ZWEMWATERPROFIEL WIJK AAN ZEE

Transcriptie

1 ZWEMWATERPROFIEL WIJK AAN ZEE Rijkswaterstaat Zee en Delta Februari 2014

2 Colofon Titel: Verantwoordelijke organisatie: Oorspronkelijke versie (2008) uitgevoerd door: Actualisatie door: Opdrachtgever: Opmaak: Zwemwaterprofiel Wijk aan Zee Rijkswaterstaat Zee en Delta Grontmij / DHV RPS / Tauw / KWR Rijkswaterstaat Water Verkeer en Leefomgeving Grontmij / DHV Datum actualisatie: Februari 2014 Status: BWID-code zwemwaterlocatie: Donar-code zwemwaterlocatie: Definitief (R121/NC ) NLBW95_WIJKAZBSD WIJKAZBSD OSWOP-code zwemwaterlocatie: 4556 Numind-code zwemwaterlocatie: Disclaimer Dit zwemwaterprofiel heeft de status van een onderzoek. Aan de inhoud van dit zwemwaterprofiel kunnen geen rechten worden ontleend. De in dit zwemwaterprofiel opgenomen informatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, de volledigheid en actualiteit kan echter niet worden gegarandeerd. Let hiervoor ook op de datum van het opstellen of actualiseren van het zwemwaterprofiel. RWS aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade als gevolg van onjuistheden in en/of onvolledigheid van de aangeboden informatie noch voor schade die geleden wordt als gevolg van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de aangeboden informatie in dit onderzoek. RWS aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de in dit rapport voorgestelde maatregelen. 1

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL Zwemwaterprofiel Kwaliteitklassen en normen Routekaart zwemwaterprofiel AANPAK GEBIEDSBESCHRIJVING WIJK AAN ZEE Algemeen Hydromorfologie en ecologie Riolering en afvalwaterzuivering Begrenzing Gezondheidsrisico s ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA Bacteriële parameters Historisch data-analyse in relatie tot weersomstandigheden POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES BRONNENANALYSE EVALUATIE EN CONCLUSIES Zwemwaterkwaliteit Bronnenanalyse AANBEVELINGEN VOOR MAATREGELEN LITERATUUR BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 Verslag veldbezoek Betrokken organisaties 2

4 1 INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL De Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) is begin 2006 vastgesteld. Het doel van deze richtlijn is het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. In de richtlijn worden bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht) alsmede de verstrekking van informatie daarover aan het publiek en de Europese Commissie. Een pro-actief beheer van de zwemwaterkwaliteit wordt voorgeschreven, risico s moeten in kaart worden gebracht in een zwemwaterprofiel en maatregelen moeten worden uitgevoerd om minimaal een aanvaardbare kwaliteit te kunnen bereiken en blootstelling van zwemmers aan verontreiniging te voorkomen. 1.1 Zwemwaterprofiel Van iedere zwemwaterlocatie moet worden ingeschat welke emissiebronnen via welke verspreidingsroutes de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Hierbij spelen de locatiespecifieke eigenschappen van het zwemwater een belangrijke rol. Alle bevindingen komen samen in een zwemwaterprofiel van de desbetreffende zwemwaterlocatie. Het opstellen van een zwemwaterprofiel is een verplichting volgens de zwemwaterrichtlijn. Op basis hiervan kan de beheerder maatregelen nemen om het risico op besmetting van de zwemmer (verder) te reduceren. Het zwemwaterprofiel, eventueel aangevuld met een aantal extra metingen, maakt het mogelijk om eventuele beheersmaatregelen beter te onderbouwen. Een zwemwaterprofiel is bedoeld om inzicht te verkrijgen in de fecale verontreinigingsbronnen en routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreinigingen (Escherichia coli en intestinale enterococcen) zoals die in de richtlijn gedefinieerd zijn. In dit zwemwaterprofiel wordt ook aandacht besteed aan eventuele overige gezondheidsrisico s. 1.2 Kwaliteitsklassen en normen In de Europese zwemwaterrichtlijn wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende kwaliteitsklassen, die vastgesteld worden aan de hand van de concentraties intestinale enterococcen en Escherichia coli (E.coli). Beide typen bacteriën (micro-organismen) zijn afkomstig van feces van mensen en dieren en worden daarom fecale bacteriën genoemd. Deze typen bacteriën zijn indicatorsoorten voor een grotere groep van ziekteverwekkende fecale bacteriën en kunnen leiden tot voornamelijk maag- en darmklachten. De indeling van kwaliteitsklassen is toegelicht in tabel 1.1. Tabel 1.1. Parameter Normen voor de verschillende kwaliteitsklassen voor zoute kustwateren en overgangswateren wat betreft intestinale enterococcen en Escherichia coli. Uitstekende Goede kwaliteit * kwaliteit * Intestinale enterococcen (kve/100 ml) Escherichia coli (kve/100 ml) * gebaseerd op een 95-percentiel ** gebaseerd op een 90-percentiel Aanvaardbare kwaliteit ** Referentiemethoden voor de analyse ISO of ISO ISO of ISO De beoordeling van elke zwemwaterlocatie en de indeling in de kwaliteitsklassen vindt plaats op basis van de metingen zoals die 4 jaar voorafgaand aan het moment van beoordelen verzameld zijn. Naast deze Europese beoordeling hanteert Nederland ook signaalwaarden voor het beoordelen van afzonderlijke metingen gedurende het badseizoen (tabel 1.2). Indien op een zwemwaterlocatie concentratie van E.coli hoger is dan 1800 kve/100 ml en/of de concentratie intestinale enterococcen 3

