ZWEMWATERPROFIEL DE NESWAARDEN

Transcriptie

1 ZWEMWATERPROFIEL DE NESWAARDEN

2 Colofon Titel: Uitgegeven door: Opgesteld door: Betrokken provincie: Dagelijks beheerder / Exploitant zwemwaterlocatie: Status: Zwemwaterprofiel De Neswaarden Rijkswaterstaat Zuid Nederland RPS / Tauw / KWR Gelderland Gemeente Zaltbommel A40-R definitief Datum: 13 maart 2019 BWID-code: Donar-code: NLBW91_DENWDNBSD DENWDNBSD Disclaimer Aan de inhoud van dit zwemwaterprofiel kunnen geen rechten worden ontleend. De in dit zwemwaterprofiel opgenomen informatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, de volledigheid en actualiteit kan echter niet worden gegarandeerd. Let hiervoor ook op de datum van het opstellen of actualiseren van het zwemwaterprofiel. Rijkswaterstaat aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade als gevolg van onjuistheden in en/of onvolledigheid van de aangeboden informatie noch voor schade die geleden wordt als gevolg van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de aangeboden informatie in dit zwemwaterprofiel. Het zwemwaterprofiel heeft de status van een onderzoek. Rijkswaterstaat aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de in dit rapport voorgestelde maatregelen. 1

3 1 Inleiding Voor elke zwemwaterlocatie wordt op grond van de Zwemwaterrichtlijn een zwemwaterprofiel opgesteld. Voor u ligt het zwemwaterprofiel van De Neswaarden. De zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) is in 2006 vastgesteld met als doel het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. De richtlijn bevat o.a. bepalingen met betrekking tot de monitoring, de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht) en het informeren van zwemmerspubliek en de Europese Commissie over de zwemwaterkwaliteit. Voor elke zwemwaterlocatie moet een zwemwaterprofiel worden opgesteld. Het beheer moet erop gericht zijn om minimaal een aanvaardbare zwemwaterkwaliteit te bereiken en om te streven naar goede zwemwaterkwaliteit. In het zwemwaterprofiel worden de kenmerken van de zwemwaterlocatie beschreven. Er wordt ingegaan op mogelijke gezondheidsrisico s voor de zwemmers en de oorzaken daarvan. Het zwemwaterprofiel vormt de basis voor communicatie tussen de betrokken partijen over te treffen beheersmaatregelen. Uit het zwemwaterprofiel kan blijken dat aanvullend onderzoek nodig is om adequate beheersmaatregelen te kunnen treffen. Het zwemwaterprofiel is tevens bedoeld voor communicatie over de kwaliteit van de zwemwaterlocatie en de genomen beheersmaatregelen naar de geïnteresseerde burger. Rijkswaterstaat beoordeelt regelmatig of de beschrijving nog actueel is. Bij locaties met als actuele kwaliteitsklasse slecht gebeurt dat als het zwemwaterprofiel maximaal 2 jaar oud is, bij kwaliteitsklasse aanvaardbaar maximaal 3 jaar oud en bij kwaliteitsklasse goed maximaal 4 jaar oud. Als relevante kenmerken van de zwemwaterlocatie (bijvoorbeeld van het watersysteem) of de gezondheidsrisico s veranderd zijn, past Rijkswaterstaat het zwemwaterprofiel in het daaropvolgende jaar aan. Voor zwemwaterlocaties in de klasse uitstekend vindt actualisatie standaard plaats als er relevante kenmerken veranderd zijn. 2 Beschrijving zwemwaterlocatie 2.1 Kenmerken Ligging De Neswaarden ligt aan het Esmeer in de uiterwaard van de Afgedamde Maas in Aalst in de gemeente Zaltbommel. Het betreft een zoetwaterlocatie met een gedempt tij. De locatie bestaat uit één strand aan de zuidkant van het Esmeer met een lengte van ongeveer 200 meter. Figuur 2.1 geeft een overzicht van de zwemwaterlocatie en de omgeving. Hydrologie Het Esmeer is