Ketenaanpak natuurlijk! Maar hoe dan? Een Ontwikkelingsmodel voor Ketenzorg 29 mei 2012 Austismenetwerk Friesland Msc. Lidewij Vat Vilans Programmamedewerker Ouderenzorg & Chronisch Zieken
Bart (16) wil ook een gewoon leven Bart is 16 jaar en heeft autisme Diverse hulpverleners Zijn ouders zijn sinds kort gescheiden Vader heeft ook autisme Nog één zusje en een broertje Op diverse scholen gezeten Zit veel thuis, liefst drumt Bart Samenhangende aanpak ontbreekt Moeder vraagt zich of het niet beter is Bart uit huis te plaatsen
Bart (16) wil ook een gewoon leven Jongere, autistisch; passende zorg, onderwijs en begeleiding naar werk? Kinderen te maken met diverse hulpverleners, meer dan zorg en begeleiding. Ook: vrije tijd, school, werksituatie, wonen, crisisopvang. Bart is gebaat bij een integrale aanpak: Afstemming door uitwisseling Samenhangend aanbod Gezamenlijke doelen
Samenhangende, integrale zorg Belangrijk aspect van kwaliteit, niet meer of maar hoe. In en dwars door alle sectoren van de zorg. En daarbuiten! Veel activiteiten, wanneer doe je wat, wat levert het op? Je ziet verschillen in ontwikkeling Steeds meer behoefte aan ketenzorg, samenhangende zorg is essentieel. Ketenzorg: samenhangende zorg voor patiënten geleverd door meerdere samenwerkende professionals, organisaties en informele zorgverleners.
Ketenzorg bij autisme Veel partijen: MEE, regulier onderwijs, speciaal onderwijs, bureau jeugdzorg, gemeenten, kinderopvang, vrijwilligersorganisaties, orthopedagische centra, GGZ instellingen, werkgevers etc. Veranderende context: transitie jeugdzorg, decentralisatie van AWBZ, Wet werken naar vermogen Jullie doel: intersectorale, integrale en regionale afstemming, samenwerking en waar nodig ontplooiing van gezamenlijke activiteiten..
Onderzoek Mirella Minkman Wat zijn essentiële ingrediënten van ketenzorg? Hoe kun je het verbeteren? Hoe ontwikkelen ketens in de tijd? Kunnen we de kennis die er is bundelen tot een handzaam model dat helpt ketenzorg te implementeren en ontwikkelen?
Het onderzoek Praktijkverkenning Verbeterprogramma in 23 CVA ketens Casemanagement in 8 dementie ketens Literatuurverkenning Literatuur review kwaliteitsmodellen CCM en EFQM/MBQA Een generiek model voor ketens ontbreekt Modelontwikkeling en validatie Delphi studie, Concept Mapping, vragenlijst Validatie studie in 84 ketens (waaronder 32 CVA ketens)
Het ontstaan van het Ontwikkelingsmodel voor Ketenzorg Internationale literatuur studie naar elementen van ketenzorg DELPHI studie Werving Expertpanel N=31 Ontwikkeling Delphi Excel Tool Ronde 1 100% Ronde 2 100% Reminders, data controle Ronde 3 100% Praktijkvalidatie 9 AMI-ketens 32 CVA-ketens 43 dementie ketens Discussie Bijeenkomst Concept Mapping Fasen van keten ontwikkeling: 4 fasen Vragenlijst Onderzoek Elementen & fasen N=30 top 10 per fase
Voorbeelden van elementen Het ontwikkelen van specifieke zorgprogramma s voor subgroepen binnen de keten Afspraken maken over verwijzing en overdracht van clienten binnen de keten Ketenbrede werkgroepen inrichten gericht op verbetering van de keten Afhankelijkheden tussen ketenpartners benoemen Het gezamenlijk aanbieden van een ketencontract aan de financiers Rollen en taken van multidisciplinaire teamleden vaststellen...89, hoe hangen ze samen?