5 Evalueren? Actieprogramma hoger is dan 400 kve/100 ml wordt een extra monster genomen. Als dit extra monster bevestigt dat er sprake is van overschrijding van de signaalwaarde, wordt tijdelijk een negatief zwemadvies ingesteld. Zodra uit nieuw genomen monsters blijkt dat de signaalwaarde niet langer wordt overschreden, wordt het negatief zwemadvies weer ingetrokken. Tabel 1.2. Signaalwaarden voor intestinale enterococcen en Escherichia coli. Parameter Signaalwaarde Referentiemethoden voor de analyse Intestinale ISO of ISO enterococcen (kve/100 ml) Escherichia coli (kve/100 ml) 1800 ISO of ISO Routekaart zwemwaterprofiel Sinds 2005 is een algemeen protocol voorhanden voor het opstellen van een zwemwaterprofiel. Hierin is een routekaart opgenomen (zie figuur 1.1) die voor het opstellen van de zwemwaterprofielen wordt gebruikt. De aanpak volgens de routekaart resulteert in een algemeen beeld van de zwemwaterlocatie, zijn omgeving en de mogelijke bronnen van fecale verontreiniging, met een indicatie van de grootte van bijdrage van deze bronnen op de waterkwaliteit in de zwemlocatie. Beschrijving gebied/hydromorfologie Veldbezoek Historische waterkwaliteit Lijst: bronnen routes Meetprogramma Richtgetallen Analyseren Evalueren Zwemwater profiel Figuur 1.1. Algemene routekaart om te komen tot een zwemwaterprofiel. In 2008 is voor het eerst een zwemwaterprofiel opgesteld voor Wijk aan Zee met gebruikmaking van de Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Grontmij, RWS-RIZA, 2005). In 2013 hebben RPS, Tauw en KWR het zwemwaterprofiel geactualiseerd en de zwemzone aangepast met gebruikmaking van het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (Royal HaskoningDHV, 2012). 4

6 2 AANPAK Voor het opstellen van het zwemwaterprofiel zijn, aan de hand van de Handreiking voor het opstellen van het Zwemwaterprofiel, alle stappen doorlopen. Hieronder is aangegeven in welke onderwerpen deze stappen terugkomen en waar in de rapportage deze zijn terug te vinden. De gepresenteerde aanpak kan dan ook worden gezien als leeswijzer. Hoofdstuk 1 Inleiding De achtergrond voor het opstellen van een zwemwaterprofiel wordt hierin beschreven, alsmede de normen en kwaliteitsklassen volgens de zwemwaterrichtlijn. Hoofdstuk 2 Aanpak Hoofdstuk 3 Gebiedsbeschrijving Hierin wordt de zwemlocatie meer in detail beschreven op basis van de in de handreiking genoemde stappen locatiebeschrijving, gebiedsbeschrijving en veldbezoek. Hydromorfologie en ecologie. Deze paragraaf omvat de benodigde informatie over stromingen, peilen, flora en fauna (veldbezoek, hydromorfologie, gebiedsbeschrijving). Begrenzing. Het protocol Noordzee uit het rapport KRW en oppervlaktewater: Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water (DHV, 2005) is gebruikt om de begrenzing van een zwemzone voor te stellen. Bij de actualisatie in is de zwemzone aangepast met gebruikmaking van het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (Royal HaskoningDHV, 2012). Gezondheidsrisico s. In deze paragraaf wordt beschreven of er meldingen van gezondheidsklachten zijn geweest. Hoofdstuk 4 Analyse van historische data Analyse historische data. De microbiologische data van de zwemwaterbemonsteringen van de laatste vier jaar vormen de basis voor de analyse van de historische waterkwaliteit. Conform de Europese Zwemwaterrichtlijn zijn de parameters intestinale enterococcen en Escherichia coli geanalyseerd. Een nadere analyse wordt alleen uitgevoerd wanneer er sprake is geweest van een beoordeling in de klasse slecht of aanvaardbaar, of wanneer er een overschrijding is van de signaalwaarden. In een nadere analyse wordt gekeken naar: de invloed van weersomstandigheden, bijvoorbeeld indien overschrijdingen of verhogingen altijd optreden na hevige neerslag; een relatie met bepaalde bronnen, bijvoorbeeld wanneer alleen hoge waarden gevonden worden bij een hoge recreatiedruk; de relatie met een bepaalde periode in het jaar waarop verhogingen plaatsvinden; verhogingen kunnen van jaar tot jaar plaatsvinden op verschillende tijdstippen, maar ze kunnen ook altijd in dezelfde periode plaatsvinden. Hoofdstuk 5 Potentiële bronnen van bacteriële verontreiniging Potentiële bronnen van verontreiniging. Op basis van het veldbezoek, de analyse van de historische data, de gegevens van de waterkwaliteitsbeheerder en de plattegronden is een lijst van alle potentiële verontreinigingsbronnen en -routes voor fecale verontreiniging opgesteld. Alle potentiële bronnen en routes zijn op deze lijst gezet ook al lijken ze niet van belang. Soms blijkt dat juist een bron die vooraf niet als relevant werd beschouwd toch verhoogde waarden veroorzaakt óf dat door samenloop van omstandigheden 5

