Gemeenteraad 25 november 2010 13 Kerkdriel, 27 september 2010 Onderwerp Gemeenschappelijke Regeling Projectbureau Herstructurering Glastuinbouw en Paddenstoelenteelt Bommelerwaard Beslispunten 1. Ingevolge artikel 73 lid 2 van Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) het college van Burgemeester en Wethouders toestemming te verlenen om een gemeenschappelijke regeling, zijnde een Openbaar Lichaam, te treffen met de provincie Gelderland, de gemeente Zaltbommel en het waterschap Rivierenland, met als doel de oprichting van het openbaar lichaam Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard. Inleiding Op 12 juni 2008 hebben de gemeenten Maasdriel en Zaltbommel, de provincie Gelderland en het waterschap Rivierenland de Intentieovereenkomst glastuinbouw en paddenstoelenteelt Bommelerwaard gesloten. Met deze intentieovereenkomst is een bestuurlijk en ruimtelijk kader vastgelegd voor de herstructurering en doorontwikkeling van de glastuinbouw in de Bommelerwaard. Daarbij is tevens afgesproken dat een uitvoeringsorganisatie wordt opgericht die is gespecialiseerd in het herstructureren van glastuinbouwlocaties. In de op 9 december 2009 ondertekende samenwerkingsovereenkomst (SOK) zijn vervolgens onder meer concrete afspraken gemaakt over de vorm en inhoud van deze uitvoeringsorganisatie. In het bijbehorende Ondernemingsplan herstructurering glastuinbouw en paddenstoelenteelt Bommelerwaard is het inhoudelijk, financieel en organisatorisch kader voor de op te richten uitvoeringsorganisatie beschreven. Er is afgesproken verder samen te werken in de vorm van een openbaar lichaam in de zin van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr). De herstructurering van de glastuinbouw en paddenstoelenteelt in de Bommelerwaard gaat nu echt de fase van realisatie in. De samenwerkende partijen hebben eind 2009 reeds besloten dat zal worden samengewerkt in een zogenaamd Openbaar Lichaam op grond van de Wgr. Met het Openbaar Lichaam Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard ontstaat een slagvaardige uitvoeringsorganisatie met een nauwkeurig omschreven doelstelling zoals vervat in de SOK, voldoende (democratische) controle op de besteding van middelen en invloed en zeggenschap van de samenwerkende partijen. De regeling voor dit Openbaar Lichaam wordt getroffen door de dagelijkse besturen (respectievelijk Gedeputeerde Staten, de colleges van B&W en het college van Dijkgraaf en Heemraden), maar de Wgr bepaalt dat daarvoor toestemming nodig is van de algemene besturen van de samenwerkende partijen (respectievelijk Provinciale Staten, de gemeenteraden en het Algemeen Bestuur van het Waterschap). Aan u wordt daarom deze toestemming gevraagd. Bijgevoegd zijn het concept raadsbesluit en de Gemeenschappelijke Regeling Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard. In de fractiekamer ligt voor u de "Notitie over de financiële inrichting van het Openbaar Lichaam voor uitvoering van de herstructurering van de glastuinbouw en paddenstoelenteelt in de Bommelerwaard" alsmede een kopie van het raadsbesluit (met voorstel) van 26 november 2009. Probleemstelling Het ontbreken van een organisatie die actief sturing geeft aan de herstructurering en de ontwikkeling van duurzame intensiveringzones glastuinbouw en/of paddenstoelenteelt. Beoogd effect Een Projectbureau Herstructurering Glastuinbouw en Paddenstoelenteelt Bommelerwaard (een openbaar lichaam) dat actief uitvoering geeft aan de integrale herstructurering van de glastuinbouw en 1
paddenstoelenteelt zoals beschreven in de op 9 december 2009 ondertekende samenwerkingsovereenkomst. Argumenten Een Openbaar Lichaam in de zin van artikel 73 lid 2 Wgr is de meest geschikte juridische vorm voor het Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard. In de Samenwerkingsovereenkomst Bommelerwaard inzake de oprichting van de uitvoeringsorganisatie en de realisatie van de gezamenlijke doelen in het kader van de herstructurering van de glastuinbouw en de paddenstoelenteelt in de Bommelerwaard, waarmee u op 26 november 2009 heeft ingestemd, werd al aangegeven dat de vier samenwerkende partijen voornemens waren een openbaar lichaam op te richten. Deze keuze is in het voorstel van 8 september 2009 inhoudelijk gemotiveerd (het voorstel ligt ter inzage in de fractiekamer). Hieronder wordt nader ingegaan op het openbaar lichaam. 