een voormalige zandwinput die plaatselijk zo n 40 meter diep is. Het Esmeer wordt voornamelijk gevoed door het water van aangrenzende percelen en regionaal water uit de Bommelerwaard, onder meer door gemaal H.C. de Jongh. Daarnaast staat het Esmeer via een ongeveer 1 kilometer lange watergang in open verbinding met de Afgedamde Maas. De uitwisseling tussen de Afgedamde Maas en het Esmeer is beperkt. De Afgedamde Maas wordt gevoed door water uit de Maas en door regionaal water van de Bommelerwaard. Aan de noordkant van de Afgedamde Maas, ter hoogte van Giessen, ligt de Wilhelminasluis naar de Waal. De nettostroming van het water in de Afgedamde Maas is van zuid naar noord, doordat Drinkwaterbedrijf Dunea dichtbij de Wilhelminasluis water inneemt. De Afgedamde Maas maakt deel uit van de Rijn- Maasmondingen en staat onder invloed van het lozingsprogramma van de Haringvlietsluizen en het getijdenverloop op zee. Door het getijdenverloop veranderen de waterstanden continu. Het getijdenverschil van de Maas ter hoogte van de Afgedamde Maas is ongeveer 25 centimeter. Bij normale afvoeren ligt het peil tussen NAP +0,50 m en +0,75 m. Ter hoogte van Wijk en Aalburg staat de hoogwaterkering Kromme Nol in de Afgedamde Maas. Met deze schuif wordt tijdens hoogwater op de Maas voorkomen dat het waterpeil in de Afgedamde Maas te hoog wordt. Het maximale peil in de Afgedamde Maas is NAP +3,50 meter. 2

4 In 2012 is de zwemwaterlocatie en de omgeving heringericht. Het strand is in een komvorm aangelegd, maar wel rechter dan de oorspronkelijke vorm. Er is een talud van 1:15 gehanteerd tot 5 meter buiten de 2 meter dieptelijn. Daarbuiten is een talud van 1:3 gehanteerd. Het ondiepe gedeelte van de zwemzone is afgebakend met een drijflijn, de waterdiepte bij de drijflijn varieert met het waterpeil van de Afgedamde Maas. Ten noorden van de zwemzone ligt een tweede drijflijn, zodat er geen recreatievaartuigen ter hoogte van de zwemwaterlocatie varen. Gemaal H.C. de Jongh Open verbinding Esmeer Afgedamde Maas Passantenplaatsen Zwemwaterlocatie De Neswaarden Jachthaven Waterspeeltuin Figuur 2.1. Overzicht zwemwaterlocatie De Neswaarden en omgeving Faciliteiten De zwemwaterlocatie is vrij toegankelijk en goed bereikbaar met auto en fiets voor dagrecreanten uit de omgeving. Er is een ruime parkeergelegenheid aanwezig, die dagelijks geopend is van 8:00 tot 21:00 uur. Daarnaast wordt de zwemwaterlocatie ook gebruikt door bezoekers van de aangrenzende jachthaven en camping. Bij de zwemwaterlocatie is een toiletgebouw aanwezig en er staan langs het strand en verspreid over de ligweide ongeveer 25 afvalbakken. In het water is een speeltoestel aanwezig. Op het strand naast de zwemzone zijn een voetbalveld en volleybalveld ingericht met daaromheen een hekwerk om de ballen op te vangen. Ten zuiden van het strand is een (water)speeltuin ingericht, het water voor de speeltuin wordt ingenomen en uitgelaten ter hoogte van de passantenplaatsen aan de kopse kant van de zwemzone. Op de weg tussen de camping en de zwemwaterlocatie is horeca aanwezig. Op het strand wordt een paar keer per jaar een activiteit georganiseerd, bijvoorbeeld Big Jump waarbij aandacht gevraagd wordt voor het belang van schoon water voor mens en natuur. Verder is het strand vrij toegankelijke om bijvoorbeeld een beach voetbal- of volleybaltoernooi te organiseren. Het Esmeer is bekend bij waterrecreanten, er wordt veel gevaren met motorboten, gezeild, gesurft en gevist. Binnen de zwemwaterlocatie mag niet gevaren, gesurft of gevist worden. Naast de zwemwaterlocatie ligt een jachthaven. Buiten de haven liggen passantensteigers, de eerste aanlegsteiger ligt direct naast de zwemzone. 3

