ZWEMWATERPROFIEL DEN HAAG ZWARTE PAD

ZWEMWATERPROFIEL DEN HAAG ZWARTE PAD

Colofon Titel: Uitgegeven door: Opgesteld door: Betrokken provincie: Dagelijks beheerder / Exploitant zwemwaterlocatie: Status: Den Haag Zwarte Pad Rijkswaterstaat Zee & Delta ARCADIS/H2Oké Water & gezondheid Advies Provincie Zuid-Holland Gemeente Den Haag Definitief Datum: 29 februari 2016 BWID-code: Donar-code: NLBW95_SCHEVNGZTPBS SCHEVNGZTPBS Disclaimer Aan de inhoud van dit zwemwaterprofiel kunnen geen rechten worden ontleend. De in dit zwemwaterprofiel opgenomen informatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, de volledigheid en actualiteit kan echter niet worden gegarandeerd. Let hiervoor ook op de datum van het opstellen of actualiseren van het zwemwaterprofiel. Rijkswaterstaat aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade als gevolg van onjuistheden in en/of onvolledigheid van de aangeboden informatie noch voor schade die geleden wordt als gevolg van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de aangeboden informatie in dit zwemwaterprofiel. Het zwemwaterprofiel heeft de status van een onderzoek. Rijkswaterstaat aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de in dit rapport voorgestelde maatregelen. 2

Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Beschrijving zwemwaterlocatie... 4 2.1 Kenmerken... 4 2.2 Zwemzone... 5 2.3 Beheer... 6 2.4 Potentiële bronnen van verontreiniging... 6 2.5 Kans op bloei blauwalgen... 7 3 Gezondheidsrisico s... 7 3.1 Beoordeling... 7 3.2 Zwemwaterkwaliteit... 8 4 Aanbevelingen voor maatregelen... 8 Bronvermelding... 9 3

1 Inleiding Voor elke zwemwaterlocatie wordt op grond van de Zwemwaterrichtlijn een zwemwaterprofiel opgesteld. Voor u ligt het zwemwaterprofiel van Den Haag Zwarte Pad. De Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) is in 2006 vastgesteld met als doel het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. De richtlijn bevat bepalingen met betrekking tot de monitoring, de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht) en het informeren van zwemmerspubliek en de Europese Commissie over de zwemwaterkwaliteit. Voor elke zwemwaterlocatie moet een zwemwaterprofiel worden opgesteld. Het beheer moet erop gericht zijn om minimaal een aanvaardbare zwemwaterkwaliteit te bereiken en om te streven naar een goede zwemwaterkwaliteit. In het zwemwaterprofiel worden de kenmerken van de zwemwaterlocatie beschreven. Er wordt ingegaan op mogelijke gezondheidsrisico s voor de zwemmers en de oorzaken daarvan. Het zwemwaterprofiel vormt de basis voor communicatie tussen de betrokken partijen over te treffen beheersmaatregelen. Uit het zwemwaterprofiel kan blijken dat aanvullend onderzoek nodig is om adequate beheersmaatregelen te kunnen treffen. Het zwemwaterprofiel is tevens bedoeld voor communicatie over de kwaliteit van de zwemwaterlocatie en de genomen beheersmaatregelen naar de geïnteresseerde burger. 2 Beschrijving zwemwaterlocatie 2.1 Kenmerken Den Haag Zwarte Pad is een kustlocatie aan de Noordzee in de gemeente Den Haag. Het betreft een zoutwaterlocatie. Het strand heeft meerdere opgangen (genummerd 28 t/m 35 volgens lokale bebording) en grenst aan de Scheveningen strandboulevard. Op de luchtfoto (figuur 2.1) zijn de belangrijkste kenmerken en mogelijke bronnen van verontreiniging van de locatie weergegeven. De zwemwaterlocatie wordt aan de zuidzijde begrensd door de Scheveningse pier. Richting het noorden gaat het strand over in de zwemlocatie Wassenaarse slag. 2,4 kilometer ten zuiden van de Scheveningse Pier bevindt zich de haven van Scheveningen. Deze wordt gebruikt voor pleziervaart en kleine beroepsvaart (b.v. vissersboten). Op het strand zijn de uiteindes van vroege kribben zichtbaar. Daar is in een later stadium zand overheen opgebracht. Het strand is bewaakt door de KNRM. Deze post bevindt zich nabij de Scheveningse Pier. Door middel van verschillende vlaggen wordt informatie gegeven over de veiligheid in het water. Bij iedere opgang is een blauw zwemwaterbord geplaatst. Het strand wordt begrensd door de duinen, met daarin fietspaden en een grote parkeerplaats (Zwarte Pad). Hemelwater stroomt af via straatkolken op deze parkeerplaats. Het strand heeft een twintigtal paviljoens, die open mogen zijn van 1 maart tot 1 oktober. Het strand wordt dagelijks schoongemaakt door een schoonmaakploeg met beach-cleaners. Er is een catamaran, kite- en surfschool op het strand aanwezig. Er is ten zuiden van de pier een zone waar deze sporten zijn toegestaan. Langs de kust van het Zwarte Pad (de zwemwaterlocatie) zijn deze sporten verboden. Op het meest noordelijke stuk van het Zwarte Pad is een strook kust aangemerkt als naaktstrand. Honden mogen daar loslopen, in het overige deel zijn honden niet toegestaan. Nabij de Scheveningse Pier is een openbaar toilet en verder hebben alle paviljoens toiletten waar badgasten terecht kunnen. Bij de strandopgangen zijn douches voor badgasten. Allen zijn aangesloten op de riolering. In bijlage 1 zijn foto s van de locatie en een verslag van het veldbezoek in zwemseizoen 2015 opgenomen. 4

