MA G A Z I NE nr 1 Januari 2007 Den Haag Nieuw Centraal: toplocatie voor reizen, werken, wonen en winkelen Wat gebeurt er de komende jaren met en rond Den Haag Centraal station? Eén ding zal u zeker zijn opgevallen: hier wordt flink gebouwd! Aan een nieuw station én een nieuwe stationsomgeving. Waar RandstadRail stopt op de nieuwe perrons en waar de hogesnelheidstrein vertrekt om u met een maximale snelheid van 300 km per uur naar Brussel en Parijs te brengen. Maar ook waar u direct vanuit de tram, trein en bus, of zelfs vanuit uw woning of kantoor, toegang heeft tot een uitgebreid scala aan winkel- en horecavoorzieningen. Alles bij elkaar wordt Den Haag Nieuw Centraal een toplocatie voor reizen, werken, wonen en winkelen.
New Babylon: groter, uitgebreider, comfortabeler en opvallender "Er kan daar zoveel meer!" De nieuwe OV-terminal Den Haag Centraal Een transparante stationshal Hoog, licht, beeldbepalend, aantrekkelijk: Babylon wordt levendiger dan ooit. Met die kernwoorden schetsen de bouwers van New Babylon het complex na de complete metamorfose, dat in 2010 klaar moet zijn. En tegelijkertijd wordt het bestaande Babylon respectvol opgenomen in de nieuwbouw. Dat vertellen Ton van Oosten van projectontwikkelaar Maeyveld en Roberto Meyer van architectenbureau Meyer en Van Schooten. Het definitief ontwerp voor de grootscheepse vernieuwing is inmiddels klaar, de laatste technische doorrekeningen en controles vinden nu plaats. Alweer een kwart eeuw geleden opende Babylon, pal naast Den Haag Centraal, voor het eerst zijn deuren. Het bleek toen direct een spraakmakend winkelen kantorencentrum. Waarom moet Babylon nu vernieuwd en uitgebreid worden? Projectontwikkelaar Ton van Oosten legt uit: "Babylon was indertijd het grootste complex in zijn soort in Nederland. Een bijzondere combinatie van winkels, restaurants, een hotel, een bioscoop en kantoren; alles onder één dak." Naast het feit dat het huidige Babylon niet echt meer het toonbeeld is van deze tijd, zegt hij, was er verder weinig reden om dat nu grootscheeps aan te pakken. "Alleen is het zo'n mooie locatie, dat het zonde zou zijn als je daar niet optimaal gebruik van weet te maken. Er kan daar zoveel méér." Samenspel en ambities De gemeente had in de stedenbouwkundige plannen al een aanzienlijke uitbreiding voorzien: meer functies, meer vloeroppervlak. Ook waren grotere bouwhoogten voorzien - vanuit de gedachte dat hoogbouw het mogelijk maakt de stad te verdichten zonder dat het ten koste gaat van de openbare ruimte. Met dat alles gingen ontwikkelaar en architect aan de slag. Architect Roberto Meyer: "Het interessante van dit project is, dat we al in een heel vroeg stadium in dialoog met de gemeente konden gaan. Daar zijn we inmiddels drie jaar mee bezig, ook in samenspel met bijvoorbeeld de Rijksgebouwendienst. We hebben echt als team kunnen werken om het allemaal voor elkaar te krijgen. Daar ben ik heel blij mee. Want alleen op die manier kun je zo'n belangrijk plan naar een hoger niveau tillen. Het is nu eenmaal een complexe opgave en dan moeten de partijen wel dezelfde ambitie delen." Wonen brengt leven Tijdens het ontwikkelproces ontstond onder meer het plan om de torens met appartementen aan het project toe te voegen. Projectontwikkelaar Ton van Oosten: "Immers, met de woonfunctie erbij leeft het gebied 24 uur per dag, ook nadat 's avonds de Impressie New Babylon kantoren en winkels sluiten." Daar was ook de gemeente enthousiast over. Het resultaat is dat New Babylon straks wordt geflankeerd door twee transparante en bijzonder vormgegeven woontorens, van 100 en 140 meter hoog. De bewoners van de appartementen hebben