Product-info champignon Kwantitatieve analyse van de productie, handel en consumptie van champignon

Product-info champignon Kwantitatieve analyse van de productie, handel en consumptie van champignon PT 2010-43 Juli 2010 Wilco van den Berg / Rochelle Schutter Productschap Tuinbouw, Markt & Innovatie

Product-info champignon Auteur Wilco van den Berg / Rochelle Schutter Functie Projectleider Marktonderzoek Groenten en Fruit/ Marktanalist Telefoon 079-3470628 /079-3470650 e-mail w.vandenberg@tuinbouw.nl/ r.schutter@tuinbouw.nl Productschap Tuinbouw, Postbus 280, 2700 AG Zoetermeer Telefoon 079 347 07 07 email info@tuinbouw.nl internet www.tuinbouw.nl Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder toestemming van de uitgever of auteur. 1

2 Productschap Tuinbouw

Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 Inleiding 9 2 Nederland 11 2.1 Kerncijfers 11 2.2 Export van Nederlandse verse champignons 13 2.3 Import 15 2.4 Consumptie paddenstoelen 16 2.5 Consumentenonderzoek Nederland 21 3 Productie en uitvoer EU landen 25 3.1 EU-productie champignons 25 3.2 Uitvoer van verse champignons uit landen van de EU 25 3.3 Uitvoer van champignonconserven uit landen van de EU 26 4 Duitsland 27 5 Verenigd Koninkrijk 30 6 Frankrijk 33 7 België 35 8 Polen 37 9 Rusland 39 10 China 41 11 Overige landen 43 11.1 Ierland 43 11.2 Hongarije 43 11.3 Verenigde Staten 44 3 Productschap Tuinbouw 3

4 Productschap Tuinbouw

Samenvatting Driekwart van de Nederlandse huishoudens koopt verse champignons. Binnen de groep huishoudens met kinderen en een bovengemiddeld inkomen zijn de meeste kopers te vinden. Er valt nog terrein te winnen bij gepensioneerden met een beperkt inkomen en alleenstaanden (40-65 jr). Van beide type huishoudens koopt een derde nooit verse champignons. Steeds minder Nederlandse huishoudens kopen champignonconserven. Slechts 15 procent kocht in 2009 champignonconserven. Dit blijkt uit onderzoek van het Productschap Tuinbouw. Geen toe- of afname aankoop vers Een huishouden in Nederland kocht 2,5 kilo verse paddenstoelen in 2009, waarvan 2,2 kilo witte champignons. De aankoop van witte champignon is in de afgelopen 10 jaar redelijk stabiel geweest; ook in 1999 kocht een huishouden gemiddeld 2,2 kilo. Ruim een derde van de supermarktomzet van champignons komt voor rekening van Albert Heijn. Hierna volgt inkoopcombinatie Superunie en C1000. De champignonverkopen stegen in 2009 procentueel het meest bij Aldi en Lidl. De verkoop bij C1000 en Super de Boer daalde licht, terwijl zowel AH als Superunie een stijging noteerde vergeleken met 2008. Interesse in champignonconserven daalt De gemiddelde aankoop van champignonconserven daalde van 0,4 kilo in 2005 naar 0,26 kilo in 2009. De kiloprijs steeg in deze periode van ;,77 naar 2,69. De supermarktomzet van champignonconserven is in Nederland acht keer lager dan de omzet van verse witte champignon. Aldi is met een aandeel van 40 procent in Nederland de belangrijkste formule voor de verkoop van champignonconserven. De omzet bij deze formule daalde echter wel met 10 procent ten opzichte van 2008. De conservenomzet bij Albert Heijn en Lidl zit in de lift. Andere eetmomenten claimen Uit consumentenonderzoek in Nederland komt naar voren dat er diverse kansen zijn voor paddenstoelen. De paddenstoel speelt geen centrale rol in de keuken. De aankoop vindt veelal op basis van routine plaats en de smaak is zeer neutraal. Verder staat de Nederlandse consument open voor nieuw ideeën en heeft behoefte aan nieuwe kennis en inspiratie. Probeer bijvoorbeeld de gebruiker te verleiden om vaker en op een andere manier paddenstoelen te eten door onder meer een inspirerende verpakking met bereidingswijzen. Hierbij kan gedacht worden aan variatie in gebruik en toepassing. Een idee is om met nieuwe verpakkingen andere gebruiksmomenten te claimen. Denk hierbij aan de borrel en het gezonde lekkere tussendoortje. Ook het toevoegen van smaak door onder meer smaakvarianten/marinades kan een kans zijn om de consumptie van paddenstoelen te laten stijgen. Minder teeltbedrijven In Nederland zijn 191 bedrijven bezig met de teelt van champignons. Ten opzichte van 2000 zijn dat 324 bedrijven minder, ofwel een inkrimping van bijna tweederde. Er zijn vooral veel kleine teeltbedrijven gestopt. In 2000 waren er 429 bedrijven met een oppervlak kleiner dan 2.500 m2, terwijl het in 2009 om 128 bedrijven ging. 13 procent van het aantal bedrijven, de categorie 7.500 m2 en groter, vertegenwoordigt 61 procent van het totale oppervlak. Dit wil zeggen dat er relatief veel kleine bedrijven zijn die nog geen 40 procent van het totale areaal in beslag nemen. Twintig procent van de bedrijven teelde in 2009 champignons voor de verwerkende industrie. Productschap Tuinbouw 5

Productie en uitvoer gedaald In 2009 bedroeg de Nederlandse productie van champignons 230 miljoen kilo. De productie voor de verwerkende industrie daalde ten opzichte van 2008 met bijna 15 procent naar 140 miljoen kilo. Voor de versmarkt kwam de productie uit op 90 miljoen kilo, wat neerkwam op een lichte daling. Het Verenigd Koninkrijk is de belangrijkste afzetmarkt voor Nederlandse verse champignons. Wel was er in 2009 sprake van een daling van de export naar het VK. In 2009 is 41 procent van de uitvoer in het VK afgezet. 26 procent van de uitvoer ging naar Duitsland en 22 procent naar Frankrijk. Vanuit Frankrijk is er in de afgelopen jaren een grotere belangstelling voor de Nederlandse verse champignon te zien. De uitvoer naar landen buiten het VK, Duitsland en Frankrijk is klein. Het gaat om 10 procent van de totale export met de nadruk op Noorwegen, België en Zweden. Engelsen kopen drie keer zoveel verse champignon als Duitsers In Duitsland behaalt de verse champignon van Nederlandse bodem een aandeel van 33 procent in de totale import. Polen is de belangrijkste leverancier van verse champignons in Duitsland. Verreweg het grootste deel van de import van champignonconserven is afkomstig uit Nederland. Op afstand volgt import uit China en Frankrijk. Bij de Duitse consumptie spelen champignonconserven een belangrijkere rol dan de verse champignon. Iets minder dan de helft van de Duitse huishoudens koopt nooit verse champignon. Sinds 2003 is de aankoop redelijk stabiel rond 1 kilo per huishouden. Van de Engelse import van verse champignons is 30 procent van Nederlandse herkomst. Het grootste deel van de import betreft Ierse champignons. Een huishouden in het VK kocht in 2009 3,7 kilo verse paddenstoelen. Dit is duidelijk meer dan de 2,5 kilo per huishouden in Nederland en de 1,2 kilo in Duitsland. 6 Productschap Tuinbouw

