BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 1 Inhoudsopgve Woord voorf 3 1. Het hrt en zijn ritme 5 2. Wnneer het hrt op hol slt 6 2.1 Hoe ontstn hrtritmestoornissen 6 2.2 Wt moet er drn gebeuren 7 2.3 Kn een pcemker hulp bieden 7 2.4 Wie komen in nmerking voor een ICD 8 3. De implnttie vn de ICD 9 4. De eerste mnd n de implnttie 11 5. Het ICD-ptiëntenpsje 13 6. Wrom en wnneer de n-controle 14 7. De vervnging vn de ICD 15 8. Indien de ICD ctief wordt 16 9. Informeer fmilie en vrienden 18 10. Een nieuw leven met de ICD 20 11. Autorijden 21 12. Wt ls u wilt reizen 23 13. Werken met huishoudelijke pprtuur 24 14. De ICD meer in detil 26 15. Klein ABC vn de ritmestoornis 30 16. Vk gestelde vrgen 33 1
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 2 2
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 3 Woord voorf Gechte heer, mevrouw, U heeft l enige tijd lst vn hrtritmestoornissen. Afhnkelijk vn het soort ritmestoornissen kn het zijn dt u hierdoor misschien een hrtstilstnd heeft meegemkt. Medicijnen kunnen ritmestoornissen niet in lle gevllen voorkomen. Drom wordt bij u een inwendige defibrilltor geïmplnteerd. Het kn ook zijn dt u de ICD om profylctische redenen geïmplnteerd krijgt. In deze brochure wordt uitgelegd hoe de ICD (inwendige crdioverter defibrilltor) functioneert. Ook krijgt u informtie over de implnttie en de nzorg. Deze brochure is niet lleen voor u, die de ICD zl krijgen, mr ook voor de mensen in uw nste omgeving, zodt ook zij uw nieuwe situtie leren begrijpen. Het tem vn de fdeling Klinische Elektrofysiologie vn het Ersmus MC, Rotterdm. 3
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 4 4
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 5 1 Het hrt en zijn ritme Het hrt is een holle spier zo groot ls een vuist die ls een pomp werkt en per minuut ongeveer vijf liter bloed door het lichm pompt. Het hrt is verdeeld in een linker- en een rechterknt. Elk deel bevt een boezem(trium) en een kmer(ventrikel).het slt zestig tot tchtig keer per minuut. Dt betekent per dg ongeveer 100.000 slgen en bij een gemiddelde leeftijd vn zeventig jr ongeveer 2,5 miljrd hrtslgen! Norml gesproken zijn we ons niet bewust vn het kloppen vn ons hrt. Ps n lichmelijke inspnning of bij psychische stress vlt het kloppen op. Deze wrgenomen slgen ontstn door het hrder en sneller pompen vn het hrt. Het kloppen vn het hrt komt tot stnd door het ritmisch smentrekken vn de boezems en de kmers. Dit smentrekken wordt veroorzkt door kleine elektrische signlen die ontstn in de sinusknoop gelegen in de rechterboezem en die verder geleid worden door het gehele hrt door middel vn een geleidingssysteem dt in het weefsel vn de hrtspier zit. Afhnkelijk vn de behoefte kn het hrt lngzmer of sneller kloppen, dit gebeurt echter wel steeds met een beplde regelmt die wordt opgelegd door de sinusknoop. Dit sinusritme wordt door lle spiervezels vn het hrt gevolgd. De sinusknoop ligt boven in de rechterhrtboezem (zie figuur hiernst). 5
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 6 2 Wnneer het hrt op hol slt 2.1 Hoe ontstn ritmestoornissen? Ook bij een gezond mens slt het hrt niet ltijd voor honderd procent gelijkmtig. Af en toe een hrtoverslg (extrsystole) is geen uitzondering en in een gezond hrt zonder gevr. Een extrsystole ontstt ls een nder stukje vn de hrtspier ook even, net ls de sinusknoop, ls pcemker gt functioneren. Meestl blijft het bij één of meer extr slgen. Drn neemt de sinusknoop de regie weer over. Bij mensen met een vergroot, beschdigd of bnorml hrt kunnen sommige extrsystolen echter gevrlijk zijn. Dit geldt in het bijzonder wnneer de impuls vn de extrslg in de hrtkmers zelf ontstt in plts vn in de sinusknoop. Een extrsystole kn dn voldoende zijn om het hrt plotseling op hol te lten sln. Hierbij stijgt het hrtritme plotseling boven de 100 slgen per minuut. Hrtritmes vn 150 tot 200 slgen per minuut zijn dn geen uitzondering. De ptiënt ervrt deze ritmestoornis ls een soort hrtkloppingen of oversln vn het hrt dt met duizeligheid en fluwtes geprd kn gn. In de crdiologie spreekt men dn vn een tchycrdie (te snel hrtritme). In zeldzme gevllen merkt de ptiënt er heleml niets vn. Nrmte de hrtslg hoger is, neemt de presttie vn het hrt f. Bij een hrtslg vn b.v. 200 slgen per minuut kn het hrt nog slechts in beperkte mte bloed in de bloedsomloop brengen omdt de hrtkmers niet de tijd krijgen om zich voldoende met bloed te vullen. Hierdoor komen de vitle orgnen zols hersenen, nieren, lever en de hrtspier zelf in zuurstofnood en ontstt er een levensbedreigende situtie die snel verholpen dient te worden. 6
