Breda actief de markt op een impressie van de economische impulsnota 2006-2010
Meer informatie over de economische impulsnota 2006-2010 Heeft deze Impressie van de Economische impulsnota uw interesse gewekt? De complete nota van de Gemeente Breda vindt u op www.breda.nl. U kunt de nota ook opvragen via gemeente@breda.nl Colofon Opdrachtgever: Gemeente Breda Redactie: Gemeente Breda Vormgeving: bureau Vormgeving Fotografie: Wessel Keizer Oplage: 250 Februari 2006
Naar een blijvend gezonde Bredase economie in 10 stappen Analyse 01. Steeds meer Bredase bedrijven spelen een rol in de internationale economie. Economisch herstel na de laagconjunctuur vanaf 2001. Attitude 02. Gebruik maken van positieve ontwikkelingen en de markt een krachtige impuls geven. Doelen 03. Meer rendement uit Bredase kansen en kernkwaliteiten. 04. Versterking van de concurrentiekracht van het Bredase bedrijfsleven. 05. Samen met partners toekomstperspectief bieden aan de Bredase beroepsbevolking door het bieden van de juiste banen Speerpunten 06. Internationale handel en logistiek, Kennisindustrie en Hospitality. Methode 07. Extra aandacht voor kennis, innovatie en creativiteit, onderwijs en meer samenwerking met verschillende partijen. 08. Verbetering van de gemeentelijke dienstverlening en stroomlijning van regelgeving. 09. Investeren in aantrekkelijke bedrijfshuisvesting. 10. Regionale samenwerking.
01. Breda in internationaal perspectief Ook in Breda is de mondialisering duidelijk waarneembaar. Enerzijds biedt internationalisering volop kansen aan de stedelijke economie. Zo zien we steeds vaker dat bedrijven meerdere vestigingen op één locatie binnen de Benelux concentreren. Breda blijkt hiervoor een interessante vestigingsplaats te zijn. Inmiddels wordt bijna de helft van onze werkgelegenheid gecreëerd door dochterbedrijven van grote buitenlandse ondernemingen. Anderzijds kan mondialisering een bedreiging opleveren voor de lokale economie. De gevolgen manifesteren zich met name bij de productiebedrijven en verwante sectoren, zoals in het MKB. Economische dynamiek in Breda in 1999-2005 Vestiging nieuwe bedrijven en organisaties met meer dan 20 werknemers: - IKEA - T-Mobile klantenservice - Amgen - Alfa Laval - Thermo Electron - ING Bank - Heijmans IBC Bouw - Imtech - de Bijenkorf - Playlogic Game Factory - Abbott - Toshiba, Citygroup - Koninklijke Luchtmacht Vertrek van bedrijven of bedrijfsonderdelen: - CSM beëindigde de verwerking van suikerbieten in Breda - Interbrew sloot de productieafdeling van de brouwerij) - Skil verplaatst de productie naar Hongarije - ExxonMobil (Esso) reorganisatie - Perfetti Van Melle, schrapte in Breda 200 banen - ABN Amro schrapt 110 banen. Door de uitstekende strategische ligging en de goede bereikbaarheid heeft bijna de helft van de Bredase bedrijven met meer dan 10 werknemers een bovenregionale afzetmarkt. Hiervan richt 32% zich op Nederland en 16% op de internationale markt. Daar staan wel eisen tegenover. Door veranderende marktomstandigheden is er grote behoefte aan snelheid en flexibiliteit. Logistieke kwaliteiten en kennis gaan een belangrijkere rol spelen in de economie. Het Bredase bedrijfsleven zal zich moeten inspannen om bij te blijven op het gebied van innovatie. Het moet voor industriële bedrijven gemakkelijker worden om technisch gekwalificeerd personeel te vinden. Zo moet voorkomen worden dat bedrijven de stad verlaten of bepaalde activiteiten uitplaatsen. Over het algemeen geven ondernemers aan dat ook de kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening voor verbetering vatbaar is. Groei Bredase economie Het vertrouwen in de nationale en internationale economie neemt weer toe. In West-Brabant heeft de groothandel in 2004 met een omzetstijging van 3% beter gepresteerd dan landelijk (1,5%). Vooral de export maakte een sterke groei door (9%). Over 2005 verwacht 44% van de bedrijven een stijging van de omzet en 40% voorziet een verdere groei van de export. Weliswaar is de werkgelegenheid in deze sector de afgelopen vijf jaar gedaald, het aantal vestigingen is sinds 2001 met 33 toegenomen (4%). Ditzelfde beeld zien we bij logistiek: het aantal vestigingen in deze sector is ieder jaar gestegen.