5 Honden en paarden zijn niet toegestaan op de zwemwaterlocatie. Op de zwemwaterlocatie komen normale hoeveelheden watervogels voor, zoals eenden, meerkoeten, meeuwen, aalscholvers en ganzen. De ganzen vallen extra op, omdat zij overlast geven door hun ganzenpoep. Aan de noordkant en oostkant van de plas liggen weilanden waar paarden en runderen lopen. In bijlage 1 zijn foto s van de locatie en een verslag van het veldbezoek in zwemseizoen 2018 opgenomen. 2.2 Zwemzone De zwemzone is weergegeven in figuur 2.2. De zwemzone is afgebakend volgens de Handreiking KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water. Figuur 2.2. Zwemzone en ligging meetpunt 2.3 Beheer De Neswaarden behoort tot de gemeente Zaltbommel en bevindt zich in de provincie Gelderland. De provincie is verantwoordelijk voor de aanwijzing van zwemwaterlocaties. Op de zwemwaterlocaties draagt de beheerder de zorg voor de veiligheid en gezondheid van de zwemmers. De provincie houdt hierop toezicht en neemt zo nodig maatregelen. De provincie voert hiertoe o.a. periodiek het onderzoek naar de fysieke veiligheid uit. Rijkswaterstaat Zuid Nederland is waterbeheerder van de zwemwaterlocatie De Neswaarden. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor het zwemwaterprofiel. Rijkswaterstaat controleert de zwemwaterkwaliteit, licht de provincie hierover in en adviseert, zodat de provincie het publiek kan informeren over eventuele gezondheidsrisico s. De provincie kan een waarschuwing of een negatief zwemadvies afgeven of zelfs een zwemverbod instellen. Indien de zwemwaterkwaliteit niet aan de vereisten van de zwemwaterrichtlijn voldoet, neemt Rijkswaterstaat het initiatief om samen met de andere betrokken partijen na te gaan hoe de zwemwaterkwaliteit verbeterd kan worden. 4

6 De gemeente Zaltbommel zorgt voor het dagelijks beheer van de zwemwaterlocatie. Het beheer wordt formeel uitgevoerd door de Beheerstichting De Neswaarden. De stichting heeft het beheer uitbesteed aan de lokale voetbalvereniging Roda Boys, die hiervoor vrijwilligers inzet. Dagelijks vindt er controle plaats, worden de afvalbakken geleegd en wordt vuil opgeruimd, als er bezoekers geweest zijn. De toiletten worden dagelijks schoongemaakt, als er bezoekers geweest zijn. Het strand wordt wekelijks gefreesd en de ligweide wordt wekelijks gemaaid. In 2017 heeft de gemeente het strand aangevuld met zand, omdat het zand langzaam wegzakt in de plas en de bodem steiler wordt. Gemiddeld is dit eenmaal per vijf jaar nodig. 2.4 Potentiële bronnen van verontreiniging De Zwemwaterrichtlijn schrijft voor dat het zwemwater gecontroleerd dient te worden op de aanwezigheid van bacteriën die afkomstig zijn van feces (uitwerpselen) van mens en dier. Op basis van de gebiedsbeschrijving, het veldbezoek, de analyse van historische data, kaartmateriaal en de informatie van de waterkwaliteitsbeheerder en locatiebeheerder is de volgende lijst met alle potentiële verontreinigingsbronnen en routes voor fecale verontreiniging op de locatie De Neswaarden opgesteld. Tabel 2.1. Potentiële bron Potentiële bronnen De Neswaarden Beschrijving Bezoekers Gemiddeld zijn er 50 tot 250 bezoekers per dag aanwezig. Op een mooie zomerse dag zijn er tot bezoekers aanwezig. Er zijn toiletten aanwezig. Huisdieren De zwemwaterlocatie is verboden voor honden en paarden. Watervogels Op de zwemwaterlocatie komen normale hoeveelheden watervogels voor, zoals eenden, meerkoeten, meeuwen, aalscholvers en ganzen. De ganzen vallen extra op, omdat zij overlast