Productschap Tuinbouw 7

1 Inleiding In deze Product-Info staat marktinformatie rondom de champignon centraal. In hoofdstuk 2 draait het om de Nederlandse afzetmarkt. Het betreft dan vooral gegevens over productie, areaal, export naar de belangrijkste bestemmingen, invoer en huishoudelijke aankoop in Nederland. In hoofdstuk 3 wordt een overzicht gegeven van de productie, import en export van champignons in de Europese Unie. Door de opkomst van vooral Polen als productieland van champignons zijn er in de afgelopen jaren een aantal verschuivingen in Europa te zien. In hoofdstuk 4 tot en met 11 komen de ontwikkelingen in de belangrijkste productie- en afzetlanden aan bod. Per land is een tabel weergegeven met productie, import, export en consumptie. Het gaat dan over zowel champignons voor de versmarkt als voor de conservenmarkt. De export- en importcijfers hebben veelal als bron Eurostat. Productiecijfers worden door ieder land afzonderlijk vastgesteld en verzameld door de GEPC (Groupement Européen des Producteurs de Champignon). Dit is de overkoepelende organisatie van Europese champignontelersverenigingen. Cijfers over de consumentenmarkt zijn vooral afkomstig van GfK, Nielsen en Kantar Worldpanel (UK). Marktonderzoeksbureau GfK en Kantar registreert de aankopen vanuit de consument en Nielsen houdt de supermarktverkoop bij. Productschap Tuinbouw 9

10 Productschap Tuinbouw

2 Nederland 2.1 Kerncijfers Tabel 2.1.1 Kerncijfers champignon in Nederland Bron : PT Eenheid 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009V Teeltoppervlakte 1.000 m2 1.050 1.089 950 770 705 704 772 756 Bedrijven aantal 852 704 517 299 264 228 214 193 Handelsproductie 1.000 ton 147 230 265 240 235 245 255 230 * w.v. industrie 1.000 ton 93 152 158 138 135 153 163 140 * verse markt 1.000 ton 54 78 107 102 100 92 92 90 Productiewaarde 1) miljoen 180 243 319 230 230 250 260 230 Output champ. miljoen lit 123 188 170 141 132 140 147. conserven Export vers 1.000 ton 30 52 82 83 78 71 71 68 1)Telerswaarde van paddenstoelen totaal V=Voorlopig In 2009 is 230 miljoen kilo champignons geproduceerd door 193 bedrijven. De productie voor de verwerkende industrie daalde ten opzichte van 2008 met bijna 15 procent naar 140 miljoen kilo. Voor de versmarkt bedroeg de productie 90 miljoen kilo wat neerkwam op een daling van 2 procent. Tabel 2.1.2 Areaal x 1.000m2 versmarkt (handmatig) en industrie (machinaal) Bron : CBS / PT 2006 2007 2008 2009V Totaal Areaal 705 704 772 756 waarvan : handmatige oogst 370 332 368 389 machinale oogst 335 372 404 366 V=Voorlopig Het oppervlak met champignons bedroeg bijna 76 hectare. Het ging hierbij om 39 hectare voor de versmarkt en 37 hectare productie voor de verwerkende industrie. Tabel 2.1.3 Aantal bedrijven versmarkt (handmatig) en industrie (machinaal) Bron : CBS/ PT 2006 2007 2008 2009V Totaal aantal Bedrijven 264 228 214 193 waarvan : handmatige oogst 212 181 166 156 machinale oogst 57 50 49 40 V=Voorlopig In Nederland stonden in 2009 door het CBS 40 bedrijven geregistreerd met productie van champignons voor de verwerkende industrie. 156 bedrijven produceerden in 2009 champignons voor de versmarkt. Productschap Tuinbouw 11

300 Verdeling Nederlandse champignons naar industrie en versmarkt, x 1.000 ton 250 200 78 107 102 100 92 92 90 150 100 50 54 93 152 158 138 135 153 163 145 Verse markt Industrie 0 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009V V=voorlopig Na een stijging van de Nederlandse champignonproductie in 2007 en 2008 is de productie in 2009 gedaald. Vooral de productie voor de verwerkende industrie viel terug. Tabel 2.1.4 Aantal bedrijven naar grootte met bijbehorend areaal champignons Aantal tot 0,1 ha 0,1 tot 0,25 ha 0,25 tot 0,75 ha > 0,75 ha bedrijven 1995 704 305 310 75 14 2000 517 206 223 69 19 2003 387 135 166 56 30 2004 331 112 137 52 30 2005 299 102 123 46 28 2006 264 91 102 47 24 2007 228 71 86 44 27 2008 214 57 80 47 30 2009 193 52 76 39 26 Bijbehorend areaal in hectare Areaal tot 0,1 ha 0,1 tot 0,25 ha 0,25 tot 0,75 ha > 0,75 ha 1995 109 20 46 27 16 2000 95 12 34 27 22 2003 88 8 25 21 34 2004 85 6 21 20 37 2005 77 5 19 17 35 2006 70 5 16 18 31 2007 70 4 13 17 36 2008 77 3 12 19 43 2009 76 2 12 16 46 Van 1995 tot en met 2009 is het aantal bedrijven met bijna 75 procent afgenomen, terwijl het areaal in deze periode met 30 procent terugviel. Er zijn vooral veel kleine teeltbedrijven gestopt met het telen van champignons. In 1995 waren er 615 bedrijven met een oppervlak tot 0,25 hectare, terwijl het in 2009 om 128 bedrijven ging. Het aantal bedrijven groter dan 0,75 hectare bedroeg 14 in 1995 tegen 26 in 2009. 12 Productschap Tuinbouw

Aantal bedrijven naar grootte Naar grootte met bijbehorend areaal 20% 13% 39% 27% tot 0,1 ha 0,1 tot 0,25 ha 0,25 tot 0,75 ha > 0,75 ha 61% 3% 15% 21% tot 0,1 ha 0,1 tot 0,25 ha 0,25 tot 0,75 ha > 0,75 ha 13 procent van het aantal bedrijven in de categorie 0,75 ha en groter vertegenwoordigt 61 procent van het totale oppervlak. 2.2 Export van Nederlandse verse champignons Tabel 2.2.1 Export van Nederlandse champignons naar bestemming, x 1.000 kilo Bron: KCB/PT 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 52.402 78.419 82.960 78.448 71.072 70.561 67.731 Waarvan naar: Ver.Koninkrijk 7.539 25.761 39.752 39.785 30.865 30.685 27.944 Duitsland 30.014 28.953 23.098 19.262 20.072 18.295 17.814 Frankrijk 3.204 11.410 12.434 11.656 11.497 12.359 14.710 Noorwegen 2.374 1.581 1.829 1.838 2.106 1.732 België/Luxemburg 2.538 2.996 645 948 1.593 2.118 1.538 Zweden 4.095 7.052 3.025 2.286 2.832 2.221 1.361 Ov.Midden Oosten 270 532 543 543 564 803 Denemarken 989 1.734 503 674 494 780 526 Finland 83 237 350 437 495 488 397 Zwitserland 319 8 11 5 130 270 Griekenland 163 169 423 399 311 197 79 Overig 814 109 612 618 526 619 558 De uitvoer van Nederlandse champignons is in de afgelopen jaren gedaald. In 2005 is nog bijna 83 miljoen kilo verse Nederlandse champignons uitgevoerd, terwijl in 2009 de uitvoer 68 miljoen kilo bedroeg. Het Verenigd Koninkrijk is de belangrijkste afzetmarkt voor Nederlandse champignon. Wel was in 2009 sprake van een daling ten opzichte van het jaar ervoor. In 2009 was 41 procent van de uitvoer op het Verenigd Koninkrijk gericht. 26 procent ging naar Duitsland, terwijl 22 procent in Frankrijk is afgezet. De export naar landen buiten het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk is klein. Het gaat om 10 procent van de totale export met de nadruk op Noorwegen, België en Zweden. Productschap Tuinbouw 13