7 meerdere bronnen samen verantwoordelijk zijn voor verhoogde waarden. Elke bron kan dan meetellen. Hoofdstuk 6 Bronnenanalyse Indien de waterkwaliteit over de jaren niet als uitstekend of goed te beoordelen is, of wanneer er overschrijdingen zijn van de signaalwaarden, zijn de potentiële verontreinigingsbronnen nader geanalyseerd met behulp van het eenvoudige spreadsheetmodel ZWEMPROF. Hiermee wordt geschat in hoeverre een bepaalde bron of bronnen een bijdrage leveren aan fecale verontreiniging van het betreffende water. Het model geeft als resultaat aan of er a) geen invloed, b) geringe invloed, c) wezenlijke invloed of d) grote invloed is van belangrijke fecale verontreinigingen. Bij een uitstekende of goede beoordeling van de zwemwaterkwaliteit zijn de conclusies uit de ZWEMPROF-modellering van de vorige versie van dit zwemwaterprofiel vermeld. Dit is het geval voor Wijk aan Zee. Hoofdstuk 7 Evaluatie en conclusies Analyse en evaluatie van gegevens. Alle gegevens die afkomstig zijn uit de voorgaande stappen zijn naast elkaar gelegd en bekeken. Hierbij is vooral onderzocht welke potentiële bronnen die uit de analyse van de data van de waterkwaliteitsbeheerders, het veldbezoek en de plattegronden volgen, relevant zijn voor de zwemwaterkwaliteit op de locatie en zijn de resultaten van de spreadsheet modellering (ZWEMPROF) gebruikt. Daarnaast is een soort rangschikking van belangrijke bronnen gemaakt. Op deze manier is duidelijk waar de mogelijke knelpunten zitten en waar eventueel maatregelen genomen zouden moeten worden. Conclusies. De belangrijkste bevindingen en de (mogelijke) consequenties hiervan zijn op een rij gezet. Hoofdstuk 8 Aanbevelingen voor maatregelen Maatregelen en bevindingen. Indien er geen problemen zijn geconstateerd, bestaat er in beginsel weinig aanleiding om maatregelen te nemen. Indien er wel relevante verontreinigingsbronnen zijn gevonden of indien er onduidelijkheid is over de betrouwbaarheid van (enkele) resultaten, wordt in deze paragraaf een doorkijk gegeven naar mogelijke maatregelen. Eventueel worden preventieve maatregelen genoemd om de huidige goede situatie in stand te houden. 6

8 3 GEBIEDSBESCHRIJVING WIJK AAN ZEE 3.1 Algemeen De zwemwaterlocatie Wijk aan Zee ligt aan de Noordzee in de gemeente Beverwijk en gemeente Heemskerk en is sinds 2013 in het bezit van een Blauwe Vlag (zie paragraaf 3.5). De zwemwaterlocatie Wijk aan Zee is ongeveer 2,5 km lang en 100 m breed. De oppervlakte van de gehele zwemwaterlocatie varieert tussen en m 2, afhankelijk van eb en vloed. De locatie is aan de landkant fysiek begrensd door duinen en is via verschillende strandopgangen gratis toegankelijk voor bezoekers. Het strand wordt gedurende hoogwater (gedeeltelijk) overspoeld. Een overzicht van Wijk aan Zee en de omgeving is weergegeven in figuur 3.1. In bijlage 1 is een verslag opgenomen van het veldbezoek (juli 2013) inclusief foto s van de zwemwaterlocatie. Noordzee Noordhollands Duinreservaat Heemskerk Wijk aan zee Tata Steel bv Beverwijk Tata Steel bv Figuur 3.1. IJmondhaven Overzicht van de omgeving van Wijk aan Zee (Bron: GoogleEarth). Indeling zwemzone Het strand ter hoogte van Wijk aan Zee is aangeduid als recreatiestrand (strandopgang Wijk aan Zee, zie figuur 3.2). Het zuidelijke deel is aangeduid als activiteitenstrand voor o.a. kitesurfen, golfsurfen, bodyboarden en teambuildingactiviteiten op het strand. Vanaf 1 maart tot en met 15 oktober zijn in totaal negen paviljoens op het strand van Wijk aan Zee gevestigd. Enkele paviljoenhouders vertrekken al eerder. Op het strand ten zuiden van de hoofdopgang zijn 70 strandwoningen aanwezig. Op het strand ten noorden van de hoofdopgang zijn 122 strandwoningen aanwezig binnen de gemeente Beverwijk en 188 strandwoningen binnen de gemeente Heemskerk. De strandwoningen hebben een vergunning van 15 maart tot en met 1 september. Beheer De zwemwaterlocatie Wijk aan Zee ligt in de provincie Noord-Holland. De provincie Noord-Holland is toezichthouder op de zwemwaterkwaliteit van het oppervlaktewater op deze en overige zwemwaterlocaties in de provincie. De gemeenten Beverwijk en Heemskerk zijn verantwoordelijk voor het beheer van het strand binnen hun gemeentegrenzen. De stranden binnen de gemeente Beverwijk worden in 7