Negen clusters van ketenzorg 1. Patiënt gerichtheid (9 elementen) Autisme Friesland Aandacht voor ouders, 1 loket? Internetsite, gezamenlijke info? - informatie gericht op patiënt (ook zelf management) - toespitsing van zorg op specifieke behoeften/groepen 2. Ketenregie- en logistiek (18) - keten- en cliëntenlogistiek - coordinatie mechanismen in de keten - afspraken tussen partners over ketenproces Autisme Friesland Werkafspraken over door- en terugverwijzing Afspraken over (maximale) wachttijden Transitiemomenten 3. Resultaats management (16) - vaststellen van indicatoren en gewenste uitkomsten - meten en analyseren van resultaten - feedback en verbeteren Autisme Friesland Bereikte uitkomst? Functioneren en participeren? Meten en verbeteren?.
Clusters van ketenzorg (2) 4. Optimale zorg (5) - multidisciplinair ketenpad - evidence based behandeling en zorg - met cliënt betrokkenheid (behoeften, verbeteren) 5. Resultaatgericht leren (12) - lerend klimaat - doelen van de keten, bottlenecks en gaps, gericht verbeteren - incentives voor bereiken van doelen 6. Inter professioneel teamwerk (3) - werken in teams op gedefinieerde doelgroep - rollen en beschikaarheid Autisme Friesland Wie coordineert? Multidisciplinair programma? Betere diagnostiek?.. Autisme Friesland Hoe elkaar vinden? Doelen van de keten concretiseren... meer uitwisseling faciliteren Autisme Friesland Multidisciplinaire teams (diagnostiek). Wie heeft welke rol? Doelgroep helder omschreven?
Clusters van ketenzorg (3) 7. Rollen en taken (8) - expertises, rollen en taken van ketenpartners - afspraken over samenwerking en coordinatie Autisme Friesland Wie wat, toeleiding... Zijn rollen en taken helder? Wie neemt besluiten? 8. Ketencommitment (11) - verbinden aan een ambitie en de keten - commitment aan doelen en aan elkaar - domeinen en belangen Autisme Friesland Ondertekend convenant! Domeinstrijd? 9. Transparant ondernemerschap (7) - ruimte voor experimenteren en ondernemen - gezamenlijke financiele overeenkomsten - inzet van leiders Autisme Friesland Afspraken over wie betaald (lange termijn!) Nieuwe arrangementen? Ruimte voor innovatie?
Fasen van Ketenontwikkeling 1. Initiatief- en ontwerpfase (On)mogelijkheden verkennen, ambities en kansen, projectontwerp 2. Experiment- en uitvoeringsfase Doelen en inhoud vastleggen, coordinatie ketenniveau, experimenteren 3. Uitbouw en monitoringsfase Doorontwikkelen, verbeteren en monitoren, nieuwe vraagstukken 4. Verduurzamings- en transformatiefase Systematiek van verbeteren, ambities aanpassen, ketenstructuren
Validatie van het OMK Empirische validatie in 84 ketens. Hoge relevantie scores alle clusters (0.9-1). Elementen aanwezig in alle drie de ketentypes De 4 fasen zijn herkend en bevestigd. Onderzoek bevestigd: in latere fasen inderdaad meer elementen geïmplementeerd, minder gepland. Elementen uit eerdere fasen zijn ouder Eigen faseninschatting komt ca 1/3 overeen met OMK.