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 7 Bij bnorml snelle ritmes vn het hrt kn er ook sprke zijn vn fibrilleren vn de hrtspier. Dit kn zowel uitgn vn de boezems ls vn de kmers; respectievelijk boezemfibrilleren en kmerfibrilleren. 1. Het boezemfibrilleren beperkt zich tot de boezems, is niet echt gevrlijk en vrgt een specifieke npk wr we hier niet verder op in zullen gn. De kmers werken bij boezemfibrilleren nog vrij norml (mr kloppen onregelmtig). 2. Het kmerfibrilleren is levensgevrlijk. Hierbij is het gehele hrt betrokken. Kmerfibrilleren leidt tot een levensbedreigende situtie. De ptiënt verliest het bewustzijn en dient onmiddellijk gerenimeerd te worden. 2.2 Wt moet er drn gebeuren? Door het toedienen vn een elektrische schok kn het hrt gelukkig weer worden teruggebrcht nr zijn ntuurlijke, normle sinusritme. Deze methode wordt defibrilleren genoemd. Een korte stroomstoot vn buitenf beëindigt de elektrische chos in het hrt. De sinusknoop krijgt zo de kns om zijn tk ls dirigent weer op zich te nemen. 2.3 Kn een pcemker hulp bieden? Nst een te snelle hrtslg (tchycrdie) kn ook een te trge hrtslg (brdycrdie) gevrlijk zijn. Hierdoor ontstt een onvoldoende bloedtoevoer nr de hersenen hetgeen geprd kn gn met fluwvllen. Mr er schuilt nog meer gevr in een te trge hrtslg! In zieke hrten kn een brdycrdie nmelijk omsln in een tchycrdie, zols eerder beschreven. Brdycrdieën kunnen worden opgevngen door een pcemker te pltsen. Een gewone pcemker zorgt ervoor dt het hrtritme niet te trg wordt. Hierdoor blijft de bloedsomloop gewrborgd en vlt de ptiënt niet fluw. Deze gewone pcemkers zijn echter niet in stt om levensgevrlijke tchycrdieën te stoppen of f te remmen en een hrtkmerfibrilltie kunnen ze l heleml niet verhelpen. In dt gevl kn het hrt lleen tot rust gebrcht worden met een elektrische schok. 7
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 8 2.4 Wie komen er in nmerking voor een ICD? De implnttie vn een ICD wordt in de volgende gevllen nbevolen: 1. Bij mensen die kmerfibrilleren hebben gehd en drdoor gerenimeerd moesten worden. 2. Bij kmerritmestoornissen die niet met meer geneesmiddelen behndeld kunnen worden. 3. Bij mensen met een verhoogde kns op kmerritmestoornissen. 8
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 9 3 De implnttie vn de ICD De ICD wordt onder de huid en onder de borstspier gepltst, bij voorkeur bij de linkerschouder. De implnttie duurt meestl nderhlf tot twee uur. De plts wr de ICD wordt ingebrcht wordt pltselijk verdoofd. Dit houdt in dt U tijdens de ingreep bij kennis bent. De procedure is niet volledig pijnloos. Veell krijgt u pijnstillende middelen. De elektrode of elektroden worden vi een bloedvt in de schouderstreek opgeschoven nr het hrt. Hier worden deze op de juiste plts tegen de hrtwnd ngelegd. Dit gt onder röntgendoorlichting. Ook wordt u dn gevrgd om even te hoesten of diep te zuchten om te controleren of de elektrode vst ligt. Het mken vn de ruimte onder de huid of spier (de pocket genoemd) wr de ICD zelf wordt gepltst is het ltste, vk vervelende en soms pijnlijke onderdeel vn de procedure. Hiern wordt de wond gehecht. Als lles klr is wordt u in slp gebrcht met een kort werkzm slpmiddel. De ICD wordt dn getest. Bij dit testen wordt in het hrt de ritmestoornis opgewekt wrvoor de ICD werd geïmplnteerd en wordt gekeken of de ICD zijn werk goed doet. An de hnd vn de test kn de ICD goed worden fgesteld. Hiern wordt u weer wkker gemkt en gt u terug nr de fdeling. De volgende dg wordt de ICD nog een keer gecontroleerd door de technicus, wordt er een controle-echo vn het hrt gemkt en een thorx-foto(foto vn de longen). Voor of tijdens de opnme vindt er een gesprek plts met u, uw prtner en mensen uit uw omgeving wrvn u het prettig vindt dt ook zij op de hoogte zijn vn de ICD. Indien dit lles goed is mg u wt betreft de ICD nr huis, mr de crdioloog heeft hierin het ltste woord. 9
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 10 Complicties Een behndeling geeft ltijd een risico op complicties. Dit is niet ltijd te voorkomen. De kns op een ernstige complictie is minder dn 1 procent. Bloeduitstorting Dit kn geen kwd en verdwijnt meestl vnzelf n een ntl dgen. Infectie Er wordt zo steriel mogelijk gewerkt om infecties te voorkomen. In het meest vervelende gevl moet het systeem worden verwijderd om de infectie te behndelen en lter opnieuw worden geimplnteerd. Klplong Voor het pltsen vn de elektrodes wordt soms een der ngeprikt wrbij per ongeluk het longvlies wordt gerkt hetgeen een klplong veroorzkt. Tmponde Tijdens het inbrengen vn de elektrode in het hrt kn per ongeluk door de hrtkmerwnd heen worden geprikt. Dit heeft tot gevolg dt er bloed in het hrtzkje stroomt, wrdoor de pompfunctie vn het hrt wordt bemoeilijkt. Dit is een zeer zeldzme complictie wrbij meestl niets gedn hoeft te worden. In het uiterste gevl wordt het bloed weggezogen door middel vn een punctie. 10
