WEL NIEUWE MARKTEN NA RUSSISCHE BOYCOT MAAR GAT NIET OPGEVULD

Transcriptie

1 1000 TON WERELDHANDEL EN EU 1000 TON IMPORT RUSLAND EN EXPORT NEDERLAND Factsheet Russia, september 2017 FACTSHEET RUSSIA Fruit & Vegetable Facts; Jan Kees Boon; ; WEL NIEUWE MARKTEN NA RUSSISCHE BOYCOT MAAR GAT NIET OPGEVULD Gat voor Nederlands product van ton; 200 tot 250 miljoen euro. Vlak voor de boycot uit vooral EU landen importeerde Rusland 8,5 miljoen ton verse groenten en fruit. Bijna 30% hiervan, 2,3 miljoen ton, was afkomstig uit de geboycotte (vnl. EU-) landen. De vraag is nu: Hebben de boycot-landen andere/nieuwe markten aan kunnen boren om hun producten kwijt te kunnen? Van de export van in Nederland geteelde verse groenten en fruit ging voor de boycot zo n 7% naar Rusland. Het aandeel dat in 2013 en 2014 naar Rusland ging was het grootst bij witte kool (8% resp. 42%) en peen (18 en 21%) en peren (24 en 18%) en vervolgens appelen (resp., 6 en 9%) en uien (4 en 7%). Volgens KCB/GFH bedroeg de export van in Nederland geteelde verse groenten en fruit in 2013 en 2014 resp. 132 en ton. Volgens de Russische douane ging het in die beide jaren om grotere hoeveelheden uit Nederland nl, resp. 255 en ton. Gat weggevallen import uit boycot-landen niet opgevuld Voordat we op die vraag in gaan eerst: Hoe is het op de Russische markt gegaan na het instellen van de import boycot die begin augustus 2014 werd ingesteld? In 2015 daalde de import fors, nl. 6,8 miljoen ton. Het land dat het meeste profiteerde van de importboycot was in dat jaar Turkije. De import uit dat land groeide van 1,2 miljoen ton in 2013 naar 1,4 miljoen ton in 2015, De import uit andere landen groeide met een bescheiden 0,4 miljoen ton, nl. van 5,0 naar 5,4 miljoen ton. Toen in 2016 ook veel Turkse producten niet meer werden toegelaten in Rusland daalde de totale Russische import in dat jaar naar 6,1 miljoen ton. Dat was 2,4 miljoen minder dan in Dat was de resultante van 2,3 miljoen ton minder uit de landen waarvan in 2014 de boycot in ging, 0.5 miljoen minder uit Turkije en maar 0,6 miljoen meer uit de andere landen. Groenten en fruit: Wereldhandel en import Rusland en export EU en Nederland Wereldhandel EU expport Import Rusland Nederland export excl. re-export 1

2 TONNEN Factsheet Russia, september Rusland: Import verse groenten en fruit (excl. bananen) Import uit boycot landen Import uit andere landen Beperkt aantal landen heeft kunnen profiteren Welke landen konden in het ontstane gat springen? Het land dat de grootste importgroei liet zien was Wit Rusland. In 2013 werd er vanuit dat land ton verse groenten en fruit ingevoerd en in 2016 maar liefst ton. Later meer over Wit Rusland. De import uit alle andere landen gezamenlijk was derhalve ongeveer stabiel. Nu is dat maar een gemiddelde want er waren wel degelijk landen die ook kans zagen meer aan Rusland te leveren. Belangrijkste voorbeelden zijn: Egypte kon ton meer in Rusland afzetten (vnl. sinaasappelen en uien). Andere landen die in het gat konden springen waren Azerbeidzjan (vooral tomaten) en Servië (appelen). Belangrijke leveranciers als Ecuador (bananen), China (hardfruit, citrus, knoflook) en Marokko (mandarijnen en tomaten) hebben niet meer kunnen afzetten. Opvallend was dat er ook diverse landen waren die ondanks de ruimte op de markt toch minder aan Rusland hebben geleverd. Belangrijkste voorbeelden zijn: Israël, Argentinië, Chili en Zuid Afrika, Als verklaring bij die laatste drie kan worden gezegd dat die landen hun producten vooral verschepen naar West Europese en dus voorheen mee konden liften met de exportstroom naar Rusland. Van praktisch alle producten is Russische import gedaald Op productniveau springt vooral de daling van de import van appelen in het oog, nl. van 1,35 miljoen ton in 2013 naar 0,68 miljoen ton in Relatief gezien was de daling van de import van tomaten van 0,86 naar 0,46 miljoen ton nog groter. Ook van peren daalde import fors, van naar ton. De import van druiven werd meer dan gehalveerd, naar ton. Eigenlijk liep de import van alle producten wel meer of minder fors terug. Uitzonderingen was bananen (stabiel op 1,35 miljoen ton) en de daling bleef verder binnen de perken bij mandarijnen, citroenen, perziken, kaki s, Wit Rusland route verzachte boycot, in eerste helft 2017 wel minder Terug naar de hoofdvraagvraag: Hebben de landen die te maken hadden met de importboycot andere markten kunnen vinden voor hun producten. Voor een deel is deze vraag hierboven al beantwoord. In 2015 en vooral in 2016 zijn er veel producten uit EU landen via Wit Rusland al of niet eerst via de Baltische staten op de Russische markt afgezet. In de eerste helft van dit jaar is de hoeveelheid verse groenten en fruit die via/vanuit Wit Rusland werd ingevoerd wel flink (-20%) gedaald. Vooral de import van appelen uit Wit Rusland daalde fors. Op basis van Russische importcijfers is er in 2016 ruim ton verse groenten en fruit uit Wit Rusland ingevoerd. Belangrijke producten met elk een import van bijna ton waren perziken/nectarines, appelen en peren. Op basis van importcijfers van Wit Rusland gaat het vooral om import uit Polen en Turkije. Opvallend is dat Wit Russische cijfers nauwelijks import uit Litouwen aangeven terwijl Litouwse cijfers een grote 2