geven door hun ganzenpoep. Recreatievaart De vaarroute van de jachthaven naar de Afgedamde Maas ligt op een afstand van ongeveer 100 meter van de zwemzone. Naar schatting betreft het ongeveer 100 recreatievaartuigen per dag. Agrarisch achterland Aan de noordkant en oostkant van de plas liggen weilanden waar paarden en runderen lopen. Gemaal H.C. De Jongh voert overtollig water uit de Bommelerwaard af naar het Esmeer. Het gemaal staat op een afstand van ruim 1 kilometer ten noordoosten van de zwemwaterlocatie. Waterspeeltuin Voor de waterspeeltuin wordt water ingenomen en uitgelaten naar het Esmeer, afstand tot de zwemzone is 50 meter. Jachthaven Jachthaven het Esmeer, afstand tot de zwemzone is ongeveer 100 meter, ongeveer 100 ligplaatsen. Passantenplaatsen, afstand tot de zwemzone is 50 tot 200 meter, ongeveer 50 ligplaatsen. Er is een vuilwaterinnamepunt aanwezig. 2.5 Kans op proliferatie blauwalgen Behalve een controle op fecale verontreinigingen schrijft de Zwemwaterrichtlijn ook voor dat in het zwemwaterprofiel een beoordeling plaatsvindt van de mogelijke bloei van blauwalgen. Op basis van historische gegevens is er op De Neswaarden een kans op bloei van blauwalgen. Dit is de afgelopen jaren aanleiding geweest om te monitoren. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de oorzaken van de aanwezigheid van blauwalgen. 5

7 3 Gezondheidsrisico s 3.1 Beoordeling hygiëne Volgens de zwemwaterrichtlijn wordt de kwaliteit van het zwemwater gecontroleerd aan de hand van de parameters Escherichia coli (E.coli) en intestinale enterococcen. Beide typen bacteriën zijn afkomstig van feces (uitwerpselen) van mens en dier en worden daarom fecale bacteriën genoemd. Deze typen bacteriën zijn indicatorsoorten voor de aanwezigheid van ziekteverwekkende bacteriën en virussen die voornamelijk maag- en darmklachten kunnen veroorzaken. Op basis van de (langdurige) concentraties fecale bacteriën wordt volgens de Zwemwaterrichtlijn onderscheid gemaakt tussen verschillende kwaliteitsklassen. In tabel 3.1 zijn de indeling en de bijbehorende grenzen voor uitstekende, goede en aanvaardbare kwaliteit weergegeven. Als een zwemwaterlocatie niet in deze 3 klassen zit, wordt het beoordeeld als slecht. Daarnaast wordt de zwemwaterkwaliteit ook gedurende het badseizoen beoordeeld. Na elke afzonderlijke meting wordt getoetst aan de signaalwaarden (Tabel 3.1). Een overschrijding van een signaalwaarde is aanleiding tot extra onderzoek. Mede op basis van het extra onderzoek kan de provincie een maatregel, zoals een negatief zwemadvies, instellen. Tabel 3.1. Parameter intestinale enterococcen (kve/100 ml) Escherichia coli (kve/100 ml) Normen voor zwemwaterkwaliteitsklassen voor zoete wateren Uitstekende kwaliteit * Goede kwaliteit * Aanvaardbare kwaliteit ** Signaalwaarde * gebaseerd op een 95-percentiel van de meetreeks over periode van 4 jaar ** gebaseerd op een 90-percentiel van de meetreeks over periode van 4 jaar 3.2 Zwemwaterkwaliteit Rijkswaterstaat controleert de zwemwaterkwaliteit gedurende het badseizoen dat loopt van 1 mei tot 1 oktober. In het geval van slechte of aanvaardbare zwemwaterkwaliteit wordt tweewekelijks gemeten, in geval van goede of uitstekende zwemwaterkwaliteit vierwekelijks. Bij de controles worden de concentraties E. coli en intestinale enterococcen gemeten. Daarnaast worden bijzonderheden zoals schuimvorming, stank, de aanwezigheid van afval, dode vissen of vogels en het aantal dieren (honden, paarden, runderen) in het water genoteerd. De ligging van het meetpunt voor De Neswaarden is weergegeven in figuur 2.2. Het meetpunt