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 11 4 De eerste mnd n de implnttie Zols n de meeste (lichte) operties kunt u zich beter de eerste dgen niet teveel inspnnen. Het volgende is belngrijk! De eerste drie dgen houdt u de schouder n de opertiezijde zo rustig mogelijk. De bovenrm mg u bewegen, mr niet boven het schoudergewricht lten komen. De onderrm kunt u vrij bewegen. Als u n de derde dg de schouder gt bewegen, houdt u dn de bewegingsruimte (ctierdius) onder kinhoogte; (ongeveer 90 grden) gedurende 1 mnd (dit is om verpltsing vn de elektrodes te voorkomen: het vstgroeien duurt ongeveer 4 tot 6 weken). Gedurende deze weken geldt: geen zwre dingen tillen en geen zwre lichmelijke rbeid verrichten! Wndelen en fietsen zijn toegestn mits in overleg met de crdioloog. Deze ctiviteiten vrgen geen belsting vn de schouder. Vermijd ctiviteiten die een zg-beweging vn uw schouder vrgen, zols stofzuigen en dweilen. N deze tijd mg de rm boven het hoofd worden getild en kunnen de normle ctiviteiten weer worden ngevngen. De wond De wond dient u goed in de gten te houden! Rdpleeg uw crdioloog bij zwelling, roodheid, vochtigheid vn de huid rondom de wond, evenls bij bloedverlies en gpende wondrnden. Wcht hiermee niet te lng in verbnd met kns op infectie. In verbnd met de wond mg u de eerste 4 dgen niet douchen. De hechtingen hoeven meestl niet te worden verwijderd dr er oplosbre hechtingen worden gebruikt. Vergeet niet dt er niet in de wond geprikt mg worden. 11
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 12 Kledingvoorschriften Mkkelijke en ruime kleding die niet teveel schouderctiviteit vergt is het prettigste. Knellende en moeilijke kleding irriteert de wond en belst de schouder met risico op verpltsing vn de elektrodes. Ncontrole Deze is 10-14 dgen n de implnttie vn de ICD. De fsprk voor deze controle krijgt u mee ls u het ziekenhuis verlt. Tijdens deze controle wordt de ICD gecontroleerd, de wond bekeken en zonodig worden de hechtingen verwijderd. 12
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 13 5 Het ICD-ptiëntenpsje Iedere ptiënt krijgt een ICD-ptiëntenpsje. Dit wordt zo spoedig mogelijk uitgereikt of opgestuurd. Het is n te bevelen deze ps steeds bij u te drgen (b.v. in de portefeuille). Op dit psje stt voor u, ls ptiënt, de specilist en voor ndere hulpverleners informtie over het bij u geïmplnteerde ICD-systeem. Men treft er ook de telefoonnummers n die men in gevl vn nood, bij vrgen of problemen kn gebruiken. In gevl vn diefstl of verlies kunt u bij uw crdioloog een nieuw psje krijgen. U kunt ook een SOS-ketting of rmbnd drgen en drop verwijzen nr de identiteitskrt. Beide zijn onder ndere te verkrijgen bij de stichting Witte Kruis. Zorg dt u het psje ltijd bij u hebt ls u een medische behndeling moet ondergn. Sommige behndelingen vereisen dt de ICD even wordt uitgezet. Dit zijn b.v. behndelingen met cogultie/ electrocuteristie. Toon steeds het psje n de rts of specilist die vn pln is u te behndelen, zodt men op de hoogte is vn uw ICD en zonodig de eventuele behndeling ngepst kn worden. Lt de behndelend specilist contct opnemen met uw crdioloog bij vrgen of twijfel. 13
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 14 6 Wrom en wnneer de ncontrole Ook l voelt u niets vn de ICD-werking, het pprt functioneert ltijd door voortdurend uw hrtritme te controleren en te registreren. De ncontrole vn de ICD is drom een belngrijk deel vn de behndeling: lleen drmee kn men onderzoeken of het ICD-systeem goed functioneert. Tijdens deze controle bekijkt de pcemker/icdtechnicus de instellingen vn de ICD. De kwliteit vn de elektroden en de levensduur vn de btterij worden gecontroleerd en het geheugen vn de ICD wordt uitgelezen. Men gt n hoeveel ritmestoornissen de ICD heeft wrgenomen sinds de ltste controle, welke hij drvn behndeld heeft en of de behndelingen correct en succesvol wren. Indien nodig zl in overleg met de crdioloog de instelling vn de ICD en/of de medicijnencombintie ngepst worden. Controle vindt elke drie mnden plts in het ziekenhuis wr de ICD is geïmplnteerd. N een jr kn dit individueel vernderd worden nr 6 mnden. Indien u denkt een shock of ndere therpie te hebben gehd, of bij klchten vn duizeligheid of wegrking, neem dn binnen 24 uur contct op met het ziekenhuis. Indien mogelijk het liefst tijdens kntooruren dr dn ltijd een technicus en rts vn het EFO-tem nwezig is. Buiten kntooruren kunt u, indien nodig, contct opnemen met de MCU. Dit telefoonnummer stt ook op uw ICD-ptiëntenps. 14
