Samen werken in ketens en netwerken

Transcriptie

1 Samen werken in ketens en netwerken Hersenstichting, implementatie ZTH, 5 februari 2015 Dr. Mirella Minkman Programmaleider Innovatie & Onderzoek Vilans

2 Inhoud presentatie Op naar de implementatie van de ZTH! Onze hedendaagse context Werken in ketens en netwerken Nieuwe inzichten De vraagstukken van de toekomst?

3 De zorgstandaard

4 Een uitdaging. Wat is de beste zorg? Hoeveel moet je zorgen? Wie doet wat? Hoe regel je het? Hoe organiseer je? Wat en door wie wordt betaald?

5 De ZTH zegt Wat men mag verwachten Wat er kan of moet gebeuren.. Niet: wie wat moet doen. Het kan beter dan nu. Herkenning van letsel, tijdige zorg, samenhang de zorg voor THL is een combinatie van een keten en een netwerk nog niet zo ver als de CVA keten Benut het Ontwikkelingsmodel voor Ketenzorg

6 Onze hedendaagse context Het speelveld verandert! Hervormingen, andere rollen gemeenten, verzekeraar Herpositioneren zorgaanbieders Wat moet er in de wijk? En wat willen en doen burgers? Wat is gezondheid eigenlijk?!

7 Hervormingen langdurige zorg

8 Gemeente als opdrachtgever

9 Zorg- en welzijnsaanbieder opdrachtnemer

10

11

12

13

14 Nieuwe definitie van gezondheid (Huber et al., 2011) Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven - Veerkracht - Zelfmanagement - Levensbreed in levensloop en omgeving

15 Geïntegreerde zorg (integrated care)

16 Samenhang voor wie? Behoefte client Linkage Co-ordination Full integration Ernst Mild tot matig Matig tot ernstig Matig tot ernstig Stabiliteit Stabiel Stabiel Instabiel Duur Kort tot lang Kort tot lang Lang tot terminaal Urgentie Reikwijdte van voorzieningen Eigen regie Routine of niet-urgent Smal tot matig Eigen regie zelf of omgeving Meestal routine Frequent, urgent Matig tot breed Breed Variërend Zwak of afwezig, ook in omgeving

17 Wat zijn de ingrediënten? (bron: Goodwin et al., 2013) Duidelijke inclusiecriteria Een loket voor aanmelding en verwijzing Goede en holistische assessment Geïntegreerd zorg-leef/behandelplan Case manager of care coördinator Multidisciplinair team Verschillen: Wie kan verwijzen? Smal of breed gedefinieerde doelgroepen Rol case manager/care coördinator Organisatorisch verband van multidisciplinair team Communicatie systemen (oa ict)

18 Onderzoek naar ketenzorg

19 Mijn observaties Complex; bv een zorgstandaard implementeren Wanneer doe je wat? Wat eigenlijk doen? Wat werkt? Is het wel overal zo anders? Zijn er (onderbouwde) hulpmiddelen? Er zijn ontwikkelingsverschillen Internationaal groot vraagstuk

20 Onderzoeksvragen Wat zijn essentiële ingrediënten van ketenzorg? Hoe kun je het verbeteren? Hoe ontwikkelen ketens in de tijd? Kunnen we de kennis die er is bundelen tot een handzaam model dat helpt ketenzorg te implementeren en ontwikkelen?

21 Onderzoeksopzet Praktijkverkenning Verbeterprogramma in 23 CVA ketens Casemanagement in 8 dementie ketens Literatuurverkenning Literatuur review kwaliteitsmodellen CCM en EFQM/MBQA Een generiek model voor ketens ontbreekt Modelontwikkeling en validatie Delphi studie, Concept Mapping, vragenlijst Validatie studie in 84 ketens Nu: >450 gebruikers, >9 keten typen, internationaal

