Antwoorden 5 vwo 3 Zuidoost-Azië

Antwoorn 5 vwo 3 Zuioost-Azië 1 Tmpo olo 1 En or prort wt mïs t oogstn. D sgruw klur vn omgving is vroorzkt oor n vulknuitrsting (Mrpi, 2010). Hoofstuk 3 sprkt lngrijkst tul prolmn vn Zuioost-Azië. En vn i prolmn zijn vlvulig optrn ntuurrmpn in it gi. Ht hl hoofstuk is SE-stof. 2 8-14 - 3-5 - 12-6 - 7-9 - 1-10 - 2-11 - 13-4 - 15-16 3 1 Yngon, 2 Jkrt, 3 Bngkok, 4 Kul Lumpur, 5 Mnil, 6 Phnom Pnh, 7 Dili, 8 Vinghn, 9 Bnr Sri Bgwn, 10 Hnoi, 11 Singpor. I Mynmr, II Thiln, III Mlisië, IV Singpor, V Bruni, VI Inonsië, VII Oost-Timor, VIII Filipijnn, IX Cmoj, X Los, XI Vitnm. A ht vstln vn Zuioost-Azië, B ilnn vn Zuioost-Azië.. C rgio Zuioost-Azië, D rgio Zui-Azië, E rgio Oost-Azië, F Pifish rgio, G rgio Austrlië. Dz rgio rikt tot n wstkust vn Amrik, r is z krt t grootshlig us t klin voor. 4 F, P 5 1=H, 2=M, 3=G, 4=I, 5=Q,6=S, 7=F, 8=O, 9=N, 10=L, 11=B, 12=T, 13=C, 14=D, 15=E, 16=J, 17=K, 18=A, 19=P, 20=R. Vn ovn nr nn: 5, 4, 2, 1, 3, 6. 6 Eign ntwoor. Positif. N. Eign ntwoor. Voorl vn n ntwoor: ls torist gn sts mr mnsn nr Zuioost-Azië, sts mr proutn komn uit onomiën vn Zuioost-Azië n misshin krijg j wl n n in Zuioost-Azië. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 1

7 fling hout vrn mt... opningsfoto prgrf 2 ron 1 prgrf 2 ron 2 voorknnis 4 vwo ron 3 prgrf 8 ron 4 prgrf 9 NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 2

2 Ntuurrmpn 1 2 3 f g h i Arvingn, rvrshuivingn, vulknuitrstingn, tsunmi s, lhrs, rltiv zspiglstijging n tropish orknn. Dz rigingn oor ntuur mkn vl slhtoffrs n / of zorgn voor grot mtriël sh. Om kns op ht ontstn vn lhrs t vrklinn. 1 Bijvoorl: Köppn, it is n klimtsystm, tw nr gn ovr win. 2 Bijvoorl: Buys Bllot gt ovr n fwijking vn win, tw nr ovr vulknism. 3 Bijvoorl: onvrgntizon gt ovr luhtirulti tussn vnr n sutropn, tw nr ovr opwrming vn r. 4 Bijvoorl: front, wnt it ligt op gmtig rtn, trwijl tw nr in tropish zon liggn. 5 Bijvoorl: ffusif vulknism, wnt it hoort ij n mionish rug. 6 Bijvoorl: kwtsr lt s, nr tw hn mt pltntktonik t mkn. Tw uit: ht vrlorn gn vn woonplkkn, ht vrlorn gn vn lnouwgwssn n ht vrziltn vn potntil rinkwtr. Tsunmi s n tropish stormn (ylonn n tifons). Door ijkn n t lggn. Door ontossing ontstn grotr pikfvorn. Ht it vn Mkong nmt oor llrli oorzkn f, rivir vort us minr wtr f. Hiroor stroomt Mkong minr krhtig z in (oorzk) wroor ht stijgn zout zwtr mkklijkr moning n kustvlkt innn kn ringn (gvolg). Ht fnmn it vrgroot us vrzilting. GB 192B Eurzitish plt, Inish-Austrlish plt, Filipijns plt n Pifish plt. Inonsië n Filipijnn. Dz tw lnn liggn op pltgrnzn (situti) n hn us mr lst vn pltntktonik (gvolg). GB 192D Eurzitish plt n Inish-Austrlish plt. onvtistromn. D juist voorwrn voor ht ontstn vn n lhr zijn: nwzighi vn los mtril (ls s n puimstn fkomstig vn n vulknuitrsting) nwzighi vn rliëf ovrvloig nrslg / nwzighi vn wtr. Explosif ruptityp. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 3

4 In ht ntwoor motn volgn ntwoorlmntn nwzig zijn: 1: D omwging tilt wtrkolom (ovn ht pintrum) op. 2: Er ontstn n opprvlkt vn on ovn ht pintrum krhtig/snll golvn / (zo ontstn) golvn plntn zih voort oor on. 3: Rihting kust wort ht sts onipr wroor golvn fgrm worn n onrknt n n hoogt winnn (n tsunmi slt mt vrwostn krht op kust). Ht wtr wil wr trug nr ht lgst punt, it is z. N, r kunnn nog mr vlogolvn komn. Tsunmi s stn vk uit tw golvn. In 2004 ij Ah kwmn r ook tw innnrolln mt n tussnprio vn 10 minutn. D tw golf is vk nog grotr n rst! 5 1, 2, 4 3 En tsunmi wort ps gvrlijk in onip wtr ls wging stukloopt. 5 Bij n groot vrhng wort ht wtr snl fgvor rihting z. 6 J zit nit vilig ls j go rikr nt voor j vijnn. 7 D glowolkn zijn vl gvrlijkr omt z vl snllr nr nn rzn. 8 In n lhr kn ook lv zittn. Gsmoltn gstnt kn htr n 100 grn worn. 6 Als onish plt ij suutizon rmntl inguw wort, n zittn i pltn vrij snl klm. Dit is rvingszon. Als onish plt wr gsmoltn is, komt ht lihtr mgm its vrrop vi vulknn wr nr ovn. N, This kustn tn noorn vn 10º N.B. kunnn nit gtroffn worn oor tsunmi s. D golf vn Thiln ligt vr vn rvingzons n wort shrm oor llrli ilnn i n vntul tsunmi opvngn. N, mnn mt n ovrwgn nlnig win liggn mr voor hn. D ntt mosson n ht tifonsizon komn voor in zomrmnn op ht noorlijk hlfron us nit in mr. 7 2010 rvingn, tsunmi s, vulknuitrstingn, tifons n ylonn. rvrshuivingn n ovrstromingn (rltiv zspiglstijging). In Europ rikt ht zwtr zln of nooit n tmprtuur vn mr n 26 ºC, n voorwr voor ht ontstn vn tifons. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 4