9 het zomerseizoen dagelijks door de gemeente Beverwijk onderhouden, soms wordt dit onderhoud in samenwerking met exploitanten uitgevoerd. Rijkswaterstaat Zee & Delta is waterbeheerder. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) is beheerder van de duinen en van waterkwaliteit en -kwantiteit van het (stedelijk) oppervlaktewater in de gemeente Beverwijk. De contactgegevens van de betrokken organisaties zijn opgenomen in bijlage 2. Faciliteiten De informatievoorziening is door middel van informatieborden erg duidelijk. De borden zijn te vinden bij de verschillende strandopgangen. De zwemwaterlocatie is gratis toegankelijk voor bezoekers. Wijk aan Zee is goed te bereiken met zowel de auto als de fiets. De badplaats beschikt over voldoende parkeerplaatsen en over meerdere fietsenstallingen. Het gebruik van parkeerplaatsen en de fietsenstalling is veelal gratis. De badplaats is ook te bereiken met het openbaar vervoer. Om de 50 à 100 m staan prullenbakken opgesteld. Prullenbakken en containers worden op drukke stranddagen regelmatig geleegd, dit gebeurt op initiatief van Verenigde Strandexploitanten Wijk aan Zee (VSW). De aanwezige prullenbakken worden 1 tot 14 keer per week geleegd (afhankelijk van de seizoensdrukte). Het afval uit de prullenbakken wordt verzameld in (pers)containers onderaan de strandopgang. Op het strand zijn verschillende toiletunits aanwezig, deze worden tijdens druk bezochte stranddagen ongeveer 2 tot 5 keer per dag schoongemaakt door exploitanten. Tevens zijn openbare douches aanwezig. In 2013 heeft het strand een score van 9,2 ontvangen bij de verkiezing van het schoonste strand van Nederland. Dit houdt in dat het strand schoon tot zeer schoon is (weinig zwerfafval aanwezig). Op het strand is de reddingsbrigade van Wijk aan Zee aanwezig. De hoofdpost in het zuidelijke deel is dagelijks bemand en tijdens een drukke zomerdag staat ook op het noordelijke deel van het strand een post opgesteld. In het hoofdgebouw van de reddingsbrigade wordt ook eerste hulp verleend (EHBO). Bezoekersaantal Volgens de reddingsbrigade is er op een drukke zomerdag ruimte voor ongeveer bezoekers. Afhankelijk van het seizoen en het weer komen er gemiddeld enkele honderden à duizenden bezoekers per dag naar het strand. De meeste bezoekers komen in het zuidelijke deel van de zwemzone, in het noordelijke deel zijn geen strandopgangen aanwezig. Recreatie Op de zwemwaterlocatie zijn twee watersportverenigingen aanwezig op het recreatiestrand aan de zuidkant. Dit zijn Summit Sports en Sun Sea Bar, deze verenigingen organiseren dagelijks diverse zwem-, strand- en andere spelactiviteiten op het strand of in de zwemzone. Daarnaast is ook een hengelsportvereniging aanwezig waar leden en toeristen zich kunnen aanmelden om te gaan zeevissen. Beroepsvisserij is ook toegestaan (zeebaars, garnalen etc), wel dient hiervoor een vergunning te zijn afgegeven. Beroeps- en recreatievaart zijn aanwezig in de nabijheid van de zwemlocatie. Beroepsvaart vindt voornamelijk ten zuiden van de zwemlocatie plaats, ter hoogte van het Noordzeekanaal. Open vuur en barbecuen is verboden. Paarden (mits met ontheffing) en honden (aangelijnd) zijn tijdens het zomerseizoen van 1 mei tot 1 september voor 9.00 uur en na op het strand toegestaan. Buiten het zwemseizoen mogen paarden en honden de gehele dag het strand op. Door de beheerder is opgemerkt dat tijdens het hoofdseizoen paarden- en hondenpoep niet of nauwelijks wordt opgeruimd. Waterkwaliteitsbemonstering Vanaf 2013 vindt de monitoring van het zwemwater tijdens het zwemseizoen afhankelijk van de klasse tweewekelijks (klasse slecht/aanvaardbaar) of vierwekelijks (klasse goed/uitstekend) plaats door Rijkswaterstaat. Bij het zwemstrand bevindt zich één monsternamepunt waar de bacteriologische en fysisch-chemische zwemwaterkwaliteit wordt gemeten. In figuur 3.2 is het meetpunt met een rode stip weergegeven. Informatie over de zwemwaterkwaliteit is te vinden op de website 8