ligt op de locatie waar de meeste zwemmers zijn. Op basis van de metingen in de periode is de locatie beoordeeld als uitstekend. Dit volgt uit de afzonderlijke beoordelingen uitstekend voor Escherichia coli en uitstekend voor intestinale enterococcen. Tabel 3.2. Kwaliteitsklasse De Neswaarden *) Parameter intestinale enterococcen Escherichia coli Kwaliteitsklasse Uitstekend Uitstekend *) De kwaliteitsklasse wordt na elk badseizoen opnieuw bepaald. Op basis van de actuele kwaliteitsklasse wordt beoordeeld of er aanleiding is het zwemwaterprofiel te actualiseren (zie hoofdstuk 1). Voor intestinale enterococcen en E. coli zijn geen overschrijdingen van de signaalwaarden gemeten in de zwemseizoenen van De potentiële bronnen in tabel 2.1 hebben geen negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit. 6

8 3.3 Blauwalgen In de periode van is op De Neswaarden het zwemwater, met een frequentie zoals die is benoemd in het Blauwalgenprotocol (versie 2012), geanalyseerd op de aanwezigheid van blauwalgen. Uit de analyses is gebleken dat in 2018 lichte indicaties zijn aangetroffen van overmatige blauwalgenbloei (tabel 3.3), er is vooral Microcystis aangetroffen. In 2016 is op basis van visuele waarnemingen preventief een waarschuwing voor blauwalgen afgegeven, maar is er geen overschrijding van de normen voor blauwalgen gemeten. In zijn geen drijflagen gesignaleerd. Voor 2018 zijn geen gegevens bekend omtrent de aanwezigheid van drijflagen, tijdens het veldbezoek zijn wel (aangespoelde) blauwalgen waargenomen op het strand. In bijlage 2 is een specificatie van tabel 3.3 weergegeven met een uitleg van de categorie-indeling van drijflagen. Tabel 3.3. Toestand blauwalgen De Neswaarden Indicatie blauwalgenbloei * ** Drijflaag aanwezig Nee Nee Nee Nee - * In 2016 is een preventieve waarschuwing voor blauwalgen afgegeven op basis van visuele waarnemingen, maar geen overschrijding van de normen voor blauwalgen gemeten. ** In 2018 is een waarschuwing voor blauwalgen afgegeven, maar slechts een lichte overschrijding van de normen voor blauwalgen gemeten. Voor deze locatie mag worden aangenomen dat er een risico is op de aanwezigheid van blauwalgen. De toekomstige monitoring moet volgens het Blauwalgenprotocol (versie 2012) uitgevoerd blijven worden. Hieronder is een nadere beschrijving van de eventuele oorzaken van de aanwezigheid van blauwalgen opgenomen. Nadere beschrijving Factoren die de aanwezigheid van blauwalgen stimuleren zijn inrichting van de locatie (hydromorfologie) en de voedselrijkdom van het water. Hierna worden deze factoren beschreven voor De Neswaarden. Hydromorfologie De zwemwaterlocatie ligt in een komvorm aan de zuidkant van het Esmeer en de waterdiepte op de zwemwaterlocatie is maximaal 2 meter. Over het algemeen is er weinig stroming in plas, er is slechts een beperkte uitwisseling tussen de Afgedamde Maas en het Esmeer. Daarnaast wordt het Esmeer gevoed met water van aangrenzende percelen en regionaal water uit de Bommelerwaard, maar in warme of droge perioden wordt nauwelijks water aangevoerd. De Neswaarden is in 2012 heringericht. In de oude situatie lag de zwemwaterlocatie nog meer in een beschutte baai, waarin weinig stroming was, het talud flauw was en veel slib werd afgezet. Met de herinrichting is het strand minder beschut en minder afgesloten komen te liggen ten opzichte van wind en golven. Er is geen sprake meer van sedimentatie van slib op de zwemwaterlocatie. De doorstroming blijft echter beperkt. De aanwezigheid van diepere delen en de beperkte doorstroming dragen mogelijk bij aan de (lokale) groei van