Huidig gebruik van het OMK Validatie bij CVA, dementie, AMI (84) Nieuw: Palliatieve zorg 2x, autisme, jeugdzorg, kwetsbare ouderen, 3D (dementie/delier/depressie), 4x diabetes, 5x dementie, 40x CVA (Kennisnetwerk CVA NL) Interesse palliatieve zorg, geriatrische revalidatie Kader/vragenlijst in onderzoek Zorgverzekeraar Achmea voor keteninkoop Internationale studie in Canada
Zelfevaluatie ketenzorg http://www.vilans.nl/pub/home/ons-aanbod/diensten/diensten-zelfevaluatieketenzorg.html
Resultaten
Resultaten keten x
Resultaten keten y
Fasen
Fase 1: de ontwerp- en initiatief fase (OMK-model) autismenetwerk Friesland 1. Het vastleggen van de ambitie en doelen van de ketensamenwerking 2. De cliëntengroep omschrijven waarop de ketensamenwerking zich richt 3. Kenmerken van het gezamenlijke 'ketenproduct' benoemen en vaststellen 4. Zorgdragen voor commitment van de leidinggevenden van de deelnemende organisaties 5. Een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het eindresultaat afspreken 6. Afhankelijkheden tussen de ketenpartners benoemen 7. Omschrijven welke taken en bevoegdheden leiding, coördinator, bestuur en adviesraden in de keten hebben 8. Afspraken maken over verwijzing en overdracht van cliënten binnen de keten 9. De samenwerkingsafspraken tussen alle betrokken ketenpartners vastleggen 10. Afspraken maken over omgaan met en uitwisselen van cliëntgegevens
Hoe kunnen jullie het OMK benutten? Objectief kader om naar ketensamenwerking te kijken Concrete ontwikkelpunten passend bij ontwikkelingsfase (focus aanbrengen) Kwaliteitsdenken meer vorm en inhoud geven Kwaliteitsdenken gezamenlijk item van alle ketenpartners maken, draagvlak Inzicht geven in bereikte resultaten op proces- en organisatie niveau Hoe toepassen: zelfevaluatie, monitoren, benchmark 24
Conclusie (1) In vele ketens zoekt men naar hoe ketenzorg goed te organiseren. Autisme is niet uniek! Ondanks de diversiteit blijken ketens te bestaan uit generieke elementen die locale inkleuring behoeven. Ketenontwikkeling kent verschillende fasen, tempo en accenten over de tijd. OMK bundelt ketenkennis in een generiek model, diverse toepassingen
Conclusie (2) Waar staat het autisme netwerk Friesland? Activiteiten laten passen bij fase(n): vraagt andere acties! Is er aandacht voor de negen clusters? (ook voor: ondernemerschap, commitment, rollen, leren) Ketenontwikkeling kost tijd! (>3jr/fase) Ketenzorg is geen aparte bouwsteen, het maakt het geheel! Een prachtige opgave!
Achtergrond literatuur Minkman M. Developing integrated care. Towards a development model for integrated care. Kluwer, 2011. Proefschrift. Minkman M, Ahaus K, Huijsman R (2010). Het Ontwikkelingsmodel voor Ketenzorg. In: M&O, nr5 sept, p26-43. Minkman, M.M.N., Ahaus, K.T.B., Fabbricotti, I.N., Nabitz, U.W. & Huijsman, R. (2007). A quality management model for integrated care: results from a Delphi and concept mapping study. International Journal for Quality in Health Care 21 (2009a), nr.1, 66-75. Minkman, M.M.N., Ahaus, K.T.B. & Huijsman, R. (2009b). A four phase development model for integrated care services in the Netherlands. BMC Health Services Research 9(42). Minkman M, Ahaus K, Huijsman R (2009). Modellen voor Ketenkwaliteit. In: Ketenzorg, Praktijk in perspektief, H26, p277-291. Minkman, M.M.N., Ahaus, K.T.B. & Huijsman, R. (2011). The empirical validation of the Development Model for Integrated Care. BMC Health Services Research. Driessen S, Ter Braak, Minkman M. De Eerstelijns: Diabetes pilot met Synchroon (2011). De Feiter: interview met Lidewij Vat en Mirella Minkman (2011). Maart/april 2012: Essay in TSG, artikel in Zorgmarkt, in Kwaliteit in Zorg, bericht in ZN
Bedankt voor uw aandacht! Msc. Lidewij Vat Programmamedewerker Kwaliteit en Innovatie Ouderenzorg & Chronisch Zieken (030)-7892367 (direct) I 06-22810670 l.vat@vilans.nl Vilans, Kenniscentrum voor de langdurende zorg www.vilans.nl
Cluster resultaatsmanagement inzichtelijk resultaten (uitkomst)indicatoren doelen en targets successen, (bijna)fouten verbeteren
Cluster ketencommitment gezamenlijk commitment ambities afhankelijkheden overeenkomst betrokkenheid leiders domeinen en vertrouwen