3 Titel Factsheet Russia, september Boycot landen: export verse groenten en fruit Export naar Rusland Export naar andere landen export naar Wit Rusland geven. Kortom cijfermatig is het lastig om een compleet te krijgen van de handel via Wit Rusland. Peren: Nederland en België hebben alternatieve markten gevonden Voor Nederland en België is peren wel het belangrijkste product dat te maken had met de boycot. De export van Nederlandse peren op basis van KCB/GFH-cijfers bedroeg in 2016 ca ton. In 2013 en de eerste helft van 2014 werd er nog tussen de 35 en ton Nederlandse peren naar Rusland uitgevoerd en de twee jaar daarvoor zelfs meer dan ton. In de exportcijfers van Nederland speelt Litouwen een kleine rol. Importcijfers van Litouwen geven echter een heel ander beeld. In 2016 zou er maar liefst ton peren uit Nederland zijn ingevoerd. Kortom het is lastig om het beeld helemaal helder te krijgen. Uitgaande van het KCB-cijfer dat alleen de export van Nederlands product registreert komt naar voren dat de export naar Rusland incl. Wit Rusland en de Baltische staten is gedaald van ruim ton in het topjaar 2014 (januari-juli) naar ton nu. Dat is ton minder. In dezelfde periode is de export naar andere landen gegroeid van naar ton. Zo bezien is het niet gelukt om het gat te dichten. En belangrijke groeimarkt voor Nederlands peren is overigens Polen Naar Spanje zijn de afgelopen jaren ook meer Nederlandse peren uitgevoerd. Verdere zijn er een groot aantal landen waar meer Nederlandse peren naar toe gegaan zijn maar de hoeveelheden zijn (vooralsnog) niet toereikend om het gat dat Rusland liet te dichten. De export van Nederland incl. re-export (basis Eurostat) laat overigens zien dat het gat door de Russische boycot wel is opgevuld. De export naar Rusland incl. Wit Rusland en de Baltische staten is na het instellen van de boycot met zo n ton gedaald terwijl de export naar andere landen met zo n ton is gestegen. De grootste groei werd overigens geboekt n Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Vooral in het afgelopen seizoen was dit niet genoeg omdat de productie toen groot was. Belgische perenexport bleef op peil maar meer ook niet België registreert niet apart de export van Belgische peren. In het laatste seizoen voor de boycot (2013/14) exporteerde België ton naar Rusland incl. Wit Rusland en de Baltische staten. De drie seizoenen er na daalde export naar gemiddeld ton. De export naar andere landen nam echter fors toe vooral in het seizoen 2015/16 waarmee het Rusland-gat meer dan opgevuld werd. In het afgelopen seizoen 2016/17 werden er vanuit België wel minder peren naar andere landen uitgevoerd maar nog altijd aanzienlijk ( ton) meer dan vlak voor de boycot. Zo bezien is het gat opgevuld. De Belgische productie was in het seizoen 2016/17 in tegenstelling tot die in Nederland kleiner dan de seizoenen er voor. 3