straks een ongeëvenaard uitzicht over stad, land en zee. Het worden vooral vrije sector huur- en koopwoningen. En Den Haag krijgt er opnieuw twee markante herkenningspunten bij. Van Oosten: "We hadden van tevoren niet durven dromen dat we het aangezicht van Den Haag mogen helpen bepalen voor de komende vijftig jaar." Vanuit de verte en van dichtbij Architect Meyer: "Het concept van het ontwerp is om het bestaande Babylon te respecteren. We hebben zelfs de oude schetsen er bij genomen. Straks wordt het oude Babylon als het ware omarmd door het nieuwe. Maar Babylon is naar huidige maatstaven wel donker en er is in de loop van de tijd een soort wildgroei ontstaan in de passages. Daarom hebben we een nieuw thema geïntroduceerd: licht. Daglicht waar dat kan, en anders kunstlicht. Dat thema geldt ook voor de gevels, die het licht reflecteren." New Babylon moet zowel van veraf als van nabij een aantrekkelijk bouwwerk worden, zo luidde een van de uitgangspunten van architect Roberto Meyer: "We hebben ontworpen op drie schaalniveaus." Ten eerste is alle aandacht gegeven aan het silhouet dat het gebouw vormt. Vervolgens, dichterbij, moet te zien zijn wat voor functies het gebouw herbergt, wat er binnen gebeurt. Of zoals de architect het noemt: "Het programma moet afleesbaar zijn. Ook de relatie met de openbare ruimte wordt dan goed zichtbaar." Tot slot is volop rekening gehouden met de menselijke schaal: "Sta je met je neus op het gebouw, dan zul je zien dat het heel gedetailleerd is. We hebben de grofheid die je bij veel grote gebouwen ziet, vermeden. Het zal ondanks de schaal verfijnd worden." Open naar de omgeving Intussen is het bestaande Babylon nogal naar binnen gekeerd. Dat gaat compleet veranderen, benadrukken zowel de ontwikkelaar als de ontwerper: "We maken Babylon helemaal open." Roberto Meyer: "De relatie met de openbare ruimte leggen we door nieuwe vides te maken naar de openbare ruimte. Er ontstaan holtes tussen het oude en nieuwe Babylon. Dat worden verblijfsgebieden. Noem het maar de tuinen van New Babylon." Ook aan de zijde van het krijgt New Babylon open verbindingen met de openbare ruimte. De bouw van de parkeergarage onder dat nieuwe plein is een integraal onderdeel van de ontwikkeling van New Babylon. Ton van Oosten: "Daar ontstaat een prachtige ruimte. Een plein, zonder verkeer, het dichtst tegen Den Haag Centraal aan." Hij onderstreept nogmaals hoezeer de beleving van passant en bezoeker van New Babylon centraal staan: "Vanaf het begin hebben we er veel aandacht aan gegeven dat er juist op de begane grond functies aanwezig zijn: hotel, winkels, wonen, noem maar op. Al die verschillende functies veroorzaken heel veel interactie." Hij besluit: "Met New Babylon voegen we echt iets toe aan Den Haag. We kunnen met deze ontwikkeling veel mensen op een positieve manier raken." Tijdschema van Babylon naar New Babylon najaar 2006 definitief ontwerp afgerond oktober 2006 aanvraag bouwvergunning 2 e kwartaal 2007 start benodigde sloopwerk 3 e kwartaal 2007 start bouwwerkzaamheden begin 2009 eerste oplevering eind 2010 New Babylon gereed als overdekt plein De naam 'stationshal' doet geen recht meer aan datgene wat Den Haag Centraal straks, na de metamorfose, is. Vandaar ook dat we spreken van een openbaar vervoerterminal. De trein, de tram, de bus en de taxi, alles komt hier bij elkaar. Transparant en licht en aan alle kanten open zodat het een centraal verbindingspunt in de stad wordt, dat wordt de nieuwe OV-terminal. Het uitgebreide aanbod van winkels en horeca-gelegenheden maken de sfeer helemaal af. Den Haag Centraal is en wordt in de eerste plaats hét meetingpoint van openbaar