelaar niet voor een volgende periode aangewezen wil worden. In de nadere regels wordt vastgelegd dat een inzamelaar minimaal één jaar van te voren bij de gemeente moet aangeven dat de betreffende inzamelaar niet weer aangewezen wil worden. Dit geeft de gemeente gelegenheid een nieuwe inzamelaar in dorp/wijk aan te wijzen; b) de gemeente aangeeft dat de aanwijzing niet verlengd zal worden bijvoorbeeld omdat andere, in aanmerking komende, organisaties uit het betreffende dorp/wijk te kennen hebben gegeven ook te willen inzamelen. In dat geval zal er eerst overleg plaatsvinden met huidige inzamelaar en de organisatie die het verzoek heeft ingediend om te onderzoeken of er in gezamenlijk overleg tot een oplossing 7 Dit betekent dat inzamelaars alleen nog met het haalsysteem inzamelen. Bij de gemeentelijke milieustraten en de milieuparkjes bij supermarkten blijft gelegenheid voor afgifte van oud papier voor onder meer bewoners die niet voor een minicontainer kiezen. Wij verwachten namelijk dat door het uitzetten van minicontainers het realiseren van de ideale belading van een afzetcontainer met 4 ton oud papier steeds moeilijker wordt. Het wordt dan wellicht voor bedrijven aantrekkelijker hun oud papier naar de oud papier container te brengen terwijl dit op grond van de Wet milieubeheer niet is toegestaan. 21
kan worden gekomen. Indien dit niet lukt dan zal de gemeente tijdig aankondigen dat de aanwijzing niet verlengd wordt. Tijdig betekent minimaal drie jaar voordat de termijn van de aanwijzing afloopt. De termijn van drie jaar is een redelijke termijn en sluit aan bij de termijnen die gehanteerd worden bij afbouw van subsidies voor bijvoorbeeld de bibliotheken. Door middel van het aanwijzingsbesluit van het college van burgemeester en wethouders worden afspraken met de inzamelaars vastgelegd. Inzamelaars hebben het recht in een bepaalde route oud papier in te zamelen. Dit houdt ook in dat de gemeente geen andere inzamelaars kan aanwijzen die in die route oud papier inzamelen. De inzamelaars moeten wel daadwerkelijk een inspanning leveren bij het inzamelen van oud papier. Hierbij blijft het uitgangspunt dat we oud papier en karton inzamelen in samenwerking met inzamelaars uit de gemeente. Op welke wijze invulling wordt gegeven aan deze samenwerking, hangt mede af van de inzamelwijze. Hoewel tot nu toe deze situatie zich niet heeft voorgedaan stellen wij voor om vast te leggen dat bij herhaald onvoldoende presteren van de vrijwilligersorganisatie de aanwijzing als inzamelaar wordt ingetrokken en de organisatie niet voor aanwijzing voor de eerstvolgende periode van zes jaar in aanmerking komt. Inzamelaars hebben recht om oud papier in te zamelen maar hier worden ook verplichtingen aan verbonden. Beleidsmaatregel B: Alle verenigingen, ouderraden van scholen en kerken in Súdwest-Fryslân komen in aanmerking om voor een periode van zes jaar als inzamelaar van huishoudelijk papier aangewezen te worden. Input inzamelaars Inzamelaars hebben belang bij het continueren van de huidige situatie. Hun argumenten zijn: - Er is sprake van een historisch gegroeide situatie; - De opbrengst van oud papier is een belangrijke inkomstenbron - Andere organisaties hebben andere bronnen van inkomsten - Met inzameling met minicontainers kan elke organisatie wel inzamelen. Dienstverlening De gemeente schept hiermee een afwegingskader dat recht doet aan de gelijkwaardigheid van lokale maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk. Duurzaamheid Inzameling in samenwerking met lokale organisaties draagt bij aan de doelstelling om zoveel mogelijk oud papier gescheiden in te zamelen want de meeste mensen houden graag oud papier gescheiden voor een vereniging uit eigen