1. Raadsbesluit 26 november 2009 U heeft reeds op 26 november 2009 een besluit genomen over de samenwerkingsovereenkomst, waarin is bepaald dat de partijen gaan samenwerken in de vorm van een openbaar lichaam (OL). In feite heeft u ons al toestemming verleend om een gemeenschappelijke regeling, zijnde een OL, te treffen. Net als de provincie, het waterschap en de gemeente Zaltbommel hebben wij echter in ons voorstel aan u (van 18 september 2009) expliciet vermeld om u een voorstel voor te leggen indien de inhoudelijke voorbereiding is verricht en wij feitelijk een gemeenschappelijke regeling kunnen treffen; op 26 november 2009 konden wij u immers nog geen gemeenschappelijke regeling voorleggen. Daarnaast hebben we geconstateerd dat één afspraak uit de SOK in strijd is met de wet en niet wordt opgenomen in de gemeenschappelijke regeling (zie kopje kanttekeningen ). Hierover willen wij u ook informeren. 2. Keuze Openbaar Lichaam Het treffen van een gemeenschappelijke regeling, zijnde een OL, is een nakoming van de in de SOK aangegane verplichting. Op basis van juridische, politiek-bestuurlijke en praktische argumenten en criteria zijn toen verschillende samenwerkingsvormen tegen elkaar afgezet. Een OL kwam uit deze analyse als beste uit de bus. Het OL heeft rechtspersoonlijkheid en kan zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen maar krijgt geen publiekrechtelijke bevoegdheden toebedeeld anders dan die op grond van de Wgr zelf. Met het OL ontstaat een slagvaardige uitvoeringsorganisatie met een nauwkeurig omschreven doelstelling zoals vervat in de SOK, voldoende (democratische) controle op de besteding van middelen en invloed en zeggenschap van de samenwerkende partijen. Door het bestuur klein te houden en te kiezen voor een compacte uitvoeringsorganisatie, alleen gericht op uitvoeringstaken voor de herstructurering, wordt zo efficiënt en effectief mogelijk gewerkt. Ook dat maakt het verantwoord in tijden van bezuinigingen te kiezen voor een OL. 3. Algemeen en Dagelijks Bestuur Het bestuur van OL bestaat uit een algemeen bestuur (AB), een dagelijks bestuur (DB) en een voorzitter. Zowel het AB als het DB bestaan in dit geval uit vier (dezelfde) leden, waaronder de voorzitter. Het AB heeft vooral een kaderstellende en een controlerende taak. Het DB heeft een uitvoerende taak. De Wgr verzet zich er niet tegen dat het AB en het DB dezelfde samenstelling hebben. Gelet op de compacte samenstelling van het openbaar lichaam en de duidelijk afgebakende opgave levert de identieke samenstelling van AB en DB geen overwegende bezwaren op. Het AB staat aan het hoofd van het openbaar lichaam en stelt jaarlijks de begroting, jaarrekening en geactualiseerde grondexploitatie vast. Door en uit het AB wordt het dagelijks bestuur (DB) samengesteld. Het DB is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van het openbaar lichaam, dat wil zeggen dat alle (bestuurs)bevoegdheden behalve de hiervoor genoemde bij het DB liggen. Het AB en DB dienen op grond van de gemeenschappelijke regeling gevraagd en ongevraagd aan de betreffende gemeenteraden, provinciale staten en het algemeen bestuur van het waterschap alle informatie te verschaffen die voor een juiste beoordeling van het gevoerde beleid nodig is. 4. Stemverhouding in AB en DB Uit elk van de betrokken dagelijkse besturen die de gemeenschappelijke regeling treffen is dus één bestuurder vertegenwoordigd in het AB en DB. Het AB en DB beslissen bij gewone meerderheid. De vertegenwoordiger van de provincie heeft twee stemmen en de overige bestuurders hebben één stem 2
