Bram B. Van der Meer Recherchepsycholoog PIV Conferentie 2016 Onderweg naar overmorgen Apeldoorn, 18 Maart 2016 PSYCHOLOGIE, WAARHEIDSVINDING & HET INTERVIEW ALS OPSPORINGSMIDDEL
INTRODUCTIE Recherchepsycholoog Waarheidsvinding Opsporing Achtergrond Forensische psychiatrie Nationale en internationale recherche onderzoeken Eigen praktijk sinds 2011
CONSULTATIE & TRAINING Daderprofilering Beoordeling van risico in geval van problematisch gedrag Psychologisch diagnostisch integriteitsonderzoek Betrouwbaarheidsonderzoek Interviewtechniek
Ontstaansgeschiedenis Feiten & Reconstructie Scepticisme Alternatieve Scenario s Motief Neutral, Objective Fact Finding
GEHEUGENVERLIES Volledige amnesie na stoten van het hoofd en verlies van bewustzijn Medisch onverklaarbaar Psychologisch onverklaarbaar Geen getuigen Inconsistente verklaringen Tegenstrijdige verklaringen Leugenachtigheid Alternatief scenario lijkt meer voor de hand liggend
WAT IS NODIG OM EEN CLAIM ALS ONZIN TE BESTEMPELEN? Een overdreven respect voor elkaars mening? Gebrek aan inzicht: state of the art science versus kwakzalverij en pseudowetenschap? Gebrek aan forensisch, klinisch psychologisch en medisch inzicht? Angst voor de consequenties? Gebrek aan heldere criteria waar een claim aan moet voldoen? Een falend juridisch-maatschappelijk systeem?
GEHEUGEN, WAARNEMING EN PSYCHOTRAUMA Geen evidentie dat inconsistente verklaringen toch waarheidsgetrouw kunnen zijn Het geheugen slaat gebeurtenissen niet op als een videorecorder Herinneringen zijn altijd verbonden met fantasie, verdraaiing en andere herinneringen Zonder objectieve feiten kunnen ware herinneringen niet van fictieve gescheiden worden Een geclaimde herinnering moet ondersteund worden door feiten uit onafhankelijke bron Zintuiglijkheid, gedetailleerdheid en begeleidende lichamelijke reactie zijn geen aanwijzing voor betrouwbaarheid
GEHEUGEN, WAARNEMING EN PSYCHOTRAUMA Emotionele ervaringen worden goed opgeslagen Primaire details worden goed onthouden Toegang krijgen tot deze herinneringen is goed mogelijk Er is geen wetenschappelijke evidentie voor verdringing Pijnlijke herinneringen kenmerken zich door opdringerigheid Een emotionele ervaring verhoogd de subjectieve beleving Beïnvloeding door de omgeving Problemen met de objectieve correctheid
FALSE VICTIMISATION
FALSE VICTIMISATION - MOTIEVEN
FALSE VICTIMISATION - INDICATOREN Stellige overtuiging Een veeleisende, opdringerige houding ten opzichte van onderzoekers Activiteit in plaats van passiviteit Ontbreken van bijbehorende emotie Inconsistentie en tegenstrijdigheid Focus op subjectieve beleving in plaats van onderzoekbare feiten Tegenwerken van onderzoek Atypische patronen en gebeurtenissen
FALSE VICTIMISATION - INDICATOREN Late melding of aangifte Een groeiend dossier - nieuwe informatie wordt toegevoegd Inconsistente werking van het geheugen
MALINGERING De opzettelijke productie van valse of sterk overdreven lichamelijke of psychische symptomen, gemotiveerd door externe prikkels, zoals het vermijden van werk of militaire dienst, het verkrijgen van drugs of financiële compensatie, of ontwijken van een strafrechtelijke vervolging.
MALINGERING BIJ PTSS - INDICATOREN Niet willen meewerken aan evaluatie en behandeling Onbeleefd en moeilijk in de omgang Minimaliseren van eigen verantwoordelijkheid Capaciteit voor recreatie maar niet voor werk Klachten komen niet overeen met gedragsobservaties Hoge angst en ernstige depressie - contrast met het klinisch interview Wil graag de trauma s bespreken maar ontwijkt gesprek over verifieerbare feiten Onderprestatie op symptoomvaliditeitstesten
HET INTERVIEW BIJ VERMOEDEN VAN FRAUDE & MALINGERING
HET INTERVIEW BIJ VERMOEDEN VAN FRAUDE & MALINGERING
VERDIEPING IN DE MATERIE Gedegen dossierkennis feiten en omstandigheden Weten wat er ontbreekt en wat nog moet worden vastgesteld Formulering van een doelstelling Toedracht bepalen? Letsel en het omgaan daarmee vaststellen? Feiten toetsen en vergelijken met wat anderen verklaren?
HET INTERVIEW BIJ VERMOEDEN VAN FRAUDE & MALINGERING
VERDIEPING IN HET INDIVIDU Emotioneel - psychisch Cultureelmaatschappelijk Situationele factoren BENADERING
DRUK Financiele problemen Invloed partner Status MOTIEF GELEGENHEID Eenvoudig om op te lichten Afwezigheid schuld en schaamte RATIONALISATIE Ik betaal al jarenlang verzekeringspremie
HET COGNITIEVE INTERVIEW
HET COGNITIEVE INTERVIEW: ALGEMEEN Doel: relevante en betrouwbare informatie verzamelen Focus: bereidwilligheid en samenwerking van het subject Benadering: neutraal, objectief, vriendelijk, kalm Rapport vormt de basis voor latere openheid Een open, niet suggestieve vraagstelling
HET COGNITIEVE INTERVIEW: FASEN Introductie Voorstructurering Indirecte (semi-zaakgerelateerde) onderwerpen Directe (zaakgerelateerde) onderwerpen Bevragen van onduidelijkheden, onvolledigheden en / of inconsistenties Samenvatting van relevante thema s Afronding en afspraken
SUCCESVOLLE INTERVIEWERS Bull & Walsh (2011) Interview planning Rapport Behouden van rapport gedurende het gehele interview Luisteren, de geïnterviewde laten (uit)praten Een rustige, vriendelijke stijl van ondervragen Geen vooroordelen Goed georganiseerde opbouw van bevraging en informatie presentatie
NIET-SUCCESVOLLE INTERVIEWERS Bull & Walsh (2011) Gebrekkige dossierkennis gemiste kansen Gebrek aan strategie ( strategic information release ) Een agressieve, vijandige interviewstijl Inflexibele interviewstijl sluit niet aan bij emotionele behoeften van subject
Bram B. Van der Meer, MSc. Van der Meer Investigative Psychologists Tel. +316 2703 8865 (mobile) Tel. +317 041 29712 (office) Mail: vandermeer@vdm-ip.com