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 15 7 De vervnging vn de ICD De btterij vn de ICD heeft een gemiddelde levensduur vn drie tot vijf jr. De excte levensduur hngt f vn de instelling en het gebruik. Angezien de btterij een geïntegreerd deel vn de ICD vormt moet het pprt in zijn geheel worden vervngen (meestl niet de elektrodes). Het wisselen vn de ICD is in de regel eenvoudiger dn de oorspronkelijke implnttie, omdt de elektroden bijn ltijd in het lichm kunnen blijven. Bij de wisseling vn de ICD mkt de crdioloog een kleine opening net boven het oude litteken, neemt de oude defibrilltor eruit, mkt deze los vn de elektrode(n) en controleert of deze nog in orde zijn. Als de elektroden intct zijn en goed functioneren worden ze ngesloten op de nieuwe ICD-pulsgenertor. Af en toe komt het voor dt ook de elektroden vervngen moeten worden. Ook bij een vervnging vn een ICD is dezelfde wondcontrole nodig ls bij een implnttie. Het weer gebruiken vn de rm kn drentegen een stuk sneller omdt de elektroden zich nu niet vst hoeven te hechten. 15
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 16 8 Indien de ICD ctief wordt Al ruim voor de implnttie vn een ICD mken veel ptiënten zich zorgen over wt hen te wchten stt indien hun kstje therpie zl fgeven. Veel ritmestoornissen die vroeger soms pniek veroorzkten worden door de ICD, door middel vn Anti Tchy Pcing (ATP), beëindigd. Deze therpievorm is niet bengstigend. De één voelt hier heleml niets vn en de nder ervrt het ls bonken in de keel en hrtkloppingen. Wnneer de ntitchypcing geen resultt heeft zl de ICD overgn tot crdioversie! Drom doet u er goed n de volgende punten in cht te nemen indien u de ritmestoornis voelt. G zo snel mogelijk zitten of liggen, desnoods midden op het voetpd of in de supermrkt. Dit om eventueel vllen te voorkomen. Als het dn toch voorkomt dt de ICD shocks fgeeft, dn is de ervring drvn nogl uiteenlopend. Ptiënten die de schok ervren, beschrijven de stroomstoot ls een krchtige en pijnlijke stoot in de borst. Anderen ervren het ls een korte schok lsof je n het stopcontct komt. Ptiënten kunnen nderhnd vermoeid zijn. Ze kunnen spierpijn hebben n de knt wr de ICD is geïmplnteerd en misselijk zijn. De spierpijn wordt veroorzkt doordt bij een schok de spieren in de borst en bovenrmen plotseling smentrekken. Indien u zich n de therpie vn de ICD goed voelt, is het de bedoeling dt u binnen 24 uur de fdeling belt om de shock te melden (het liefst tijdens kntooruren). U krijgt dn te horen wt u moet doen. Indien u zich n de therpie niet goed voelt of ls er zich problemen voordoen, uiterrd wel direct contct opnemen met de fdeling Elektrofysiologie/polikliniek/SEH of de MCU. 16
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 17 Indien u meerdere ntitchy-therpieën of shocks n elkr krijgt op 1 dg, moet u zich zo spoedig mogelijk melden in het ziekenhuis vi de spoedeisende hulp. De ICD wordt dn onmiddellijk gecontroleerd. Ook indien u meerdere shocks in enkele dgen krijgt, dient u zich zo spoedig mogelijk te melden. 17
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 18 9 Informeer fmilie en vrienden Informeer zoveel mogelijk mensen wr u regelmtig contct mee hebt over uw situtie. Lt ze deze brochure lezen zodt ze de werking en de onderliggende hrtziekte begrijpen. Het is zeer belngrijk dt uw omgeving zich niet onterecht zorgen mkt, mr dt men wel weet, wt te doen in gevl vn nood. In zeer uitzonderlijke gevllen kn het nmelijk voorkomen dt uw ICD er niet in slgt om de ritmestoornis te stoppen en dn zijn hulpbekwme personen letterlijk levensbelngrijk. Het is drom wenselijk dt uw prtner, vrienden en fmilieleden een renimtiecursus volgen. Renimtie vn ptiënten met een ICD kn op dezelfde mnier ls bij ptiënten die een dergelijk pprt niet hebben! Een AED (utomtische externe defibrilltor) kn zonder problemen gebruikt worden! De Nederlndse Hrtstichting orgniseert in het hele lnd renimtielessen. Voor meer informtie hierover kunt u ltijd terecht bij de ICD-ptiëntengroep of bij de Hrtstichting wrvn u wt verder het dres vindt. Gun uzelf en uw fmilie een pr mnden de tijd om n de nieuwe situtie te wennen. Het is soms fijn om met lotgenoten te kunnen overleggen. Er worden regelmtig bijeenkomsten vn de ptiëntenvereniging gehouden om ervringen en tips uit te wisselen. Hier komen mensen en geen ptiënten smen! Ntuurlijk kn er een onngenm gevoel blijven bestn. De ICD kn dn wel uw hrtkwl helpen behndelen, doch genezen kn de ICD niet! Het is dn ook begrijpelijk dt u soms psychisch wt overgevoelig bent, op dingen nders regeert dn u vn uzelf gewend bent of dt u zich f en toe ngstig voelt. Schroom niet om hierover te prten of hulp te vrgen. Angst is tenslotte menselijk! Voor een dvies over het zoeken nr de juiste hulp kunt u contct opnemen met de EFO-verpleegkundigen vn het Ersmus MC. De meeste ptiënten krijgen n de ICD-implnttie een positievere instelling en voelen zich n de implnttie veiliger en zekerder dn in de veell slopende periode drvoor. 18