in het AB en DB. Door deze stemverhouding wordt recht gedaan aan de grote financiële inbreng van de provincie maar wordt voorkomen dat de provincie eigenstandig in het AB en DB bepaalde besluiten zou kunnen nemen tegen de wil van de andere partijen. De provincie kan bij de huidige stemverhouding geen besluiten nemen als de gemeenten en het waterschap het daarmee niet eens zijn, maar als de stemmen staken (2 partijen voor en 2 tegen) geeft de stem van de provincie wel de doorslag. Om diezelfde reden (de grote financiële inbreng) is de vertegenwoordiger van de provincie tevens voorzitter. Mochten de samenwerkende partijen de gemeenschappelijke regeling willen wijzigen en er zijn financiële consequenties, dan moeten de deelnemende partijen daarover unaniem beslissen. 5. Projectbureau Omdat het DB verantwoordelijk is voor de operationele aansturing alsmede het initiëren, coördineren en bewaken van de werkzaamheden in het kader van de herstructurering, wordt onder zijn verantwoordelijkheid een projectbureau ingericht. Door het projectbureau, bestaande uit een projectmanager en mogelijk een projectassistent, worden de feitelijke werkzaamheden ten behoeve van de herstructurering verricht. De projectmanager is het gezicht van de uitvoeringsorganisatie en het loket voor tuinders en overige belanghebbenden. De exacte taken en bevoegdheden van de projectmanager worden door het DB bepaald. De financiële inrichting van het openbaar is goed geregeld. Omdat de financiële administratie van het openbaar lichaam zal worden verzorgd door medewerkers van de gemeente Zaltbommel, zal het openbaar lichaam ook werken met verordeningen, statuten en regelingen, die zijn gebaseerd op de regelingen van de gemeente Zaltbommel (zie hiervoor de notitie over de financiële inrichting van het OL, die ter inzage ligt in de fractiekamer). 6. Takenpakket Openbaar Lichaam Als uitvoeringsorganisatie zal het openbaar lichaam zich bezighouden met het uitwerken van een grondverwervingstrategie, feitelijke grondverwerving, het voorbereiden van ruimtelijke procedures, het opstellen van inrichtingsplannen, het opstellen van gronduitgiftebeleid en gronduitgifte, het bewaken van grondexploitaties, financiële administratie en algemene projectcoördinatie. Het openbaar lichaam kan eventueel een samenwerking aangaan met een private partij. Participatie van een private partij met kennis van de tuinbouwsector kan financieel gezien aantrekkelijk zijn omdat in een dergelijke samenwerking (financiële) risico s gedeeld kunnen worden en de financieringsbehoefte van het openbaar lichaam beperkt kan worden. Tevens kan het openbaar lichaam gebruik maken van de expertise van de private partij. De rechtspersoonlijkheid van het openbaar lichaam maakt, dat hij deze taken adequaat en zelfstandig kan uitvoeren. De voor de herstructurering benodigde publiekrechtelijke bevoegdheden (waaronder de vaststelling van bestemmings- en of inpassingsplannen) blijven bij de nu ook al bevoegde organen. 7. Financiën De samenwerkende partijen hebben in de SOK vastgelegd dat het openbaar lichaam voor de periode 2009-2012 in totaal 4,66 miljoen ter beschikking krijgt (provincie Gelderland 3,5 miljoen (75%), gemeente Zaltbommel 0,72 mln. (15,5%), gemeente Maasdriel 0,21 miljoen (4,5%) en het waterschap Rivierenland 0,23 miljoen (5%)). De bijdrage van de gemeente Zaltbommel van 720.000.- bestaat uit een financiële bijdrage van 500.000.- en aan de resterende bijdrage wordt voldaan door middel van het beschikbaar stellen van huisvesting en ambtelijke capaciteit (financiën en personeelszaken). Het treffen van de gemeenschappelijke regeling wijzigt de reeds in de SOK gemaakte afspraken niet. 8. Uitvoering geven aan Visie Maasdriel 2020+ In Maasdriel 2020+ is opgenomen dat duurzame concentratiegebieden worden ingericht voor glastuinbouw en paddenstoelenteelt. Het projectbureau zal daar actief uitvoering aan gaan geven. Kanttekeningen 1. Unanimiteitsprincipe uit de SOK in relatie tot de Wgr In de SOK was afgesproken dat het DB op basis van unanimiteit beslist. Verder is afgesproken dat het waterschap zich in voorkomende gevallen in het DB terughoudend opstelt nu hij geen financieel risico 3
