Vrouwen in de overgang, depressie en de richtlijn M. D E K R U I F D E P R E S S I E A M B U L A N T V R O U W E N P O L I

Vrouwen in de overgang, depressie en de richtlijn M. D E K R U I F D E P R E S S I E A M B U L A N T V R O U W E N P O L I

Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen / Zie hieronder Bedrijfsnamen

Inhoud Overgang Overgang en depressie De richtlijn Overgang en angst Overgang en ADHD Overgang en schizofrenie Conclusie

Wie vraagt er wel eens

Overgang in een notendop

Overgang: even opwarmen De overgang volgens Karin Bloemen http://humortv.vara.nl/fragment/last-van-deovergang/

Klachten Typisch Opvliegers > 80 % Veranderd menstruatiepatroon Droogheid slijmvliezen mn urogenitaal Atypisch: Stemmingswisselingen Spier- en gewrichtsklachten Droge slijmvliezen (mond, neus, ogen) Hartkloppingen Verandering van huid & haar 90 % van de vrouwen zijn tussen de 45-55 jaar als de overgang optreedt, gem 51 jaar

Gevolgen overgang Verandering lipidenspectrum Cardiale klachten Hypertensieve klachten Dyspareunie (urogenitale droogheid) Osteoporose

Behandeling overgang Huisarts / gynaecoloog: Hormoontherapie Tibolone Clonidine SSRI /SNRI

OK en nu? Wat heeft de overgang te maken met psychiatrie? Overgang en depressie en de richtlijn Overgang en angst Overgang en ADHD Overgang en schizofrenie

Overgang en depressie Vrouwen in de perimenopauze (De Kruif, Spijker, Molendijk. 2016): Hebben 2 keer hogere kans op depressieve klachten dan premenopauzale vrouwen (OR 2; p 0.001) Scoren hoger op depressie schaal dan premenopauzale vrouwen Hierin is er geen sign verschil met postmenopauzale vrouwen Er is een associatie tussen vasomotore klachten en depressieve klachten (OR 2,15; p<0.001).

Reden? Domino effect (Cohen et al., 2006): de aanwezigheid van stemmingsproblemen tijdens de perimenopauze zijn mogelijk secundair zijn aan slaapproblemen en vasomotore klachten postmenopauzale vrouwen. Gemeten fluctuatie van vrouwelijke hormonen tijdens de perimenopauzale fase is onbetrouwbaar. Geen eenduidige correlatie tussen depressie en de fluctuatie in hormoonspiegels. (de Kruif et al., 2015)

Wie? Risicogroep voor (recidief) depressie tijdens overgang (M. de Kruif, et al., 2015) : voorgeschiedenis met depressie PMDD negatieve life events HAGA ziekenhuis

En de depressie richtlijn? Richtlijn volgen Multidisciplinaire aanpak met gepersonaliseerde zorg: overleg met huisarts en gynaecoloog mbt vasomotore klachten Leefstijl (roken vervroegd de overgang, meer opvliegers); overgewicht; meer opvliegers) Farmacotherapie CGT / IPT-G (pilot) voor depressie tijdens de overgang Licht (tbv slaap, vermindering depressieve klachten)?

Overgang en Angst (Siegel & Mathews., 2015): SWAN: longitudinal 10 years, vrouwen met weinig / geen angst bij baseline ervaren meer angst (odds ratio 1.56 1.61) tijdens de perimenpauze of postmenopauze vergeleken met de premenopauze. Stoornis vs symptomen Therapie volgens de richtlijn: Maar aandacht voor rol verandering en levensfase. Aandacht voor vasomotore klachten.

Overgang en ADHD: Weinig publicaties (5): Vermindering cognitieve functies bij vrouwen in de overgang ZONDER ADHD. Atomoxetine zou hier sign verbetering in geven (concentratie en aandacht) Geen studies gedaan naar voorkomen of verergering symptomen.

Overgang en Schizofrenie: Weinig studies. Genderverschil? Vrouwen hebben een snellere en betere respons dan mannen op anitpsychotica? (Usall J et al., 2007; Goldstein JM et al., 2002) Minder effect van orale medicatie na de overgang? (Shi S et al., 2011; Gonzalez-Rodriguez et al.,2016 )

Overgang en schizofrenie Effect van menopauze op klachten (Seeman MV, 2012): Vrouwen > 50 zouden langer in kliniek verblijven dan jongere vrouwen (Sajatovic M, et al., 2000) Verslechtering (subjectief) van klachten (Sajatovic M. et al., 2003) Slechter beloop na de overgang (Riecher-RösslerA., 2004) Bescherming van oestrogenen?

Overgang en schizofrenie Let op: Fysieke gevolgen van overgang (cardiaal, cholesterol, hypertensie etc) en gebruik van antipsychotica metabool risico (Hiemke et al., 2011) Prolactine: amenorroe, osteoporose QTc tijd verlenging afhankelijk van leeftijd en gender (Al Khatib et al., 2003; Zhang et al., 2011). Vraag naar gebruik alternatieve middelen ivm mogelijke interacties met antipsychotica (Shi S et al., 2012)

DUS Volg de richtlijn Met multidisciplinaire aanpak Gepersonaliseerde zorg

Vragen? Marjolijn de Kruif Email: m.dekruif@psyq.nl