vervoer: de plaats waar alles samenkomt. Het vertrek- en aankomstpunt waar u als reiziger comfortabel van het ene vervoermiddel op het andere overstapt. Van de trein naar de tram, van RandstadRail naar de fiets, vanuit de taxi zo de hogesnelheidstrein naar Parijs in en vanuit de auto, die u in de nieuwe ondergrondse parkeergarage zet, te voet het centrum in om te winkelen. Het voorlopig ontwerp van de OV-terminal is gereed, het definitief ontwerp is begin 2007 klaar. Het station krijgt van binnen en van buiten een nieuw gezicht. Geen voor- of achterkant "Het wordt opener, toegankelijker, lichter en transparanter," licht architect Pieter van Rooij van architectenbureau Benthem Crouwel toe. Hij schetst: "Den Haag Nieuw Centraal kent geen achter- of voorkant. Het dak en de gevel worden uit grote glasoppervlakten opgebouwd en krijgen hierdoor een optimale transparantie. Op straatniveau blijft de gevel zoveel mogelijk open, waardoor de toegankelijkheid sterk verbetert. Er ontstaat hierdoor een overdekt plein dat een verbinding vormt tussen de Rijnstraat en het Anna van Buerenplein. De commerciële ruimten worden vormgegeven als drie geslepen kristallen, die als het ware onder Stichthage zijn geschoven. De gevels van de winkels bestaan voornamelijk uit glas en krijgen hierdoor een geheel eigentijdse uitstraling". Gluren naar de bouw In 2007 beginnen de voorbereidingen van de bouw, de bouw zelf zal meerdere jaren in beslag nemen. Het station blijft tijdens de verbouwing natuurlijk geopend; de bouwput wordt op een veilige wijze afgescheiden, zodat reizigers en passanten goed hun weg kunnen vinden en weinig overlast zullen ondervinden van de bouw. De bouw wordt niet geheel aan het oog onttrokken: ProRail, verantwoordelijk voor de bouw van de OV-terminal, wil de werkzaamheden op verschillende manieren zichtbaar maken voor het publiek, bijvoorbeeld via kijkgaten in bouwschuttingen, schematische voorstellingen of posters. Voor wie meer wil weten worden informatieavonden georganiseerd waar de plannen aan belangstellenden worden gepresenteerd en toegelicht. Op www.denhaagnieuwcentraal.nl worden de data van deze informatieavonden te zijner tijd bekendgemaakt. Houd de website dus goed in de gaten! pagina 2 nr. 1 januari 2007 pagina 3 nr. 1 januari 2007
Den Haag Nieuw Centraal: Planning per deelproject OV-terminal fase I en II 2006 oplevering OVT I: tramplatform 2007 definitief ontwerp, bestek / contractering en aanbesteding OVT II 2007 start verbouwing OVT II: stationshal, Stichthage 2008 start Haags Startstation Erasmuslijn 2009 OVT fase II gereed 2010 Haags Startstation Erasmuslijn (HSE) gereed Koningin Julianaplein 2007 definitief ontwerp gereed 2008 start bouw 2011 nieuwbouw Koningin Julianaplein gereed New Babylon 2006 definitief ontwerp gereed 2007 start bouw 2010 New Babylon gereed Sleutelproject Den Haag Nieuw Centraal is een van de zes Nieuwe Sleutelprojecten; een landelijk ontwikkelingsplan voor steden met stations die worden aangesloten op het netwerk van de hogesnelheidstrein, de HSL-Zuid lijn. De andere sleutelprojecten zijn: Amsterdam Zuid WTC, Rotterdam Centraal, Arnhem, Breda en Utrecht Centraal. Het project Den Haag Nieuw Centraal bestaat uit 5 verschillende deelprojecten die gefaseerd uitgevoerd worden: - bouw openbaar vervoerterminal (OV-terminal) fase 1: aanleg RandstadRail - bouw OV-terminal fase 2: verbouwing van de huidige stationshal en kantoren op de onderste verdiepingen van Stichthage in een moderne openbaar vervoerterminal - aanleg ondergrondse parkeergarage en nieuwbouw met publieke functie(s) op het - New Babylon: twee nieuwe woontorens en een nieuw overdekt