CONSULTANCY ENGINEERING COMMISSIONING NOTA DOSSIER 1218-001 NUMMER 001 State of the art Project: Haalbaarheidsstudie Walstroom Zeebrugge Opdrachtgever/Bouwheer: POM West-Vlaanderen Havenbestuur Zeebrugge MBZ Ingenium nv Nieuwe Sint-Annadreef 23 8200 Brugge +32(0)50 40 45 30 T info@ingenium.be E www.ingenium.be W v1 2012-09-27 BR basis
INHOUD INHOUD... 2 1 SAMENVATTING... 3 2 OVERVIEW... 4 3 STATE OF THE ART... 5 3.1 Standaardisatie... 5 3.2 Toepasbare walstroomtechnologie... 7 3.2.1 Siemens... 7 3.2.2 SAM Electronics... 9 3.2.3 ABB... 10 3.2.4 Schneider Electric... 10 3.2.5 Cavotec... 11 3.2.6 NG2 - New Generation, Natural Gas... 13 3.2.7 Eneco - Utiliq... 13 4 INCENTIVES... 15 4.1 Wetgeving... 15 4.2 Prijsevolutie zwavelarme brandstof... 16 4.3 Havengelden... 16 4.4 Steunmaatregelen... 16 5 BRONVERMELDING... 18 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 2
1 SAMENVATTING Walstroom is ook wel gekend onder de termen cold ironing, onshore power supply, alternative maritime power, shore-side electricity of shore-to-ship power. Walstroom is het voorzien van een elektrische verbinding tussen wal en schip om toe te laten dat de scheepsgeneratoren uitgeschakeld worden tijdens het verblijf van het schip in de haven. Daardoor worden de rookgasemissies in de havens in sterke mate gereduceerd en wordt geluidshinder vermeden. Dit heeft een grote impact op de lokale luchtkwaliteit en reduceert de geluidshinder rond havens. Walstroom is in veel gevallen de meest kost-effectieve maatregel voor het reduceren van emissies in en rond havens. Om deze reductie van emissies te bereiken werden een aantal maatregelen opgelegd door diverse autoriteiten. Deze maatregelen bestaan uit het toestaan van belastingverminderingen op elektriciteit voor walstroomdoeleinden, de mogelijkheden tot projectsubsidies en de verplichting om brandstof met een laag zwavelgehalte te gebruiken in havens, de Noordzee, de Baltische Zee en de inlandse waterwegen op het Europese vasteland. Deze maatregelen hebben directe of indirecte invloed op de financiële haalbaarheid van walstroom in vergelijking met het gebruik van de scheepsgeneratoren. Een overzicht wordt gegeven in deel 4 van dit rapport. In dit kader werden in de laatste jaren een aantal walstroomprojecten geïnitieerd en gerealiseerd. Daarnaast werden een groot aantal haalbaarheidsstudies uitgevoerd. De recent gepubliceerde standaarden rond walstroom zullen een consensus teweegbrengen over de manier waarop walstroomtoepassingen gerealiseerd zullen worden. Deze standaarden gaan zowel uit van de internationale organisaties ISO en IEC, als van de classificatiebureaus, hoewel deze laatste de focus leggen op de scheepszijde van de walstroominstallatie. Een bespreking van de normering gebeurt in deel 3.1 van dit rapport. Als gevolg van de toename van walstroomprojecten bieden de meeste fabrikanten van elektrisch materieel in maritieme omgevingen ondertussen gestandaardiseerde en modulaire oplossingen aan voor het realiseren van walstroom in de meest uiteenlopende projecten. Het overzicht van de beschikbare technologie wordt gegeven in deel 3.2 van dit rapport. 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 3