Export Nederlandse verse champignon naar belangrijke landen in 2000 en 2009 (x 1.000 kg) Duitsland Ver.Koninkrijk Frankrijk Zweden België/Luxemburg 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 2000 2009 In 2000 was Duitsland voor de Nederlandse champignon de belangrijkste afzetmarkt, maar een aantal jaren geleden is deze rol overgenomen door het Verenigd Koninkrijk. In de periode van 2000 tot 2009 is de export van Nederlandse champignons naar Duitsland met bijna 40 procent afgenomen, terwijl de uitvoer naar het Verenigd Koninkrijk met 8 procent steeg. Uitvoer van verse champignon naar de belangrijkste landen in 2009 in % 3% 8% 22% 41% Ver.Koninkrijk Duitsland Frankrijk Noorwegen Overig 26% 14 Productschap Tuinbouw

Tabel 2.2.2 Uitvoer van champignonconserven uit Nederland, x 1.000 Bron: Eurostat / PT 2000 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 198.676 147.609 156.798 165.172 232.676 171.981 waarvan naar: Duitsland 93.628 66.122 67.412 68.210 129.539 78.417 Frankrijk 16.896 23.137 29.104 28.835 31.076 32.505 Griekenland 9.588 8.931 8.477 11.126 13.903 11.366 Ver.Koninkrijk 9.612 8.667 8.304 8.572 8.502 7.186 Italië 10.474 7.128 4.895 6.676 7.657 3.892 België 9.355 5.652 5.933 6.092 6.109 6.195 Denemarken 6.507 4.219 4.596 4.829 4.574 4.429 Zweden 7.396 4.045 5.274 4.510 6.881 6.888 Israël 957 1.764 3.668 3.273 3.859 VS van Amerika 25.089 2.801 4.980 2.905 2.213 781 Saoedi-Arabië 399 487 1.653 2.848 1.590 1.628 Tsjechië 1.173 1.843 2.457 1.994 1.617 Finland 1.755 1.567 1.690 2.130 2.653 2.330 Kroatië 904 584 928 1.610 1.204 481 Roemenië 123 1.831 1.390 3.183 2.121 Oostenrijk 1.577 1.508 984 1.277 1.639 1.957 Hongarije 1.256 1.043 1.179 1.242 757 Zwitserland 134 48 180 879 954 814 Spanje 760 2.506 979 768 124 699 Cyprus (Grieks deel) 355 337 625 788 459 Portugal 695 1.872 355 566 324 581 Overige landen 3907 4471 4236 4020 3254 3019 In 2::9 steeg de export van champignonconserven naar 233 miljoen, maar in 2::8 daalde de exportwaarde naar ;72 miljoen. Vooral was er in 2008 een goede Duitse vraag naar champignonconserven. Na Duitsland worden de meeste Nederlandse champignonconserven afgezet in Frankrijk. In de afgelopen jaren steeg de uitvoer naar Frankrijk. Hierna volgt Griekenland als exportmarkt voor Nederlandse champignonconserven. 2.3 Import Tabel 2.3.1 Invoer *) van verse champignons in Nederland naar land van herkomst, x 1.000 kilo Bron : Eurostat/PT 2005 2006 2007 2008 2009 Totaal 46.820 44.773 32.635 27.754 27.092 Polen 24.441 24.852 22.150 16.638 15.300 België 10.964 9.382 8.994 9.658 10.099 Duitsland 10.755 10.150 1.433 1.437 1.504 Overige landen 660 389 58 21 189 *)Export vanuit EU-landen naar Nederland De invoer van verse champignons in Nederland is in de afgelopen jaren gedaald. In 2009 ging het om een invoer van 27 miljoen kilo, terwijl de import in 2005 47 miljoen kilo bedroeg. Het grootste deel van de import wordt doorgevoerd. Vooral de doorvoer naar Engeland is gedaald. 55 procent van de import van bestaat uit Poolse champignons, gevolgd door Belgische met een aandeel van 37 procent in 2009. Productschap Tuinbouw 15

2.4 Consumptie paddenstoelen Tabel 2.4.1 Huishoudelijke aankoop van verse champignons in Nederland Bron : GfK/PT 1999 2002 2005 2006 2007 2008 2009 % kopende HH 72 73 74 74 73 74 75 Volume in kg per HH 2,17 2,21 2,34 2,34 2,20 2,12 2,20 Gem. Prijs per kg 3,21 3,43 3,14 3,25 3,37 3,57 3,51 Besteding per HH 6,99 7,56 7,34 7,61 7,41 7,38 7,72 HH=Huishouden Het percentage huishoudens in Nederland dat verse champignons koopt is in de afgelopen drie jaar gestegen van 73 naar 75 procent. Het gekochte volume per huishouden was in 2009 met 2,2 kilo iets hoger dan in 2008, maar stabiel ten opzichte van 2007. Een Nederlands huishouden gaf gemiddeld nog nooit zoveel uit aan verse champignons als in 2::8. Zo ging het om 7,72 per huishouden. Een kilo verse champignons kostte 3,5;. Dit was iets lager dan in 2008, maar 14 cent per kilo hoger dan in 2007. Kopende huishoudens in Nederland van verse champignons verdeeld naar levencyclus in 2009 in % Welgestelde HH met kinderen 86% 14% Kostwinner (2p) 85% 15% Tweeverdieners 80% 20% HH met kinderen, beperkt ink. Welgestelde gepensioneerden Jonge alleenstaande 77% 74% 69% 23% 26% 31% koopt wel koopt niet Alleenstaande 67% 33% Gepensioneerden met bep. ink. 66% 34% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Het hoogste percentage kopers van verse champignons valt te zien bij huishoudens met kinderen en een bovengemiddeld inkomen, namelijk 86 procent. Er valt nog duidelijk terrein te winnen bij gepensioneerden met een beperkt inkomen en alleenstaanden (40-65 jr). Van de huishoudens binnen beide type huishoudens koopt een derde nooit verse champignons. 16 Productschap Tuinbouw

Volume aankoop van verse champignons verdeeld naar levencyclus in 2009 in % Welgestelde HH met kinderen 9% 6% 23% HH met kinderenbeperkt inkomen Kostwinner (2p) 9% Welgestelde gepensioneerden 10% Jonge alleenstaande 10% 12% 21% Tweeverdieners Gepensioneerden met bep. ink. Alleenstaande Welgestelde huishoudens met kinderen zijn goed voor 23 procent van de totale huishoudelijke aankoop van verse champignons. Hierna volgen met 21 procent huishoudens met kinderen en een beperkt inkomen. Tabel 2.4.2 Consumentenuitgaven verse paddenstoelen bij Nederlandse supermarkten (excl Detail Consult), x 1.000 Bron:Nielsen / PT 2005 2006 2007 2008 2009 09 t.o.v. '08 Totaal 63.453 67.571 70.483 76.834 83.236 8% Champignons 50.807 51.457 55.000 60.405 64.653 7% Kastanje champignons 6.807 7.573 8.757 9.713 11.152 15% Paddenstoelen mix 1.876 2.660 3.122 3.007 3.567 19% Oesterzwammen 1.566 1.564 1.452 1.458 1.491 2% Shiitake 1.096 1.108 1.212 1.255 1.241-1% Portabella 544 620 728 802 963 20% Overig 758 2.589 212 194 169-13% De supermarktomzet in Nederland van verse paddenstoelen stijgt jaarlijks. In 2::8 is voor 83 miljoen verkocht aan paddenstoelen. Dit was 8 procent hoger dan in 2008 en bijna een derde meer dan in 2005. Bijna 80 procent van de supermarktomzet van paddenstoelen wordt ingenomen door witte champignons. Hierna volgt in 2009 de kastanje champignon met een aandeel van 13 procent. Zowel het bestede bedrag aan witte champignons als kastanje champignons neemt jaarlijks toe. Consumenten gaven in 2::8 voor 3,5 miljoen uit aan de paddenstoelen mix, wat neerkwam op een stijging van 19 procent ten opzichte van 2008. De uitgaven aan oesterzwammen en shiitake bleven in de afgelopen drie jaar redelijk stabiel. Productschap Tuinbouw 17

