De evolutie van taal Marieke Schouwstra UiL OTS, UU 1
geen taal taal 2
het taalevolutiedebat Vragen: Waarom is taal ontstaan? Wanneer is taal ontstaan? Welke structuur heeft taal? Aspecten: syntax/semantiek/fonologie/fonetiek 3
Dit college I. hoe uniek is de mens? II. empirisch onderzoek naar prototaal 4
deel I Hoe uniek is menselijke taal? 5
Is menselijke taal uniek? Wat is het verschil tussen menselijke taal en communicatie bij dieren? 6
Unieke eigenschappen Displacement Compositionaliteit Willekeurige symbolen Discreet Culturele transmissie Recursie (Hockett, 1960) (Zuidema, 2008) 7
Unieke eigenschappen Displacement: taal gaat over dingen die niet hier en nu zijn Compositionaliteit (Frege!): betekenis van het geheel hangt af van de betekenis van de delen, en hoe ze zijn samengesteld Willekeurige symbolen: het woord broodrooster heeft geen broodroosterachtige eigenschappen 8
Unieke eigenschappen Discreet: verschillende woorden verwijzen naar verschillende objecten Culturele transmissie: kinderen leren taal Recursie: eindig aantal regels, oneindig lange zinnen 9
Unieke eigenschappen Displacement Compositionaliteit Willekeurige symbolen Discreet Culturele transmissie Recursie (Hockett, 1960) (Zuidema, 2008) 10
Honingbijen http://www.youtube.com/watch?v=-7iji-g4jhg 11
Unieke eigenschappen Displacement Compositionaliteit Willekeurige symbolen Discreet Culturele transmissie Recursie 12
Vervet / blauwaap http://www.youtube.com/watch?v=slgvi2y_w2c 13
Unieke eigenschappen Displacement Compositionaliteit Willekeurige symbolen Discreet Culturele transmissie Recursie 14
Bengalese finch (Japanse meeuw) http://www.youtube.com/watch?v=rozh349ezwa& 15
Unieke eigenschappen Displacement Compositionaliteit Willekeurige symbolen Discreet Culturele transmissie Recursie 16
Recursie bij mensen? 17
Recursie bij mensen? The mouse the cat the dog bit chased ran 17
Recursie bij mensen? The mouse the cat the dog bit chased ran The mouse ran 17
Recursie bij mensen? The mouse the cat the dog bit chased ran The mouse ran The mouse the cat chased ran 17
Recursie bij mensen? The mouse the cat the dog bit chased ran The mouse ran The mouse the cat chased ran The mouse the cat the dog bit chased ran 17
Conclusie Het is niet gemakkelijk om 1 eigenschap aan te wijzen waarin de mens uniek is Beter: taal als complex geheel verschillen tussen mens en dier gradueel onstaan van taal als geleidelijk proces met tussenstappen 18
Empirische data Over taalevolutie alleen indirecte data comparative method restricted linguistic systems computational method 19
Empirische data Over taalevolutie alleen indirecte data comparative method restricted linguistic systems computational method 19
Deel II Empirisch onderzoek naar prototaal 20
Inleiding improvisatie geen ingewikkelde grammatica alleen essentiële elementen 21
Restricted linguistic systems Homesign Pidgin Basic Variety Botha & de Swart (2009) 22
Restricted linguistic systems simpel (bijv: geen vervoeging van werkwoorden) organisatorische principes onafhankelijk van gewone taal succesvol voor communicatie [topic]o[focus] 23
Restricted linguistic systems Bickerton: living fossils Jackendoff: fossil principles from protolanguage 24
Jackendoff 2002 25
Temporal displacement in Basic Variety en Homesign 26
Verwijzen naar verleden en toekomst In de meeste gewone talen zet je een zin in verleden of toekomende tijd mbv werkwoordsvervoeging: Ik was gisteren op mijn kantoor. In restricted linguistic systems is die methode niet voorhanden 27
Temporal displacement Türkei Urlaub [..] meine Mann krank Turkey vacation [..] my husband ill Turkish to German, Von Stutterheim and Klein (1987) 28
Temporal displacement Gisteren ik gaat naar markt Yesterday I go to market Moroccan Arabic to Dutch, Starren (2001) 29
Temporal displacement Gisteren ik gaat naar markt Yesterday I go to market Moroccan Arabic to Dutch, Starren (2001) 29