3 Ntuurrmpn n li 1 grippn hzrmngmnt risionlys risioprpti soft stt jouw towoorn ijvoorl: plnmtig vorm, gvrnhrsing ijvoorl: ntuurlijk risio s, in krt rngn ijvoorl: inshtting, gvr ijvoorl: zwk stuur, slht ovrhi 2 Eign ntwoor. A to, B f, C to, D to, E to, F f. A ls volkingsihthi in rivirlt s tonmt (oorzk) zulln ij ovrstromingn mr slhtoffrs vlln (gvolg). B Als tmprtuur wrlwij lt (oorzk), zl zspigl ln omt ht zwtr inkrimpt n mr wtr in vorm vn snuw n ijs op ht ontinnt zl lijvn liggn (gvolg). F Als volking wrlwij tr opgli is (oorzk) zl r mr knnis n gl zijn om gvolgn vn n rltiv zspiglstijging t prkn (gvolg). Risionlys. In ron 8 is sprk vn n vulknuitrsting. Cmoj ligt nit n rn vn n tktonish plt n hft rhlv gn lst vn vulknish uitrstingn n rvingn. N, z hn togng tot hllingn vn vulkn lngr motn vrin. Inonsië ligt nit op rout vn tropish orknn, Vitnm wl. Jwl, rm mnsn hn minr ltrntivn n stppn us rr ovr pl zwrn (risio s) hn. D tsunmi is n t snl op kust om irn op tij t vurn. 3 Bron 10. Fs 5, ht tijig wrshuwn/vurn vn volking. Mn wil toristn nit wgjgn. Soft stt. 4 Bron 10. Bron 8 n 9 zijn ln vn n rmp. Bron 10 is ol om gvolgn vn n ntuurrmp zo vl moglijk t voorkomn. Jwl, hir grnzn pltn n lkr n us kn r n rving op zom optrn. Eign ntwoor. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 5

5 Voorl vn n go ntwoor: n sptulir rmp ls n tsunmi trkt mr minht in ht wstn n sluipn oonorml rmpn ls zikts. 6 D7 1 = zr groot, 2 = groot, 3 = rël, 4 = gring. Jwl, r worn zijkn nglg om t voorkomn t Jkrt in tokomst oor z ovrstroom wort. Ht vrstrkt roiksfft zorgt voor n rltiv zspiglstijging. Hvig rgnvl in ominti mt oor vuil vrstopt fvorknln, inklinking oor gronwtrwinning. 7 Ht ntl hulpoprtis vn ht Ro Kruis n hr zustrorgnistis in 2008. In i lnn komn tktonish rmpn voor. Los ligt nit n z. N, ook oor ht nivu vn ht ign hzrmngmnt in n ln. Ho tr t is, ho minr j n rop hoft t on op ht Ro Kruis. 8 1, 4, 5, 7, 8 ls n vulkn l n uw gn uitrsting kn, is t op n mnsnlftij n uwighi. En or shouwt zo n vulkn ls n o vulkn. Tktonish rmpn voltrkkn zih in uurt vn pltrnn, i liggn in ht rhiplglt vn Zuioost-Azië n nit op ht vstln. Ht hzrmngmnt vrshilt vn ln tot ln. Ht is fhnklijk vn risioprpti, wlvrt n opliing vn inwonrs. Tvns splt kwlitit vn ht stuur n grot rol. In soft stts is hzrmngmnt vk n ppirn tijgr. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 6

4 Miliuprolmn: ontossing 1 Miliuntsting: 2, 5, 6, 8, miliuvrvuiling: 3, 4, 10; miliu-uitputting: 1, 7, 9. Eign ntwoor. 2 Eologish imnsi (ntuur-/miliuimnsi). Door n fnmn strftijfr nmt ntuurlijk volkingsgroi vn lnggmnshp to. Er motn mr monn gvo worn n rom mot grop lngouwrs n prl wr in gruik nmn voort ht os zih r l vollig hrstl hft. Door volkingsgroi nmt ook ht ntl sntir lnouwrs to. Dz grotr grop orn hft mr kkrs noig n kpt hirto orwou. Ht shikr rl vn lngouwrs nmt hiroor f n rom mot grop lngouwrs n prl wr in gruik nmn voort ht os zih r l vollig hrstl hft. 3 Eonomish imnsi: A, E, F, I; miliuimnsi: B, C, D, G, H. D om vn n tropish rgnwou is vn ntur rm. D voingsstoffn zittn immrs in iomss. Lngouwrs motn us rontrkkn om om kns t gvn zih t hrstlln. Mt kunstmst is it nit mr noig n kn n grop zih op n vst plts vstign (sntrisrn). Autortish rgims ontrolrn grg lls. Rontrkkn gropn zijn moilijkr t ontrolrn us is ht n voorl ls lngouwrs sntrisrn. Bovnin lopn z inhms stmmn n nit mr in wg ls j woun wilt xploitrn. ologish imnsi (ntuur / miliuimnsi). onomish imnsi. 4 f A Hogr, in twintig jr vrwijnt wrshijnlijk vnvl ls in hl prio rvoor. Min- n Zui-Amrik, Cntrl-Afrik n Zuioost-Azië. Afrik. Filipijnn, Singpor, Thiln Hrossing. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 7

5 6 Uit uitlg mot lijkn t oor ontossing ht wtr minr go wort vstghoun / r minr wtr vrmpt vi vgtti (oorzk) wroor piklsting vn rivir stijgt / wroor r n snllr fstroming pltsvint (gvolg). Voorln vn juist rnn zijn: Omt r (tropish) ossn worn gkpt / vrrn voor nlg vn niuw (plmoli)plntgs. Omt r vk gwsshrmingsmiln worn gruikt. Omt r (kunst)mst wort gruikt. Ontossing. Zuioost-Azië. N, ho hogr ivrsitit ho mr ook vrlorn kn gn. A, B, C, E C Go wnt oor ontossing is ht wtruffrn vrmogn vrlorn ggn, D Fout wnt korlriffn liggn in z us stroomfwrts, E Go wnt oor ontossing is stnswijz vn inhms volkrn in it gi vrlorn ggn. Wt rst is n trk nr st. 7 Bij ontossing zijn zowl innn- ls uitnlns prtijn trokkn. Dnk hirij n lngouw i in roofouw ontrt, ht groin ntl sntir orn, ommriël houtkp n projtontwikklrs. D gvolgn vn ontossing zijn n vrstoor wtrlns, n fnm vn ioivrsitit, lngrti, omrosi, minr shrming tgn tsunmi s n n grotr kns op mlri. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 8