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 19 Algemeen dres Hrtstichting: Nederlndse Hrtstichting Bordewijkln 3 2591 XR Den Hg Postbus 300 2501 CH Den Hg Informtielijn: 0900 3000300 www.hrtstichting.nl Stichting ICD-drgers Nederlnd Postbus 48 3620 AA Breukelen www.sidnet.nl 19
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 20 10 Een nieuw leven met de ICD Niets is menselijker dn dt er op iets nieuws en onbekends terughoudend en zelfs wt wntrouwend en ngstig wordt geregeerd. Dit geldt zeker wnneer er een technisch pprt wordt geïmplnteerd, ook l is het om het hrtritme in de ps te houden. Bij de meeste ptiënten verdwijnt de ngst voor de ICD vrij snel. Het pprt wordt l snel niet meer ls belstend of beperkend ervren. Veel ptiënten genieten ervn dt ze zich plotseling gemkkelijker kunnen bewegen, zonder dt ze met de constnte ngst leven om getroffen te worden door een ernstige ritmestoornis buiten het bereik vn directe medische hulp. In de meeste gevllen moeten er medicijnen blijvend worden ingenomen, b.v. om het hrt te ondersteunen. De ICD en de medicijnen dienen door de crdioloog op elkr fgestemd te worden. Het drgen vn een ICD is geen reden om vn sport of een ndere vrijetijdsbesteding f te zien. In een ntl gevllen kunnen er beplde beperkingen blijven gelden die meestl n de onderliggende ziekte zijn toe te schrijven. Drom is het noodzkelijk dt de wens tot sporten met de crdioloog wordt doorgenomen. Bij het opbouwen vn de ctiviteiten doet u er goed n dit geleidelijk n te doen en u te lten vergezellen door iemnd die op de hoogte is vn uw situtie. Indien nodig wordt u ngemeld voor revlidtie. Contctsporten (judo, krte, enz.) zijn ten stelligste f te rden wegens het grote risico op verpltsing en beschdiging vn de en/of de ICD zelf. Ook scub-diving (duiken met flessen) is niet toegestn. Bij norml lichmelijk contct is er geen gevr tijdens een shock. De meeste mensen voelen lleen een soort tinteling en dit kn geen kwd. 20
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 21 11 Autorijden Andoeningen die mogelijk nleiding kunnen geven tot bewustzijnsverlies (zols epilepsie), geven volgens Europese richtlijnen en ook volgens veel ntionle wetgevingen verlies vn de geschiktheid tot het besturen vn een uto. Deze ongeschiktheid bestt ook ls ritmestoornissen worden vstgesteld, ongecht de behndeling die men krijgt (tenzij de oorzk wordt weggenomen). Onderliggende hrtziekten met een slechte hrtfunctie kunnen ook beschouwd worden ls een reden om niet te mogen utorijden. Het pltsen vn een ICD verbetert uiterrd de prognose vn de ptiënt, mr het lost de kmertchycrdie of het fibrilleren niet op. Een ICD geneest uw hrtziekte niet! Vnf het moment dt de ICD is geïmplnteerd is het voor miniml 2 mnden verboden om uto te rijden. Dit betekent niet dt er vi het ziekenhuis wordt doorgegeven n betreffende instnties dt u een ICD heeft, mr bij eventuele clmiteiten bent u niet verzekerd en rijdt u zonder geldig rijbewijs! U bent dus zelf verntwoordelijk! De Nederlndse wet heeft bepld dt rijbevoegdheid wordt toegestn ls er 2 mnden geen behndelingen door de ICD zijn gegeven. Bij elke behndeling vn de ICD gn opnieuw deze 2 mnden in. Het is n de behndelend specilist om toestemming te geven voor deze rijbevoegdheid en het kn zijn dt er redenen zijn om deze lsnog te weigeren (b.v. i.v.m. het type ritmestoornis of hrtziekte wrvoor u de ICD heeft gekregen.) Het nvrgen vn de rijbevoegdheid gt ls volgt: 1. Bij de controle n 2 mnden meldt u bij de technicus dt u uw rijbevoegdheid terug wilt. 2. De technicus controleert de ICD en neemt contct op met de behndelend crdioloog. 3. Bij toestemming vult de rts het benodigde formulier in. 4. Dit formulier, tezmen met een begeleidende brief en instructies, worden nr u toegestuurd. 5. Met deze formulieren gt u nr het gemeentehuis wr u de ppieren hlt voor de nvrg vn een nieuw rijbewijs. 21