10 3.2 Hydromorfologie en ecologie Hydromorfologie Door de aanwezigheid van verschillende zandbanken en muien varieert de waterdiepte voor de kust sterk en is deze moeilijk in te schatten. Waarschijnlijk is de gemiddelde waterdiepte op 50 m vanuit de laagwaterlijn ongeveer 3 m. In de directe omgeving van Wijk aan Zee zijn geen duikers, gemalen of sluizen aanwezig. Ten noorden van de hoofdopgang is een nooduitlaat voor regenwater op het strand aanwezig (zie paragraaf 3.3). Ecologie De Noordzee is een natuurgebied met vele soorten vissen, schelpdieren, krabben, garnalen, wormen enzovoorts. De kustwateren zijn belangrijke kraamkamers voor de gehele Noordzee en het rijkst aan dierenleven. Waarschijnlijk komen bij deze locatie de soorten voor die algemeen langs de Nederlandse kust voorkomen. Hiertoe behoren de vissoort kleine pieterman en kwallen, die een risico kunnen vormen voor badgasten. De kleine pieterman heeft gifstekels. Het gif van deze vissoort kan heftige pijnen veroorzaken als een zwemmer op de vis trapt. Kwallen schieten bij aanraking zogenaamde netelcellen af die zorgen voor een sterke irritatie aan de huid. De badgasten worden doorgaans gewaarschuwd als deze soorten zich voor de kust bevinden. Verder spoelen regelmatig massa s algen en zeewier aan op het strand. Grote hoeveelheden algen veroorzaken stankoverlast. Op de zwemwaterlocatie van Wijk aan Zee worden regelmatig populaties meeuwen op zowel het strand als in de zwemzone aangetroffen. Verder komen tijdens het zwemseizoen kraaien en houtduiven voor op het strand. Het aangrenzende duingebied maakt deel uit van het Natura gebied 'Noordhollands Duinreservaat'. 3.3 Riolering en afvalwaterzuivering Beverwijk Op het strand van Wijk aan Zee ligt ca. 300 m ten noorden van de hoofdopgang een pijp, die overtollig regenwater kan afvoeren naar zee. Het vuilwaterriool is in de periode afgekoppeld van de strandpijp waardoor geen vuil water meer geloosd wordt. Tevens is extra waterberging in Wijk aan Zee aangelegd waardoor alleen bij extreme neerslag lozingen van regenwater voorkomen. Alle objecten binnen de gemeentegrens van Beverwijk (strandwoningen en paviljoens) zijn inmiddels op de riolering aangesloten. Voor een uitgebreide beschrijving van de riolering en de verschillende afvalwaterstromen binnen de gemeente Beverwijk wordt verwezen naar het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) op de website van de gemeente. Heemskerk De strandwoningen binnen de gemeentegrenzen van Heemskerk zijn niet aangesloten op het riool, maar hebben een septic tank. Een septic tank (ook wel een bodemlozer) genoemd is een bezink- en infiltratievoorziening waarbij het afvalwater in de bodem terechtkomt. 3.4 Begrenzing Deze zwemwaterlocatie betreft een Noordzeestrand ter hoogte van Wijk aan zee. Er zijn geen drijflijnen, strekdammen of paalbegrenzingen op deze zwemlocatie aanwezig. De begrenzing van de zwemwaterzone is vastgesteld aan de hand van het rapport KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water (DHV, 2005). Op basis van het protocol zwemwaterlocaties aan de Noordzee is de zwemwaterzone bepaald. In 2013 is de zwemzone aangepast op basis van het rapport Optimalisatie van zwemzones Noordzee (Royal HaskoningDHV, 2012). De zwemzone is opgerekt en sluit aan de noordkant aan op de zwemzone van Heemskerk (Zwarte Weg). Aan de zuidkant is de zwemzone opgerekt tot ca. 100 m voorbij de zuidelijkste strandopgang van Wijk aan Zee (einde zone 2). De zwemwaterlocatie is ca. 2,5 km lang en 50 m breed. 9

11 Figuur 3.2. Begrenzing zwemzone, ligging meetpunt en strandopgangen 3.5 Gezondheidsrisico s In de periode vanaf 2010 heeft de provincie Noord-Holland geen negatieve zwemadviezen uitgebracht of zwemverboden ingesteld voor Wijk aan Zee. Op 30 juni 2011 is een algemene waarschuwing afgegeven voor de stranden van Zandvoort aan Zee t/m Bergen aan Zee in verband met het aanspoelen van ampullen op het strand van Bergen aan Zee. De waarschuwing is na een week weer ingetrokken. Sinds 2013 is Wijk aan Zee in bezit van de Blauwe Vlag, nadat de riooloverstort in is afgekoppeld van het hemelwaterstelsel. De Blauwe Vlag is een internationale onderscheiding die jaarlijks wordt toegekend aan stranden en jachthavens die veilig en schoon zijn. In de praktijk betekent dit dat genomineerden moet voldoen aan een aantal belangrijke criteria zoals schoon (zwem)water (waaronder fecale bacteriën), goede sanitaire voorzieningen en een hoge mate van veiligheid. De Blauwe Vlag is één jaar geldig: jaarlijks wordt opnieuw aan de hand van controles bekeken of de stranden en jachthavens nog aan de vereisten voldoen. 10