4 Die groei werd gerealiseerd in een groot aantal landen waaronder de belangrijke afnemers Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Grote (relatieve) groeiers zijn vooral Spanje, Bulgarije en Bosnië. In het lopende seizoen 2017/18 is zowel in Nederland als in België de perenoogst aanzienlijk kleiner Witte kool soms ging er heel veel naar Rusland Voor Nederlandse witte kool was in 2014 het belang van Rusland met 42% erg groot. Het jaar ervoor was het met 8% aanzienlijk minder. Zo groot als in 2014 is het aandeel de jaren er voor ook niet geweest dus het is lastig te zeggen wat de boycot precies betekent voor de afzet van Nederlandse witte kool. In ieder geval kon er altijd wel enkele duizenden tonnen in dat land worden afgezet en soms (veel) meer. Naar Wit Rusland en de Baltische staten wordt al jaren weinig witte kool geëxporteerd. Het Verenigd Koninkrijk en Duitsland zijn door de jaren heen redelijk stabiele afnemers. Dit neemt niet weg dat de Russische markt zo af en toe kon zorgen voor mooie resultaten van Nederlandse witte kool. Bij peen heel beperkt nieuwe afzet markten aangeboord In 2013 en 2014 kon er een kleine ton Nederlandse peen op de Russische markt worden afgezet. Die hoeveelheid komt neer op ca. 15% van de totale peen export. Na de boycot is er weinig peen naar Wit Rusland en de Baltische staten geëxporteerd. Duitsland is verder eigenlijk de enige echt stabiele afnemer van enige importantie. Of het echt gelukt is om voor peen nieuwe afnemers te vinden na het instellen van de boycot is gezien de altijd al wisselende exporten lastig te zeggen. Landen waar na het instellen van de boycot meer Nederlandse peen is afgezet zijn er wel, nl, Polen, Senegal, Oostenrijk, Mauritanië en Ghana. Daar staat tegenover dat er ook landen zijn waar juist minder werd afgezet na de boycot, nl. België, Frankrijk en Roemenië. Invloed boycot bij tomaten beperkt Bij de andere producten was het aandeel van Rusland gering. Wat niet wegneemt dat de hoeveelheid die aan Rusland kon worden geleverd wel kon zorgen voor (wat) hogere prijzen vooral als het marktevenwicht labiel is. De export van Nederlandse tomaten naar Rusland kwam vlak voor de boycot goed op stoom. In 2014 kon tot het instellen van de boycot begin augustus bijna ton worden afgezet. De totale export van Nederlandse tomaten klom in dat aar zelfs naar meer dan ton. Ook naar andere landen werd in dat jaar veel uitgevoerd. In 2015 kon dat niveau naar de andere landen gehandhaafd worden, in 2016 was het iets minder. Nieuwe markten voor de afzet van Nederlandse tomaten zijn niet gevonden. Alleen de groei van de export naar Polen valt op. Poolse appelen via Wit Rusland Voor appelen is er na het wegvallen van de Russische markt heeft Nederland geen alternatief gevonden. De export van Nederlandse appelen nam zelfs af. Het grootste boycot-slachtoffer bij appelen lijkt op het eerste gezicht Polen te zijn maar voorlopig heeft Polen meer dan ton appelen via Wit Rusland naar Rusland weten af te zetten tegen ruim ton in

5 Nederland: Export verse groenten en fruit naar Rusland Excl. re-export (in tonnen) Bron: % % KCB/GFH Rusland Rusland G&F totaal % % Uien % % Peer % % Tomaat % % Witte kool % % Peen % % Paprika % % Appel % % Komkommer 959 0% % Aubergine % % IJsbergsla % 889 2% Prei 566 2% 580 2% Overige % % EU-Landen: Export verse groenten en fruit, excl. bananen in 2012/13 en 215/16 (in 1000 ton) Bron: Eurostat Totaal Naar Rusland Naar Wit Rusland Naar Litouwen Naar ov. landen GEM. 2012/13 EU-totaal % 369 1% 252 1% % Spanje % 29 0% 68 1% % Nederland % 25 0% 51 1% % België % 15 1% 9 0% % Polen % % 37 2% % Litouwen % 76 12% % Overige % 17 0% 88 1% % GEM. 2015/16 EU-totaal % % 417 1% % Spanje % 19 0% 111 1% % Nederland % 29 0% 57 1% % België % 10 1% 22 1% % Polen % % 56 3% % Litouwen % % % Overige % 618 6% 171 2% % 5

6 Rusland: Import verse groenten en vers fruit uit Nederland (in ton) Bron: Russ. Douane / CBS % export Ned 2013 % export Ned 2014 Totaal % 4% Uien (incl sjalotten) % 8% Tomaten % 5% Peren % 11% Sluitkool % 16% Paprika/pepers % 4% Peen % 4% Bieten, knolsel, ed % 4% Appelen % 3% Aubergines % 7% Kropsla % 18% Komkommers % 1% Prei % 5% Andere sla % 2% Bloemkool/Broccoli % 3% Aardbeien % 1% Overige % 0% 6