5 Miliuprolmn: luhtvrontriniging 1 Luhtvrontriniging. Inustri n vrkr. Gn ontrol op risomstnighn n gn gl om risomstnighn t vrtrn. Vnwg lgr loonkostn n om t ontsnppn n ur miliu-invstringn in ht ln vn hrkomst. Vnuit n onomish imnsi. 2 Lokl: F, G, H, J, K; rgionl: A, B, C, G, I, L, M; monil: D, E. Voorl vn n go ntwoor: H, ws it n ign slissing vn Inonsish rgring of ws z ht gvolg vn ruk vn rgio? 3 (Zui)oostlijk psst. Wstlijk win. Prs. 2 4 f g D kns op n osrn. An hn vn z inx kun j pln ho groot kns op n osrn is. A Vitnm is rg roog oor flnig win, Oost-Inonsië vohtig oor nlnig win. Jv is ijn vollig ontost, r vlt nit vl mr t vrrnn. Ho oostlijkr, ho klinr kns op n osrn. Ho oostlijkr, ho grotr kns op n osrn. In juli vormt zih n lgrukgi op ht Azitish ontinnt n n hogrukgi op ht Austrlish ontinnt. D rog win i strt vnuit Austrlië kn op oostlijk ilnn vn Inonsië nog nit voor nrslg vn tknis zorgn. D wg nr ht vstln vn Azië is htr lngr n hir kn zuiwst mosson us wl voor vl rgn zorgn. Ho mr rgn, ho klinr kns op n osrn. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 9

5 26 sptmr 1997. Inonsië. Thiln, Mlisië, Filipijnn, Bruni, Singpor n Inonsië. Lngt its vn 5000 km n rt its vn 2300 km. J, op ht zuilijk hlfron wit in z mnn zuioostmosson, op ht noorlijk hlfron zuiwstmosson. Op foto zi j t win vn Sumtr nr Mlisië wit, rook komt voor Mlisië vnuit ht zuiwstn. f 1 D smog hft nlig fftn op gzonhi vn mnsn, irn n plntn. 2 D rotltjs sorrn zonnstrling wroor ht ropprvlk fkolt mr mpkring opwrmt. 5 D smog ïnvlot vorming vn rgn wroor sommig gin nttr n nr gin juist rogr worn. 6 - Thiln. Ho hogr ht np pr inwonr, ho grotr luhtvrvuiling. Voor luhtvrvuiling oor inustri n vrkr. f Boosonrs vn luhtvrontriniging zijn inustrilisti n lngurig osrnn. Om n ur miliu-invstringn t ontkomn, on multintionls n ruimtlijk fwntling. Door inustrilisti n ontossing rkn osystmn in Zuioost- Azië op vrshilln shlnivus zonig shig, t voor hun uurzmhi gvrs mot worn. D prijs voor onomish groi vn Zuioost-Azië is n fnmn ioivrsitit n n vrminring vn ht wlzijn vn grot gropn mnsn. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 10

6 Miliuprolmn: om- n wtrvrontriniging 1 2 Agrohmiliën in voslkringlopn, fstrvn korlriffn, uitstrvn ntuurlijk vijnn vn plntnluizn n ht ontstn vn smttlijk zikts. Chmish oorlogsvoring n om- n wtrvrontriniging in st. Bron 17 =. Bron 18 n 19 = N, z strvn juist f ls r t vl voingsstoffn in ht wtr komn. Ht wtr wort minr hlr oor tognomn lgngroi. N, oor glolisring kn n zikt i nvnklijk rgionl is mkklijk uitgroin tot n (wrlwij) pnmi. Ptiëntn prorn t rn is mooi mr ht is lngrijkr t j voorkomt t zikt uitrkt. Drto mot j rvoor zorgn t orn nit tvl irn t iht op lkr hft zittn. 3 A3, B1, C2 1, 8, 10, 9, 2, 4, 5, 3, 6, 7 Morn lnouw, wnt r wort l mt kunstmst gwrkt. Tonm prouti wroor vosltkortn in prinip vrwijnn. 4 f 5 0,7 x 125 = 87,5 km. Hir lg tijnlng ht front tussn ht Noor-Vitnms n Zui-Vitnms lgr. In i prio zijn jrringn vn omn smllr. ij 1 morn lnouw gt ht om groi, ffiiny n gwin (onomish imnsi), ij 2 miliu om vnwiht, ivrsitit n uurzmhi (ologish imnsi). Eign ntwoor. D rhtszkn hirovr n puliitit hirom rijtn ou wonn wr opn. En zih ovr n ghl ln of ontinnt vrrin zikt. D voglgrip in Zuioost-Azië jgt Azitish tijgrs (n rst vn wrl) stuipn op ht lijf. Voor ht rst is ht ntrum ng voor prifri. Eign ntwoor. Zo t zin vint hij ht wl grppig t rolln n kr omgri zijn. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 11

6 D foto lt wtrvrontriniging zin. Eign ntwoor. Voorln vn n go ntwoor. Ik n ht rm ns, wnt oor z primitiv snitir omstnighn kunnn mkklijk smttlijk zikts uitrkn. Ik n ht r nit m ns, wnt rm mnsn motn rgns wonn ls r gn tr tlr woonplkkn zijn. 7 Door grohmish vrvuiling, oor hmish oorlogsvoring n oor ovrurnisti. Door ht glolisringpros stt r n tonmn uitnlns lngstlling voor ln vn Zuioost-Azië. Dit rsultr in ht vrln in oorlogn i nu nog hr sporn in omn wtrhuishouing htrlt. Tvns zorg opnm vn ln vn Zuioost-Azië in wrlonomi tot intnsivring vn lnouw n ovrmtig urnisti. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 12