Tabel2.4.3 Consumentenuitgaven verse champignons naar supermarktformules (excl. Detail Consult), x 1.000 Bron:Nielsen/ PT 2007 2008 2009 09 t.o.v. '08 Totaal 54.308 60.076 64.346 7% AH 17.845 20.169 21.672 7% Superunie *) 13.419 14.958 16.458 10% C1000 8.426 8.370 7.955-5% Aldi 4.254 4.959 5.810 17% Lidl 3.433 4.487 5.339 19% Super de Boer 4.083 4.087 3.978-3% Jumbo 2.848 3.046 3.133 3% * )excl. Jumbo en Detail Consult Verhouding supermarktformule bij verkoop champignons in 2009 in % 6% 5% 8% 9% 34% AH Superunie * C1000 Aldi 12% Lidl Super de Boer 26% Jumbo * )excl. Jumbo en Detail Consult Ruim een derde van de supermarktomzet van verse champignons komt voor rekening van Albert Heijn. Hierna volgt inkoopcombinatie Superunie en C1000. De champignonverkoop steeg in 2009 procentueel het meest bij Aldi en Lidl. De verkoop bij C1000 en Super de Boer daalde licht, terwijl zowel AH als Superunie een stijging noteerden van ;,5 miljoen vergeleken met 2::9. Tabel2.4.4 Consumentenuitgaven champignonconserven naar supermarktformule (excl. Detail Consult) x 1.000 Bron: Nielsen / PT 2007 2008 2009 09 t.o.v. '08 Totaal 7.148 8.294 8.408 1% Aldi 3.535 3.742 3.362-10% Superunie *) 1.373 1.522 1.486-2% Albert Heijn 447 857 1.268 48% Lidl 520 920 1.133 23% C1000 641 596 558-6% Jumbo 276 307 302-2% Super de Boer 355 350 298-15% * )excl. Jumbo en Detail consult De supermarktomzet van champignonconserven is in Nederland acht keer lager dan de omzet van verse witte champignons. Zo verkochten Nederlandse supermarkten in 2::8 voor 9,4 miljoen aan champignonconserven. 18 Productschap Tuinbouw

Aldi is de belangrijkste formule in Nederland voor de verkoop van champignonconserven. In 2::8 verkocht Aldi Nederland voor 3,4 miljoen aan champignons in pot of blik. De omzet daalde echter wel bij Aldi met 10 procent ten opzichte van 2008. De conservenomzet bij Albert Heijn en Lidl zit in de afgelopen jaren in de lift. Bij AH is de omzet in de afgelopen drie jaar verdrievoudigd naar ;,27 miljoen. Bij Lidl gaat het om een verdubbeling. Verhouding supermarktformule bij champignonconserven in 2009 in % 4% 3% 13% 15% 7% 18% 40% Aldi Superunie * Albert Heijn Lidl C1000 Jumbo Super de Boer * )excl. Jumbo en Detail Consult 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Gemiddelde prijs per kilogram champignonconserven Aldi Superunie * Albert Heijn Lidl C1000 Jumbo Super de Boer 2007 2008 2009 * )excl. Jumbo en Detail Consult Productschap Tuinbouw 19

Tabel 2.4.5 Huishoudelijke aankoop van champignonconserven in Nederland Bron : GfK/PT 2005 2007 2009 % kopende huishoudens 18,9 17,9 15,0 Aankoop per huishouden in kg 0,40 0,36 0,26 Gem. prijs per kg 1,77 2,08 2,68 Besteding per huishouden in 0,70 0,76 0,71 Aankoopfrequentie per kopend HH 4,3 4,2 3,8 Steeds minder Nederlandse huishoudens kopen champignonconserven. In 2005 kocht 19 procent champignonconserven, terwijl het in 2009 om een percentage van 15 procent ging. De gemiddelde huishoudelijke aankoop van champignonconserven daalde van 0,4 kilo in 2005 naar 0,26 kilo in 2009. De prijs steeg van ;,77 per kilo in 2::5 naar 2,69 per kilo in 2::8. 20 Productschap Tuinbouw

2.5 Consumentenonderzoek Nederland In april 2010 heeft onderzoeksbureau Blauw Research in opdracht van het Productschap Tuinbouw een kwalitatief consumentenonderzoek uitgevoerd voor paddenstoelen. In twee groepen is door middel van de Design Game methode inzicht verkregen in kennis, motivaties en barrières in het gebruik van paddenstoelen. Daarnaast zijn er potentiële ontwikkelrichtingen geformuleerd. De hoofdconclusie is dat er veel kansen zijn voor de eetbare paddenstoel, want: 1. Het product eetbare paddenstoel is beperkt ingevuld a. De champignon speelt geen centrale rol in de keuken b. Aankoop en bereiding gaan veelal op basis van routine c. De smaak van de eetbare paddenstoel in (zeer) neutraal 2. De Nederlandse consument staat open voor nieuwe ideeën en heeft behoefte aan nieuwe kennis en inspiratie a. De consument heeft weinig kennis over eetbare paddenstoelen b. De paddenstoel is in potentie een product met veel beleving c. De huidige verpakking is saai, weinig aantrekkelijk en doet geen recht aan de culinaire kwaliteit van de paddenstoel. Er zijn 3 kansrijke richtingen voor het verder ontwikkelen van de eetbare paddenstoel: gezondheid, gemak en genieten (eventueel allemaal of in combinaties toe te passen). Gezondheid: verduidelijken benefits voor gezondheid, introductie gezonde producten (de paddenstoel als vleesvervanger) Gemak: benadrukken van het gemak van de bereiding, doorontwikkelen van kant & klaar/halfklaar producten, verschillende smaken marinades, paddenstoelen als tussendoor/snack Genieten: paddenstoel als culinair hoogstandje, subtiel van smaak, past in menu van een fijnproever, de gebruiker inspireren bij het koken. Deze 3 thema s kunnen tastbaar gemaakt worden door: 1. Het overdragen van kennis ten aanzien van: De bereiding van paddenstoelen/receptideeën/inspiratie De gezonde effecten van paddenstoelen 2. Het toevoegen van beleving/emotie (met name de thema s culinair, natuur, gezellig/familie en authentiek) en daarmee inspiratie: Aan het product (feestelijkheid, culinaire basis voor de maaltijd) Aan de verpakking (niet te duidelijk plastic, culinaire uitstraling, balans behouden met gemak en houdbaarheid. Ook milieuvriendelijkheid is een issue!) 3. Het product doorontwikkelen: Ruimte voor (meer) smaakvarianten Kant & klaar/halfklaar (snack)producten Maaltijden met paddenstoel als hoofdgroente 4. Het claimen van een moment/situatie: Claim het voorgerecht (eenvoudig te maken, terwijl de rest op het vuur staat, restanten kunnen daarna in het hoofdgerecht) Productschap Tuinbouw 21

Claim momenten op de dag waarop de paddenstoel nog weinig wordt gebruikt Claim de herfst (begin van ander seizoen/andere gerechten, relatie met natuur maar ook associaties zoals kabouters, sprookjes) Enkele creatieve ontwikkelrichtingen zijn: Geef de eetbare paddenstoel een hoofdrol in de keuken door: De paddenstoel te positioneren als culinair hoogstandje: subtiel van smaak, past in menu van een fijnproever, inspireert de gebruiker bij het koken. Verleid de gebruiker om vaker en op een andere manier paddenstoelen te eten: Door een inspirerende verpakking met informatie over bereidingswijzen Verleid de gebruiker om vaker en op een andere manier paddenstoelen te eten: Door variatie in gebruik en toepassing (bv andere momenten) Maak gebruik van de trends biologisch, minder vet, slow-food, stomen, gezond Benader bestaande merken met productideeën (Bertolli / Hak) 22 Productschap Tuinbouw