2 OVERVIEW Onshore power supply, also known as cold ironing, shore to ship power, alternative marine power or shore side electricity is nowadays a hot topic in maritime applications. Onshore power supply allows shutting down diesel engines of berthed vessels by providing an electric connection to shore and is in many cases the most cost-effective measure to improve air-quality around ports and inland waterways. Therefore, a number of incentives were imposed by different authorities. The measures consist of tax exemptions, project funding, and the obligation to use low-sulphur fuel among others in ports, the North Sea, the Baltic Sea, and the inland waterways on European mainland. These incentives increase among others the financial feasibility of onshore power supply and are described in chapter 4 of this report. Given these circumstances, a number of actors have initiated and or realized onshore power supply projects and numerous feasibility studies are realised. In this report, an overview of these projects is given. Recently, a number of standards have been published for the shore-side part of the installation by ISO and IEC, and the classification societies have published rules and regulations about the shipside realisation of onshore power supply. These standards are briefly discussed in chapter 3.1 of this report. In reaction to the increasing number of planned onshore power supply projects, most manufacturers of maritime electricity applications offer standardized solutions for onshore power supply. An overview of the different concepts used is given in chapter 3.2. 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 4
3 STATE OF THE ART 3.1 STANDAARDISATIE Standaardisatie is onontbeerlijk voor walstroomtoepassingen. De meeste schepen die van walstroom gebruik kunnen maken doen immers meerdere havens aan. Deze havens zijn dikwijls in verschillende landen gelegen, en het aandeel schepen dat transcontinentaal vaart is aanzienlijk. Daarom is het nodig dat er wereldwijde afspraken gemaakt worden rond spanningsniveaus, frequentie, veiligheidsprocedures enz. Een aantal van deze elementen worden voor zeevaart op vandaag al behandeld in de IEC/PAS 60092-510 High-voltage shore connection systems 1 die dateert van 2009. Deze standaard wordt gezien de recente evoluties gereviseerd en vervangen door ISO/IEC/IEEE 80005-1 Utility connections in port -- Part 1: High Voltage Shore Connection (HVSC) Systems -- General requirements 2. ISO/IEC/IEEE 80005-1 gaat zowel in op aspecten aan scheepszijde als aan landzijde, en behandelt kwaliteitseisen, installatie en testprocedures. In de annexen van deze norm worden per scheepstype spanningsniveaus en aantallen parallelle kabels vastgelegd. Deze richtlijnen zijn weergegeven in onderstaande tabel. Dit betekent dat de spanningen in de havens gestandaardiseerd worden op 6,6 en 11 kv, bij voorkeur galvanisch gescheiden en dat er spanningstransformatoren aan boord voorzien moeten worden voor de schepen die niet aan deze standaardisatie voldoen. Frequentieomvorming wordt altijd aan wal voorzien. Scheepstype Spanning Kabel vermogen Roll-on Roll-off cargo and passenger ships 11 kv 1 6,5MVA Cruise ships 11 kv en/of 6.6kV In functie van max power rating 16-20 MVA Container ships 6,6 kv 2 7,5 MVA LNG Carriers 6,6 kv 3 10,7 MVA Tankers 6,6 kv Min 2 3,6MVA/cable In grote lijnen stemmen de bovenvermelde spanningsniveaus overeen met de al gerealiseerde projecten. 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 5
Figuur 1: Ports using OPS [www.onshorepowersupply.org] De normen en regelgeving voor schepen wordt onder andere vastgelegd door de diverse classificatiebureaus. Onder meer volgende bureaus hebben specifieke regelgeving rond walstroom: Det Norske Veritas: Standard 2.25 3 Bureau Veritas: NR 557 4 ABS: guide for high voltage shore connection 5 Lloyds Register: Other Ship types and systems On-shore power supplies 6 Voor binnenvaarttoepassingen wordt de Europese norm NBN EN 15869-1 Schepen voor de binnenvaart - Elektrische landaansluiting 7 gebruikt. Deze norm beschrijft de vereisten voor aansluitingen tot 63A. Er bestaat tot op vandaag dus geen normering voor walstroomtoepassingen op laagspanning, met aansluitingen groter dan 63A. Deze aansluitingen komen bijvoorbeeld voor bij riviercruises, waar vaak driefasige 400V 400A aansluitingen gebruikt worden. In de Nederlandse richtlijn Walstroom Binnenvaart uitgevaardigd door de Nationale Havenraad 8 worden deze aansluitingen wel beschreven en opteert met voor een driefasige 400V, 125A met CEE-stekker of 400A met powerlockaansluitingen. 