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 22 Het rijbewijs dt u dn krijgt is voorzien vn code 100. Dit betekent dt er lleen privé gereden mg worden en dit lleen in een personenuto. Dus geen bus, txi of vrchtwgen! Sinds 15 juni 2004 mg ook beroepsmtig gebruik worden gemkt vn de rijbevoegdheid. Dit geldt voor mximl 4 uur per dg en met dezelfde beperkingen ls voor code 100. Het nvrgen vn deze code 101 gt ls volgt: Eigen verklring G.B.A. document Deze formulieren hlt u op bij het gemeentehuis. Werkgeversverklring (te downloden vn www.sidned.nl) Deze formulieren dient u zelf op te sturen nr de heer Bredewoud met een begeleidende brief over de reden vn uw nvrg. Dit lles kn l gedn worden voor de 2 mndelijkse controle! Indien het verzoek gehonoreerd wordt, ontvngt u vn het CBR de verklring vn geschiktheid, wrmee u op het gemeentehuis een nieuw rijbewijs kunt fhlen met code 101. De heer R.A. Bredewoud Hoofd Medische Zken CBR Postbus 3014 2280 GA Rijswijk Fx: 070-3720673 22
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 23 12 Wt ls u wilt reizen De ICD geeft u weer de mogelijkheden om ctief te leven. Reizen hoort drbij! U moet echter wel een ntl punten in cht nemen. Indien u lnger dn zes mnden op reis wilt, vlt er soms een ncontrole in uw vkntietijd. In dit gevl is het rdzm om n uw crdioloog te vrgen of de mogelijkheid bestt om u door een ndere crdioloog in de buurt vn uw vkntieoord te lten controleren (dit kn in heel West-Europ en Noord-Amerik). Het is noodzkelijk dt deze ncontroles doorgn om de juiste werking vn de ICD te grnderen. Ook indien er geen ncontrole nodig is, is het verstndig om informtie in te winnen over de medische mogelijkheden in de buitenlndse verblijfplts. Dit kn b.v. op internet vi de sites vn de desbetreffende industrie wrvn u de ICD heeft. Drg ltijd uw ICD-ptiëntenpsje bij u. Toon het psje steeds bij de veiligheidscontroles en lt u niet fouilleren met metldetectoren. 23
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 24 13 Werken met huishoudelijke pprtuur De ICD is door de ingebouwde beveiligingen zoveel mogelijk beschermd tegen elektromgnetische invloeden vn buitenf, die b.v. fkomstig kunnen zijn vn elektrische pprtuur. Zwre elektromgnetische velden kunnen de ICD beïnvloeden, mr nooit uitzetten. ICD-ptiënten kunnen letterlijk met een gerust hrt vrijwel lle huishoudelijke pprtuur, werktuigen en kntoortoestellen hnteren zols b.v. Mgnetrons Televisie, rdio en video Klein huishoudelijk mteril zols mixers, broodroosters, elektrische messen- en blikopeners, hrdrogers en scheerpprten Wsmchines, vtwssers en elektrische fornuizen Elektrische dekens en verwrmingskussens Grsmiers Motoren met bougies in wgens Elektrische boor- en zgmchines die op rmlengte fstnd kunnen gehouden worden Elektrische schrijfmchines, kopieerpprten en personl computers Voorzichtigheid is geboden met drgbre telefoons, GSM s. Indien u een GSM gebruikt is het verstndig om deze n de ndere knt ls wr de ICD is geïmplnteerd te gebruiken. Metldetectors worden o.. gebruikt op luchthvens. Norml beïnvloeden deze de werking vn de ICD niet. Toch is het rdzm om het beveiligingspersoneel uw ptiëntenps te lten zien. U wordt dn op een ndere mnier gecontroleerd. Diefstlpoortjes in winkels kunnen geen kwd, tenzij u er een lnge tijd in gt stn. Gewoon er doorheen lopen heeft geen gevolgen voor de ICD. 24
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 25 De volgende situties dienen te worden vermeden: Elektrische boor- en zgmchines die op en tegen de schouder gehnteerd worden (voorl vnwege de trillingen). Bedrijfsruimten met veel zwre industriële pprtuur en sterke elektromgnetische velden. Buig nooit voorover tot tegen inductiekookplten of een inductieoven, ook l zijn deze niet in werking. Bij norml gebruik is er geen risico. Een scheepsrdr zou mogelijk storing kunnen veroorzken. Als u twijfelt n het gebruik vn mterilen thuis of op het werk rdpleeg dn de crdioloog of de elektrofysiologie-verpleegkundige. 25
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 26 14 De ICD meer in detil Uit lle voorgnde informtie blijkt hoe belngrijk de ICD is. Een pprt dt lle mooie eigenschppen vn een pcemker combineert met een pprt dt in stt is om zelfstndig elektrische schokken f te geven wnneer het hrt dit nodig heeft: een intelligente pcemker die kn stimuleren, crdioverteren en defibrilleren op het juiste moment. ICD is de fkorting voor Implnteerbre Crdioverter/Defibrilltor. De eerste ICD werd in 1960 bedcht en gebouwd door professor Mirowski en in 1980, n uitvoerig testen, voor het eerst bij een mens geïmplnteerd. Het toestel werd sindsdien lsmr verbeterd en de mogelijkheden uitgebreid om de