Verleiden met nieuwe verpakkingen die andere gebruiksmomenten claimen: De borrel Verleiden met nieuwe verpakkingen die andere gebruiksmomenten claimen: Het gezonde lekkere tussendoortje Verstrek meer kennis over hoe het beste uit de paddenstoel boven te halen: - Niet wassen, maar schoonborstelen - Bewaartips - Tips voor menu s Verstrek meer kennis over de versheid van de paddenstoel: - Verbeterde versgarantie - Ook tijdens het transport - Hygiënemaatregelen - Beschermende verpakking Communiceer de benefits voor de gezondheid : Paddenstoelen zijn goed voor je Paddenstoelen zijn gezond, natuurlijk en verantwoord Kalium, kankerremmend Voeg smaak toe aan de eetbare paddenstoel door: Smaakvarianten/marinades (Indisch/Indiaas/Mexicaans) Wisselende (seizoens)smaken Zoete paddenstoelen in gebak/dessert Productschap Tuinbouw 23

24 Productschap Tuinbouw

3 Productie en uitvoer EU landen 3.1 EU-productie champignons Tabel 3.1 Productie van champignons in landen van de Europese Unie x 1.000 kilo Bron : GEPC/PT 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Nederland 265.000 265.000 240.000 235.000 238.000 253.000 230.000 Polen 130.000 170.000 230.000 235.000 220.000 239.000 250.000 Frankrijk 123.000 118.000 110.000 102.000 108.000 108.800 102.400 Spanje 88.000 86.000 88.000 88.000 96.000 104.200 93.500 Ierland 69.000 69.000 62.000 56.000 55.000 55.000 55.000 Italië 76.000 76.000 80.000 72.000 64.000 65.100 63.000 Duitsland 62.000 62.000 61.000 59.000 55.000 57.000 58.000 Engeland 66.000 55.000 48.000 45.000 45.000 43.000 43.000 België 40.000 35.000 33.000 33.000 3.000 37.200 34.000 Hongarije 32.000 25.500 21.000 21.000 20.850 20.000 20.000 Denemarken 7.400 9.700 4.400 2.500 2.500 2.300 2.300 Totaal 958.400 971.200 977.400 948.500 937.350 984.600 956.200 3.2 Uitvoer van verse champignons uit landen van de EU Tabel 3.2 Uitvoer van verse champignons uit landen van de EU, x 1.000 kilo Bron: Eurostat/ PT 2000 2005 2006 2007 2008 2009 Polen. 97.252 98.495 128.916 128.046 119.850 Nederland (KCB) 78.419 82.960 78.448 71.072 70.561 67.731 Ierland 38.701 58.153 51.321 49.693 72.388 43.764 België 22.958 30.769 30.518 32.759 32.593 25.818 Litouwen. 5.005 26.548 25.297 32.624 33.526 Hongarije. 7.646 7.306 6.867 8.426 7.619 Duitsland 6.733 14.602 13.723 4.010 4.427 4.908 Frankrijk 2.350 1.962 1.687 1.316 757 541 Zweden 7 1.342 1.591 1.081 901 715 Italië 751 535 473 1.048 465 474 Tsjechië. 1.381 1.475 848 619 748 Oostenrijk 4.392 1.311 1.406 333 517 1.075 Spanje 404 261 262 207 242 464 Ver.Koninkrijk 86 142 120 168 51 367 Portugal 206 53 187 158 11 683 Slowakije. 0 497 109 5 28 Polen is in de Europese Unie het belangrijkste uitvoerland van verse champignons. In 2009 viel de Poolse uitvoer ten opzichte van 2008 6 procent lager uit. Na Polen vindt de meeste uitvoer plaats uit Nederland. In 2009 ging het om 68 miljoen kilo verse champignons van Nederlandse herkomst. Productschap Tuinbouw 25

3.3 Uitvoer van champignonconserven uit landen van de EU Tabel 3.3.1 Uitvoer van champignonconserven uit landen van de EU, x 1.000 Bron: Eurostat / PT 2000 2005 2006 2007 2008 2009 Nederland 198.676 147.609 156.798 165.172 232.676 171.981 Spanje 30.974 27.305 40.350 41.990 44.533 42.081 Frankrijk 51.184 33.009 26.234 39.748 35.461 33.365 Polen 12.559 14.057 13.751 12.999 11.775 Duitsland 9.483 8.219 8.682 10.804 28.960 7.061 Italië 2.883 6.504 6.671 6.668 7.133 5.178 Tsjechië 1.135 1.254 2.298 2.411 2.044 België 1.509 924 1.070 1.944 1.887 1.856 Oostenrijk 437 485 513 703 666 521 Denemarken 257 171 146 237 257 235 Bulgarije 100 267 309 75 98 Portugal 68 184 260 253 320 292 Griekenland 3 43 81 173 121 217 Slowakije 1.950 323 185 538 53 Nederland is verreweg het belangrijkste uitvoerland van champignonconserven. Door een goede vraag steeg de exportwaarde uit Nederland in 2008, maar in 2009 lag de waarde weer op een lager niveau. In 2009 zijn uit Nederland champignonconserven uitgevoerd voor een bedrag van ;72 miljoen. Hierna volgt uitvoer uit Spanje ter waarde van 42 miljoen. De Franse export kwam uit op 33 miljoen. Tabel 3.3.2 EU-invoer van champignonconserven van buiten de EU, x 1.000 kilo Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL NIET EU [27] 46.286 42.796 47.620 39.236 36.057 China 44.932 42.550 47.431 39.133 35.643 India 313 200 133 36 283 Overige landen 1041 46 56 67 131 In de Europese Unie is in 2009 ruim 36 miljoen kilo champignonconserven uit landen buiten de EU ingevoerd. Na 2007 is de invoer gedaald. 99 procent van de invoer komt uit China. Tabel 3.3.3 Invoer van champignonconserven in landen van de EU uit China, x 1.000 kilo Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL IN EU [27] 44.932 42.550 47.431 39.133 35.643 Duitsland 29.826 29.048 29.990 18.469 16.351 Nederland 6.887 5.401 5.920 8.431 8.698 Tsjechië 2.243 2.005 2.940 2.394 2.242 Roemenië 486 597 2.930 2.921 2.469 Zweden 2.902 2.853 2.308 2.704 2.331 Slowakije 517 180 715 298 423 Griekenland 336 213 680 1.119 997 Frankrijk 425 577 454 Hongarije 423 943 402 392 193 Overige landen 1.312 1310 1121 1828 1485 De import van Chinese champignonconserven vindt vooral plaats in Duitsland. Na 2007 is de import in Duitsland gedaald. De invoer in Nederland steeg in de afgelopen vijf jaar van 6,9 miljoen kilo naar 8,7 miljoen kilo. 26 Productschap Tuinbouw