Temporal displacement (Homesign) Benazzo (2009), Fusellier (2004) 30
Temporal displacement (Homesign) Before (points over shoulder) GOOD // now (points downwards) SO SO Benazzo (2009), Fusellier (2004) 30
Temporal displacement The displacement strategy NP / temp adv sets the scene 31
Evolutionaire conclusies 32
Displacement strategy Taalevolutie: hoe zag prototaal eruit? 33
Problemen met Homesign / Basic Variety Data verzamelen is problematisch veel werk geen gecontroleerde omgeving moeilijk informanten te vinden Kunnen we wel echt evolutionaire conclusies trekken? 34
Experiment 35
Goldin Meadow et al (2008) Beschrijf een gebeurtenis (plaatje); gebruik alleen gebaren en spreek niet Proefpersonen met verschillende moedertalen: Engels, Spaans, Chinees, Turks geen kennis van gebarentalen 36
37
Goldin-Meadow et al (2008) intransitive motion events: Girl waves, Dog moves to van transitive motion events: Girl covers box, Man carries chicken to scaffolding 38
BOY GLASS TILTS TO MOUTH Voorbeelden CAPTAIN PAIL SWINGS Proportion of strings consistent with ArPA order 0.8 0.6 0.4 0.2 1.0 BOY GLASS TILTS TO MOUTH CAPTAIN PAIL SWINGS CAPTAIN PAIL SWINGS GIRL BOX COVERS Fig. 1. Examples of ArPA gesture strings produced by speakers of all four languages. (Top) The pictures show a Spanish speaker describing the boy tilts glass vignette. (Middle) The pictures show an English speaker and a Turkish speaker describing the captain swings pail vignette; note that the English speaker (Upper Middle) conveys the captain by producing a gesture for his cap, the Turkish speaker (Lower Middle) by pointing at the still picture of the captain. (Bottom) CAPTAIN The pictures show PAIL a Chinese speaker describing SWINGS the girl Proportion of strings consistent with ArPA order 0.0 0.8 0.6 Speech strings Fig. 2. Proportion of speech (Left) an speakers of Turkish, Chinese, English, tions that were consistent with the ArPA crossing-space transitive actions. and transitive events by using AN factor 0.4(order) and one betw group). We found an effect of analysis. Participants stacked tr significantly more often than t actions 0.2 in place and crossing s 0.000001], and in the ArPA orde the other possible orders fo [F(4,144) 85.01, P 0.0000 0.0 crossing space [F(5,180) Speech strings 185. Here again we found that p orders of their spoken languages. selected transparencies was the groups, and this order was ident order in the gesture task. Across Fig. 2. Proportion of speech (Left) speakers of Turkish, Chinese, Englis tions that were consistent with the A crossing-space transitive actions. 39
Goldin-Meadow: resultaten 1.0 Turkish speakers Chinese speakers English speakers Spanish speakers S TILTS TO MOUTH SWINGS Proportion of strings consistent with ArPA order 0.8 0.6 0.4 0.2 0.0 Speech strings Gesture strings Fig. 2. Proportion of speech (Left) and gesture (Right) strings produced by speakers of Turkish, Chinese, English, and Spanish to describe transitive actions that were consistent with the ArPA order. Included are both in-place and 40
Conclusie iedereen gebruikt dezelfde volgorde: SOV moedertaal heeft geen invloed 41
experiment vs. restricted linguistic systems improvisatie geen ingewikkelde grammatica alleen essentiële elementen 42
Temporele informatie uitbeelden 10 deelnemers, sprekers van Engels per pp 4 items met temporele informatie 43
Voorbeelden Tomorrow, the king will take a shower The king will take a shower tomorrow 44
Voorspelling Net als in de Basic Variety en homesign passen mensen de displacement strategy toe: Ze plaatsen temporele informatie aan het begin 45
Results 22 tadv initial 23 tadv end 100 75 sentence order tadv moved in 44% of the gesture sequences tadv was moved from end to start 50 25 0 sentence: tadv initial sentence: tadv end 46
Conclusie Interessante parallellen tussen Basic Variety en uitbeeld-experiment Fossil principles over prototaal kunnen in het lab geobserveerd worden! 47