22 Fasen van ketenontwikkeling

23 Resultaat 23

24 Fase 1: initiatief en ontwerp Positie Element Het vastleggen van de ambitie en doelen van de ketensamenwerking. De cliëntengroep omschrijven waarop de ketensamenwerking zich richt. Kenmerken van het gezamenlijke 'ketenproduct' benoemen en vaststellen. Zorgdragen voor commitment van de leidinggevenden van de deelnemende organisaties. Een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het eindresultaat afspreken. Afhankelijkheden tussen de ketenpartners benoemen. Omschrijven welke taken en bevoegdheden leiding, coördinator, bestuur en adviesraden in de keten hebben. Afspraken maken over verwijzing en overdracht van cliënten binnen de keten. De samenwerkingsafspraken tussen alle betrokken ketenpartners vastleggen. Afspraken maken over omgaan met en uitwisselen van cliëntgegevens. Oefening

25

26 Negen clusters van ketenzorg 1. Cliënt gerichtheid (9 elementen) - informatie gericht op cliënt (ook eigen kracht/empowerment) 1 loket, gezamenlijke info Internetsite, zelfmanagement - toespitsing van zorg op specifieke behoeften/groepen 2. Ketenregie- en logistiek (18) - keten- en cliëntenlogistiek - coordinatie mechanismen in de keten - afspraken tussen partners over ketenproces Werkafspraken over door- en terugverwijzing Afspraken over (maximale) wachttijden consultteams 3. Resultaats management (16) - vaststellen van indicatoren en gewenste uitkomsten - meten en analyseren van resultaten - feedback en verbeteren Indicatoren over uitkomsten? Meten en verbeteren.

27 Clusters van ketenzorg (2) 4. Optimale zorg (5) - multidisciplinair ketenpad - evidence based behandeling en zorg - met cliënt betrokkenheid (behoeften, verbeteren) Casemanagement, zelfredzaamheid Multidisciplinair programma? Content zorgstandaard THL 5. Resultaatgericht leren (12) - lerend klimaat - doelen van de keten, bottlenecks en gaps, gericht verbeteren - incentives voor bereiken van doelen Doelen van de keten, uitwisselen Leren van anderen Vandaag! 6. Inter professioneel teamwerk (3) - werken in teams op gedefinieerde doelgroep - rollen en beschikaarheid Multidisciplinaire teams. In consult bij acute complexe vragen?

28 Clusters van ketenzorg (3) 7. Rollen en taken (8) - expertises, rollen en taken van ketenpartners - afspraken over samenwerking en coordinatie Wie wat, toeleiding... Zijn rollen en taken helder? 8. Ketencommitment (11) - verbinden aan een ambitie en de keten - commitment aan doelen en aan elkaar - domeinen en belangen Ondertekend contract Domeinstrijd? Expliciet commitment Transparant ondernemerschap (7) - ruimte voor experimenteren en ondernemen - gezamenlijke financiele overeenkomsten - inzet van leiders Incentives en betaaltitels Ruimte voor innovatie? Opdrachtgeverschap, rol gemeente

29 Gebruik in de praktijk Resultaten op clusters 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00%

30 Resultaat 30

31 Resultaten landelijk

32

33 Hoe OMK benutten Kapstok voor wat, kwaliteitsmodel (Zelf) evaluatie (scan) Handvat voor verbetering, opzet van het projectplan Uniformiteit tussen ketens Tool voor consensus/verschil zien Audits Keteninkoop, doorontwikkeling Onderzoeks kader

34 Quickscan OMK 1. OMK als zelfevaluatie instrument 2. Korte versie van OMK: Quick scan Oefening

35 Gevalideerd en toegepast model Empirische validatie in 84 ketens Hoge relevantie scores clusters ( ) 4 fasen herkend en bevestigd Elementen uit eerdere fasen zijn ouder; volgordelijkheid Eigen fasen-inschatting blijkt lastig! Doe het samen! Verschillende perspectieven.

36 Een interessante nadere analyse Verschillen tussen respondentgroepen Ketencommitment 100% Rol en taakverdeling Interprofessionele samenwerking 80% 60% 40% 20% 0% Transparant ondernemerschap Patiëntgerichtheid Resultaatgericht leren Ketenregie en logistiek Optimale zorg Resultaatmanagement Kernspeler (n=159) Speler op afstand (n=73) Management/bestuur/coördinatie (n=36) Conclusie: uw rol in de keten heeft invloed Geïnformeerdheid? Dezelfde beelden?