behndeling te optimliseren. Het ICD-systeem bestt uit twee delen: 1. De pulsgenertor 2. De elektroden die voor de signlen vn en nr het hrt zorgen De pulse-genertor met de elektroden De pulse-genertor is de kern vn het hele ICD-systeem. Ondnks zijn minimle fmetingen en volume zijn er microprocessoren, condenstoren en een duurzme btterij in ondergebrcht. Het ICD-omhulsel bestt uit titnium (een edelmetl) dt niet door het lichm wordt fgestoten. De microprocessor is in stt om het hrtritme en ritmestoornissen te herkennen en drop de juiste therpie te geven. Verder verzmelt het pprt belngrijke gegevens die de crdioloog en de technicus bij een controle kunnen opvrgen. Het pprt registreert hoeveel en welke therpieën er werden gegeven. Deze gegevens worden opgeslgen in het interne geheugen vn de ICD en kunnen worden uitgelezen door de ICD-technicus of crdioloog met behulp vn het nlyse- en progrmmeerpprt. 26
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 27 27
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 28 De elektroden zijn geïsoleerde kbels vn edelmetl en vormen de verbinding vn de pulsgenertor met de hrtspier. Vi de elektroden in de hrtkmers worden voortdurend elektrische signlen geregistreerd, welke door de ICD genlyseerd worden. Worden er ritmestoornissen gevonden die behndeld moeten worden, dn gebeurt dit ook met behulp vn diezelfde elektroden (stimuleren, defibrilleren). Het nlyse- en progrmmeerpprt Dit toestel wordt ook de nlyzer genoemd. Het verschft de crdioloog en de technicus de noodzkelijke gegevens over de progrmmtie en het geheugen vn de ICD. N de implnttie vn de pulse-genertor en elektroden kunnen vi een progrmmeerkop, die op de huid ter hoogte vn de ICD wordt gelegd, de gegevens uit de ICD worden gehld en op ppier gezet. Op deze mnier kunnen lle opgeslgen gegevens uit de ICD worden beoordeeld. Indien nodig, kn de instelling vn de ICD ngepst worden. De ICD bewkt dg en ncht uw hrtritme. Hij onderscheidt drbij met grote betrouwbrheid een versnelling vn de hrtslg door fysieke inspnning vn een tchycrdie die uit de kmers komt en behndeld moet worden. Het is uiterrd de bedoeling dt lleen de kmertchycrdie behndeld wordt zodt u niet tijdens het werk, spel en sport een ntitchy-therpie, l dn niet met shocks, krijgt. 28
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 29 De ICD werkt op de volgende mnieren: Anti-tchycrdiestimultie of ATP (Anti Tchycrdie Pcing): Indien de ICD een kmertchycrdie of een snel kmerritme opspoort, probeert hij het hrtritme f te remmen door een reeks korte en snelle pcemkerimpulsen f te geven. Dit kn enkele keren n elkr gebeuren indien de tchycrdie niet onmiddellijk stopt. De ervring met de ICD heeft geleerd dt met behulp vn de nti-tchycrdiestimultie bijn 90% vn de tchycrdie-episodes kunnen worden gestopt. Mr wt ls dit niet voldoende is om de tchycrdie te stoppen? Dn kn de ICD twee soorten schoktherpie geven: crdioversie of defibrilltie. Crdioversie: De ICD geeft bij een te behndelen tchycrdie een zwkke tot sterke stroomstoot f n de hrtspier om de elektrische ctiviteit opnieuw te coördineren tot een sinusritme. Defibrilltie: Indien de ICD een kmerfibrilltie opspoort, wordt een sterke stroomstoot fgegeven. Met behulp vn een iets zwrdere schok dn de crdioversie, wrbij de schok in sterkte kn vriëren, wordt hier hetzelfde beoogd ls bij de crdioversie (nmelijk een sinusritme). Vk gebeurt het dt n een schok het hrt enkele seconden inctief is en dt drdoor de bloedsomloop nog niet volledig is hersteld. Ook dn springt de ICD bij en ondersteunt de hrtspier en de bloedsomloop door het fgeven vn pcemkerimpulsen, net zolng ls nodig is tot het moment dt de sinusknoop het ritme weer overneemt. De ICD werkt dus ook ls een gewone pcemker bij een te trg hrtritme. 29
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 30 15 Klein bc vn de ritmestoornis Anti-tchycrdie-stimultie(Anti-Tchycrdie Pcing, fgekort ATP) Dit is de bsistherpie die de ICD toepst om een tchycrdie te stoppen. De impulsen zijn zwkker dn bij crdioversie en defibrilltie. In het lgemeen merkt u er weinig vn, het zijn eigenlijk snelle pcemkerimpulsen die volgens een vst ptroon fgevuurd worden. Aritmie Smenvttend begrip voor lle ritmestoornissen vn het hrt. Soms slt het hrt niet meer regelmtig; de tijdsfstnd tussen twee slgen wisselt. Men onderscheidt snelle (tchy-)ritmieën en trge (brdy-) ritmieën. Atrium of hrtboezem, ook voorkmer genoemd Elk hrt heeft twee kleinere boezems (voorkmers). Hun functie is het vullen vn de hrtkmers of ventrikels. Ritmestoornissen in de boezems zijn minder gevrlijk dn die in de ventrikels. Brdy-crdie Lngzme, regelmtige of onregelmtige hrtslg; een teruglopen vn de hrtslg tot onder de zestig slgen per minuut. Crdioversie Elektrische therpie wrbij de ICD een snelle ritmestoornis probeert te beëindigen met behulp vn een stroomstoot die elektrisch gezien identiek is n een defibrilltieschok. De crdioversie wordt toegepst door de ICD n een mislukte nti-tchycrdie-pcing(atp). Cogultie/ electrocuteristie Het elektrisch dichtbrnden vn een bloedvtje. 30