Parkeerplaats Scheveningse Pier Scheveningen Figuur 2.1. Overzicht zwemwaterlocatie Den Haag Zwarte Pad 2.2 Zwemzone De zwemzone is weergegeven in figuur 2.2. De achtergronden van de afbakening van de zwemzone zijn beschreven in het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (RHDHV, 2012). De zwemzones zijn niet afgebakend. Ook is er geen gemarkeerde, beveiligde zwemzone. De zwemzone is in 2015 aangepast. Door deze aanpassing laat Rijkswaterstaat de zwemzones op elkaar aansluiten. Waar in het verleden slechts de drukst bezochte gedeeltes werden gedekt door de zwemzone, zijn deze nu dekkend voor de hele kustlijn (mits geschikt als zwemlocatie). 5

Figuur 2.2. Zwemzone en ligging meetpunt 2.3 Beheer Den Haag Zwarte Pad behoort tot de gemeente Den Haag, stadsdeel Scheveningen en bevindt zich in de provincie Zuid-Holland. De provincie is verantwoordelijk voor de aanwijzing van zwemwaterlocaties. De provincie is verantwoordelijk voor de aanwijzing van zwemwaterlocaties. Op de zwemwaterlocaties draagt de provincie zorg voor de veiligheid en gezondheid van de zwemmers. De Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) voert, in opdracht van de provincie, periodiek het onderzoek naar de fysieke veiligheid uit. De ODMH zorgt voer alle uitvoerende taken op grond van de WHVBZ namens de provincie. Rijkswaterstaat Zee & Delta is waterbeheerder van de zwemwaterlocatie Den Haag Zwarte Pad. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het zwemwaterprofiel. Rijkswaterstaat controleert de zwemwaterkwaliteit, licht de provincie hierover in en adviseert, zodat de provincie het publiek kan informeren over eventuele gezondheidsrisico s. De provincie kan een waarschuwing of een negatief zwemadvies afgeven of zelfs een zwemverbod instellen. Indien de zwemwaterkwaliteit niet aan de vereisten van de Zwemwaterrichtlijn voldoet, neemt Rijkswaterstaat het initiatief om samen met de andere betrokken partijen na te gaan hoe de zwemwaterkwaliteit verbeterd kan worden. De gemeente Den Haag zorgt voor het dagelijks beheer van de zwemwaterlocatie. Het sanitair nabij de Scheveningse Pier wordt dagelijks gereinigd, ook worden prullenbakken op het strand dagelijks geleegd. De paviljoenhouders zorgen voor de reiniging van hun sanitaire voorzieningen. Indien het nodig is ruimt de beheerder zwerfvuil op en wordt dierenpoep verwijderd. 2.4 Potentiële bronnen van verontreiniging De Zwemwaterrichtlijn schrijft voor dat het zwemwater gecontroleerd dient te worden op de aanwezigheid van bacteriën die afkomstig zijn van feces (uitwerpselen) van mens en dier. Op basis van de gebiedsbeschrijving, het veldbezoek, de analyse van historische data, kaartmateriaal en de informatie van de waterkwaliteitsbeheerder en locatiebeheerder is de volgende lijst met alle potentiële verontreinigingsbronnen en -routes voor fecale verontreiniging op de locatie Den Haag Zwarte Pad opgesteld. 6