winkel- en horecacentrum - nieuwe kantoren, woningen en een ondergrondse parkeerkelder op het Koningin Julianaplein - overbouwing van het busplatform In 2004 ging Den Haag Nieuw Centraal van start met de aanleg van RandstadRail. In 2012 moet alles klaar zijn! Busplatform Na 2012 start bouw 2006 start bouw ondergrondse parkeergarage 2007 ontwerp van de bebouwing gereed 2009 start bovengrondse bebouwing medio 2009 openstelling parkeergarage Anna van Buerenplein medio 2010 bovengrondse bebouwing gereed Zicht op New Babylon vanaf de Koekamp Koningin Julianaplein Met 300 km per uur door het land Door de komst van de hogesnelheidstrein worden zowel binnenlandse als internationale reistijden aanzienlijk verkort. Met een maximum snelheid van 300 kilometer per uur brengt de hogesnelheidstrein reizigers in een half uur van Amsterdam naar Rotterdam en in 3 uur van Amsterdam naar Parijs. Reizen van hartje centrum tot hartje centrum zonder parkeerprobleem en zonder inchecktijden en overstappen. Reizen binnen de Randstad en naar een groot aantal Europese steden wordt hierdoor een stuk gemakkelijker. De supersnelle treinen stoppen direct op de stations Amsterdam Centraal, Schiphol en Rotterdam Centraal. Tussen Den Haag, Breda, Antwerpen en Brussel wordt een aparte snelle verbinding aangelegd. Schets ondertunneling spoor 11 en 12 RandstadRail Rotterdam gaat ondergronds Zicht op Den Haag Nieuw Centraal vanaf de Turfmarkt Goed voor de economie De bereikbaarheid van Nederland, de Randstad en daarmee Den Haag neemt met de komst van de HSL-Zuid flink toe. Dat komt de internationale concurrentiepositie ten goede en stimuleert de economie. Want hoogwaardige infrastructuur trekt internationale bedrijvigheid aan en dat brengt werkgelegenheid met zich mee. Dat Den Haag daar goed op is voorbereid blijkt uit de nieuwe kantoorpanden die worden gebouwd op het Koningin Julianaplein en in New Babylon. Een station onder een station - daar wordt momenteel aan gewerkt. Onder de sporen van Den Haag Centraal wordt in de toekomst het zogeheten Haags Startstation Erasmuslijn aangelegd: een geheel nieuwe ondergrondse halte voor de RandstadRail-lijn richting Rotterdam. Het aantal reizigers van en naar Den Haag Centraal neemt almaar toe. Mede door de komst van de hogesnelheidstrein en RandstadRail zal het aantal reizigers in 2020 verdubbeld zijn. Dat vraagt nu om passende maatregelen voor de toekomst. De sporen 11 en 12 die momenteel worden gebruikt als start- en eindstation van de RandstadRail Erasmuslijn zullen in de toekomst weer in gebruik worden genomen door de NS. Daarom zijn het rijk, de gemeente Den Haag en Stadsgewest Haaglanden met een nieuwe oplossing gekomen: RandstadRail Rotterdam gaat ondergronds. De RandstadRail spoortunnel komt direct onder de bestaande sporen 11 en 12 te liggen. Als het Haags Startstation Erasmuslijn in 2011 klaar is, stoppen en keren de RandstadRail-voertuigen vanuit Rotterdam voortaan ondergronds. Daarna legt ProRail de oorspronkelijke treinrails weer terug op de sporen 11 en 12 zodat deze vanaf 1 december 2011 weer beschikbaar zijn voor NS treinen. pagina 4 nr. 1 januari 2007 pagina 5 nr. 1 januari 2007