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 31 Defibrilltie Het beëindigen vn ventrikelfibrilltie met behulp vn een elektrische schok. Elektrocrdiogrm(ECG) Registrtie vn de elektrische ctiviteit vn het hrt. An de hnd vn het ECG kunnen onregelmtigheden in het hrtritme worden gezien en behndeld. Ook wel hrtfilmpje genoemd. Elektrode Een geïsoleerde geleider elektriciteitsdrd die bestt uit een gewikkelde metlen drd vn hoogwrdig mteril met dromheen isoltie. De elektrode heeft een dubbele functie. 1. De gemeten signlen vn het hrt worden nr de ICD gevoerd vi de elektrode en 2. Vi de elektrode(n) wordt door de ICD therpie n het hrt fgegeven. Elektromgnetisch veld Elke stroomvoerende elektrische geleider heeft een elektromgnetisch veld rond zich. Dit is bijvoorbeeld de oorzk dt kompssen in de nbijheid vn stroomvoerende leidingen vk een verkeerde richting ngeven. Drgers vn een ICD moeten vnwege die storende invloed elk sterk elektromgnetisch veld mijden. Endocrd Het weefsel n de binnenknt vn het hrt. De elektroden vn de ICD worden tegen of in het endocrd ngebrcht. Extrsystole Het oversln vn het hrt. Dit wordt veroorzkt door impulsen vnuit het hrt zelf, die buiten de sinusknoop ontstn en drdoor een extr slg teweeg brengen. 31
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 32 Fibrilltie Een snel, chotisch en onregelmtig ritme vn meer dn 250 slgen per minuut. Impulsgenertor Dit is het ICD-gedeelte dt tegenwoordig onder de borstspier wordt geïmplnteerd. Het bevt de btterijen, microprocessoren (het informtieverwerkende deel) en de condenstoren. Tchycrdie Snel hrtritme. Meer dn 100 slgen per minuut. Symptomen vn een tchycrdie kunnen zijn: duizeligheid, fluwte, hrtkloppingen, kloppen vn het hrt in de keel, pijn op de borst of kortdemigheid. 32
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 33 16 Vk gestelde vrgen Wt voel ik vn de geïmplnteerde componenten vn de ICD? De ICD ligt onder de huid en onder de borstspier. Het ziet eruit ls een verhevenheid. Het gewicht zult u wrschijnlijk ervren ls vreemd lichm. Meestl vergeet u dit n een mnd of drie. Vn de elektroden merkt u niets. Hoe merk je de verschillende soorten therpie vn de ICD? De ICD geeft indien nodig therpie vn verschillende sterkte. De meeste ritmieën zult u niet voelen. Slechts zelden is een sterke schok nodig. De meeste personen zijn dn l buiten bewustzijn. Als u de schok toch bewust beleeft, dn zult u deze voelen ls een hrde stoot in de borst, die hevig mr kort is. Helpt de ICD mijn hrtziekte genezen? Nee. De ICD behndelt lleen de symptomen vn de hrtziekte, zodt u weer een leven kunt leiden zonder dt u zich zorgen moet mken over uw ritmie. Hoe wordt de btterij vervngen? De btterij wordt niet vervngen, mr de ICD. Dit gebeurt ruim voordt de btterij leeg is. Kn ik n de ICD-implnttie stoppen met mijn medicijnen? Dit dient de rts te beplen. Vk heeft u toch nog medicijnen nodig ls extr ondersteuning vn het hrt. Houdt u zich n de beslissing vn de rts en stop niet op eigen inititief met medicijnen. Kn de ICD-schok voor ndere mensen gevrlijk zijn? Als iemnd u nrkt ls u een sterke schok krijgt, zl deze persoon een zwkke elektrische stroom merken. Dit is bsoluut ongevrlijk. 33
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 34 Hoe zit het met mijn seksleven? Uw seksuele ctiviteiten hoeft u niet te beperken. Sommige ICD-drgers zijn hier ngstig voor omdt de hrtfrequentie toeneemt. De ICD is echter zo ingesteld, dt hij deze hogere hrtslg ls een ntuurlijk snel ritme herkent. Een eventuele shock is voor de prtner ongevrlijk. Kn ik met de ICD rustig sterven? Als het hrt op een dg zijn krcht verliest, zols dt bij lle mensen eens gebeurt, kunnen ook elektrische impulsen het niet meer lten kloppen. Kn ik de werkingsduur vn de ICD verlengen door rustig te leven? Nee Zijn er ctiviteiten die ik beter niet lleen kn doen? J. B.v. ctiviteiten ls zwemmen. Ook duiken is een risico. Het is begrijpelijk dt bij een eventuele behndeling vn de ICD tijdens deze ctiviteiten, u gevr loopt. 34
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 35 35
BrochICD ug 2007:BrochICD2005 11-09-2007 08:56 Pgin 36 36