7 Glolisring op ht plttln 1 Agriusinss = n monil onomish n politik ntwrk t zih zighout mt kkrouw n vtlt. Di moinissn lopn vn ht ontwikkln vn niuw gwssn tot n vrkoop in suprmrkt. Gron rvoluti = ht pros wrij lnouw niuw knnis topst op ht gi vn mhins, kunstmst, hoogwrig zgo, fokv n kunstmtig vloiing. Agrrish involuti = ht pros wrij sts mr mnsn worn opgnomn in zlfvoorzinn lnouw zonr t mnir vn wrkn n proutivitit struturl vrnrt.q. tonmt. Suontrting = ht oorshuivn vn wrk n vrntwoorlijkhn nr onrnnmrs. Dgrristi = ht pros wrij lnouw snl n tknis inot n (klin) orn n lnrirs mssl stoppn. 2 1 Bijvoorl: grrish involuti, omt z mnsn onruitgn in ht glolisringspros. 2 Bijvoorl: funmntlism, wnt it ontstt voorl in krottnwijkn vn st. 3 Bijvoorl: ron 22, wnt is volkingslnouw. 4 Bijvoorl: gron voluti is oorzk, nr tw zijn gvolgn 5 Bijvoorl: hogr prijzn, wnt oor gron rvoluti nmt prouti to n zkkn prijzn n voslimportn. 1, 7, 3, 6, 5, 4, 2 Eign ntwoor. 3 1, 3, 4, 5, 6, 8, 10 Door gron rvoluti trt op ht plttln grristi op. Dz orn trkkn nr st wr gn wrk n gn ftsonlijk woningn shikr zijn. Dit lit tot ovrurnisti mt krottnwijkn. D tognomn prouti lit tot lgr voslprijzn. Dit ot rm orn s om mr stswonrs profitrn vn lgr voslprijzn. 2 In tonmn mt gn zlfvoorzinn orn ook hnlsgwssn vrouwn. Z shkln us ovr vn volkingslnouw op vormn vn ommriël lnouw. 7 Al in kolonil tij is lnouw op vl pltsn in Zuioost-Azië op ommriël lst gshoi. D rijstvrouw wr grtionlisr n plntgs voor suikr n rur wrn gïntrour. Dt gur wr ntuurlijk omstnighn zih rto lnn n wr ht kolonil gzg volon gvstig ws. Afvormoglijkhn nr wrlmrkt wrn uitrmt vn lng. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 13

4 Dgrristi (trtiirisring n ivrsifiti mogn ook worn go grkn). Voorln vn juist rgumntn zijn: Ht nl vn lnouwstor in ht np/p is nzinlijk. En groot l vn xport stt uit lnouwproutn. Er mot voslzkrhi voor grot volking zijn. Uit rnring mot lijkn t vrwrking vn lnouwproutn (griusinss) op ht plttln zl lin tot n grotr wlvrt op ht plttln. 5 3 5 Tiwn. Mlisië. Inonsië. f Mlisië ligt n fs voor in hr onomish ontwikkling. g GB 212AB h 1196 i Mynmr, Los, Vitnm, Cmoj. j J, in i ronnn knt Mlisië prontul minr mnsn in lnouw. k N, ht ntionl gmil is ingtkn. Binnn n ln kunnn norm rgionl vrshilln optrn. l Filipijnn. m Mlisië. 6 A, C, D, E, F, G B. Dz krottnwijkn vrshijnn nit op ht plttln mr in st wr x-orn nrto trkkn. H D opslgloosn vn griusinss vrshijnn juist op ht plttln. I D gfrustrr x-orn in st zijn juist gvolig voor ht moslimfunmntlism. 1, 6, 7, 8 Vrg 2. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 14

8 Glolisring in st 1 Koploprs: Singpor; minmotrs: Mnill, Bngkok Jkrt n Phnom Pnh; htrlijvrs: Vintin n Yngon. Ontstn uniform stlijk lnshppn, mornisring vn stn gt norm snl n omvngrijk, ovrurnisti. Eign ntwoor. Voorl vn n go ntwoor: N, niuw migrntn motn rgns wonn. D krottnwijk pst op it momnt ht st ij hun finniël situti. grippn mgst ovrurnisti vluhtstor urn involuti slumvorming Eign ntwoor. jouw towoorn ijvoorl: st, inwonrs ijvoorl: niuwkomrs, ijnn ijvoorl: informl instnstor ijvoorl: vluhtstor, vrl ijvoorl: ongpln, krottnwijkn 2 1 Bijvoorl: vstgstl lonn, wnt i horn ij forml instnstor. 2 Bijvoorl: Singpor, wnt hir is gn sprk vn ovrurnisti. 3 Bijvoorl: uniform stlijk lnshppn, wnt tw nr gvn juist rgionl vrshilln wr. 4 Bijvoorl: vrshilln urnistisnlhn, wnt tw stn zijn lli htrlijvrs in ht vrstlijkingspros. 5 Bijvoorl: forml stor wnt tw nr grippn hn mr nn mt uitijn informl stor. 3 A D ro klur stt voor grot stn. Door ht glolisringspros vint hir n snll urnisti plts. D gin mt n witt lgnklur zijn ht minst vrstlijkt, ht minst gglolisr, us ht minst gmornisr.q. vrwstr, us ht minst güniformr ( oulur lol stt vk nog). Bron 24, wnt in ht ijshrift wort gsprokn ovr orrupt politii. En soft stt wort gkrktrisr ls n stt mt n zwk stuur n/of vl orrupti. In ron 25 zi j n krottnwijk n n vrvuil rivirtj. D st krijgt opvng vn ll niuwkomrs nit mr ftsonlijk grgulr, r is sprk vn ovrurnisti. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 15

4 N, omt nimn ht op jouw wrk (jouw proutn) zit t whtn vrin j mr winig pr uur. Om toh n shml inkomn t vrwrvn mot j n hl vl urn mkn. 4, 5 D uitsprk klopt nit wnt Inonsië stt lgr op wlvrtslr n tw nr lnn. D gokop ri wort us glvr oor Inonsiërs n nit oor Mlisië of Singpor. N, wnt ht is n stnntwrk wrij ontwikklingn grotnls los stn vn ht ommln. Onrshi mkn tussn ht ijzonr n ht lgmn. 5 Cmoj n Los. Singpor, r zijn volgns sttistikn gn krottnwijkn. Vitnm: 19,5 : 605 = 32,23 (D Filipijnn. 10,9%:0,549= 19,85.) Mynmr, wnt in it ln vrult in z prio ijn ht ntl slumwonrs. A f Singpor n Mlisië. g In i lnn tlt mn ht lgst prntg krottnwonrs, stn zijn us l ht mst gmornisr, us ht mst güniformr. h Als ht vrstlijkingspros nog hlml mot ginnn. i J, onrshi mkn tussn ht ijzonr n ht lgmn. 6 Ht nmt rltif f; ht lokj lijf nmlijk ongvr vn groot in n groin stf. Ht nmt soluut to. D totl stlijk volking is ggroi wroor n prontul = rltif klinr prntg, soluut toh grotr kn zijn. Di vrhouing is gunstig, ll nr Azitish rgio s knnn in 2015 hogr prntgs krottnwonrs op totl stlijk volking. Jwl, ho hogr ht prntg krottnwonrs op stlijk volking (situti), ho lgr onomish ontwikkling n ho minr vr volking in mogrfish trnsiti zit (lgmn rgl). 7 - Eign ntwoor. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 16