dorp of wijk. Kosten/Opbrengsten Aan dit voorstel zijn geen (aanvullende) kosten of opbrengsten verbonden. Alternatief Alternatief is om de huidige inzamelaars aan te blijven wijzen en alleen bij nieuwe of vrijkomende routes ruimte te bieden aan andere inzamelaars. Onder verwijzing naar het gelijkheidsbeginsel heeft dit niet onze voorkeur. Vervolgstappen Na vaststelling van de Nota Oud Papier: - Stelt het college nadere regels op voor het aanwijzen van inzamelaars. Hierbij wordt rekening gehouden met het gestelde in deze nota; - Wijst het college, op basis van de Afvalstoffenverordening, bij wijze van overgangsregeling, de huidige inzamelaars aan middels een aanwijzingsbesluit voor de periode van 1 januari 2015 tot en met 31 december 2020. 22
5.2 Garantieregeling De laatste keuze die gemaakt moet worden, is de keuze voor een garantieregeling. Het doel van deze Nota is te komen tot één regeling voor de gehele gemeente. Daarom stellen wij als beleidsmaatregel C, D en E het volgende voor: Beleidsmaatregel C: De vaste vergoeding per aansluiting voor inzamelaars in voormalig Bolsward komt te vervallen. Beleidsmaatregel D: De vaste vergoeding voor transportkosten voor inzamelaars in voormalig Wymbritseradiel komt te vervallen. Beleidsmaatregel E: Er wordt één regeling voor geheel Súdwest-Fryslân opgesteld. In hoofdstuk vier zijn vier scenario s voor een garantieregeling beschreven. Nu de keuze voorligt voor inzameling in samenwerking met inzamelaars, valt scenario 4 af. Een garantieregeling die eenvoudig en efficiënt uit te voeren is én die aansluit bij de wensen van de inzamelaars heeft onze voorkeur. Scenario 1: Marktprijs sluit hier het beste bij aan. Wij stellen voor om te kiezen voor een garantieregeling op basis van scenario 1. Dit houdt in dat inzamelaars de marktprijs voor oud papier ontvangen. De kosten van de inzameling zijn voor de inzamelaars en worden van de opbrengst afgetrokken. Deze regeling is toepasbaar op inzameling met behulp van een afzetcontainer en inzameling met minicontainers. Bij een lage belading van de afzetcontainer zijn de kosten per ton hoger en de opbrengsten lager. Het kan dan aantrekkelijk zijn om over te gaan op inzameling via minicontainers. Indien er voldoende draagvlak is binnen een dorp of wijk staat de gemeente open voor vrijwillige invoering van de minicontainer. Aan de gemeente wordt, tot en met 2015, een minimumopbrengst gegarandeerd door Afvalsturing Fryslân. Deze minimumopbrengst garandeert de gemeente, tot en met 2015, ook voor inzamelaars. Bij een lage marktprijs voor oud papier zal de gemeente, tot en met 31 december 2015, aan de inzamelaars bruto 61,00 per ton oud papier uitkeren. De kosten van de inzameling worden hierop in mindering gebracht. In het geval de gemeente nieuwe afspraken met een marktpartij maakt over een minimumopbrengst voor de periode na 2016, zal de gemeente deze nieuwe afspraken ook garanderen voor inzamelaars. Dit voorstel is het meest eenvoudig in te voeren en is derhalve het meest efficiënt. Daarnaast wordt hiermee voldaan aan de bezuinigingsopdracht. Deze vorm van garantieregeling leidt niet tot lastenverzwaring die door de samenleving moet worden opgebracht. Ons voorstel is om met ingang van 1 juli 2014 over te gaan tot de regeling zoals hieronder aangegeven. Gemeente Súdwest-Fryslân Garantieregeling Inzamelaars ontvangen voor de door hun ingezamelde hoeveelheid oud papier bij huishoudens de vergoeding zoals deze na aftrek van de kosten geldt voor de gemeente. De intentie is dat de gemeente aan inzamelaars garandeert dat de minimumopbrengst die gemeente krijgt, ook aan de inzamelaars wordt uitgekeerd. Wij hebben gekozen voor 23