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 6
3.2 GEREALISEERDE WALSTROOMPROJECTEN Op www.onshorepowersupply.org worden de walstroomprojecten in een aantal havens omwille van hun specifieke karakteristieken in meer detail besproken. Hieronder wordt een korte situatieschets van deze projecten opgenomen. Antwerpen In de haven van Antwerpen werd een walstroomvoorziening voor containerschepen gerealiseerd door de the Independent Maritime Terminal en Independent Container Lines. Het oorspronkelijke doel was het verbeteren van de arbeidsomstandigheden aan boord en het reduceren van de milieuimpact. Het betreft de eerste installatie met frequentieomvorming op hoogspanning wereldwijd. Gothenburg/Zeebrugge In Gothenburg werd in 2000 de eerste walstroominstallatie op hoogspanning voor vrachtschepen gerealiseerd door de haven van Gothenburg, Stora Enso, Wagenborg en Cobelfret. Deze schepen doen ook Zeebrugge aan, waar ook een walstroominstallatie op hoogspanning voorzien werd. Sinds 1989 was er al walstroom op laagspanning voor drie ROPAX schepen in Gothenborg. Gothenburg won in 2011 voor hun inzet op vlak van walstroom een Energy Globe Award. Los Angeles In de haven van Los Angeles werd walstroom voor het eerst gerealiseerd voor containerschepen in 2004. Hierbij werd de walstroom door de haven gerealiseerd en werd er een attractieve subsidieregeling voor schepen opgezet, wat leidde tot de bouw van een groot aantal schepen met walstroomvoorzieningen. Seattle Princess Cruise Lines implementeerde in 2005 walstroom op een kaai in de haven van Seattle en op twee cruiseschepen. Long Beach Een samenwerking tussen het havenbestuur van Long Beach en British Petroleum (BP) in 2008 resulteerde in de realisatie van de eerste walstroomtoepassing voor tankers. 3.3 TOEPASBARE WALSTROOMTECHNOLOGIE Een groot aantal fabrikanten van elektrisch materieel biedt oplossingen aan voor het voorzien van walstroom. Hierbij dient een onderscheid gemaakt te worden tussen oplossingen voor binnenvaart en riviercruises en oplossingen voor zeevaart. Gezien de focus van deze haalbaarheidsstudie op de zeehaven van Zeebrugge wordt hier voornamelijk aandacht besteed aan de verschillende oplossingen voor zeevaarttoepassingen. Op de onshore power supply website van het World Ports Climate Initiative (WPCI) 9 worden de meeste fabrikanten die oplossingen voor walstroom voor zeevaarttoepassingen aanbieden opgelijst. Hierbij is het niet noodzakelijk zo dat al deze fabrikanten totaaloplossingen aanbieden. Een aantal onder hen focust op deelaspecten. Hieronder wordt een kort overzicht gegeven van de beschikbare technieken per fabrikant en de projecten waar deze technieken toegepast werden. 