7 Rusland: Import verse groenten en vers fruit naar land (in 1000 ton) Bron: Russ. Douane gem 12/13 gem 15/16 15/16 tov 12/13 Totaal Boycot landen Turkije Overige Boycot landen Polen Spanje Nederland België Griekenland Italië Oekraïne Frankrijk Overige Rest Ecuador China Wit Rusland Egypte Marokko Azerbaijan Servië Israël Moldavië Iran Zuid Afrika Argentinië Oezbekistan Pakistan Armenië Chili Kazakhstan Overige

8 Rusland: Import verse groenten en vers fruit naar product (in 1000 ton) Bron: Russ. Douane gem 12/13 gem 15/16 15/16 tov 12/13 Totaal Bananen Rest Mandarijnen Appelen Tomaten Sinaasappelen Peren Druiven Citroenen Perziken/Nectarines Wortelen en Rapen Uien (incl sjalotten) Komkommers Grapefruits Paprika/pepers Persimmons Sluitkool Kiwi's Pruimen Bieten, knolseld, ect Aardbeien Champignons Kropsla Aubergines Bloemkool/Brocc Overige

9 Rusland: Import verse groenten en fruit uit boycotlanden (excl. Turkije) Bron: Russ. Douane Aandeel boycot lnd in tot Russ. import in 2013 Aandeel export Rus in totale export boycot lnd in 2013 Totaal % 5% Appelen % 17% Tomaten % 6% Peren % 17% Perziken/Nectarines % 11% Sluitkool % 10% Mandarijnen % 4% Uien (incl. sjalot.) % 3% Peen % 6% Kiwi's % 8% Champignons % 11% Paprika/pepers % 3% Aardbeien % 6% Komkommers % 3% Druiven % 2% Sinaasappelen % 1% Kropsla % 4% Bloemkool/Broccoli % 3% Kersen niet zuur % 13% Bieten, knolsel. ed % 5% Persimmons % 4% Aubergines % 8% Citroenen % 2% Pruimen % 4% Zure Kersen % 17% Pompoenen % 2% Selderij, niet knol % 3% Abrikozen % 3% Andere sla % 1% Prei % 2% Watermeloenen % 0% Meloenen % 0% Andijvie ed % 1% Spruiten % 0% 9

10 Rusland: Import verse groenten en fruit uit Wit Rusland (in tonnen) Bron: Russ douane Totaal Perziken/Nect Appelen Peren Tomaten Champignons Peen Komkommers Aardbeien Druiven Bloemkool/Brocc paprika's Kiwi's Aubergines Kool Mandarijnen Kropsla Kaki's Overige Nederland: Export verse groenten en fruit naar Rusland, Wit Rusland en Litouwen excl. re-export (in tonnen) Bron: GFHKCB NAAR RUSLAND Uien Peren Tomaten Witte kool Peen Paprika Appelen Aubergine IJsbergsla Overige NAAR LITOUWEN Tomaten Peren Paprika Appel Uien Overige NAAR WIT RUSLAND Peren Tomaten Paprika Appelen Peen Uien Overige

11 Litouwen: Import en export verse groenten en fruit (in tonnen) Bron: Eurostat IMPORT Nederland Polen Spanje Tsjechië België Italië Letland Portugal Costa Rica Griekenland Hongarije Duitsland Rusland Overige EXPORT Wit Rusland Letland Kazakhstan Rusland Estland Nederland Overige Litouwen: Import en export verse groenten en fruit (in tonnen) Bron: Eurostat IMPORT totaal Peren Perziken/Nect Appelen Tomaten Bananen Soft citrus Watermeloenen Sinaasappelen Kiwi's Paprika/pepers Persimmons Bloemkool/Brocc Druiven Aardbeien Champignons Aubergines Komkommers Citroenen Sluitkool Overige

12 Rusland: Import peren (in tonnen) Bron: Russ. Douane Totaal Boycot landen Rest Boycot landen België Polen Nederland Spanje Ver Staten Italië Frankrijk Portugal Overige Rest Wit Rusland Argentinië China Zuid Afrika Servië Chili Bosnië Azerbeidzjan Macedonië Turkije Marokko Brazilië Ecuador Overige