Tabel 2.1. Potentiële bron Potentiële bronnen Den Haag Zwarte Pad Beschrijving Bezoekers Op mooie dagen bezoeken gemiddeld 50.000 bezoekers per dag de zwemwaterlocatie, op drukke dagen komen er maximaal 150.000 bezoekers. Er zijn openbare toiletten nabij de Scheveningse Pier. Het twintigtal strandpaviljoens beschikt ook over sanitaire voorzieningen. Huisdieren Honden zijn verboden op het grootste deel van het strand. Alleen in het uiterste noordelijke deel zijn honden toegestaan op het strand. Er is geen hondenpoep op het strand aangetroffen. Er is een gemeentelijke opruimplicht voor hondenuitwerpselen. Ook staan er in de duinen hondenpoepzakjes-dispensers. Watervogels Er zijn tijdens het veldbezoek slechts enkele meeuwen waargenomen op het strand. Volgens de beheerder komen de meeuwen nauwelijks op het strand. Recreatievaart Dagelijks maken gemiddeld 100 recreatievaartuigen gebruik van de vaarroute (op 150 m afstand) langs de zwemwaterlocatie, op drukke dagen kunnen dit er 300 zijn. Beroepsvaart Geschat wordt dat er dagelijks 20 beroepsvaartuigen gebruik maken van het water voor de kust. Grote zeeschepen varen op meerdere kilometers uit de kust en zijn niet meegerekend. Haven Op 2,4 km ten zuiden van de Scheveningse Pier ligt de Scheveningse haven. 2.5 Kans op bloei blauwalgen Behalve een controle op fecale verontreinigingen schrijft de Zwemwaterrichtlijn ook voor dat in het zwemwaterprofiel een beoordeling plaatsvindt van de mogelijke bloei van blauwalgen. Den Haag Zwarte Pad is een zoutwaterlocatie langs de Nederlandse kust. Blauwalgen komen in de Nederlandse kustwateren niet tot overmatige bloei en vormen daarom geen gezondheidsrisico. 3 Gezondheidsrisico s 3.1 Beoordeling Volgens de Zwemwaterrichtlijn wordt de kwaliteit van het zwemwater gecontroleerd aan de hand van de parameters Escherichia coli (E. coli) en intestinale enterococcen. Beide typen bacteriën zijn afkomstig van feces (uitwerpselen) van mens en dier en worden daarom fecale bacteriën genoemd. Deze typen bacteriën zijn indicatorsoorten voor de aanwezigheid van ziekteverwekkende bacteriën en virussen die voornamelijk maag- en darmklachten kunnen veroorzaken. Op basis van de (langdurige) concentraties fecale bacteriën wordt volgens de Zwemwaterrichtlijn onderscheid gemaakt tussen verschillende kwaliteitsklassen. In tabel 3.1 zijn de indeling en de bijbehorende grenzen voor uitstekende, goede en aanvaardbare kwaliteit weergegeven. Als een zwemwaterlocatie niet in deze 3 klassen zit, wordt deze beoordeeld als slecht. Daarnaast wordt de zwemwaterkwaliteit ook gedurende het badseizoen beoordeeld. Na elke afzonderlijke meting wordt getoetst aan de signaalwaarden (tabel 3.1). Een overschrijding van een signaalwaarde is aanleiding tot extra onderzoek. Mede op basis van het extra onderzoek kan de provincie besluiten (tijdelijk) een negatief zwemadvies in te stellen. 7

Tabel 3.1 Parameter intestinale enterococcen (kve/100 ml) Escherichia coli (kve/100 ml) Normen voor zwemwaterkwaliteitsklassen voor kust- en overgangswateren Uitstekende kwaliteit* Goede kwaliteit* Aanvaardbare kwaliteit** Signaalwaarde 100 200 185 400 250 500 500 1800 * gebaseerd op een 95-percentiel van de meetreeks over periode van 4 jaar ** gebaseerd op een 90-percentiel van de meetreeks over periode van 4 jaar 3.2 Zwemwaterkwaliteit Rijkswaterstaat controleert de zwemwaterkwaliteit gedurende het badseizoen dat loopt van 1 mei tot 1 oktober. In het geval van slechte of aanvaardbare zwemwaterkwaliteit wordt tweewekelijks gemeten, in geval van goede of uitstekende zwemwaterkwaliteit vierwekelijks. Bij de controles worden de concentraties E. coli en intestinale enterococcen gemeten. Daarnaast worden bijzonderheden zoals schuimvorming, stank, de aanwezigheid van afval, dode vissen of vogels en het aantal dieren (honden, paarden) in het water genoteerd. De ligging van het meetpunt voor Den Haag Zwarte Pad is weergegeven in figuur 2.2. Het meetpunt ligt op de locatie waar de meeste zwemmers zijn (vastgesteld in rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee, RHDHV, 2012). Op basis van de metingen in de periode 2012-2015 is de locatie beoordeeld als uitstekend. Dit volgt uit afzonderlijke beoordelingen uitstekend voor Escherichia coli en voor intestinale enterococcen. Tabel 3.2 Kwaliteitsklasse Den Haag Zwarte Pad 2012-2015 Parameter intestinale enterococcen Escherichia coli Kwaliteitsklasse Uitstekend Uitstekend Voor intestinale enterococcen en E. coli zijn er geen overschrijdingen van de signaalwaarde gemeten in de zwemseizoenen van 2012-2015. De invloed van potentiele bronnen zoals benoemd in sectie 2.4 is beperkt. 4 Aanbevelingen voor maatregelen De zwemwaterkwaliteit bij locatie Den Haag Zwarte Pad is als uitstekend beoordeeld. Op grond van de Zwemwaterrichtlijn zijn geen maatregelen nodig ter verbetering van de zwemwaterkwaliteit. Wel worden maatregelen aanbevolen gericht op goed (kwaliteits)beheer: - Voortzetten handhaving honden- en paardenverbod gedurende het zwemseizoen. - Handhaving opruimplicht van honden- en paardenpoep gedurende het zwemseizoen. 8