4 Duitsland Tabel 4.1 Productie van champignons in Duitsland, x 1.000 ton Bron: GEPC/PT 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Champignons 62 62 62 61 59 55 57 58 De Duitse productie van champignons bedroeg 58 miljoen kilo in 2009. Dit was iets meer dan in 2008. In de afgelopen drie jaar ging jaarlijks 8 miljoen kilo van de Duitse productie naar de verwerkende industrie. Tabel 4.2 Invoer van verse champignons in Duitsland, x 1.000 kilo Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 51.753 54.666 57.732 63.535 54.627 waarvan uit : Nederland (incl. doorvoer) 26.063 24.583 27.841 31.240 27.947 w.v. NL herkomst 23.098 19.262 20.072 18.295 17.814 Polen *) 22.990 26.680 27.391 29.895 24.179 Hongarije 512 932 978 841 1.396 België 896 1.163 538 430 95 Italië 423 331 338 395 269 Bulgarije 204 3 18 Tsjechië 64 73 187 291 274 Litouwen 155 32 115 157 1 Frankrijk 121 44 40 68 60 Oostenrijk 443 743 33 22 77 Overige landen 86 85 67 193 311 *)op basis van uitvoer uit Polen De invoer in Duitsland is grotendeels afkomstig uit Nederland en Polen. In 2009 is uit Nederland bijna 28 miljoen kilo (inclusief doorvoer) ingevoerd, terwijl de import van Poolse champignon 24 miljoen kilo bedroeg. Tabel 4.3 Invoer van verwerkte paddenstoelen in Duitsland (omgerekend naar vers gewicht), x 1.000 kilo Bron : AMI 2004 2005 2006 2007 2008 Totaal 151.220 143.140 139.350 151.200 141.820 waarvan : Conserven 89.480 80.040 76.000 83.160 89.970 Diepgevroren 22.150 25.070 25.280 38.500 25.100 Gedroogd 24.140 23.470 25.000 15.500 15.400 Voorlopig verduurzaamd 14.500 12.600 10.570 12.280 9.670 De invoer van verwerkte paddenstoelen in Duitsland varieerde in de afgelopen vijf jaar van 140 tot 150 miljoen kilo. In 2005 en 2006 daalde de import van conserven, maar in 2007 en 2008 zat deze weer in de lift. In 2009 ging het om een invoer van bijna 90 miljoen kilo. Verreweg het grootste deel van de import van champignonconserven is afkomstig uit Nederland. Op afstand volgt invoer uit China en Frankrijk. Productschap Tuinbouw 27

Tabel 4.4 Huishoudelijke aankoop van verse champignons in Duitsland Bron : GfK/ZMP 2006 2007 2008 2009 % kopende HH 51,7 50,1 51,6 52,9 Volume per HH 1,00 0,95 0,98 1,06 Uitgaven per HH 3,58 3,64 3,88 4,01 Prijs/kilo 3,57 3,82 3,97 3,78 In Duitsland staan champignons niet in de top 10 van meest gekochte verse groenten. In 2008 kocht een huishouden bijna 1 kilo champignons voor huishoudelijk gebruik. Een kleine 20 procent hiervan betrof bruine champignons. Iets minder dan de helft van de Duitse huishoudens koopt nooit champignons. In de afgelopen jaren steeg het percentage kopende huishoudens licht. In 2007 kocht 50 procent van de huishoudens in Duitsland champignons, terwijl het in 2009 om een percentage van 53 procent ging. Sinds 2003 is de huishoudelijke aankoop van verse champignon in Duitsland redelijk stabiel rond 1 kilo. Overige paddenstoelen spelen in Duitsland een kleine rol van betekenis. 11 procent van de totale huishoudelijke aankoop van paddenstoelen in 2008 zijn overige paddenstoelen. Hierbij gaat het voor 60 procent om cantharellen. 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Prijs in per kilo verse champignons per week naar formule *) EDEKA O. DISCOUNTER REWE O. DISCOUNTER ALDI LIDL *) O. DISCOUNTER = zonder discount formule 28 Productschap Tuinbouw

6,00 Prijs in per kilo van verse champignons per week bij Edeka 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Bij Aldi is de prijs voor een kilo witte verse champignons vrij stabiel rond 3,::. Per 25: gram bakje komt dat neer op een prijs van :,75. Bij Edeka schommelden de weekprijzen voor een kilo witte champignons in de eerste 16 weken van 2:;: tussen 2,8: en 4,4:. Huishoudelijke aankoop van verse paddenstoelen in 2009 naar afzetkanaal in Duitsland 3% 1% 0% 4% 21% 21% 50% Discounter Overige supermarkten Grote supermarkt/warenhuis Weekmarkt Groentewinkel/kraam De helft van de Duitse huishoudelijke aankoop van verse paddenstoelen verloopt via discounters. Bij vruchtgroenten is de discounter zelfs goed voor een aandeel van 60 procent. Na de discounter is de supermarkt met bijna 42 procent het belangrijkste aankoopkanaal voor verse paddenstoelen. De helft van dit aandeel wordt ingenomen door grote supermarkten/zelfbedieningswarenhuizen. De weekmarkt vertegenwoordigt 3 procent van de aankoop, terwijl 1 procent van de huishoudelijke aankoop bij de groentewinkel wordt gekocht. Productschap Tuinbouw 29

5 Verenigd Koninkrijk Tabel 5.1 Productie van champignons in het Verenigd Koninkrijk, x 1.000 ton Bron: GEPC/PT 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Champignons 86 66 55 48 45 45 43 43 De Engelse productie van champignons is in de afgelopen jaren gedaald. In 1999 ging het nog om een productie van 107 miljoen kilo, terwijl de productie in 2009 op 43 miljoen kilo uitkwam. Tabel 5.2 Invoer van verse champignons in het Verenigd Koninkrijk, x 1.000 kilo Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 108.081 103.821 99.915 123.028 93.305 Ierland * 58.148 51.318 49.467 72.268 43.764 Nederland ** 39.752 39.785 30.865 30.685 27.944 Polen * 4.584 6.876 14.284 14.577 15.725 België 4.190 4.195 3.468 4.067 5.031 Frankrijk 1.257 1.410 1.469 875 747 Duitsland 0 113 283 76 1 Spanje 3 26 9 24 Overige landen 150 121 53 471 69 *) op basis van export naar de VK **) op basis van KCB-export naar de VK Ierland is het belangrijkste importland van verse champignons in het Verenigd Koninkrijk. Nederland volgt als tweede herkomstland. De rechtstreekse import van Poolse champignons in het Verenigd Koninkrijk zit in de lift. In de afgelopen vijf jaar is de import uit Polen verdrievoudigd. Tabel 5.3 Invoer van champignonconserven in het Verenigd Koninkrijk, x 1.000 Bron:Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 5.667 8.151 9.207 7.401 5.584 Nederland 2.682 3.700 5.300 4.027 3.298 Italië 745 893 1.105 1.392 1.014 Frankrijk 1.481 1.386 877 1.298 659 Duitsland 163 219 310 429 510 Spanje 7 1.337 393 1 44 Ierland 577 610 1.209 178 28 Overige landen 12 6 13 76 31 De import van champignonconserven in het Verenigd Koninkrijk is klein en nam in de afgelopen jaren af. In 2::7 bedroeg de invoer ruim 8 miljoen, terwijl het in 2::8 om 5,5 miljoen kilo ging. 30 Productschap Tuinbouw

Bestedingen aan verse paddenstoelen in supermarkten in Ver. Koninkrijk in x 1.000 120.000 100.000 92.069 98.498 102.955 80.000 60.000 40.000 20.000 53.716 56.423 48.978 48.053 50.557 44.552 43.832 34.621 36.949 Tesco Asda Sainsbury's Morrisons 0 2007 2008 2009 Bron : Kantar Worldpanel Engelse consumenten gaven in 2009 circa 345 miljoen pond uit aan paddenstoelen in het supermarktkanaal. Dit was 7 procent meer dan in 2008. In volume daalden de aankopen met 3 procent van 100,5 miljoen kilo naar 97,5 miljoen kilo. Per huishouden is in 2009 3,7 kilo paddenstoelen gekocht. Dit was iets minder dan in de voorgaande twee jaar toen een huishouden in het Verenigd Koninkrijk 3,8 kilo kocht. Tesco is goed voor 30 procent van de consumentenbesteding aan champignons. Hierna volgen Sainsbury s (;6%) en Asda (;5%). % kopende huishoudens van verse champignons in 2009 in diverse supermarkten Tesco 46,50% 53,50% Asda 30,30% 69,70% Sainsbury's 28,50% 71,50% Koopt wel Morrisons 26,30% 73,70% Koopt niet The Co-Operative 17,50% 82,50% Bron : Kantar Worldpanel 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bijna de helft van de huishoudens in het Verenigd Koninkrijk koopt champignons bij Tesco. Drie op de tien huishoudens doet champignoninkopen bij Asda, terwijl ook bijna drie op de tien weleens of regelmatig champignons bij Sainsbury s koopt. Productschap Tuinbouw 31