3.3.1 SIEMENS 10 Siemens groepeert zijn oplossingen voor walstroom onder de noemer SIHARBOR. Het gaat over een gestandaardiseerd, maar modulair concept voor zowel de scheepszijde als de walzijde van de walstroominstallatie inclusief de flexible kabelverbindingen. Frequentieomvorming kan eenvoudig toegevoegd worden via SIPLINK. Onder meer volgende projecten werden met Siemens technologie gerealiseerd: Flender Werft AG, Duitsland Schepen onder constructie worden van walstroom voorzien vanaf het 50Hz net van de scheepswerf. Frequentieomvorming wordt gerealiseerd met SIPLINK. Port of Lübeck / TransAtlantic, Duitsland Walstroomvoorzieningen voor de drie papierferries TransPaper, TransPulp and TransTimber van het Finse TransAtlantic met 400 V / 50 Hz aan boord Flensburger Schiffbaugesellschaft, Duitsland Walstroom voor het voeden van schepen in de scheepswerf met verschillende spanningen (400 V / 50 Hz, 440 V / 60 Hz, 690 V / 60 Hz). 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 7
1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 8
3.3.2 SAM ELECTRONICS 11 Het modulaire walstroomconcept SAMCon wordt ontwikkeld voor installatie op grote en kleine schepen met 450 V, 6,6 of 11kV aan boord. Hierbij kan desgewenst frequentieomvorming voorzien worden tot 7,5 MVA. SAM levert alle nodige elementen zowel aan scheepszijde als aan walzijde. Er worden oplossingen in 20ft-containers aangeboden voor de retrofitting van bestaande schepen. Onder meer volgende projecten werden met SAM Electronics technologie gerealiseerd: Independent Container Line Independent Marine Terminal (ICL-IMT), Hansadok, Antwerpen Wereldwijd de eerste installatie met frequentieomvorming voor containerschepen. Het convertorvermogen bedraagt 1 MVA. Levering van diverse walstroomsystemen voor China Shipping Container Line sinds 2003. Het eerste schip werd voorzien van walstooom in Los Angeles in 2004. Het schakelbord en de connectiepunten zijn ontworpen voor 440V en 3,8 MVA. 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 9
3.3.3 ABB 12 ABB biedt een geïntegreerd walstroomconcept aan. Hierbij zijn verschillende onderdelen beschikbaar: Retrofits en nieuwe installatie van de elektrische infrastructuur op het schip elektrische infrastructuur in de haven Connectiepunten en controletools voor een veilige en naadloze vermogenstransfer Onder meer volgende projecten worden met ABB technologie gerealiseerd: Voor Stena Line B.V., een ferry operator realiseerde ABB de elektrische infrastructuur in de haven van de Hoek van Holland (Rotterdam) om tegelijkertijd verschillende aangemeerde schepen te voeden. ABB zal in samenwerking met Processkontroll Elektriska de noodzakelijke infrastructuur voorzien in de haven van Gotenburg om een groot aantal schepen van Stena Line van walstroom te voorzien. Er wordt 3 MVA en 11 kv ter beschikking gesteld van de schepen. ABB leverde in januari 2000 al een walstroomsysteem aan de haven van Gotenburg. ABB zal in opdracht van Ystad Hamn, het havenbestuur van Ystad in Zuid-Zweden, de walstroominstallatie leveren om tegelijkertijd verschillende schepen te voeden. 3.3.4 SCHNEIDER ELECTRIC 13 Schneider Electric biedt een gestandaardiseerde plug- en play oplossing aan. Deze oplossing omvat zowel de energiedistributie als het energiemanagement. Het systeem wordt modulair opgebouwd en kan tot 20MVA vermogen leveren. Alle nodige componenten aan walzijde, gaande van schakelcellen en transformatoren tot frequentieomvormers kunnen voorzien worden in één of meerdere containers of ShoreBoX en. In functie van het vermogen en de nood aan frequentieomvorming stijgt het aantal benodigde containers. Daarnaast kan Schneider Electric ook instaan voor de schip naar wal verbinding, inclusief communicatie en de nodige aanpassingen op het schip. Onder meer volgende projecten werden met Schneider Electric technologie gerealiseerd: Navantia scheepswerf, La Coruna, Spanje De bestaande installatie met roterende frequentieomvormers werd in 2006 vervangen door statische frequentieomvormers. De omvorming gebeurt van 15kV 50Hz naar 440V 60Hz en er kan tot 1.5 MVA aan de schepen geleverd worden. Waigaoqiao scheepswerf, Shanghai, China Deze walstroominstallatie wordt uitgevoerd op laagspanning, waarbij 380V - 50Hz omgevormd wordt aan 440V 60Hz. Container port, California, US Deze walstroominstallatie komt tegemoet aan de strenge Californische regelgeving. In dit concept wordt geen frequentieomvorming toegepast, maar wordt door middel van transformatoren 20kV 60Hz omgevormd in 6.6kV 60Hz. 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 10