9 Ontwikkling in vrshilln snlhn 1 2 A4, B2, C6, D9, E8, F1, G5, H3, I7 Eign ntwoor. D rijkr lnn pln in lngrijk mt wr gïnvstr wort, wr winst nrto vloit n wr gprour wort. Mnsn uit rmr gin migrrn nr gin wr mr wlvrt is. D glolisring vn Zuioost-Azië zorgt voor n tonm vn soil n rgionl onglijkhi omt glolisring nit ovrl mt zlf snlhi vrloopt. Eign ntwoor. Voorl vn n go ntwoor: ron 27, wnt hir zi j go rgionl onglijkhi ingtkn. Nit lln proutiri ook kpitlstromn zijn zih n ht vrlggn. Eign ntwoor. Voorl vn n go ntwoor: nit op zijn kop, mr ht ntrumprifrimol wort ivrsr, glgr mt mrr tussngropn. Voorhn ws ht Th wst n th rst, nu h j ou wrltri, NIC s, BRIC-lnn, jong tijgrs n rmst lnn (su-shr). 3 1 ntrumgin, 2 froming, 3 gring fstnsvrvl, 4 grot gzinnn, 5 glolisring, 6 utonom ontwikkling, 7 omgving Khon Kn, 8 rinrin. Bron 27. Vrshijnsln n gin in hun gogrfish ontxt pltsn. 4 f Complmntritit: C, E, J; trnsportrrhi: B, F, G, I, K; tussnliggn moglijkhn: A, D, H. Eign ntwoor. Wrrn vrg. Eign ntwoor. Prolmoplossn vrg. Rgionl n soil onglijkhi. 5 1, 5, 6 Noorwst-Jv hoort tot mst gglolisr gin vn Jv n hoort rhlv tot fstworl. Ton wlvrt in NIC-lnn tonm stgn lonn n mostn z lnn opshuivn in ht mol vn Vlign Gnzn. Vl proutiflingn wrn uitgshovn nr ytijgrs. Antwoor A wnt krt lt rgionl onglijkhi (vrshilln in wlvrt) in Thiln zin. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 17

6 C B Er is sprk vn froming omt inhms stmmn vn hun ltst gronstoffn roof worn oor ntrumlnn i hun zinnn hn gzt op z omn. Als ht vrvor vn z oom nr Jpn ontlr zou zijn, zou Jpnnr in it gi nit vrshijnn. 7 1975-2006. 2000. Hog wlzijnsinx: Singpor n Bruni. Gmil wlzijnsinx: Mlisië, Thiln, Inonsië, Filipijnn n Vitnm. Lg wlzijnsinx: Mynmr, Los n Cmoj. D lgmn rgl luit: ho mr gglolisr, s t hogr VN-wlzijnsinx. Vitnm. f N, it zijn gmiln vn n ln. g Nit lk gi in Zuioost-Azië profitrt in glijk mt vn glolisring. In ntrumgin is sprk vn n utonom ontwikkling, in prifr gin vn froming, rinrin, irklmigrti n vn n fgli ontwikkling. Gin mt omprtiv voorln glolisrn ht snlst, tnminst ls voln is n isn vn omplimntritit, trnsportrrhi n ht ontrkn vn tussnliggn moglijkhn. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 18

10 Conflitn mt mnsn 1 f g h 2 D nkomlingn vn rst wonrs vn n gi zijn in wzn nig ht utohtonn, it zijn vk inhms volkrn. N, rr n minrhi. N, z inhms volkn zittn vk in n nr positi omt hun lfomgving, ht orwou, vrwijnt oor ontossing. Bij n tnish minrhi kijk j nr rs-.q. lihmsknmrkn, ij n ulturl minrhi nr hun mnir vn lvn. Bij n utortish rgim wort mt hr hn grgr n hn urgrs gn zggnshp ovr ht t vorn li. Bij intgrti ri j ls niuwkomr m in smnlving mr n j ls migrnt nog wl hrknr, ij ssimilti ps j j zo vollig n t j ls niuwkomr nit mr opvlt. N, n kttingmigrnt komt ps ls pionirs onr migrntn gunstig ovr hun migrti nr htrn rihtn. Jwl, wnt w gn ht ovr positi vn Chins minrhi hn. A4, B7, C1, D6, E5, F9, G8, H2, I3 Nrmt n minrhi zih mr rig volt, zl mn minr ls minrhi zihtr willn zijn n zl mn us snllr willn opgn / oplossn in ultuur vn ominnt mrrhi. Doort Chinzn ls gvolg vn pushftorn in ht n gi (Chin) zijn vrhuis nr n nr gi. Gin mt lkr vrglijkn is typish gogrfish. 3 Figuur 17. In ron 30 is lln migrti nr Zuioost-Azië wrggvn, it is us nit op monil shl. J. Bron 30 Vrshijnsln n gin op vrshilln ruimtlijk shln shrijvn n nlysrn Dit is n lnlok ountry: nit rikr ovr z. f Vrklrn vrg. g Mynmr n Vitnm. h D Volksrpulik rknt z gin tot hr grongi. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 19

4 C D uitzonring. Nt ls jon vrogr (n nu?) in Europ worn z ij politik n onomish prolmn snl ls zonok ngwzn n ls zonig hnl. D Rom, vk ook wl zigunrs gnom. Eign ntwoor. Voorl vn n go ntwoor: jong Mrokknn voor klin riminlitit, Poln voor ht innmn vn rispltsn. 5 Eign ntwoor. 6 Onmisr: 2, 4, 5, 9, 10, 11, 12, 14, 16, 17, 18, 20; t vl invlo: 1, 3, 6, 7, 8, 13, 15, 19. Eonomish: 2, 7, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19; soil: 1, 3, 4, 5, 6, 9, 13; ologish: 8, 20. + Eign ntwoor. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 20