Bronvermelding Royal HaskoningDHV (2012). Optimalisatie van de zwemzones Noordzee: Mogelijkheden om bestaande meetpunten voor zwemwaterkwaliteit breder te benutten. Projectnummer 9X4705. 9

BIJLAGE 1 Verslag veldbezoek Datum: 21 augustus 2015 Aanwezigen: Sjors Beijer (ARCADIS, verslag) Eite Levinga (Gemeente Den Haag, telefonisch) Den Haag Zwarte Pad bestaat uit 7 opgangen. Volgens de lokale bebording zijn dit opgangen nummer 28 tot en met 35. Het strand wordt aan de zuidzijde begrensd door de Scheveningse Pier, richting het noorden is geen duidelijke grens. Deze grens valt samen met de gemeentegrens Den Haag/Wassenaar. Ten tijde van het veldbezoek was het zonnig en rond 23 graden Celsius. Door een frisse zeewind waren er slechts enkele badgasten in het water. Wel waren er diverse wandelaars op het strand en waren paviljoens goed gevuld. Het hele strand is netjes en er staan afvalbakken. Op drukke plekken bij paviljoens zijn extra afvalbakken geplaatst. De druk van bezoekers richt zich vooral op het zuidelijke deel, nabij de Scheveningse Pier. Verder naar het noorden wordt het minder en het uiterste noordelijke deel is ingericht als naaktstrand. Het strand wordt dagelijks bijgehouden (beach-cleaners). Op het moment van het veldbezoek werden geen honden of paarden waargenomen. Wel waren er enkele meeuwen op het strand. Er werd geen hondenpoep aangetroffen, wel feces van meeuwen. Nabij de Scheveningse Pier is een openbaar toiletgebouw. Daarnaast kunnen bezoekers terecht bij de paviljoens. Dat is op de bebording ook zo aangegeven. Deze paviljoens zijn aangesloten op het rioolnetwerk of hebben een eigen septic tank. Er zijn geen afvoeren vanuit de duinen richting het strand. Hemelwater vanaf de parkeerplaats wordt via straatkolken afgekoppeld. Op 2,4 kilometer ten zuiden van de Scheveningse Pier bevindt zich de haven van Scheveningen. Deze heeft in het verleden voor problemen gezorgd met de zwemwaterkwaliteit van het Scheveningse Noorderstrand (tussen Havenhoofd en Scheveningse Pier). Op het strand van Den Haag Zwarte Pad zijn echter nooit problemen geweest met de waterkwaliteit. De strandwacht wordt bemand door vrijwilligers van de KNRM. Zij zijn aanwezig van 1 mei tot 1 september. Eite Levinga, verantwoordelijk voor het strand vanuit de Gemeente Den Haag, schat het aantal bezoekers op een doorsnee mooie dag op ongeveer 50.000 en tot maximaal 150.000 bezoekers op drukke dagen. Hij ervaart geen overlast van watervogels, omdat deze op het strand beperkt zijn tot enkele meeuwen. Er komen dagelijks mensen met honden en af en toe ruiters. Deze zijn alleen s ochtends vroeg en s avonds laat toegestaan (voor 07:00, na 19:00). De strandpaviljoens organiseren af en toe een evenement, maar blijven daarmee binnen hun eigen voorziening. Op het Scheveningen Noorderstrand zijn wel grote evenementen (vuurwerkfestival, NK beachvolley) maar die blijven ten zuiden van de Pier. Bij iedere strandopgang staat een blauw zwemwaterbord. Daarop zijn de regels weergeven en is de zwemwaterkwaliteit aangeduid. Die is voor deze locatie beoordeeld als goed. 10

Blauw zwemwaterbord bij iedere strandopgang Strand met op achtergrond Scheveningse Pier Oranje reddingspost KNRM Krib, ooit ondergespoten voor kustversterking Catamarans op het strand Een van de paviljoens met speeltoestellen 11