Champignons uit Nederland bij Asda in Manchester(april 2010) Champignons uit Ierland bij Sainsbury s in Londen (april 2010) en Engels product bij Morrisons Paddenstoelen uit Engeland bij Sainsbury s in Manchester 32 Productschap Tuinbouw

6 Frankrijk Tabel 6.1 Productie van champignons in Frankrijk, x 1.000 ton Bron: GEPC/PT 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Champignons 123 118 110 102 108 108 102 De Franse productie van champignons kwam in 2009 uit op 102 miljoen kilo. Hiervan is 80 miljoen kilo naar de industrie gegaan. In de afgelopen vijf jaar is de productie van champignons in Frankrijk gedaald van 110 miljoen kilo naar 102 miljoen kilo. Tabel 6.2 Invoer van verse champignons in Frankrijk, 1.000 kilo Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 24.212 29.105 31.773 31.177 32.491 waarvan uit: Nederland (KCB) 12.434 11.656 11.497 12.359 14.710 Polen 4.185 5.005 8.105 8.437 9.992 België 5.289 7.882 8.600 8.690 6.711 Duitsland 1.885 3.781 2.646 1.211 705 Spanje 304 690 735 340 295 Italië 101 72 159 65 50 Overige landen 14 19 31 75 28 De invoer van verse champignons in Frankrijk zit in de lift. Zowel uit Nederland als uit Polen worden steeds meer champignons ingevoerd. Tabel 6.3 Invoer van champignonconserven in Frankrijk, x 1.000 Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 37.194 46.959 52.012 67.623 64.436 waarvan uit: Nederland 24.858 29.783 29.699 38.780 35.503 Spanje 9.720 12.692 17.548 22.593 20.687 Polen 563 1.062 323 1.082 3.053 Duitsland 680 1.540 1.640 1.621 1.955 Italië 621 941 1.002 1.642 1.509 België 494 650 945 1.096 1.166 China 441 575 461 Overige landen 258 291 414 234 102 Ondanks dat Frankrijk zelf een flinke productie van champignonconserven heeft vindt er ook nog invoer plaats. In 2009 is ingevoerd voor een bedrag van 64 miljoen. Meer dan de helft komt uit Nederland, gevolgd door Spanje met een aandeel van 32 procent. Productschap Tuinbouw 33

Tabel 6.4 Uitvoer van champignonconserven uit Frankrijk, x 1.000 Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 33.009 26.234 39.748 35.461 33.365 waarvan naar: Duitsland 16.012 10.573 16.019 16.621 21.235 België 5.230 4.592 5.513 5.727 3.388 Zweden 2.351 1.962 2.661 1.862 1.830 Italië 1.570 1.434 3.305 2.053 1.317 Oostenrijk 856 996 1.150 649 1.245 Ver.Koninkrijk 1.387 1.548 1.173 1.432 1.236 Portugal 35 67 50 95 864 Griekenland 915 1.087 1.325 1.000 417 Denemarken 164 186 124 40 251 Finland 21 30 61 209 204 Overige landen 4468 3759 8367 5773 1378 De uitvoer van champignonconserven uit Frankrijk is vooral op Duitsland en in mindere mate op België gericht. In 2::8 zijn champignonconserven uitgevoerd voor een bedrag van 33 miljoen. Dit was 6 procent lager dan in 2008. 34 Productschap Tuinbouw

7 België Tabel 7.1 Productie van champignons in België, x 1.000 ton Bron: GEPC/PT 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Champignons 40 35 33 33 34 37 34 De Belgische productie van champignons kwam in 2009 uit op 34 miljoen kilo. Hiervan is 4 miljoen kilo naar de verwerkende industrie gegaan. Tabel 7.2 Invoer van verse champignons in België, x 1.000 kilo Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 21.099 27.801 31.042 33.078 27.666 Nederland 16.636 21.833 25.891 28.594 22.190 Polen 3.616 5.522 4.865 4.121 5.217 Duitsland 142 13 41 124 113 Frankrijk 227 317 180 104 65 Hongarije 21 44 31 44 46 Ver.Koninkrijk 363 37 2 68 29 Overige landen 94 35 32 23 6 Circa 80 procent van de import van verse champignons in België komt uit Nederland. Hierna volgt Polen als herkomstland. Tabel 7.3 Uitvoer van verse champignons uit België, x 1.000 kilo Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 30.769 30.518 32.759 32.593 25.818 waarvan naar: Nederland 10.964 9.382 8.994 9.658 10.099 Ver.Koninkrijk 10.047 12.231 14.775 15.295 7.992 Frankrijk 7.343 7.749 7.982 7.118 7.175 Luxemburg 336 210 217 231 231 Polen 1 0 174 Israël 104 44 Duitsland 1.868 889 433 87 38 Italië 1 0 23 Spanje 1 0 20 19 Portugal 1 4 20 15 Overige landen 208 56 334 80 8 De Belgische uitvoer van verse champignons is bijna even groot als de invoer. Ongeveer 40 procent van de export gaat naar Nederland en ruim 30 procent wordt in het Verenigd Koninkrijk afgezet. Productschap Tuinbouw 35

Tabel 7.4 Invoer van champignonconserven in België, x 1.000 Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 8.290 7.429 9.088 11.535 10.913 waarvan uit: Nederland 3.119 2.620 3.036 3.842 4.495 Duitsland 1.132 1.273 2.062 3.350 3.219 Frankrijk 3.524 3.134 3.334 3.565 2.284 Spanje 288 387 574 725 735 Polen 194 135 Italië 15 10 25 16 24 China 4 3 18 Ver.Koninkrijk 13 5 51 21 3 Overige landen 1 0 6 13 0 Belgische handelaren voerden in 2::8 voor bijna ;; miljoen aan champignonconserven in. De belangrijkste herkomstlanden zijn Nederland (41%), Duitsland (29%) en Frankrijk (21%). Een Belgisch huishouden kocht 2,1 kilo verse champignons in 2009. In 2008 en 2007 liet een huishouden in België 2,0 kilo in de boodschappentas glijden. In België staat de champignon op plaats zeven in de lijst van meest gekochte groenten. Evenals in Nederland is tomaat de meest gekochte groente. 36 Productschap Tuinbouw

8 Polen Tabel 8.1 Productie van champignons in Polen, x 1.000 ton Bron: GEPC/PT 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Champignons 130 170 230 235 220 239 250 Na een dip in 2007 zit de Poolse champignonproductie vanaf 2008 weer in de lift. In 2009 bedroeg de Poolse productie 250 miljoen kilo. Hiervan is 205 miljoen kilo op de versmarkt afgezet tegen 170 miljoen kilo in 2008. Tabel 8.2 Uitvoer van verse champignons uit Polen, x 1.000 kilo Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 97.252 98.495 128.916 128.046 119.850 waarvan naar: Duitsland 22.990 26.680 27.391 29.895 24.179 Rusland 21.359 2.671 10.924 10.801 19.207 Ver.Koninkrijk 4.584 6.876 14.284 14.577 15.725 Nederland 24.441 24.852 22.150 16.638 15.300 Frankrijk 5.427 6.720 11.450 12.283 12.515 Roemenië 1.140 2.325 2.890 2.901 3.711 Denemarken 1.944 2.823 3.462 3.191 3.689 Zweden 2.794 2.831 2.904 3.461 3.631 Griekenland 534 2.205 3.259 Tsjechië 2.165 4.534 6.452 2.588 3.014 België 4.168 5.325 5.169 4.441 2.877 Italië 2.138 1.740 1.901 2.962 2.610 Oostenrijk 2.741 2.195 1.187 1.516 1.990 Noorwegen 102 425 1.463 1.751 1.885 Slowakije 65 7 2.871 6.796 1.540 Overige landen 1.194 8.491 13.884 12.040 4.718 In 2009 voerden Poolse handelaren 120 miljoen kilo verse champignons uit. Dit was 6 procent minder dan in het voorgaande jaren. Van 2005 tot en met 2007 nam de Poolse export met een derde toe. De uitvoer van Poolse verse champignons naar Duitsland nam in 2009 met ruim 5 miljoen kilo af tot 24 miljoen kilo. De afzet in Rusland nam echter met 9 miljoen kilo toe vergeleken met 2008. De uitvoer naar het Verenigd Koninkrijk bereikte in 2009 met bijna 16 miljoen kilo een record. De afzet in Nederland neemt sinds 2006 af. Waarschijnlijk gaat steeds meer direct naar het buitenland zonder tussenkomst van Nederlandse handelaren (doorvoer). Productschap Tuinbouw 37