12 kve/100ml 4 ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA 4.1 Bacteriële parameters Het zwemwater van Wijk aan Zee valt voor zowel E.coli als intestinale enterococcen in kwaliteitsklasse uitstekend. Dit is hetzelfde als in de jaren Tabel 4.1 geeft de klassenbeoordeling van het zwemwater, gebaseerd op de normen zoals aangegeven in Tabel 1.1. Tabel 4.1. Kwaliteitsklasse bepaling Zwemwaterklasse op basis van Logpercentielen aant. waarn oordeel Intestinale enterococcen 51 uitstekend Escherichia coli 51 uitstekend De concentraties van intestinale enterococcen en E.coli in de zwemseizoenen van zijn weergegeven in figuur 4.1 en 4.2. Ook de signaalwaarden voor intestinale enterococcen (400 kve/100 ml) en voor E.coli (1800 kve/100 ml) zijn in de figuren weergegeven. Er zijn geen overschrijdingen van deze signaalwaarden gemeten in de afgelopen 4 jaar. De hoogst gemeten waarden komen vooral voor aan het einde van de zomer. Intestinale enterococcen Signaalwaarde apr mei jun jul aug sep okt Figuur 4.1. Concentratie intestinale enterococcen van 2010 tot

13 kve/100ml Escherichia coli Signaalwaarde apr mei jun jul aug sep okt Figuur 4.2. Concentratie E.coli van 2010 tot Historisch data-analyse in relatie tot weersomstandigheden Wijk aan Zee valt in de kwaliteitsklasse uitstekend voor beide indicatororganismen. Tevens zijn er geen overschrijdingen geweest van de signaalwaarden. Er is daarom geen nadere historische dataanalyse uitgevoerd voor Wijk aan Zee. 12

14 5 POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES Op basis van de historische data, de gebiedsbeschrijving, gegevens van beheerders, een analyse van de plattegronden, internetbronnen en het veldbezoek kan voor de zwemwaterlocatie Wijk aan Zee een aantal mogelijke bronnen voor verontreiniging worden aangemerkt die de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Uit de historische data-analyse voor de periode blijkt dat deze bronnen niet zorgen voor overschrijding van de signaalwaarden. Bezoekers. De bezoekers kunnen zelf een bron van besmetting zijn op de zwemlocatie. Op een drukke dag kan beperkte lichaamshygiëne van badgasten en/of het poepen van met name (kleine) kinderen in de zwemzone tot verhoogde concentraties aan fecale indicatororganismen leiden. Daarnaast kan ook het achterlaten van afval op het strand en in de zwemzone van invloed zijn op de zwemwaterkwaliteit. Op zomerse dagen zullen ongeveer zwemmers per dag van de zwemlocatie gebruik maken. Gemiddeld betreden 100 à 1000 bezoekers per dag het strand. Honden. Honden zijn in het zwemseizoen toegestaan tussen en 9.00 uur. Gemiddeld komen 25 honden per avond op het strand, op zomerse dagen kunnen dit er 100 per dag zijn. Door getijdenwerking komt hondenpoep mogelijk in de zwemwaterzone terecht. Hondenpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit. Paarden. Paarden zijn in het zwemseizoen toegestaan tussen en 9.00 uur. Het strand wordt niet elke dag door paarden betreden, wanneer door manegebedrijven buitenritten worden georganiseerd zijn dit maximaal 20 paarden per avond. Gemiddeld betreden ongeveer 5 paarden per dag het strand. Door getijdenwerking komt paardenpoep mogelijk in de zwemwaterzone terecht. Paardenpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit. Watervogels. Tijdens het zwemseizoen zijn gemiddeld 50 (water)vogels per dag op de zwemlocatie aanwezig. Op zomerse dagen met (zwerf)afval op het strand zijn dit er ongeveer 100 à 200. De meeuw is een veel voorkomende watervogel. Op het strand komen daarnaast kraaien en houtduiven voor. Door getijdenwerking komen uitwerpselen mogelijk in de zwemwaterzone terecht. Vogelpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit. Recreatie- en beroepsvaart. Door onjuist gebruik van chemische toiletten kan de recreatievaart een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit hebben. Op een rustige dag zijn maximaal 10 vaartuigen in de zwemzone aanwezig. Op drukke dagen kunnen dit er wel 50 zijn. Het aantal schepen (beroepsvaart) dat in en uit het Noordzeekanaal vaart, varieert van dag tot dag. Op drukke dagen wordt het aantal op 100 schepen geschat. Septic tanks strandwoningen. De strandwoningen binnen de grenzen van de gemeente Beverwijk zijn recent aangesloten op de riolering. Op het strand binnen de gemeentegrens van Heemskerk staan 188 strandwoningen, die niet aangesloten zijn op de riolering, maar op septic tanks. Een septic tank (ook wel een bodemlozer genoemd) is een infiltratievoorziening waarbij het afvalwater in de bodem terechtkomt. Door grondwaterstromingen kan verdund afvalwater uit de septic tank in de zwemzone terechtkomen, maar het is onwaarschijnlijk dat dit een grote invloed heeft op de waterkwaliteit. Riooloverstort. Op het strand van Wijk aan Zee was een riooloverstort aanwezig. Tijdens hevige regenbuien loosde dit gemengde rioolstelsel ter hoogte van de zwemlocatie. Hoewel deze riooloverstort is gesloten sinds 13