bovenstaande formulering om te voorkomen dat, in het geval nieuwe afspraken tussen gemeente en een marktpartij worden gemaakt, de gehele garantieregeling moet worden herzien. Het betreft hier een vorm van subsidie. Het college is bevoegd om, na vaststelling van deze Nota door de gemeenteraad, het voorstel voor de regeling uit te werken in nadere regels. Met deze nadere regels wordt de regeling formeel vastgelegd. Beleidsmaatregel F: Inzamelaars ontvangen voor de door hun ingezamelde hoeveelheid oud papier bij huishoudens de prijs zoals deze geldt voor de gemeente. Input inzamelaars De ruime meerderheid van de inzamelaars geeft de voorkeur aan vergoeding van de marktprijs. Dienstverlening Er is één regeling voor de gehele gemeente Súdwest-Fryslân die eenvoudig uit te voeren is en voor iedereen duidelijk. Duurzaamheid Kosten/Opbrengsten N.v.t. Aan de inzamelaars wordt de prijs vergoed die de gemeente ontvangt. Dit houdt in dat, tot en met 31 december 2015, bij een lage marktprijs de garantieprijs zoals de gemeente heeft afgesproken met Afvalsturing Fryslân wordt vergoed. Ook eventuele afspraken met marktpartijen na 2015 vallen onder deze beschrijving. De kosten van inzameling komen voor rekening van de inzamelaars. Er zijn derhalve geen extra kosten die ten laste van de samenleving komen. Alternatief Vervolgstappen Hiermee wordt recht gedaan aan de bezuinigingsopdracht van de gemeenteraad. Voor de inzamelaars betekent dit echter wel dat de minimale opbrengst een stuk lager is. Dit is afhankelijk van de marktprijs. Het alternatief is te kiezen voor één van de mogelijkheden zoals beschreven in paragraaf 4.2, 4.3 en 4.4. De voorkeur van de inzamelaars gaat hier duidelijk niet naar uit. Deze opties vragen meer administratie en zijn minder efficiënt en worden uiteindelijk betaald door de samenleving. De keuze voor scenario 1: marktprijs is eenvoudig uit te voeren, heeft de voorkeur van inzamelaars, past binnen de bezuinigingstaakstelling en vraagt geen aanvullende bijdrage van de samenleving. Na vaststelling van de nota oud papier door de gemeenteraad stelt het college nadere regels op. Deze vormen de nieuwe grondslag voor de garantieregeling. De marktprijs voor oud papier fluctueert. Bij een hogere marktprijs ontvangen inzamelaars een hogere opbrengst. Bij een lage of negatieve marktprijs trad tot nog toe de huidige garantieregelingen in werking. Na het van kracht worden van de nadere regels is de voorgestelde regeling onder beleidsmaatregel F van toepassing bij lage of negatieve marktprijzen. Als de marktprijs zover zakt, gaan alle inzamelaars er op achteruit. De voorgestelde regeling onder F is een versobering van de huidige situatie. Om de gevolgen voor inzamelaars bij een lage of negatieve marktprijs te verzachten, stellen wij voor tot 2016 een overgangsregeling in te stellen. Beleidsmaatregel G: Tot 2016 geldt een overgangsregeling. 24
Uitgangspunt voor de overgangsregeling is het invoeren van één regeling voor geheel Súdwest-Fryslân (beleidsmaatregel E) en dat inzamelaars de prijs ontvangen voor het door hun ingezamelde oud papier zoals deze geldt voor de gemeente (beleidsmaatregel F). Als overgangsregeling stellen wij voor: Beleidsmaatregel H: In 2014 verhoogt de gemeente de minimumopbrengst van 61,00 per ton met 10,00 per ton tot 71,00 per ton oud papier. Hierop worden de inzamelkosten in mindering gebracht. Beleidsmaatregel I: In 2015 verhoogt de gemeente de minimumopbrengst van 61,00 per ton met 5,00 per ton tot 66,00 per ton oud papier. Hierop worden de inzamelkosten in mindering gebracht. 25