In totaal betrof het een toename van 12% oftewel 30 vestigingen. In West-Brabant liet de vervoerssector in 2004 een omzetdaling zien van 0,5%. Voor 2006 gaat 31% van de ondernemers uit van omzetgroei en 38% denkt meer te zullen investeren. De sector verwacht dat de werkgelegenheid zal toenemen. Deze trend geldt ook voor onze stad. De waardering van ondernemers voor Breda als vestigingslocatie blijft onverminderd groot. Het aantal vestigingen in de gezondheidszorg en welzijn in Breda nam in de afgelopen vijf jaar met 44 (7%) toe. Opvallend is, dat ook in de recessiejaren 2000-2004 de werkgelegenheid in de sector Cultuur steeg met ruim 1.900 arbeidsplaatsen, in de toeristische sector met 300, en in het onderwijs met 6.750. In Breda heeft 32% van de werkgelegenheid betrekking op het bedienen van consumenten. De werkgelegenheid in deze hospitality steeg de afgelopen jaren met 2,5%. 02. Breda actief de markt op In de Economische Impulsnota 2006-2010 heeft de gemeente een strategie ontwikkeld om de stedelijke economie krachtig te stimuleren. Onder het motto Breda actief de markt op wordt ingespeeld op trends en ontwikkelingen in de economie. Er wordt extra ingezet op kansrijke sectoren en nadrukkelijk gebruik gemaakt van de specifieke kwaliteiten van de stad. In deze strategie staan de ondernemer en het marktgericht handelen centraal. Zelf zal de gemeente de dienstverlening aan ondernemers verbeteren en een vereenvoudiging van procedures en regelgeving realiseren. Netwerken zullen meer worden gestimuleerd en de relaties tussen onderwijs en bedrijfsleven versterkt. Breda gaat door met het ontwikkelen van aantrekkelijke bedrijfshuisvesting die optimaal aansluit op de vestigingscriteria van ondernemingen. Vanzelfsprekend krijgen de openbare ruimte, veiligheid en het beheer hierbij ruim aandacht. [1] Ontwikkeling werkgelegenheid Breda 1999-2004 96000 95000 94000 93000 92000 91000 90000 89000 88000 87000 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Bron: Economische Barometer Breda 2005
03. Kansen en kernkwaliteiten beter benutten De strategische ligging en goede bereikbaarheid bieden Breda als vestigingsplaats belangrijke kansen voor de internationale handel, logistiek en industrie. Door de centrale positie van Breda en door de HSL-aansluiting kan de Euregionale positie van Breda verder worden uitgebouwd. Een ander onderdeel van de strategische ligging is de positie die Breda inneemt in het economisch kerngebied Zuid-West Nederland. Binnen West-Brabant is Breda de centrumstad en de Poort van Brabant. Dit komt tot uiting in de vestiging van regionale hoofdkantoren en grootschalige publieksverzorgende diensten. De centrumfunctie blijkt ook uit de pendelbalans: er werken meer mensen in Breda die er niet wonen dan andersom. De omvangrijke industriële en logistieke sector kan bijdragen aan de gewenste snelheid en flexibiliteit in de productieketens. Minstens zo sterk is de kwaliteit van het Bredase woon- en verblijfsklimaat. Met name de historische binnenstad heeft een aanzienlijke bovenlokale aantrekkingskracht. Dat geldt ook voor de detailhandel. Qua omvang is Breda de zevende winkelstad van Nederland. [2] Strategische ligging Breda in Benelux Randstad Port of Rotterdam BREDA Brabantstad Port of Antwerpen Ruhrgebied Vlaamse Ruit Agglomeratie Parijs Hogesnelheidslijn Hoofdwegennet
Door de toenemende welvaart blijft de vrijetijdseconomie sterk groeien. Steeds meer tijd, geld en kilometers worden besteed aan vermaak. In Breda, waar jaarlijks ca. 0,5 miljard wordt besteed, liggen volop kansen om deze sector verder te ontwikkelen. Breda heeft afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de stimulering van het toerisme, en wil dit de komende jaren met kracht doorzetten. Zo n zelfde kans geldt voor gezondheids- en zorginstellingen. Door de vergrijzing van de bevolking en de commercialisering heeft de sector zorg een enorm groeipotentieel. Dat het opleidingsniveau van de Bredase bevolking relatief hoog is, 36% van de inwoners heeft een HBO- of universitair diploma, speelt in deze ontwikkeling een gunstige rol. 04. Concurrentiekracht versterken De Bredase economie heeft de afgelopen jaren een structurele verandering ondergaan. Het actief vormgeven van een nieuwe toekomstvaste economische structuur is een kernopgave. Bij toekomstvast gaat het primair om concurrentiekracht, en meer dan ooit is hiervoor een gezamenlijke inspanning noodzakelijk van ondernemingen, onderwijs en overheid. Concurrentiekracht wordt in de huidige economie bepaald door kennis en innovatie, snelheid en flexibiliteit. De kwaliteit van de beroepsbevolking vormt hiervoor de basis, vandaar dat de relatie onderwijs-bedrijfsleven gestimuleerd zal worden. De vraag vanuit het bedrijfsleven en het aanbod van afgestudeerden dient beter op elkaar aan te sluiten. Bijzonder punt van aandacht vormt hierbij de afnemende belangstelling voor technische opleidingen in een tijd dat de vraag hiernaar toeneemt. Naast aandacht voor de beroepsbevolking kan de concurrentiekracht worden verbeterd door een actief innovatiebeleid. Ondernemers moeten zich bewust zijn van het belang van innovatie en moeten in de driehoek ondernemingen, onderwijs en overheid worden ondersteund in hun streven om producten of processen te verbeteren.