3.3.5 CAVOTEC 14 Cavotec is voornamelijk actief op vlak van de kabelverbindingen en stekkers voor walstroomtoepassingen. Daarvoor ontwikkelden ze een aantal alternatieven, een vast en een mobiel systeem. Beide zijn geschikt voor 6,6 kv. De mobiele toepassing biedt het voordeel dat er geen plaats permanent ingenomen wordt en dat het op verschillende plaatsen ingezet kan worden. Er bestaat ook een gecombineerde oplossing, waar één 40ft container of twee 20ft containers aan boord geplaatst worden. Daarnaast levert Cavotec aansluitputten voor op de wal en connectoren tot 12 kv. De technologie van Cavotec werd al toegepast in een groot aantal projecten. 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 11
1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 12
3.3.6 NG2 - NEW GENERATION, NATURAL GAS 15 NG2 levert connectoren en kabelmanagementsystemen onder de noemer PLUG. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een geautomatiseerd geleidings- en locking-systeem om de zelfsluitende en waterdichte plug in het contact op de kade te bevestigen. De PLUG 300 mm² contact technologie kan gebruikt worden op verschillende spanningen (440V 11 kv) en kan zodoende voor alle walstroomtoepassingen ingezet worden. Onder meer volgende projecten werden met NG2 PLUG technologie gerealiseerd: In oktober 2011 werd de eerste realisatie met PLUG technologie en in samenwerking met Nexans uitgevoerd voor de Color Magic, een ropax schip van Color Line. In de haven van Oslo werd de installatie op de kade voorzien. De tweede installatie gebeurde in juni 2012 aan boord van de Color Fantasy, een ropax schip van Color Line, werd formeel goedgekeurd door Det Norsk Veritas en is nu in gebruik. 3.3.7 ENECO - UTILIQ 16 Eneco en Utiliq hebben in Nederland het gros van de walstroomaansluitingen op laagspanning gerealiseerd. Het concept bestaat erin dat een database aangelegd wordt van geregistreerde gebruikers. Deze gebruikers kunnen een walstroomaansluiting activeren door inbellen of sms. Ook betaling via internet en kredietkaart is mogelijk. De nodige componenten worden ingebouwd in een elektrische kast aan wal, die zo goed als alle vormen kan aannemen. 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 13
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen aansluitingen voor riviercruises, waar 400V 400A aansluitingen aangeboden wordt en voor binnenvaart, waar CEE stopcontacten tot 63A gebruikt worden. 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 14
4 INCENTIVES 4.1 WETGEVING Hoewel op vlak van luchtverontreiniging scheepvaart te verkiezen is boven wegtransport blijft de impact van schepen enorm. De verbranding van fossiele brandstoffen zorgt voor de uitstoot van fijn stof (PM10 en PM2.5), stikstofoxides (NOx), zwaveldioxide (SO 2), koolstofdioxide (CO 2) en vluchtige organische stoffen (VOC). Ook wanneer de schepen aan de kade liggen beïnvloeden deze emissies de luchtkwaliteit in de nabijgelegen woonkernen. Daarom werden een aantal Europese directives uitgevaardigd om de luchtkwaliteit te garanderen. De emissies afkomstig van scheepsmotoren worden