11 Conflitn mt gin 1 Uitnrijvn: A, C, D, F, G, I, K, M, P, R, T; smninn: B, E, H, J, L, N, O, Q, S. Eign ntwoor. D wns om zggnshp t krijgn ovr inrihting vn ht ign woongi. Gwl, n zkr vorm vn rgionlism tostn, ht stihtn vn n frti, sprtism tostn. Eign ntwoor. f Wrrn vrg. 2 3 4 5 N, hir trf j gn Birms vluhtlingn n. Yl is n provini in ht zuin vn Thiln wr vl tnish, islmitish Mlirs wonn. Dt ohistish rgring vn Thiln t winig ot om ht zuin vn Thiln op htzlf wlvrtsnivu t krijgn ls Bngkok n omgving. Ruzi zokn mt n nr ln. Vk sluitn innnlns rijn ls r n gmnshpplijk uitnlns vijn is. D islmitish minrhi in Minno zou wlns prtij kunnn kizn voor ht islmitish Inonsië. D Mt grof gwl mkt ht lgr vn Mynmr wg vrij voor vir gigntish stuwmmn. D stuwmrn zulln vl mnsn vn huis n hr vrrijvn. Nolprijswinnrs Aung Sn Suu Kyi is n vrklr tgnstnstr vn ht militir rgim vn Mynmr. Z hft vk n lng gvngn gztn. Door n wt n t nmn t lln mnsn i nit in gvngnis hn gztn n vrkizingn mogn lnmn zttn ittors Nolprijswinnrs Aung Sn Suu Kyi uitn spl. Kinrn vn grot vijn. Eign ntwoor. D vrs zijn Amrikns soltn. N, it is gn volkingsgrop i mt n nr volkingsgrop zggnshp ovr n woongi twist. C D In figuur stn lln ggvns i trkking hn op urgroorlogn, j kunt nit zin in hovrr ht trritoril onflitn zijn. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 21

6 4 J, in ht zuin vn Filipijnn lvn vl moslims, trwijl rst vn Filipijnn ovrwgn hristn is. Christnom. Hinoïsm. Lomok. f N, hir is 90 pront islmitish. g N. h N, nrmt rligiuz gropn ongvr vn groot zijn, nmn rivlisrn gvolns to. 7 8 En voorl vn n juist rnring is: Inonsië stt uit n groot ntl ilnn / is n rhipl, wroor ht rltiv isolmnt wort vorr / onrling onttn moilijk zijn. En voorl vn n onomish oorzk is: Door komst vn trnsmigrntn nm ruk op shikr gron to / trnsmigrntn hn n hogr wlvrtsnivu n oorspronklijk inwonrs. En voorl vn n soil-ulturl oorzk is: D komst vn trnsmigrntn nr uitngwstn li tot rligiuz wrijving / tgnstllingn tussn ulturn / volkn. C grot tnish n ulturl vrshilln, grot soil n rgionl onglijkhi, ht ruimtlijk gshin wonn vn volkrn n grillig vormn vn sommig sttn. Bij A = fkr vn Chinzn. D Chinzn wonn vrspri in ht ln, rom hn ovrhn mt hn gn onflit ovr n gi (trritoril onflit). Bij B = ht oor lkr hn wonn vn volkrn. Zi uitlg ij lttr A. Bij D = sussn vn ntion uiling. Als ntion uiling sus zou hn, zoun trritoril onflitn tot ht vrln horn. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 22

12 Intrntionl onflitn 1 f g h i j k 2 3 4 Christnom, islm, hinoïsm, ohism (GB 204A). Noor- n Nooroost-Afrik, Nij-Oostn, Mlisië n Inonsië. En stroming vn strngglovig islmitn i wil vsthoun n tritionl gruikn n smnlving r ook nr wil inrihtn. In n glolisrn wrl kunnn rgionl gurtnissn monil gvolgn hn. Tonmn rgionl n soil onglijkhi vnwg n snll onomish ontwikkling. Soms (us lng nit ovrl n ltij) hn moslimfunmntlistn zih vronn mt intrntionl trroristish ntwrkn. Hun ittoril mnir vn sturn konn z nu goprtn (z hn nu n lii). Eign ntwoor. Op ht plttln zulln invlon vn moslimfunmntlism mpr wrnmr zijn. Vrshijnsln n gin op vrshilln ruimtlijk shln shrijvn n nlysrn. Eign ntwoor. 1IV, 2I, 3gVI, 4III, 5fII, 6VII, 7V, 8hVIII Vk zokn innnlns prtijn stun in ht uitnln wroor onflitn opshln nr n intrntionl nivu. D glolisring vrgmkklijkt it opshln. (4) D orn in Noor-Vitnm zijn ng t in rog tijn Chinzn mr wtr in hun stuwmmn vsthoun. (5) Vitnm vrst vrzilting vn zijn lt ls ht wtr in Mkong lgr komt t stn. (6) Zonr ovrlg mt zijn urn hft Chin slotn ht stuwmmn in Mkong n t lggn. Luhtvrontriniging is vrvln voor ign volking mr hout ook uitnlns toristn mssl wg. Mlisië mot rst mr ns ll Inonsish gstrirs in ht ln mnswrigr hnln, voort ht oorlt ovr n nr ln. C Dit is ovrgng nr Mlis sttn wr politik islm grot politik invlo hft. Hogr. Ht oostn volt zih onomish htrgstl ij ijvoorl ht gi vn Multimi-Suprorrior. Prk, wnt hir is politik islm nog nit zo mhtig. Er wonn ook mr Hinos n Chinzn. Bovnin voln mnsn in ht zuin vn Thiln zih ook htrgstl ij ht gi ron Bngkok. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 23

f g 5 N, voorijgngrs komn volgns ht ijshrift oorspronklijk uit Arish n Afrikns lnn. D tnish-this volking is ovrwgn ohistish. Door nslg vn Al Qi (trroristish moslimfunmntlistn) wr rligi n vrshil in rligi n gsprksthm in Zuioost-Azië. Vrshilln in rligi wrn strkr uitgliht. D Wr on Trror lgitimr utortish rgims touwtjs vrr n t trkkn. D Filipijnn n Oost-Timor (situti). Door jrnlng kolonilisring vn z lnn (pros) oor Spnj, Portugl n VS nm volking rligi vn kolonistorn ovr (gvolg). Op ht vstln vn Zuioost-Azië is ht ohism ominnt gosinst. D fstn tot hrkomstln Ini is hir minr groot n in rhipl us is ht fstnsvrvl r grotr. D islm komt oorspronklijk uit ht huiig Sui-Arië n voor ht hristnom mot j zlfs nr ht Millns Zgi. D onflitn worn vk uitgvohtn lngs tnish n rligiuz lijnn mr ht oorzk is mstl soil n rgionl onglijkhi. 6 D VS willn nit t populritit vn Al Qi tonmt omt nrs ht strijn vn trrorism nog moilijkr wort. Trrorism n trrorismstrijing. Eign ntwoor. Trroristn n gwon urgrs zijn nogl simpl figurn. +f Eign ntwoor. Voorl vn n go ntwoor: Politik slim wnt nrs krijg j norm vl politik ghrrwr ovr vrg in wlk ln n wrom. Bovnin krijg j zo gn vrtsoor voor Al Qi-nhngrs. 7 f In Jkrt ztlt rgring i volgns hn shri hoort in t vorn n Bli is hinoïstish n oor ht torism grotnls vrwstr. Mynmr, Minno, Zui-Thiln. Ruzis om Prlilnn, Srorough Shol, Sprtlyilnn n Sh. Mynmr mt 130 000 on. D oorlogn in Vitnm. Cmoj. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 24