05. Toekomstperspectief voor de beroepsbevolking Breda is een stad voor al haar inwoners. Dit betekent dat zo mogelijk banen moeten worden gecreëerd voor de totale beroepsbevolking. Een groot deel van de werklozen in Breda is langdurig werkloos. De groei van de werkloosheid heeft vooral betrekking op laagopgeleiden en jongeren. Van de speerpuntenbenadering wordt positieve spin-off naar de totale Bredase economie verwacht. Een gezonde economie is in alle opzichten goed voor Breda. Want die biedt, samen met een gedifferentieerde arbeidsmarkt, kans op werkgelegenheid, en daarmee op een perspectiefvolle toekomst. Bovendien is het een noodzakelijke basis voor de sociale cohesie in de Bredase samenleving. 06. Kansrijke sectoren De komende vijf jaar hebben we in Breda te maken met de volgende economische trends: - verdergaande internationalisering van de economie en daarmee een toenemend belang van bovenlokaal denken en handelen; - wijzigende marktomstandigheden en behoefte aan snelheid en flexibiliteit; - de groeipotentie van hoogwaardige industrie; - de opmars van de vrijetijdseconomie; - vergrijzing van de bevolking en privatisering van de zorgsector. Op basis van de kernkwaliteiten van Breda en van deze trends hebben we drie kansrijke economische sectoren geselecteerd waar we in de periode 2006-2010 specifiek op inzetten: Internationale handel en logistiek Dit betreft alle activiteiten die zich richten op handel (verkoop, marketing, service) en een moderne wijze van (groot)handel, opslag en transport van goederen. De strategische ligging van Breda biedt een unieke kans voor de versterking van de positie als aantrekkelijke vestigingsplaats. Ook de zakelijke dienstverlening (marketing en communicatie) krijgt hierdoor een impuls. Het accent zal vooral op snelheid en efficiency liggen, vandaar het belang van een optimaal ICT-netwerk. Door een koppeling met onderwijsen kennisinstellingen zal de innovatie binnen deze sector toenemen en vindt binding plaats van hoogopgeleiden aan de stad. Maar ook voor de lager opgeleide beroepsbevolking biedt dit extra kans op werkgelegenheid.
Kennisindustrie en Creatieve Industrie Dit betreft alle activiteiten die betrekking hebben op de product-, proces- en marktinnovatie. Om ook in de toekomst de industrie als basis voor de Bredase economie te behouden is het van groot belang om de technologische kennis binnen bedrijven en instellingen op een hoger niveau te brengen. Hoogwaardige industrie zorgt voor toegesneden kennisintensieve en creatieve diensten. Mede hiervoor is een goede aansluiting en afstemming met de plaatselijke hogescholen en relevante kennisinstellingen van belang. Bij kennisindustrie gaat het om traditioneel sterke sectoren als Food Processing, Pharma en Electronica, maar ook om nieuwe industrieën als Digital Entertainment (waar onder Gaming-industrie) en Creatieve Industrie. Hospitality Hospitality bestaat uit toerisme en recreatie, detailhandel, horeca en commerciële zorg, en biedt veel werkgelegenheid, zowel voor lager als hoger opgeleiden. Hier maakt Breda optimaal gebruik van de kernkwaliteiten als gastvrije stad met een aantrekkelijk woon- en verblijfsklimaat. Dit zijn goede randvoorwaarden om het toerisme verder te ontwikkelen. Een belangrijk speerpunt binnen hospitality betreft de sector zorg. Mede door de toenemende vergrijzing zal het belang van deze sector sterk toenemen. Breda wil zich actief inzetten om deze ontwikkeling te stimuleren en te faciliteren onder andere in de sfeer van wellness en nieuwe zorgconcepten. Voor versterking van de hospitality wordt de kwaliteit van de beleving van de binnenstad verbeterd en onderzoeken we of elders in de stad uitbreiding wenselijk is op het gebied van detailhandel, leisure, sport- en cultuurvoorzieningen. Binnen de wijken moet de kwaliteit van winkelcentra worden gewaarborgd. Hetzelfde geldt voor de relaties met de groengebieden in en rond