6. Financiële en organisatorische consequenties 6.1 Financiën De financiële gevolgen van inzameling van oud papier zijn afhankelijk van de totale hoeveelheid ingezameld oud papier en de marktprijs. Op deze laatste factor hebben wij geen invloed. Uitgaande van een hoeveelheid van 75 kilo oud papier per inwoner en een inwoneraantal van 82.500 wordt 6187 ton oud papier bij huishoudens ingezameld. Daarnaast is er nog gelegenheid om papier te brengen bij de milieustraten en milieuparkjes. In 2012 is hier 535 ton papier gebracht. Op basis van deze gegevens betekent dit een totale hoeveelheid oud papier per jaar van 6722 ton. De opbrengsten worden tot en met 2015 gegarandeerd door Afvalsturing Friesland. Voor dit bedrag is geen dekking nodig. Afhankelijk van de marktprijs kan een beroep gedaan worden op de overgangsregeling. Uitgaande van 6.500 ton oud papier dat door inzamelaars wordt ingezameld, kunnen de totale kosten van de overgangsregeling in 2014 65.000 bedragen en in 2015 32.5000. In de begroting van 2014 is geen dekking voor deze extra kosten. De bezuiniging van 125.000 is al structureel verwerkt in de meerjarenbegroting. Voor 2014 ligt een verdere bezuinigingstaakstelling op de afvalstoffenbegroting. In het geval de markprijs verder daalt en er een beroep wordt gedaan op de overgangsregeling dan moet ruimte gezocht worden binnen het product afval. 6.2 Organisatie Na vaststelling van de nota oud papier zal het college de nota nader uitwerken in nadere regels voor het aanwijzen van inzamelaars en voor de garantieregeling. 26
Bijlage 1: Huidige situatie inzameling oud papier 1 Algemeen Oud papier en karton (in vervolg: oud papier) wordt in de gemeente Súdwest-Fryslân huisaan-huis opgehaald door vrijwilligers van totaal 62 verschillende sport-, muziekverenigingen, scholen en overige instellingen in de gemeente. Voor deze wijze van inzameling worden verschillende garantiesubsidies verstrekt per kilogram oud papier. Deze regeling is bij de meeste gemeenten in 1995 ingevoerd om een negatieve oud papierprijs te compenseren. In deze bijlage gaan we in op de volgende zaken: 2. Inzamelmethoden. 3. Hoeveel verenigen en instanties zamelen op dit moment oud papier in. 4. Hoeveel kg papier is er in 2011 en 2012 ingezameld? 5. Op welke wijze wordt oud papier ingezameld. 6. Ontwikkeling van de prijs van het oud papier. 7. Garantieprijzen met de markt. 8. Afspraken gemeente(n) met Omrin. 9. Aftoppen van garantieprijs. 2. In de gemeente wordt op 4 verschillende manieren papier ingezameld 1. 2. brengmethode naar centraal punt en afvoer middels afzetcontainer: 3. inzameling middels minicontainers en achterlader (kraakperswagen); 4. inzameling middels minicontainers en zijlader (proef Witmarsum). 3. Hoeveel verenigen en instanties zamelen op dit moment oud papier in In totaal zijn er 65 verenigingen en/of instanties die in de gemeente inzamelen. Het betreft: - 8 verenigingen en/of instanties in voormalig Bolsward; - 11 verenigingen en/of instanties in voormalig Sneek; - 8 verenigingen en/of instanties in voormalig Nijefurd; - 18 verenigingen en/of instanties in voormalig Wûnseradiel; - 17 verenigingen en/of instanties in voormalig. Wymbritseradiel; - 3 verenigingen en/of instanties in het gebied van voormalig Boarnsterhim. 27
In onderstaande cirkeldiagram is weergegeven, welke type vereniging of instantie het betreft. Inzamelaars muziek/zang Onderwijs Kerk Plaatselijk Belang Sport Divers 11% 9% 9% 12% 22% 37% 4. Hoeveel kg papier is er in 2011 en 2012 ingezameld? 2011 2012 - In Bolsward per jaar 682.780 kg 645.450 kg - In Nijefurd per jaar 927.960 kg 897.320 kg - In Sneek per jaar 3370.090 kg 2.724,460 kg - In Wûnseradiel per jaar 834.880 kg 796.940 kg - In Wymbritseradiel per jaar 1268.560 kg 1.163.000 kg Totaal in de gemeente SWF: 6.498.490 kg 6.227.170 kg (6.500 ton) (6.227 ton) Overzicht totale hoeveelheid ingezameld oud papier door inzamelaars: 28