13 Intrntionl smnwrking: ASEAN 1 2 D ASEAN ws oorspronklijk n vrigingsorgnisti. 3 D stilitit in ASEAN-rgio lk gunstig voor onomish ontwikkling. 7 D ASEAN mot gformulr gmnshpplijk visis vk nog vrtln in onrt mtrgln. 8 D intrrgionl hnl vn ASEAN nmt to. 2 En mnir vn sturn wrij volking ziht hft op sting vn ovrhisgln n rgring nr huis kn sturn ls z hr wrk nit go ot. Arrijkskun shrijft n vrklrt inrihting vn ruimt. D kwlitit vn ht stuur is norm vn invlo op uitinlijk inrihting vn i ruimt. A N, ij goo govrnn gt ht om ontrol vn ht pulik stuur n sting vn ovrhisgln. In z ron gt ht om illgl prktijkn i uitn ovrhi omgn. Jwl, vi pulik opini n rhtnk wort ht hnln vn stuurrs sprokn n oorl. Er is us sprk vn n zkr ontrol. 3 Jpn, Chin, Zui-Kor, Ini, Austrlië n Niuw-Zln hffn gn invorrhtn mr op proutn i uit ASEAN-lnn komn. D smnwrkingsvrnn worn sts grotr: vn ASEAN nr ASEAN plus 3, ASEAN plus 6 n Oost-Azitish Uni. N, op GB 206C is lln nog ASEAN ingtkn. Trrorism, hnlsrltis, nlg stuwmmn, grnsgshilln. A2, B3, C1 f B g D ASEAN tlt 550 miljon inwonrs, totl Oost-Azitish Uni 3,102 miljr, 1% = 31,02 miljon, 550 miljon is 17,7%. h In vrijhnlszons mg gn sprk zijn vn onrlijk onurrnti, susiiëring vn tuinrs of vn Zui-Korns rijstorn is us uit n oz. i Ht vrglijkn vn vrshijnsln n gin in ruimt n tij. 4 D N, in n prlmntir morti mg j lln gvolg worn ls j vrht wort vn strfr fitn. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 25

5 f g 6 N, vn uitnlns invstringn nmn nr ASEAN-lnn slhts n klin l voor hun rkning n ht nl in uitnlns hnl vn nr ASEAN-lnn rgt nog gn kwrt vn ht totl. D ggvns vn GB 149A stmmn uit prio 1995-2003, i vn GB 149B uit 2003. D ASEAN n Oost-Azië onrvonn minr lst vn risis n lnn vn ou wrltri. Onrmr oor n tognomn onrling hnl. D EU n VS. N. Thiln. Chin. Thiln n Mlisië. 1 D ASEAN mot gformulr gmnshpplijk visis vk nog vrtln in onrt mtrgln. 3 Goo govrnn mot hoog op gn stn om vn ASEAN n susvol smnwrkingsvrn t mkn. 4 D ASEAN hft l ij n ntl politik onflitn in Zuioost-Azië susvol mil. 6 In Zuioost-Azië is sprk vn intrntionl smnwrking, mr r kn op vl trrinn nog flink winst gokt worn. D ASEAN prort vn Zuioost-Azië n politik n onomish mhtslok t mkn, mr tgnstllingn in rgio zijn nog rg groot. Als rst zulln sttn zlf zih op goo govrnn motn rihtn. Tonmn onomish vrvlhting vint lngzm mr zkr plts innn n tussn ASEAN-lnn mr l vl rr tussn ASEAN n nr lnn in wijr omgving. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 26

14 Exmntrining 1 2 3 Hir vint zih n suutizon wr n onish plt onr n ontinntl plt uikt. (oorzk). Dit gt vk gpr mt rvingn (gvolg). En ving in onom kn in ht wtr n shokwging vroorzkn i wort omgzt in n golf. Wnnr z golf kust nrt, wort onrknt rvn fgrm n wort golf mtrshoog opgstuw. Op ron 41 is t zin t suutizon vn noor nr zui loopt. D tsunmi ontwikklt zih r ltij hks op n loopt us in it gvl nr ht wstn n ht oostn. D vr nr ht noorn glgn kustn vn Bnglsh worn nit rikt. Op GB 192B is t zin t Nrln op zlf Eurzitish plt ligt ls ht vingsgi voor kust vn Sumtr. D VS liggn op n nr plt. N, Ah ligt op 5 N.B. Dit is t iht ij vnr. Hir ontstn gn tropish orknn omt r op zulk lg rt mpr n oriolisfft stt (oorzk). Door ht ontrkn vn n fwijking vn win wort lk minimum t rigt t ontstn mtn opgvul. Hiroor kn win nit gn rontolln ron ht ontstn minimum n ontstt r gn tropish orkn (gvolg). Fysish-gogrfish: fstn tot ht pintrum; soil-gogrfish: mt vn onomish ontwikkling (np pr pit) óf mt vn nlftism óf volkingsihthi. Vrglijkn vn gin. Thiln hft n tr infrstrutuur n ht Inonsish lgr vrtrgt ringsoprtis vnwg n urgroorlog in Ah. Op ron 47 is t zin t hulp mt vligtuign n shpn vnuit ll ln vn wrl snl wort ngvor. D trnsportthnologi n rm smnhngn tijruimtomprssi mkt t moglijk. Nrmt fstn tot ht pintrum tonmt, nmt mt vn vrshuiving f (ron 41). Sprtism D soilonomish htrstn vn ht zuin vn Filipijnn (ron 43), n ht fit t moslims n minrhi vormn in it ovrwgn ktholik ln (ron 42). D VS hft n lgrsis in Crmn. Hir trinn z Filipijns nhn in npk vn trrorism. In ogn vn islmitish mrrhi komn Amriknn ktholik mrrhi hlpn om islmitish minrhi in Minno t onrrukkn. Nt zols ht wstn zih moit mt islmitish rors in Irk, Afghnistn n Gzstrook. Ht st ij ron 43 wnt rin kun j zin t VN-wlzijnsinx in Minno n op Sulu-rhipl htrlijft ij ht noorn vn Filipijnn. NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 27