blauwalgen. De diepere delen vormen een overwinteringsplaats voor Microcystiscellen, die bij voorkeur overwinteren in matig diepe delen van het water (circa 5 meter diep) en vervolgens in het voorjaar opstijgen om weer in aantal toe te nemen. De beperkte doorstroming zorgt dat blauwalgen naar het wateroppervlak kunnen migreren (bron: Blauwalgen in het zwemwaterprofiel, Handreiking om het risico op proliferatie van toxische blauwalgen te beoordelen, RWS Waterdienst, september 2008). Voedselrijkdom Van het meetpunt bij De Neswaarden zijn geen gegevens van nutriënten (voedingsstoffen) beschikbaar. Voor de waterkwaliteit van het afgevoerde water uit de Bommelerwaard is gebruikgemaakt van de meetpunten in het KRW-waterlichaam Kanalen Bommelerwaard Oost. 7

9 Aan het Esmeer is geen officieel KRW-watertype toegekend daarom is gekozen om te toetsen aan de referentiewaardes van watertype M17 (diepe gebufferde meren). De concentratie voor een goede ecologische kwaliteit volgens de KRW-methodiek (watertype M17 diepe gebufferde meren) is 0,03 mg P/liter. De gemiddelde totaal-fosfaatconcentratie in 2015 van het afgevoerde water uit de Bommelerwaard is 0,09 mg P/liter. De concentratie van totaal-fosfaat ligt boven de KRW-referentiewaarde voor watertype M17 (diepe gebufferde meren) en ruim boven de waarde waarbij de groei van blauwalgen gelimiteerd wordt (0,01 mg P/liter). De concentratie voor een goede ecologische kwaliteit volgens de KRW-methodiek (watertype M17 diepe gebufferde meren) is 0,9 mg N/liter. De gemiddelde totaal-stikstofconcentratie in 2015 van het afgevoerde water uit de Bommelerwaard is 1,81 mg N/liter. De concentratie van totaal-stikstof ligt boven de KRW-referentiewaarde voor watertype M17 (diepe gebufferde meren) en ruim boven de waarde waarbij de groei van blauwalgen gelimiteerd wordt (0,08 mg N/liter). Water uit de Bommelerwaard blijkt een potentiele bron van nutriënten. Van andere mogelijke bronnen zoals kwelwater en afstromend regenwater zijn geen gegevens beschikbaar. Conclusie oorzaken blauwalgen Op basis van bovengenoemde informatie lijken de hydromorfologie en de voedselrijkdom van het water dat vanuit de Bommelerwaard wordt afgevoerd naar de plas, de aanwezigheid van blauwalgen te stimuleren. Daarnaast zijn de voedselrijkdom van de locatie en overige bronnen van nutriënten onbekend. Hierdoor zijn de belangrijkste oorzaken van de aanwezigheid van blauwalgen niet te bepalen. 4 Mogelijke maatregelen De zwemwaterkwaliteit bij De Neswaarden is als uitstekend beoordeeld. Op grond van de zwemwaterrichtlijn zijn geen maatregelen nodig ter verbetering van de zwemwaterkwaliteit. Wel wordt aanbevolen om de maatregelen gericht op goed (kwaliteits)beheer voort te zetten: Voortzetten handhaving honden- en paardenverbod gedurende het zwemseizoen. Voortzetten dagelijks beheer van de zwemwaterlocatie. De Neswaarden heeft een risico op de aanwezigheid van blauwalgen. In de periode zijn er indicaties van overmatige blauwalgengroei geweest. De voedselrijkdom van het Esmeer en de belangrijkste bronnen van nutriënten zijn onbekend. Daarom wordt de volgende maatregel aanbevolen: Uitvoeren nader onderzoek naar de belangrijkste oorzaken van blauwalgen. 8