37 Nieuwe inzichten (Minkman, Christiaans, 2013) Is het OMK generiek toepasbaar? Zachte factoren van samenwerking Zien we een verband tussen de organisatie (OMK) en de uitkomsten van CVA-zorg? (indicatoren Dica)

38 Is het OMK generiek toepasbaar? Bredere toepassing (>2012 tot heden) Diabetes, kwetsbare ouderen, palliatieve zorg, jeugd, NAH, dementie, autisme (9 ketens, >450 gebruikers) Steeds: hoge relevantie scores (>85%), wel: geen eenheid van taal Interessant: het perspectief maakt uit Toepassing DMIC in Canada: 87/89 elementen relevant (copd, elderly, palliative care, mental health)

39 Zachte factoren van samenwerking (Trimbos en Vilans, 2014) Meer aandacht voor zachte factoren. Preliminary results: laagdrempeligheid ; elkaar kennen, bereiken toegevoegde waarde ervaren rolduidelijkheid prioriteit aan ketenbelang compenties ketenregisseur doelgerichtheid : heldere visie en doel transparantie en openheid

40 Verband tussen uitkomsten en OMK? Kwantitatieve analyse 41 CVA-ketens. 7 uitkomst indicatoren, 9 clusters OMK. Voor percentage trombolyse, uitstroom naar huis en mortaliteit wordt een significant regressiemodel gevonden Geen verband tussen fasen en uitkomsten Conclusie: causale associaties gevonden! Nader onderzoek in 2015 (zomer) Percentage trombolyse Uitstroom naar huis Mortaliteit na 1 maand Beta Sig. (Constant) 0,00 Ketenregie en logistiek 0,43 0,03 Resultaatgericht leren 0,54 0,01 Rol en taakverdeling -0,64 0,01 Beta Sig. (Constant) 0,00 Cliëntgerichtheid -0,35 0,04 Optimale zorg 0,43 0,03 Rol en taakverdeling -0,42 0,03 Beta Sig. (Constant) 0,00 Ketencommitment -0,88 0,01 Rol en taakverdeling 0,61 0,07 Model R Square Sig. 7 0,27 0,01 Model R Square Sig. 7 0,25 0,02 Model R Square Sig. 8 0,21 0,02

41 Hoe nu verder?

42 Wat betekent de transitie voor THL- ketens? Per januari 2015 zijn meerdere zaken onder regie van de gemeente komen te vallen. De veranderingen ten aanzien van vroegsignalering, mantelzorg en welzijn hebben invloed op de uitvoering van de zorg. De zorgverzekeraar herpositioneert Het is cruciaal om een goede samenwerking tussen gemeenten, welzijn- en zorgaanbieders op gang te brengen en met elkaar een duidelijke koers te bepalen. Vergeet burgerinitiatieven niet! De financiering van casemanagement is (vooralsnog) geregeld met de beleidsregel verpleging en verzorging onder de aanspraak wijkverpleging, 2015 overgangsjaar vanaf 2016 onder S2. Indicatie door wijkverpleging. Inzet ervaringsdeskundigen van belang. Van formeel naar informeel.

43 Nieuw: hersenletselcentra

44 Zitten we (met z n allen) in de verduurzamings- en transformatiefase? Terug: breedte van de doelgroep Woud van ketens en netwerken.. Hadden we het ooit zo ontworpen? Voorbeeld: NAH en CVA Veel sterker verbinden revalidatie- en chronische fase!

45 Nieuwe opgaven! Hoe effectief organiseren? wijk, dorp, gebied, regio Governance in brede zin: Sturing van ketens en netwerken Eigenaarschap van zorg; rol van burgers Verantwoording (kwaliteit, naar wie?) Andere vormen van toezicht Innovatie is nodig!!

46 Dank voor uw aandacht Dr. Mirella Minkman, Programmaleider Innovatie en Onderzoek, ( ) Op kennisplein chronische zorg en Kennisplein Zorg voor Beter oa: Rapport toekomstscenario s De wijkscan Overzicht burgerinitiatieven Blogreeks wijkgericht werken Rapportage onderzoek lokale samenwerkingsvormen Infographic hervorming langdurende zorg Of bezoek onze website

47 Analyse kader van integratie (bron: Valentijn et al., 2013)