15 2012, kan deze gedurende de jaren nog wel de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloed hebben en daarmee de waterkwaliteitsbeoordeling in dit zwemwaterprofiel (2010 t/m 2013). Gedurende het zwemseizoen kon de overstort gemiddeld 5 à 10 keer in werking treden. Bij een hevige regenbui loosde de overstort dan gemiddeld 0,05 m 3 /s. Bij een flinke regenbui van ongeveer 15 mm/dag trad de overstort 40 minuten in werking. De gemiddelde lozingshoeveelheid kon dan uitkomen op 120 m 3 per overstort (0,05 * 60 * 40 = 120). Echter is de zwemwaterkwaliteit in niet aantoonbaar verslechterd geweest. 14

16 6 BRONNENANALYSE ZWEMPROF ZWEMPROF is een spreadsheetmodel waarmee berekend wordt welke effecten verschillende bronnen van verontreiniging op de zwemwaterlocatie kunnen hebben. In het spreadsheet worden de potentiële bronnen voor fecale bacteriën ingevuld die op de locatie aanwezig zijn, evenals de grootte ervan en de afstand ervan tot de zwemzone. Daarnaast worden de dimensies van het watersysteem ingevuld. Het model berekent voor elk van de bronnen of er een significant negatieve invloed van uit kan gaan op de zwemwaterkwaliteit in de zwemzone. Hierbij geldt hoe groter de bron, hoe meer invloed, en ook hoe dichterbij een bron, hoe meer invloed. Bronnenanalyse met behulp van ZWEMPROF wordt alleen uitgevoerd wanneer er sprake is van een beoordeling in de klasse slecht of aanvaardbaar, of wanneer de signaalwaarde wordt overschreden (zie paragraaf 1.2). Voor Wijk aan Zee is dit niet het geval. Daarom is de conclusie uit het zwemwaterprofiel van 2008 overgenomen. Deze luidt: Uit ZWEMPROF blijkt dat het in werking treden van septic tanks tijdens drukke stranddagen een geringe invloed heeft op de zwemwaterkwaliteit en dat de riooloverstort een grote invloed heeft op de zwemwaterkwaliteit De overstort is echter inmiddels gesaneerd, en een deel van de strandhuisjes zijn aangesloten op riolering. Een deel van de strandhuisjes heeft echter nog steeds een septic tank. 7 EVALUATIE EN CONCLUSIES 7.1 Zwemwaterkwaliteit De zwemwaterkwaliteit van Wijk aan Zee wordt beoordeeld als uitstekend voor wat de intestinale enterococcen concentraties betreft en tevens als uitstekend voor wat de Escherichia coli concentraties betreft. In de periode van heeft de provincie Noord-Holland geen negatieve zwemadviezen uitgebracht of zwemverboden ingesteld voor Wijk aan Zee. 7.2 Bronnenanalyse Er zijn diverse verontreinigingsbronnen die de zwemwaterkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. Uit de historische data-analyse voor de periode blijkt dat deze bronnen niet zorgen voor overschrijding van de signaalwaarden. Voorheen werd de overstort van het vuilwaterriool op het strand beschouwd als een wezenlijke bron die de zwemwaterkwaliteit negatief kon beïnvloeden. De riooloverstort is echter afgesloten, waardoor geen rioolwater meer geloosd zal worden. 8 AANBEVELINGEN VOOR MAATREGELEN Aangezien de zwemwaterkwaliteit uitstekend is, zijn er geen maatregelen nodig om de zwemwaterkwaliteit te verbeteren. Om te voorkomen dat potentiële bronnen in de toekomst wellicht tot problemen leiden, is het wel belangrijk om de bronnen voor bacteriologische parameters klein te houden. Aanbevolen wordt het honden- en paardenverbod te handhaven. 15

17 9 LITERATUUR DHV, KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water. In opdracht van het Ministerie van Verkeer & Waterstaat, Rijkswaterstaat, RIZA. Europese Unie, Richtlijn 2006/7/EG van het Europees Parlement en de Raad van 15 februari 2006 betreffende het beheer van de zwemwaterkwaliteit en tot intrekking van Richtlijn 76/160/EEG. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat, Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel. RIZA-Grontmij Ministerie van Verkeer & Waterstaat, Anders omgaan met Water; Waterbeleid voor de 21e eeuw. Den Haag: Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Provincie Noord-Holland, Folder Veilig zwemmen. Rijkswaterstaat Directie Noordzee, Emissiebeheersplan ; Van signalering tot samenwerking. Royal HaskoningDHV, 2012 Optimalisatie van zwemzones Noordzee; Mogelijkheden om bestaande meetpunten voor zwemwaterkwaliteit breder te benutten. In opdracht van het Ministerie van Verkeer & Waterstaat, Rijkswaterstaat Waterdienst. Website Ecologie Noordzee: Informatie zwemmers Noordzee: Informatie neerslaggegevens KNMI: Gemeentelijk Rioleringsplan: Informatie voor zwemmers: 16