10 BIJLAGE 1 Datum: Aanwezig: Gesproken: Verslag veldbezoek De Neswaarden 21 augustus :00 uur Lianne van Buuren, RPS Gert-Jan van der Maas, gemeente Zaltbommel Het veldbezoek is uitgevoerd op dinsdag 21 augustus 2018 bij bewolkt weer en een temperatuur van 23 C. Bij de zwemwaterlocatie is een informatiebord (foto A) aanwezig. De zwemwaterlocatie bestaat uit één zwemzone met een lengte van ongeveer 200 meter aan de zuidkant van het Esmeer in Aalst (foto B). Het Esmeer staat aan de westkant in open verbinding met de Afgedamde Maas. De waterdiepte loopt vanaf het strand af tot een diepte van ongeveer 40 meter in het midden van de plas. Het ondiepe gedeelte van de zwemzone is afgebakend met een drijflijn, de waterdiepte bij de drijflijn varieert met het waterpeil van de Afgedamde Maas. Ten noorden van de zwemzone ligt een tweede drijflijn, zodat er geen recreatievaartuigen ter hoogte van de zwemwaterlocatie varen. De zwemwaterlocatie is vrij toegankelijk en goed bereikbaar met auto en fiets voor dagrecreanten uit de omgeving. Er is een ruime parkeergelegenheid aanwezig, die dagelijks geopend is van 8:00 tot 21:00 uur. Daarnaast wordt de zwemwaterlocatie ook gebruikt door bezoekers van de aangrenzende jachthaven en camping. Op een zomerse dag zijn ongeveer 50 tot 250 bezoekers aanwezig. Op een topdag zijn er tot bezoekers aanwezig. Er is geen toezicht op het zwemmen. Bij de zwemwaterlocatie is een toiletgebouw aanwezig en er staan langs het strand en verspreid over de ligweide ongeveer 25 afvalbakken. In het water is een speeltoestel aanwezig (foto C). Op het strand naast de zwemzone zijn een voetbal- en volleybalveld ingericht met daaromheen een hekwerk om de ballen op te vangen (foto D). Ten zuiden van het strand is een (water)speeltuin ingericht (foto E). Het water in de speeltuin staat niet in verbinding met de zwemwaterlocatie. Op de weg tussen de camping en de zwemwaterlocatie is horeca aanwezig. De toiletten en afvalbakken worden dagelijks schoongemaakt en geleegd, als er bezoekers geweest zijn. Het strand wordt wekelijks gefreesd en de ligweide wekelijks gemaaid. Afval op het strand en de ligweide wordt dagelijks opgeruimd, als er bezoekers geweest zijn. Het beheer wordt formeel uitgevoerd door de Beheerstichting De Neswaarden. De stichting heeft het beheer uitbesteed aan de lokale voetbalvereniging Roda Boys, die hiervoor vrijwilligers inzet. In 2017 is het strand aangevuld met zand, omdat het zand langzaam wegzakt in de plas en de bodem steiler wordt. Gemiddeld is dit eenmaal per vijf jaar nodig. Verder zijn er ideeën om het strand in de toekomst te vergroten, dit is echter nog niet concreet (pas na 2020). Honden en paarden zijn niet toegestaan op de zwemwaterlocatie. Op de zwemwaterlocatie komen normale hoeveelheden watervogels voor, zoals eenden, meerkoeten, meeuwen, aalscholvers en ganzen. De ganzen vallen extra op, omdat zij overlast geven door hun ganzenpoep. Aan de noorden oostkant van de plas liggen weilanden waar paarden en runderen lopen. Op de zwemwaterlocatie mag niet gevaren, gesurft of gevist worden. Op het strand wordt een paar keer per jaar een activiteit georganiseerd, bijvoorbeeld Big Jump, waarbij aandacht gevraagd wordt voor het belang van schoon water voor mens en natuur. Verder is het strand vrij toegankelijke om bijvoorbeeld een beach voetbal- of volleybaltoernooi te organiseren. Naast de zwemwaterlocatie ligt een jachthaven. Buiten de haven liggen passantensteigers. De eerste aanlegsteiger ligt direct naast de zwemzone (foto F). Tijdens het veldbezoek zijn 20 meerkoeten en enkele meeuwen, eenden en futen aanwezig op de zwemwaterlocatie. Het water heeft een matig doorzicht en er hangt een lichte vislucht. Door de aanhoudende droogte is de waterstand in het Esmeer ongeveer 0,5 meter lager dan normaal (foto G). Bij het informatiebord staat een waarschuwing dat de bodem steil kan aflopen door de verlaagde waterstand (foto H). Vanaf de waterlijn zijn onderwaterplanten zichtbaar, voornamelijk 9