draagt. Over de samenstelling en stemverhouding zijn in de SOK geen afspraken gemaakt. Bij het uitwerken van de gemeenschappelijke regeling voor het openbaar lichaam is gebleken dat de Wgr zich verzet tegen verplichte besluitvorming in het DB en AB op basis van unanimiteit. In vervolg op deze constatering hebben partijen aangegeven te hechten aan dit uitgangspunt inzake unanimiteit, hoewel vastlegging daarvan in de gemeenschappelijke regeling strijd met de wet oplevert. Daarom is in de regeling weliswaar bepaald dat het AB en DB besluiten bij gewone meerderheid maar de betrokken bestuurders hebben in de stuurgroep de intentie uitgesproken zo veel mogelijk unaniem te besluiten. In juridische zin blijven de afspraken uit de SOK onverkort gelden, in het bijzonder waar het gaat over de verdeling van eventuele financiële risico s. In het geval dat het AB zou besluiten dat een nadelig saldo van de begroting of jaarrekening ten laste van de deelnemende partijen wordt gebracht, zijn de daarover gemaakte afspraken in de SOK van toepassing. Kort gezegd betekent dat een onverhoopt tekort op de exploitatie van een deelgebied gelijkelijk tussen de provincie en de betreffende gemeente wordt verdeeld. 2. Aanbrengen van wijzigingen in de achterliggende stukken De achterliggende stukken, te weten de gemeenschappelijke regeling en de notitie financiële inrichting OL, worden gelijktijdig aan de algemene besturen van alle vier de samenwerkende partijen aangeboden. Dit betekent dat u niet eenzijdig deze stukken kunt wijzigen. Indien u wenst wijzigingen aan te brengen in de achterliggende stukken, dient u het college opdracht te geven opnieuw in onderhandeling te gaan met de gemeente Zaltbommel, het waterschap Rivierenland en de provincie. Dit heeft echter wel als consequentie dat het treffen van een gemeenschappelijke regeling vertraging oploopt. Financiële consequenties Onderhavig voorstel leidt niet tot nieuwe financiële consequenties. Bij uw besluit van 26 november 2009 heeft u reeds ingestemd met de financiële consequenties van het instemmen met de SOK. In de paragraaf financiën onder het kopje argumenten wordt kort gerefereerd aan de financiële consequenties die u met uw besluit van 26 november 2009 geaccepteerd heeft. Communicatie Gedurende het voorbereidingsproces is op 15 juni 2010 een plenaire bijeenkomst voor raads-, statenen AB-leden georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomst is door de Stuurgroep Herstructurering Glastuinbouw en Paddenstoelenteelt Bommelerwaard een toelichting gegeven op de taken en verantwoordelijkheden van het openbaar lichaam alsmede de sturingsmogelijkheden die raads-, staten- en AB-leden hebben. Tijdens de plenaire bijeenkomst van 14 september 2010, die vooral in het teken van de planologische regeling voor de glastuinbouw en paddenstoelenteelt stond (dat overigens geen onderwerp van besluitvorming is in deze adviesnota) werden raads-, staten- en ABleden geïnformeerd dat het vastleggen van het unanimiteitsprincipe in de gemeenschappelijke regeling strijdig is met de wet. Over het inrichten van het Openbaar Lichaam Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard zal nog nader bekendheid worden gegeven. Juridische zaken Als de algemene besturen van de vier samenwerkende partijen de dagelijkse besturen toestemming hebben verleend om een gemeenschappelijke regeling, zijnde een openbaar lichaam, te treffen, besluiten de dagelijkse besturen van de vier samenwerkende partijen de gemeenschappelijke regeling (zoals bijgevoegd) vast te stellen. Bij dit besluit wijzen de dagelijkse besturen van de vier partijen ook hun betreffende vertegenwoordiger in het algemeen bestuur van het openbaar lichaam aan. De gemeenschappelijke regeling treedt in werking de dag nadat Gedeputeerde Staten deze in het register als bedoeld in artikel 27 van de Wgr hebben opgenomen. Dit geschiedt zo spoedig mogelijk nadat besluitvorming in de algemene besturen (raad, staten en AB) en vervolgens in de dagelijkse besturen (colleges) van de vier samenwerkende partijen heeft plaatsgevonden. De DB-leden worden door het AB benoemd. Evaluatie Geen opmerkingen 4
Burgemeester en wethouders van Maasdriel, de secretaris, de burgemeester, mr. ing. A.P.J.M. de Jong A. Frankfort Bijlage(n) : 1. Raadsbesluit, Ter inzage: 2. Gemeenschappelijke Regeling "Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard" Steller : de heer A.G. van Liempt Portefeuillehouder : A.P. Verachtert Documentnaam : Raadsvoorstel instellen Openbaar Lichaam Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard.doc 5