Aandacht en kwaliteit voor pleinen en plekken Openbare ruimte is veel meer dan wat er toevallig tussen de gebouwen overblijft. De straten vormen de stad, de pleinen de plekken om te verblijven of in het voorbijgaan te bekijken. In de plannen van Den Haag Nieuw Centraal neemt de inrichting van de openbare ruimte dan ook een belangrijke plaats in. De buitenruimte rond het station moet een voortzetting zijn van de kwaliteit van de binnenstad. Een logische schakel in de lange lijn tussen het Spui en het Beatrixkwartier. : Van 'achter CS' naar 'middenin de stad' Het ; tot nu toe was het niet meer dan de toegang voor een grauwe parkeergarage en een wat winderige opstapplaats voor busreizen naar de bollen, de sneeuw of de zon. Verder had niemand er veel te zoeken. Het was een plek die door Hagenaars treffend werd omschreven als áchter het Centraal Station. Maar straks niet meer. Hier ontstaat namelijk een levendig stedelijk plein, midden in de stad. Momenteel wordt een studie verricht naar de Ondergrondse garage in aanbouw bebouwingsmogelijkheden en de mogelijke publieke functies op het plein. Maar in ieder geval is duidelijk: het wordt straks een plek om naartoe te gaan. Ruimte maken voor een levend Eenheid en tegelijkertijd onderscheid, kwaliteit en duurzaamheid, daar gaat het om bij de vormgeving van de openbare ruimte. Daarom wordt niet eerst een ontwerp voor het ene deelgebied en dan voor het volgende gemaakt. De inrichting wordt in één keer in samenhang vanuit het hele gebied vormgegeven. De openbare ruimte moet namelijk ook tegenwicht bieden voor de intensieve bebouwing in het gebied. Dat vraagt om aandacht en kwaliteit. Vloerkleed en stenen banken Dat het best bijzonder mag zijn, blijkt wel uit het ontwerp voor het. Dit wordt een levendig stedelijk plein, een echt verblijfsgebied. De vormgeving draagt er dan ook toe bij dat het een vriendelijke en aangename plek wordt. Bijzonder is dat het middendeel van het plein iets verhoogd wordt uitgevoerd met een andere bestrating dan de rest van het plein. Of zoals de ontwerpers het huiselijk uitdrukken: "Er komt een vloerkleed op het plein". Het ontwerp voorziet daarnaast in veel zitelementen zoals natuurstenen banken. Maar ook in veel groen door het plaatsen van bomen en waterpartijen en in ruimte voor terrasjes. Stationshal als deel van openbare ruimte Het Koningin Julianaplein heeft een andere functie: dit wordt de doorgang van het station naar de stad en de Koekamp. Daarbij wordt ook de nieuwe stationshal zoveel mogelijk beschouwd als onderdeel van de openbare ruimte en van de looproutes in het gebied. Voor de vormgeving van het plein, die in ieder geval functioneel moet zijn, betekent de verbindingsfunctie dat er hier geen hindernissen moeten ontstaan voor voetgangers op weg naar elders. Tegelijk krijgt dit plein met zijn nieuwe gebouwen een fraaie, zakelijke uitstraling. Wachtkamer voor verder vervoer De derde openbare ruimte is de Rijnstraat, een ruimte van beweging en doorgang en een prettige wachtkamer voor verder vervoer. Hier loopt straks de hoofdstroom van reizigers. Hier komen taxi's, Toekomstig Koningin Julianaplein 'kiss-and-ride-plekken' en overig openbaar vervoer. Dat betekent geen overbodige zaken aanbrengen. Maar wel goed vormgegeven, met natuursteen en bomen. Niet vergeten wordt de vierde toegang van Den Haag Nieuw Centraal: het busplatform. Met de bouw van de nieuwe terminal zijn er ook plannen om het busplatform opnieuw in te richten. De perrons worden gedraaid, zodat de wachtruimte onderdeel van de terminal wordt en de loop- en zichtlijnen worden verkort. Hoogwaardige natuursteen In te veel steden vind je fraai vormgegeven maar onbruikbare openbare ruimten. Wie daarvoor vreest kan direct worden gerustgesteld: het praktische dagelijkse gebruik is een toetssteen voor het ontwerp. Daarom wordt ook gebruik gemaakt van een hoogwaardige natuursteensoort. Stroef genoeg om prettig over te lopen en ook niet zo snel kapot te rijden. Al vóór de aanleg wordt rekening gehouden met het onderhoud, zodat het er ook na jaren van gebruik nog mooi bij ligt. Eerst bouwen, dan aanleggen Inmiddels hebben burgemeester