gereguleerd door MARPOL. The International Convention for the Prevention of Pollution From Ships dateert van 1973 en is een conventie van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO). De aanpassingen aan de voorschriften beschreven in annex VI 17 (2008) rond de rookgasemissies leggen limieten op aan onder meer het maximaal toegelaten zwavelgehalte van de brandstof. Bovendien werden de Noordzee een de Baltische Zee aangeduid als SECA (Sulphur Oxide Emission Control Areas) waardoor de vereisten nog strenger worden. Daarnaast legt de directieve 2005/33/EC van het Europees Parlement van 6 juli 2005 op dat schepen die langer dan 2 uur aangemeerd zijn in havens of die gebruik maken van inlandse waterwegen brandstof moeten gebruiken die maximaal 1% zwavel bevat. Deze evoluties worden doorgezet in de commission recommendation 18 van 8 mei 2006 on the promotion of shore-side electricity for use by ships at berth in Community ports (2006/339/EC). In deze aanbeveling worden de lidstaten aangezet om walstroom te promoten aangezien het gebruik van walstroom op vlak van luchtkwaliteit een veel groter voordeel biedt dan de omschakeling naar brandstof met een maximaal zwavelgehalte van 0,1%. Dit voordeel situeert zich voornamelijk op het vlak van NOx en fijn stof. Deze aanbeveling werd bijvoorbeeld door Nederland al vertaald in een subsidieprogramma Walstroom Zeehavens 19. Tabel 1: Overzicht evolutie SOx-limieten in EU Marpol annex VI 2005/33/E C SO x limieten 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Zee en kade 4,5% 3,5% 0,5% SECA 1,5% 1,0% 0,1% Kade en binnenvaart 1,5 % 0,1% 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 15
4.2 PRIJSEVOLUTIE ZWAVELARME BRANDSTOF Gezien de hierboven beschreven evoluties in de regelgeving rond het gebruik van brandstof wordt er algemeen verwacht dat de prijzen van zwavelarme brandstof zullen stijgen in functie van de toenemende vraag 20,21. In onderstaande figuur wordt de voorspelde prijsevolutie weergegeven 22. Voor wat betreft de financiële haalbaarheid van walstroom wordt in dit rapport de vergelijking gemaakt met de kost van brandstof met een zwavelgehalte van 0,1% in 2015. 4.3 HAVENGELDEN De Vlaamse havens hebben toegestemd om verlaagde havengelden toe te passen voor schepen met een lage ESI index. Deze korting op het tonnenmaatrecht is een incentive voor rederijen om schepen in te zetten met lagere ecologische impact. De ESI-index wordt berekend op basis van de emissie van het schip, die opgedeeld wordt in NO x, SO x en CO 2; Daarbij wordt een bonus toegekend voor schepen die erop voorzien zijn om walstroom te gebruiken. De ESI index varieert tussen 0 voor een schip dat net voldoet aan de huidige regelgeving en 100 voor een schip zonder SO x en NO x emissies en dat zijn energie-efficiëntie rapporteert of monitort. Er is een lijst beschikbaar van de deelnemende schepen. De beste schepen scoren nu ongeveer 80 punten. Het voorzien van een walstroominstallatie op het schip levert 11,29 punten op. 4.4 STEUNMAATREGELEN Walstroom is opgenomen op de limitatieve technologieën lijst voor de ecologiepremie met een meerkostpercentage van 100% en een Ecologiegetal van 3. Grote ondernemingen en KMO s kunnen aanspraak maken op een subsidie van respectievelijk 5 a 10% van de investering in walstroom, mits ze aan de voorwaarden voldoen. De Vlaamse overheid wil met de ecologiepremie ondernemingen stimuleren om milieuvriendelijk en energiezuinig te werk te gaan en zij neemt daarbij een gedeelte van de investeringskosten voor haar rekening. Hierbij worden er uitzonderingen gemaakt voor ondernemingen waar geen dominerende invloed is van de administratieve overheden en die lid zijn van het auditconvenant of het benchmarkingconvenant, als dat van toepassing is. 23 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 16
