Leren Filosoferen Tweede avond
Website Alle presentaties zijn te vinden op mijn website: www.wijsgeer.nl Daar vind je ook mededelingen over de cursussen. Hou het in de gaten!
Vragen n.a.v. vorige keer Kun je zonder meningen? Moet je al je meningen kunnen verantwoorden? Wat is het verschil tussen filosofische meningen en gewone meningen? Kun je aan je netwerk van meningen alleen maar meningen toevoegen? Waardoor kunnen meningen veranderen?
Meningen dogmatisme Scepticisme Wij kennen de wereld (Plato, Aristoteles, stoïcijnen) Er is niets dat we zeker weten (Pyrrho, Sextus Empiricus, Montaigne) Rationalisme Ons denken reflecteert de wereld (Descartes, Spinoza, Leibniz) Empirisme We weten alleen wat we waarnemen (Berkeley, Locke, Hume)
Immanuel Kant (1724 1804)
Immanuel Kant Brug tussen rationalisme en empirisme Het Ding an sich laat zich niet kennen. Het object richt zich naar het subject, en niet andersom A priori's: ruimte, tijd, causaliteit Menselijke kennis bestaat enkel uit meningen Persoonlijke meningen Gedeelde meningen
Opiniemakers 1
Opiniemakers 2 Hoe komen we aan een mening? Soorten opinievorming (prototypen) Journalistiek Wetenschappelijk Literair Filosofisch
Journalistiek Bemiddelaar tussen zaak en publiek Object: gebeurtenissen waar wij niet bij zijn Instrumentarium: selectieve aandacht & persoonlijke woordkeuze Product: verslag Wie, wat, waar, wanneer, waarom & hoe Achtergrond: vanzelfsprekendheden (onveranderlijke meningen)
Wetenschap Zoeken naar mechanismen van de werkelijkheid Object: abstracte patronen Instrumentarium: onpersoonlijk perspectief & onpersoonlijke taal Product: theorie Beoogd product kan verschillen van feitelijk resultaat (theorie volgt de dingen)
Literatuur Woorden roepen dingen op Object: de woorden van de literator Instrumentarium: woorden en stijlmiddelen Product: verhaal, verwoording van nieuwe meningen Literaire werelden moeten een eigen logica hebben en aansluiten bij het voorstellingsvermogen van de lezers
Filosofie De noodzaak van het denkbare Object: begrippenkader Instrumentarium: zie rest van de cursus Product: betogen ( formulering van de dwang van de redelijkheid van ons begrippenkader ) Filosofie is normatief
Noodzakelijkheid: bv. ethiek Aristoteles Doel: eudaimonia Middel: het juiste midden Kant Doel: autonomie Middel: categorisch imperatief Rawls Doel: maximale rechtvaardigheid Middel: veil of ignorance
Soorten filosofieën Analytische filosofie Begripsanalyse (Wittgenstein: wat is een spel?) Continentale filosofie Scheppen van denkbare wereld (Plato: ideeënwereld) Journalistieke filosofie Onderzoek naar impliciete begrippen (Nietzsche: herenmoraal & slavenmoraal)
Samenvatting Journalisten, wetenschappers & literatoren Eigen begrippenkader Opvatting over relatie woorden dingen Eenrichtingverkeer tussen woorden en dingen Filosofen Mogelijkheidsvoorwaarden: wat moet het geval zijn opdat...? (vgl. Kant: a priori's)
Filosofische gereedschappen 1. Focus op begrippen 2. Aandacht voor de wisselwerking tussen begrip en verschijnsel 3. Analogieën tussen begrippen ontwikkelen 4. Het gedachte-experiment 5. Relaties tussen begrippen expliciteren 6. Reflectie
Vragen 1 Zijn er naast de journalistieke, wetenschappelijke, literaire en filosofische manieren van meningsvorming nog andere? In hoeverre is journalistiek objectief? In hoeverre is de wetenschap objectief? Waar houdt de wetenschap zich niet mee bezig? Hoe betrouwbaar is een (wetenschappelijke) theorie?
Vragen 2 Sprookjes, SF, Fantasy, waar liggen de grenzen van wat een schrijver kan schrijven? Wat kun je leren van een schrijver? Waarin onderscheidt de filosofie zich van journalistiek, wetenschap en literatuur? Waarin kunnen meningen nog meer worden uitgedrukt dan alleen in spreektaal? Wat moet het geval zijn, wil je je mening veranderen?