13 Nederland: Export Nederlandse peren, excl. re-export (in tonnen) Bron: KCB/GFH Totaal Rusland-groep Rusland Wit-Rusland Litouwen Letland Estland Kazachstan Rest Ver. Koninkrijk Duitsland Polen Frankrijk Denemarken Spanje Zweden Noorwegen Tsjechië Ierland Finland Italië België Roemenië Bosnië Hongkong Can Eilanden Servië China Oostenrijk Bulgarije IJsland Portugal Oekraïne Slowakije Overige

14 Nederland: Productie en export peren, incl. re-export per seizoen (in tonnen) Bron: Eurostat 2012/ / / / /17 PRODUCTIE EXPORT EU landen EU extra Rusland-Groep Rusland Wit Rusland Litouwen Letland Estland Kazakhstan Rest Duitsland Ver. Koninkrijk Frankrijk Polen België Zweden Noorwegen Italië Denemarken Roemenië Spanje Tsjechië Bosnië Oostenrijk Finland Ierland Hong Kong Zwitserland Overige

15 België: Productie en export peren per seizoen (in tonnen) Bron: Eurostat 2012/ / / / /17 PRODUCTIE EXPORT EU landen EU extra Rusland-groep Rusland Litouwen Letland Estland Wit Rusland Azerbaijan Rest Nederland Frankrijk Ver. Koninkrijk Spanje Duitsland Tsjechië Polen Zweden Bulgarije Noorwegen Italië Bosnië Kazakhstan Slowakije China Ierland Hong Kong Roemenië Luxemburg Cyprus Overige

16 Litouwen: Import en export peren (in tonnen) Bron: Eurostrat IMPORT Nederland België Tsjechië Polen Portugal Letland Overige EXPORT Wit Rusland Kazakhstan Rusland Moldavië Letland Estland Overige

17 Rusland: Import appelen (in tonnen) Bron: Ruus douane Totaal Boycot landen Turkije Rest Boycot landen Polen Italië België Frankrijk Oekraïne Ver Staten Duitsland Nederland Griekenland Spanje Oostenrijk Overige Rest Servië China Moldavië Wit Rusland Azerbaijan Macedonië Chili Zuid Afrika Bosnië Argentinië Nieuw Zeeland Brazilië Armenië Oezbekistan Iran Israël Marokko Ecuador Overige

18 Polen: Export appelen (in tonnen) Bron: Eurostat Totaal EU landen EU extra Rusland-groep Rusland Wit Rusland Letland Litouwen Estland Kazakhstan Totaal Roemenië Duitsland Servië Tsjechië Egypte Oekraïne Bulgarijë Slawakijë Nederland Zweden Finland Bosnië Overige

19 Nederland: Export appelen, excl. re-export (in tonnen) Bron: KCB/GFH Totaal Rusland-groep Rusland Wit-Rusland Letland Estland Litouwen Rest Duitsland Frankrijk Ver. Koninkrijk Denemarken Finland Tsjechië Zweden Ierland Spanje België IJsland Noorwegen Polen Kazachstan Ver Arab Em Saoedi-Arabië Portugal Hongkong Italië Singapore Oekraïne Overige

20 Nederland: Export peen, excl. re-export (in tonnen) Bron: KCB/GFH Totaal Rusland Groep Rusland Wit Rusland Litouwen Estland Letland Azerbeidzjan Rest Duitsland Polen Tsjechië Senegal Oostenrijk Mauritanië België Ver Koninkrijk Frankrijk Roemenië Ghana Finland Noorwegen Italië Denemarken Ivoorkust IJsland Zwitserland Ierland Zweden Liberia Overige

21 Nederland: Export sluitkool (in tonnen) Bron: CBS Totaal Rusland-groep Rusland Wit-Rusland Estland Litouwen Rest Ver Koninkrijk Duitsland Frankrijk Italië Spanje Tsjechië Hongarije België Ierland Slowakije Maleisië Ver Arab Em Denemarken Canada Oostenrijk Israël Zweden Saoedi-Arabië Cyprus Noorwegen Polen Kroatië Finland IJsland Portugal Slovenië Roemenië Cuba Malta Servië Overige

22 Nederland: Export tomaten, excl. re-export (in tonnen) Bron: KCB/GFH Totaal Rusland-groep Rusland Litouwen Letland Wit-Rusland Estland Rest Duitsland Ver. Koninkrijk Italië Zweden Polen Frankrijk Tsjechië Spanje Noorwegen Denemarken België Finland Ierland Oostenrijk Ver Arab Em Zwitserland Roemenië Slowakije Cyprus Slovenië Servië Bosnië IJsland Bulgarije Griekenland Oekraïne Qatar Japan Hongarije Ver Staten Hongkong Saoedi-Arabië Portugal Singapore Overige