11 groenwieren en waterpest. Langs de waterlijn liggen plukjes aangespoelde waterplanten en een groene laag van blauwalg (foto I en J). Tijdens het veldbezoek geldt een waarschuwing voor blauwalgen bij de zwemwaterlocatie. Op het strand is een beginnende drijflaag van blauwalgen aangespoeld (foto J). Foto A: informatiebord Foto B: overzicht zwemwaterlocatie Foto C: speeltoestel in het water Foto D: voetbal- en volleybalveld Foto E: (water)speeltuin Foto F: aanlegsteiger jachthaven 10

12 Foto G: verlaagd waterpeil Foto H: waarschuwing verlaagde waterstand Foto I: aangespoelde waterplanten bij waterlijn Foto J: aangespoelde blauwalgen 11

13 BIJLAGE 2 Analyse blauwalgen De kans op proliferatie van blauwalgen op een zwemwaterlocatie wordt bepaald aan de hand van resultaten van de laatste 5 jaar (2014 t/m 2018). Normen voor beoordeling zijn gebaseerd op: Blauwalgen in het zwemwaterprofiel Handreiking om het risico op proliferatie van toxische blauwalgen te beoordelen (RWS Waterdienst, 2008). Blauwalgenprotocol 2012 (Helpdekswater.nl) In het Blauwalgenprotocol zijn de criteria aangegeven voor de indeling van een drijflaag in een categorie. Bij een categorie I drijflaag zijn er (gif)groene bolletjes of draadjes (cellen van blauwalgen) op het oppervlak. Er zijn nog geen aaneengesloten lagen. Er is geen stank. Bij een categorie II drijflaag zijn er veel cellen en dichte plakkaten op het oppervlak, maar regelmatig kun je de waterfase zien. Je kunt dus niet overal door de drijflaag heen kijken en er zijn delen (>10x10 cm) min of meer aaneengesloten drijflagen. Er is geen stank. Bij een categorie III drijflaag zijn er veel cellen en dichte plakkaten op het oppervlak en zelden of nooit kun je er doorheen kijken en de helder waterfase zien. Het kan stinken. Voor een uitgebreide beschrijving met foto s wordt verwezen naar het Blauwalgenprotocol. Resultaat analyse De Neswaarden Handreiking blauwalgen behorend bij ZWP Blauwalg protocol Dichtheid pot. tox blauwalgen (cellen/ml) Gezondheidsklachten i.r.t. blauwalgen Ziekte/sterfte dieren i.r.t. blauwalgen Dichtheid pot. tox blauwalgen (cyano-chlorofyl ug/l) Dichtheid pot. tox blauwalgen (biovolume mm3/l) Waarschuwing / neg zwemadvies Slechtste score bepaald eindoordeel Aanwezigheid blauwalgen * ** Blauwalg protocol *** Drijflaag aanwezig Nee Nee Nee Nee - * In 2016 is een preventieve waarschuwing voor blauwalgen afgegeven op basis van drijflaag, maar geen overschrijding van de normen voor blauwalgen gemeten. ** In 2018 is een waarschuwing voor blauwalgen afgegeven, maar slechts een lichte overschrijding van de normen voor blauwalgen gemeten. *** Voor 2018 zijn geen gegevens bekend omtrent de aanwezigheid van een drijflaag, tijdens het veldbezoek in 2018 zijn wel (aangespoelde) blauwalgen op het strand waargenomen. Verklaring kleurcodes en de herkomst van de grenzen. Per jaar is het slechtste resultaat bepalend voor de uiteindelijke kleur in bovenstaande tabellen. Handreiking blauwalgen behorend bij ZWP Blauwalg protocol 2012 Kleurcodes Dichtheid pot. tox blauwalgen (cellen/ml) < > Dichtheid pot. tox blauwalgen (aantal draden/ml) < > Toxine(s) < 10 ug/l >10 < 20 ug/l >20 ug/l Gezondheidsklachten i.r.t. blauwalgen niet/onbekend wel Ziekte/sterfte dieren i.r.t. blauwalgen niet/onbekend wel Dichtheid pot. tox blauwalgen (cyano-chlorofyl ug/l) < 12,5 μg/l 12,5 75 μg/l > 75 μg/l Dichtheid pot. tox blauwalgen (biovolume mm3/l) < 2,5 mm3/l 2,5-15 mm3/l > 15 mm3/l Waarschuwing / neg zwemadvies niet/onbekend wel Blauwalg protocol 2012 Drijflaag aanwezig Nee Ja (Cat. II) Ja (Cat. III of onbekend) 12