Tabel 8.3 Uitvoer van champignonconserven uit Polen, x 1.000 Bron: Eurostat / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 12.559 14.057 13.751 12.999 11.775 waarvan naar: Duitsland 9.244 9.081 9.664 9.827 8.870 Oostenrijk 807 958 910 840 643 Italië 470 1.018 834 896 323 Roemenië 205 321 Zweden 0 314 Griekenland 310 563 398 299 259 Nederland 811 723 764 256 232 Frankrijk 303 658 102 141 188 Denemarken 56 113 98 125 België 118 13 0 119 Overige landen 440 930 981 535 381 In vergelijking met verse champignons is de uitvoer van champignonconserven uit Polen klein. In 2::8 zijn conserven uitgevoerd voor een bedrag van bijna ;2 miljoen. Driekwart van de uitvoer is op Duitsland gericht. 38 Productschap Tuinbouw

9 Rusland Tabel 9.1 Productie van paddenstoelen in Rusland, x 1.000 kilo Bron : Mushroom Growing School 2007 2008 Champignons 9.621 9.751 Oesterzwammen 4.899 3.220 Enoki (Japanse paddenstoel) 70 50 Shiitake 12 12 Totaal 14.602 13.033 De Russische productie van paddenstoelen kwam in 2008 uit op 13 miljoen kilo. Dit was ruim 1,5 miljoen kilo minder dan in het voorgaande jaar. Driekwart van de productie bestaat uit champignons. Tabel 9.2 Verbruik van paddenstoelen in Rusland, x 1.000 kilo Bron : Mushroom Growing School 2007 2008 Import verwerkte paddenstoelen 117.116 127.110 Import van verse champignons 31.738 39.433 Verwerkte wilde paddenstoelen 6.000 8.000 Binnenlandse productie paddenstoelen 14.602 13.033 Totaal 169.456 187.576 De consumptie van paddenstoelen in Rusland zit in de lift. In 2008 was het verbruik 10 procent hoger dan in 2007. De hogere consumptie komt op conto van zowel een grotere import van verwerkte champignons als van verse champignons. De lokale productie daalt. Tabel 9.3 Invoer van verse champignons in Rusland, x 1.000 kilo Bron: UNComtrade / PT 2005 2006 2007 2008 2009 Totaal 25.323 27.475 32.295 39.382 46.616 waarvan uit: Polen 22.716 21.124 30.893 36.776 42.545 Litouwen 716 779 883 1.883 3.381 China 22 100 199 548 606 Nederland 789 2.806 55 166 33 Hongarije 131 282 138 3 15 Overige landen 948 2.384 126 5 36 De invoer van verse champignons in Rusland is in de afgelopen jaren gestegen. Polen is de belangrijkste leverancier van champignons in Rusland. In 2009 kwam ruim 90 procent van de import in Rusland uit Polen. Op afstand volgt invoer uit Litouwen. Ongetwijfeld gaat het hierbij om doorvoer uit een ander EU-land. De import van Nederlandse champignons is in Rusland erg klein. Tabel 9.4 Invoer van champignonconserven in Rusland, x 1.000 kilo Bron: UNComtrade / PT 2005 2006 2007 2008 2009 Totaal 43.442 44.910 61.868 60.192 35.085 waarvan uit: China 42.441 43.560 60.650 59.812 34.876 Duitsland 34 224 1 6 85 India 424 634 645 0 79 Oekraïne 52 45 53 46 39 Nederland 228 0 0 0 0 Productschap Tuinbouw 39

40 Productschap Tuinbouw De invoer van champignonconserven is bijna in zijn geheel afkomstig uit China. In 2007 en 2008 bedroeg de import uit China 60 miljoen kilo, terwijl het in 2009 om 35 miljoen kilo ging.

10 China China is de grootste producent en exporteur van paddenstoelen ter wereld. In 1990 bedroeg de productie van paddenstoelen circa 1 miljoen ton, terwijl het in 2009 om 18 miljoen ton ging. Dit kwam neer op 7: procent van de wereldproductie. De productiewaarde bedroeg 9 miljard. Tabel 10.1 Uitvoer van champignonconserven uit China, x 1.000 kilo Bron: UNComtrade / PT 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL 315.542 305.004 379.808 399.738 270.755 V.S. van Amerika 37.638 35.588 53.786 57.622 49.265 Rusland 42.624 52.574 61.810 51.223 31.501 Duitsland 23.673 26.823 29.883 26.343 20.496 Japan 25.320 25.194 23.196 21.509 16.075 Nederland 18.590 17.951 17.737 17.336 15.520 Canada 19.090 13.966 18.238 21.197 15.180 Maleisië 17.786 15.222 20.298 23.616 14.389 Hong Kong 13.199 9.625 12.089 10.514 7.404 Zuid Korea 10.539 11.239 12.001 9.476 6.882 Filippijnen 6.962 5.915 9.480 9.790 6.638 Estland 10.344 10.039 10.602 8.805 6.220 Australië 4.742 4.568 5.361 6.433 3.856 Argentinië 2.579 3.101 3.109 3.549 3.802 Saoedi Arabië 2.656 2.187 3.630 4.415 3.698 Ver. Arab. Emiraten 4.315 5.115 5.228 5.466 3.626 Indonesië 3.589 2.775 2.267 2.558 3.226 Libanon 4.373 2.712 5.276 5.566 3.145 Jordanië 1.949 1.839 3.020 4.693 2.705 Tsjechië 3.607 2.269 3.505 2.666 2.555 Zweden 3.378 2.695 2.964 2.863 2.278 Oekraïne 85 4.722 8.739 15.774 2.273 Kazachstan 827 660 1.787 2.611 2.166 Egypte 1.594 1.870 3.120 4.188 2.077 Algerije 1.362 878 3.097 4.396 1.902 Israël 1.406 1.178 3.080 3.674 1.800 Chili 1.188 1.214 1.896 2.132 1.795 Costa Rica 1.799 1.312 2.109 3.213 1.787 Georgië 889 1.436 2.329 2.147 1.687 Roemenië 10.068 8.838 6.706 3.230 1.602 Koeweit 1.877 1.587 2.232 3.167 1.546 Overig Azië 1.075 1.307 1.882 2.037 1.522 Ver. Koninkrijk 1.204 1.072 771 990 1.504 Noorwegen 2.593 1.777 2.296 2.097 1.492 Mexico 6.396 919 1.195 5.445 1.409 Marokko 1.326 490 2.067 2.803 1.368 Spanje 1.306 1.093 1.482 2.017 1.202 Singapore 1.324 1.076 1.468 1.940 1.163 Overige landen 22.268 22.180 30.074 42.239 23.996 De uitvoer van champignonconserven uit China bedroeg in 2008 bijna 400 miljoen kilo, terwijl de export in 2009 terugviel tot ruim 270 miljoen kilo. Over de hele linie was de uitvoer kleiner. De Verenigde Staten is de belangrijkste afnemer van Chinese champignonconserven. Hierna volgen Rusland en Duitsland. Nederland is de vijfde afzetmarkt voor champignonconserven uit China. Productschap Tuinbouw 41