de stad. 07. Onderwijs van cruciaal belang Het is ons streven om waar mogelijk de beroepsbevolking op een hoger opleidingsniveau te krijgen. Het gaat hierbij onder andere om het imago van technische beroepen te verbeteren en beperking van de schooluitval. We constateren immers dat Bredase bedrijven grote moeite hebben om vacatures voor een technische functie in te kunnen vullen. Voor het onderwijs en het bedrijfsleven ligt hier een belangrijke gezamenlijke opgave om deze mismatch op de arbeidsmarkt op te heffen. Voor een betere aansluiting van de arbeidsmarkt op de behoeften van het bedrijfsleven willen we een accountmanager Hoger Onderwijs aanstellen en een nieuw kennisinstituut aantrekken dat aansluit bij een van de speerpuntsectoren. Daardoor zal bijvoorbeeld de innovatie binnen de sterk groeiende ICT-sector in Breda kunnen toenemen en vindt er binding van hoogopgeleiden aan de stad plaats. Ook het ontwikkelen van een stagebank is mogelijk een instrument. Verder vraagt het een gezamenlijke inspanning van ondernemingen, onderwijs en overheid om de concurrentiepositie van de industrie te versterken. Hierbij is het van groot belang de technologische en creatieve kennis binnen bedrijven en de plaatselijke hogescholen op een hoger niveau te brengen. Hierdoor kunnen deze zich meer toeleggen op het ontwikkelen van nieuwe producten, het optimaliseren van het productieproces en het betreden van nieuwe markten. Met de NHTV en de Avans Hogeschool beschikt Breda over toonaangevende, internationaal georiënteerde opleidingsinstituten op het gebied van hospitality en creativiteit.
08. Gemeentelijke dienstverlening verbeteren Een goed ondernemersklimaat is gebaat bij een optimale dienstverlening van de gemeente aan ondernemers. Vraaggericht handelen dient hierbij centraal te staan. In de komende periode vindt stroomlijning plaats van de informatievoorziening en de behandeling van vergunningaanvragen door de instelling van een bedrijvenloket. Inmiddels is de gemeente begonnen met de vereenvoudiging van de vergunningen en regelgeving en de vermindering van de administratieve lastendruk. Ook zal de afdeling Economische Zaken zich door middel van een in te stellen adviescommissie van ondernemers geregeld laten informeren over het vestigingsklimaat en nieuwe ontwikkelingskansen. Verder blijven we de relaties bevorderen tussen ondernemers onderling en die met de gemeente: het gaat hierbij om intensivering van zowel het accountmanagement als het gemeentelijk acquisitiebeleid. 09. Investeren in aantrekkelijke bedrijfshuisvesting Breda blijft flink investeren in bereikbare locaties voor bedrijfshuisvesting, die zijn afgestemd op de vestigingseisen van de diverse soorten bedrijven. Het gaat hierbij om nieuwe hoogwaardige bedrijventerreinen, herstructurering van bestaande bedrijventerreinen, de realisatie van kantorenlocaties en locaties voor detailhandel en vrijetijdsbesteding. Bij de (her)ontwikkeling van bedrijventerreinen krijgen de kwaliteit van de openbare ruimte, de faciliteiten, het beheer en de veiligheid bijzondere aandacht. Bovendien ontwikkelt Breda een visie voor de breedband infrastructuur, als essentieel onderdeel van een moderne werkomgeving.
10. Regionale samenwerking Het geven van een economische impuls vraagt nadrukkelijk om regionale afstemming. Dit vanuit het besef dat economische kansen zich voordoen vanuit de positie van een lokale economie binnen een bredere context. Daarnaast trekt de economie zich niets aan van stadsgrenzen, maar worden relaties aangegaan op minimaal regionaal niveau. Dit vergt samenwerking op diverse schaalniveaus, of het nu gaat om het stimuleren van innovatie, de afstemming onderwijs-arbeidsmarkt, het plannen van bedrijventerreinen of het benutten van infrastructurele verbindingen. Economische Zaken gaat deze samenwerking mede vorm geven, zowel binnen de regio, in Zuidwest-Nederland als ook buiten de landsgrenzen.