en wethouders van Den Haag het voorlopig ontwerp goedgekeurd; nu kunnen de deelplannen worden uitgewerkt. Maar voordat het er buiten zo uitziet als op de tekeningen, zullen de nieuwe en vernieuwde gebouwen klaar moeten zijn. Pas gelegde bestrating en zware bouwmachines gaan nu eenmaal niet goed samen, daarom houdt de inrichting van de openbare ruimte gelijke tred met de oplevering van de projecten. Dat wil zeggen dat de nieuwe straten en pleinen vanaf 2009 tot 2012 achtereenvolgens klaar zullen zijn. Tot die tijd besteedt de gemeente veel aandacht aan het netjes en gebruiksvriendelijk houden van de openbare ruimte ook tijdens het bouwproces. stedelijk plein Wie vandaag eens achter Babylon kijkt, ziet veel bouwvakkers aan het werk rond een enorm gat, op de plaats waar eens de grote grauwe parkeergarage stond. Hier, op het, wordt sinds de zomer gebouwd aan een nieuwe parkeergarage, maar nu ondergronds. De garage maakt deel uit van een groter ontwerp. Door de auto's onder de grond te parkeren, ontstaat er boven de grond ruimte voor een toekomstig stedelijke plein met publieksfuncties. Oftewel, met openbare gebouwen, horeca en winkelgelegenheden. Ideaal gelegen, zo direct naast de stationshal en naast de hoofdentree van New Babylon. De nieuwe parkeergarage zal zo'n duizend parkeerplaatsen tellen, ongeveer evenveel als de oude garage. Boven de garage moet straks een nieuw plein ontstaan met een markant, publiek gebouw. De parkeergarage zelf gaat naar verwachting in 2009 open voor publiek. De garage kan dan worden bereikt via de toegang aan de Prinses Irenestraat (richting Bezuidenhoutseweg) en het Prins Bernhardviaduct, via een nieuwe tunnel langs de treinsporen. Voor de ontsluiting van de parkeergarage is door de gemeente alvast een nieuwe oprit aangelegd bij het Prins Bernhardviaduct. Bouwen in een waterbak Bij het bouwen van een ondergrondse parkeergarage komt nog best wel wat kijken. Zo begint de aannemer altijd eerst met het in de grond slaan van diepe damwanden om de grond uit te kunnen graven. Zo ontstaat er een enorme vierkante bouwkuip. Hoewel reuze badkuip ook een passende benaming zou kunnen zijn. Het graafwerk gaat namelijk dieper dan het grondwaterniveau, waardoor de bak aanvankelijk vol met water staat. Vervolgens wordt onderwaterbeton gebruikt om de bodem van de bak te bouwen. Eenmaal leeggepompt worden de contouren van de eigenlijke garage zichtbaar. Geen verkeersoverlast De inmiddels aangelegde aansluiting op het Prins Bernhardviaduct functioneert tijdens de bouw van de garage al als verkeersontsluiting voor het centrale Toekomstig gedeelte van de bouwlocatie. Daarmee wordt de aansluiting van de Prinses Irenestraat ontlast. Immers, de start van New Babylon begin 2007 brengt ook extra verkeersbewegingen in de Prinses Irenestraat met zich mee. Op deze manier kan het verkeer beter worden verdeeld en ontstaat er geen onnodige verkeersoverlast. pagina 6 nr. 1 januari 2007 pagina 7 nr. 1 januari 2007
Meer informatie Colofon Tekst Communicatie DSO en DSB Gemeente Den Haag Druk Drukkerij Van Deventer bv Hartog Communicatie, Haarlem Oplage 15.000 Lay-out cimon bv Dit magazine is een gezamenlijke uitgave van onderstaande partijen: Bezoek voor de meest actuele berichten en achtergrondinformatie: www.denhaagnieuwcentraal.nl Bezoekerscentrum Stedelijke Ontwikkeling Gemeente Den Haag Stadhuis Spui 70 Den Haag Telefoon: 070-353 3735 Het project Den Haag Nieuw Centraal wordt mede mogelijk gemaakt met subsidie van: Gemeentelijk ContactCentrum Telefoon: 070-353 3000 Aan de tekst of afbeeldingen van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. pagina 8 nr. 1 januari 2007