18 BIJLAGE 1 Verslag veldbezoek Locatie: Wijk aan Zee Datum: 9-jul-13 Wie gesproken?: Reddingbrigade: Richard Schellevis Gemeente Beverwijk: Martijn van Bemmelen Weer: Zonnig weer 20 C Foto's: Diverse foto's (onderaan verslag) Checklist bronnen Feces aanwezig op strand Huisdieren: Honden of paarden op strand Vogels in zwemzone en op het strand Rioolwaterzuiveringen (kaart) Riooloverstorten (kaart) Ongezuiverde lozingen Drijvend vuil Nee Verbod voor honden en paarden van 1 mei tot 1 september tussen 9.00 en uur. Overtreders van het verbod worden aangesproken door strandtenteigenaren en reddingsbrigade. Tijdens het veldbezoek 2 honden + 1 paard (verse sporen bij vloedlijn) gezien. Uitwerpselen moeten opgeruimd worden door de eigenaar. In de winter komen meer honden en paarden op het strand dan in de zomer. Enkele tientallen meeuwen en paar kraaiachtigen op het strand aanwezig. Geen De overstort is gesaneerd, maar de betonnen put is niet verwijderd. Sinds 2 jaar zijn alle strandtenten, toiletgebouwen en vakantiehuisjes op het strand aangesloten op de riolering. Geen drijvend vuil Industrie in omgeving (kaart) Watersysteem en bodem Waterdiepte Binnen een straal van 1 km vanaf (opslagterrein) Hoogovens IJmuiden Niet bepaald Doorzicht Niet bepaald Geur Geen bijzonderheden Schuim Nauwelijks tot geen schuim Drijflagen Geen

19 Voorzieningen in en bij zwemzone Toiletten Diverse toiletten aanwezig. Aangesloten op riolering. Vrij toegankelijk, toiletgebruik 0,50 en bij consumptie gratis. Schoonmaakfrequentie afhankelijk van aantal bezoeker tot 5 keer per dag. Douches Paar douches aanwezig. Strandtent/paviljoen Diverse strandtenten en paviljoens aanwezig. Informatieborden (foto) Aanwezig Vuilnisbakken Speeltoestellen in/bij het water Aanlegsteigers of ankerplaats Beheer Beheer strand Vuilnisbakken en/of containers bij strandopgangen en op drukke gedeelten per 50 m. Geen speeltoestellen in/bij het water. Schommels op het strand. Geen De vuilnisbakken worden dagelijks geleegd en (zwerf)vuil wordt dagelijks opgeruimd. Na een storm wordt het strand geëgaliseerd door de gemeente. Controle en schoonmaken strand Openstelling plas Aantal bezoekers/badgasten (jaarlijks/dagelijks ) De strandtenteigenaren controleren dagelijks op (zwerf)vuil en de gemeente Beverwijk twee keer per week. Gemiddeld: 2 à bezoekers op een mooie stranddag. Op een topdag: enkele en tijdens evenement op het strand. Overig: 200 à 250 kitesurfers op een topdag. Toezicht Strandbewaking van 15 mei t/m 1 september van 9.00 tot uur. Inrichting Ingrepen in het gebied de afgelopen jaren Toekomstige plannen inrichting Sinds 2 jaar zijn alle lozingen aangesloten op de riolering. Riooloverstort is gesaneerd. Niet bekend Nevengebruik/activiteiten Nevengebruik Aan de zuidkant ca. 250 m activiteitenstrand voor o.a. kitesurfers, golfsurfers, bodyboarders en teambuildingactiviteiten op strand Activiteiten in het zwemseizoen Activiteiten buiten het zwemseizoen Diverse evenementen op het strand (zoals volleybal- en voetbaltoernooi) of in de strandpaviljoens. Geen grootschalige evenementen. Geen grootschalige evenementen.

20 Foto s genomen tijdens veldbezoek 2013

21

22 BIJLAGE 2 Betrokken organisaties Terreinbeheerder Gemeente Beverwijk Dhr. M. van Bemmelen Postbus AL Beverwijk Telefoon: m.vanbemmelen@beverwijk.nl Waterbeheerder zwemwaterlocatie Rijkswaterstaat Zee en Delta Quinty Duivestein Lange Kleiweg GK Rijswijk Telefoon: quinty.duivestein@rws.nl Waterbeheerder achterliggend gebied Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Dhr. Gert van Ee Postbus ZK Edam Telefoon: g.vanee@hhnk.nl Rioleringsbeheerder Gemeente Beverwijk Dhr. E. Warns & Dhr. S. Sijtsema, Postbus AL Beverwijk Telefoon: e.warns@beverwijk.nl & d.sijtsema@beverwijk.nl Provincie Provincie Noord-Holland Corine van den Berg en Rowena Kuijper Postbus DA Haarlem Telefoon: bergc@noord-holland.nl / kuijperr@noord-holland.nl