Steun aan havenbedrijven wordt besproken in het havensubsidiebesluit van de Vlaamse regering van 14 december 2007. Dit besluit stelt dat de Vlaamse regering havenbedrijven financieel kan steunen voor investeringen in basisinfrastructuur en uitrustingsinfrastructuur. In het havendecreet wordt geen uitspraak gedaan of een groot deel van de walstroominfrastructuur als onderdeel van de uitrustingsstructuur gezien zal worden. Volgens bovengaande kan walstroom als uitrustingsinfrastructuur tot 20% gesubsidieerd worden. Dit is in lijn met de Aanbeveling van de Commissie van 8 mei 2006 mits de infrastructuur gebruikt kan worden door alle potentiële gebruikers. De realisatie van de walstroomvoorziening van IMT-ICL aan het Hansadok in Antwerpen werd door het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en het Vlaams Gewest voor 45% gesubsidieerd. 24 Steun aan rederijen en schippers kan ook gebeuren door het verlagen of vrijstellen van de belastingen op elektriciteit. Dit is op heden een federale materie. Zowel Duitsland als Zweden hebben een dergelijke aanvraag ingediend bij de Europese Raad en passen het op Europees niveau vastgelegde minimumtarief van 0,5 /MWh toe voor walstroom. 25 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 17
5 BRONVERMELDING 1 IEC/PAS 60092-510 High-voltage shore connection systems, 2009 2 ISO/IEC/IEEE 80005-1:2012 Utility connections in port -- Part 1: High Voltage Shore Connection (HVSC) Systems -- General requirements 3 Det Norske Veritas: Standard 2.25, 2012 4 Bureau Veritas: NR 557, 2011 5 ABS: guide for high voltage shore connection, 2011 6 Lloyds Register: Other Ship types and systems On-shore power supplies, 2012 7 NBN EN 15869-1 Schepen voor de binnenvaart - Elektrische landaansluiting, 2010 8 richtlijn Walstroom Binnenvaart, Nationale Havenraad, 2009 9 http://www.onshorepowersupply.org/ 10 www.energy.siemens.com/hq/en/power-distribution/onshore-power-supply 11 www.sam-electronics.de/dateien/epd/amp.html 12 www.abb.com/industries/us/9aac159110.aspx 13 14 www.cavotec.com/en/_45// 15 www.ng-two.com/plug-gb.html 16 www.walstroom.nl www.schneider-electric.com/solutions/ww/en/sol/17089982-shore-connection-forseaports?segment=4872983 17 http://www.imo.org/ourwork/environment/pollutionprevention/airpollution/pages/the-protocol-of-1997- %28marpol-annex-vi%29.aspx 18 COMMISSION RECOMMENDATION of 8 May 2006 on the promotion of shore-side electricity for use by ships at berth in Community ports (2006/339/EC) 19 Besluit Subsidieprogramma walstroom zeehavens, 3 september 2010 Nr. CEND/HDJZ-2010/1274 SCH 20 COMPASS (2010) The COMPetitiveness of EuropeAN Short sea freight Shipping compared with road and rail transport, Transport & Mobility Leuven 21 SKEMA (2010) Task 2 and 3 Impact Study on the future requirements of Annex VI of the MARPOL Convention on Short Sea Shipping, DG TREN 22 The 0.1% sulphur in fuel requirement as from 1 January 2015 in SECAs - An assessment of available impact studies and alternative means of compliance, European Maritime Safety Agency, 2010 23 http://www.agentschapondernemen.be/themas/ecologiepremie 24 Lokale Maatregelen voor emissiereductie van binnenvaartemissies, Vlaamse Overheid - Departement LNE, afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu en Gezondheid (Arcadis, TML, LDR), 2010 25 COUNCIL OF THE EUROPEAN UNION, Brussels, 14 June 201,1Interinstitutional File: 2011/0067 (NLE) 1218-001 Haalbaarheid Walstroom Zeebrugge 18