f 4 f g Vrshil: volking vn Filipijnn is, in tgnstlling tot i vn nr lnn in Zuioost-Azië, ovrwgn rooms-ktholik. D vrklring is ht lngurig Spns kolonil vrln Ruimtlijk knmrk: ht zuilijk l vn Filipijnn ligt iht ij Mlisië. Cultuurknmrk: ook in Mlisish Frti is n hoog prntg vn volking moslim. Eonomish knmrk: ht np pr hoof vn Mlisish Frti is vrij hoog / n stuk hogr n t vn Filipijnn. Ron Juli. Uit rnring mot lijkn t: r in zomr n zuiwstmosson wit i wrm, vohtig luht mrngt, z luht tgn ht grgt opstijgt wroor stuwingsrgns ontstn, zot Mkong in zomr (rgntij) volloopt n vi ovrloop ht Tonl Sp-mr vult. En positif fft voor ht gi ron Kompong Chhnng in Cmoj is: in ht ntt sizon (rgntij) stroomt wtr vnuit Mkong trug ht mr in (ovrloopgi) n komt ht tot ovrstromingn wrij vruhtr sli wort fgzt / r volon wtr shikr is voor ntt rijstouw. En positif fft voor ht gi tn wstn vn My Tho in Zui-Vitnm is: in ht rog sizon stroomt wtr vnuit ht mr nr Mkong, wroor ht zout wtr vnuit z wort truggrongn, zot vrzilting wort vrminr. D nwzighi vn volon grgtn / rliëf / vl nrslg (in zomr). Uit ht ntwoor motn volgn tw lmntn lijkn: Los is n lnlok ountry, wr mn strk fhnklijk is vn innnlns ntuurlijk ronnn i prkt zijn / wr mn fhnklijk is vn (go onttn mt) omringn lnn voor nvor (ovr z) vn gorn n gronstoffn. Ook ht volgn kn juist grkn worn: Los is zr rghtig n hft us prkt lnouwmoglijkhn; ht ln is us fhnklijk vn nr lnn voor nvor vn voingsmiln. Uit uitlg mot lijkn t: voor lktriititsprouti stuwmrn n mmn nglg worn zot ossn / tropish rgnwou gkpt mot(n) worn / rivir vn krktr vrnrt, wroor ntsting vn ht osystm / omrosi / vrminring vn ioivrsitit in ht stroomgi optrn. Uit ht ntwoor mot lijkn t: in Vitnm nog n hoog prntg vn ropsvolking (71%) in lnouw wrkt (in vrglijking mt Thiln mt 48,6%) n z lnouw (vnwg ht nog strk zlfvoorzinn krktr) in vrhouing htr n gring ijrg n ht p (21,8% in Vitnm) n koopkrht pr inwonr lvrt. Uit ht ntwoor mot lijkn: vrstrking ntrum-prifritgnstlling: onomish zons in ht ntrum trkkn nog mr migrntn n rijvighi n uit zwkkr ln vn ht ln. Vrminring ntrum-prifritgnstlling: onomish zons funtionrn juist ls njgrs voor onomish ontwikkling in htrglvn ln vn ht ln (ijvoorl oor ht fnmn vn gronstoffn of proutn uit z gin, of oor uitstn vn prouti n z gin, of oor uitgroi vi vrkrsssn nr mr fglgn ln). NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 28

SAMENVATTING 1 Dimnsis uit Prgrfn (2 t/m Sutitls Bgrippn Lroln uit Wt j/ smnvtting 13) prgrfn (vtgrukt) kn j Ntuur n Ntuurrmpn Tktonish onrust Lhr Wlk gin in miliu Rltiv Rltiv Zuioost-Azië voorl oor zspiglstijging zspiglstijging tifons gtroffn worn Tropish orknn Tropish yloon of tifon Ntuurrmpn n Risioprpti Risioprpti Dt ht li Hzrmngmnt Hzrmngmnt hzrmngmnt in Rmpn n wlvrt Risionlys vl Zuioost-Azitish Rmpn n kwlitit vn Soft stt lnn nog vl t stuur wnsn ovr lt Mns n miliu Miliuprolmn ontossing D oorzkn vn ontossing D gvolgn vn ontossing Zwrflnouw (lngouw) Roofouw Bioivrsitit Wtrlns Lngrti Dt uurzmhi vn vl osystmn in Zuioost-Azië op vrshilln shlnivus onr ruk stt Duurzmhi Dt ij ontossing innn- n uitnlns prtijn trokkn zijn D oorzkn n gvolgn vn ontossing, luhtvrontriniging, grohmish vrvuiling, gron rvoluti, slumvorming n ht moslimfunmntlism in Zuioost-Azië. Miliuprolmn; Inustrilisti luhtvrontriniging Bosrnn Miliuprolmn; Agrohmish vrvuiling om- n Chmish wtrvrontrini- oorlogsvoring ging Bom- n wtrvrontriniging in st NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 29

Glolisring Glolisring op Gron rvoluti Gron rvoluti ht plttln Agrrish involuti Agriusinss D gron rvoluti: top Agrrish of rurl of flop? involuti Suontrting D-grristi Politik islm (funmntlism) Glolisring in Urnisti Mgstn st Ovrurnisti Ovrurnisti Urn involuti Vluhtstor Urn involuti Ontwikkling in Mon innn Autonom Dt nit lk gi in vrshilln Zuioost-Azië? ontwikkling Zuioost-Azië in glijk snlhn Autonom n fgli Afgli mt vn glolisring ontwikkling ontwikkling profitrt Intrti tussn Afroming gin Brinrin Dt r nit lln sprk Cirklmigrti is vn n glol shift vn Complmntritit proutiri mr t Trnsportrr- ook kpitlstromn zih hi monil n ht Tussnliggn vrlggn zijn n t moglijkhn Zuioost-Azië hirij trokkn is Politik Conflitn mt mnsn Inhms volkrn Chinzn: migrntn n minrhi Etnish minrhi Culturl minrhi Autortish rgim D positi vn Chins minrhn in Zuioost-Azië Chinzn: jlozi of Intgrti ultuurvrshil? Assimilti Intgrti of ssimilti? Assimiltipolitik Conflitn mt Uitnrijvn krhtn Rgionl gin Binn krhtn utonomi Ovrhisli Sprtism Ntion uiling Rgionlism Frl sttsvorm Intrntionl Moslimfunmntlism onflitn Intrntionl trritoril onflitn Ruzi ovr osystmn n gstri Intrntionl ASEAN Goo govrnn smnwrking: Goo govrnn ASEAN Vn ASEAN tot Oost- Azitish Uni? NOORDHOFF UITGEVERS BV 2012 ANTWOORDEN 5 VWO 3 ZUIDOOST-AZIË 30