Gewestelijke Afvalstoffen Dienst Postadres: Postbus 514 1200 AM Hilversum "*X Gooi en Vechtstreek Bezoekadres: Hooftlaan 32 1401 EE Bussum Telefoon: (035) 699 18 88 Fax: (035) 694 17 45 Internet: www.gad.nl E-mail: post@gad.nl RABO Bank Hilversum 39.82.18.862 GAD BNG 28.50.30.701 ISO 14001 MEMO Aan : Portefeuillehouders Milieu Van : Daniël Walkot Datum : 18 april 2012 Onderwerp : Inzameling en verwerking van oude medicijnen en injectienaalden bij apotheken Nr. : 12.0009096 In het Portefeuillehoudersoverleg Milieu van 14 maart 2012 bent u geïnformeerd over het voornemen van de apothekers in de regio Gooi en Vechtstreek om per 1 mei 2012 te stoppen met de aanname en verwerking van oude medicijnen die burgers bij hun brengen. Tot op heden kunnen oude medicijnen bij alle 41 apotheken ingeleverd worden. Daarnaast kunnen oude medicijnen bij de 4 scheidingsstations als chemisch afval worden ingeleverd. Tot 2010 kon dat ook bij de chemokar. Naast oude medicijnen kunnen burgers ook gebruikte naalden bij apotheken inleveren. Deze naalden worden vanaf de oprichting van de GAD al bij de apotheken door de GAD opgehaald en verwerkt. Op 5 april heeft over dit onderwerp een gesprek plaats gevonden tussen J. van der Hoeven met een delegatie van het bestuur van de coörporatie SAGO die de belangen van de 41 Gooise apotheken behartigd. In dit gesprek hebben zij aangegeven dat zij bereid zijn om oude medicijnen van burgers aan te nemen maar dat zij niet meer de kosten van verwerking op zich willen nemen. Na de afschaffing van de chemokar in 2010 zijn apotheken doorgegaan met de aanname van oude medicijnen en hebben zij zelf zorg gedragen voor verwerking van dit afval. De reden dat zij dit nu niet meer willen doen zijn de hiermee gemoeide kosten en dat zij zij niet verplicht zijn om deze medicijnen aan te nemen en af te voeren. Het gesprek met de SAGO heeft opgeleverd dat zij bereid zijn om de inleverpunten uiteraard kosteloos te handhaven en gezamenlijk te communiceren richting burgers hoe om te gaan met oude medicijnen. Onderdeel van de communicatie is hoe de kosten zoveel mogelijk kunnen worden beperkt (bijvoorbeeld grote hoeveelheden kunnen beter bij de een scheidingsstation ingeleverd worden + gescheiden aanleveren medicijnen / karton). Ook zijn de apothekers bereidt om de ingenomen medicijnen zelf te scheiden in pillen en oud papier waardoor de verwerkingskosten (per vat) lager zullen zijn. Daarnaast zien zij af van de wens om de naaldenkokers ook vergoed te krijgen. Zie voor meer achtergronden bijgevoegde memo. Op basis van bovenstaande stellen wij u voor: 1) Het voortzetten van de inzamelstructuur bij apothekers in de regio; Apothekers handhaven kosteloos een inzamelpunt en verzorgen in samenspraak de communicatie richting burgers en beperken de kosten door scheiding van de ingeleverde medicijnen / karton. 2) De daarmee gaande extra kosten van ca. 20.000 in 2012 opvangen binnen de GAD begroting; Dekking wordt gevonden in gunstiger tarieven en efficiënter inzamelen (de GAD heeft nu al een inzamelroute van de naalden waar een combi mee gezocht zal worden) 3) De structurele extra verwerkingskosten van ca. 40.000 vanaf 2013 zijn opgenomen in de begroting;
Gewestelijke Afvalstoffen Dienst Gooi en Vechtstreek Postadres: Postbus 514 1200 AM Hilversum Bezoekadres: Hooftlaan 32 1401 EE Bussum Telefoon: (035) 699 18 88 Fax: (035) 694 17 45 Internet: www.gad.nl E-mail: post@gad.nl RABO Bank Hilversum 39.82.18.862 GAD BNG 28.50.30.701 ISO 14001 MEMO Aan Portefeuillehouders Milieu Van Daniël Walkot / Ed Duijn Datum 18 april 2012 Onderwerp : Inzameling en verwerking van oude medicijnen en injectienaalden bij apotheken Nr. 12.0009097 1. Inleiding De GAD heeft geen speciale regeling voor het inzamelen en verwerken van oude medicijnen. Wel bestaat er een ophaalservice van gebruikte injectienaalden van huishoudens ingeleverd bij de apotheken, (volle dozen worden omgeruild voor lege dozen zonder injectienaaldenbeker, deze worden door de apothekers verstrekt aan hun klanten). De kosten van ophalen en verwerking komen voor rekening van de GAD. De naaldenkokers worden door de GAD op afroep bij de apotheken opgehaald en verder door derden verwerkt. Oude medicijnen en injectienaalden kunnen door de burgers worden ingeleverd bij de 4 GAD scheidingsstations, maar ook bij alle apotheken (41 stuks). De totale kosten voor inzameling en verwerking van al het GAD chemisch afval in 2011 bedroegen circa 78.000,= voor circa 308 648 kg. Klein chemisch afval, dit is dus incl. oude medicijnen. Deze kosten zijn verwerkt in de GAD begroting. Deze GAD werkwijze bestaat sinds de oprichting van de GAD in 1990. 2.1 Huidige GAD situatie De GAD regeling voor oude medicijnen en gebruikte injectienaalden is gericht op het gescheiden inzamelen en verwerken van de oude medicijnen en gebruikte injectienaalden van huishoudens en bestaat vanaf 1990. Vanaf medio 1990 tot 2010 konden inwoners ook oude medicijnen inleveren bij de chemokar. Medicijnen en naalden kunnen in Gooi en Vechtstreek niet alleen worden ingeleverd bij de 4 GAD scheidingsstations, maar ook bij de apotheken. Het doel hiervan is het verlenen van een betere service aan de burgers (met name voor kwetsbare doelgroep ouderen en mensen die ziek zijn) en het verbeteren van het inzamelresultaat. De ingeleverde afvalstoffen welke op de GAD stations worden ingeleverd worden in de totale stroom klein chemisch afval meegenomen en verwerkt. 2.2 Huidige Apothekers situatie Momenteel heeft elke apotheker zijn eigen afvoersysteem voor oude medicijnen en heeft een innamencontract met een particuliere chemisch afvalverwerker. De GAD draagt zorg voor afvoer van de gebruikte naalden en spuiten verpakt in naaldencontainer en doos. Deze GAD ophaalservice wordt op basis van afroep uitgevoerd. Tevens zorgt de GAD voor nieuwe lege dozen zonder naaldencontainer. 3. Wettelijk kader, oude medicijnen Oude medicijnen en injectienaalden behoren tot het klein chemisch afval, en moeten daarom door de gemeenten gescheiden worden ingezameld en verwerkt. Ten aanzien van een innamenverplichting van oude medicijnen van inwoners door apothekers, is niets wettelijk geregeld, er bestaat geen formele wettelijke inname plicht of producentverantwoordelijkheid.
Memo d.d. 24 april 2012, pagina 2 In de Collectieve arbeidsovereenkomst 2011, Arbeidsomstandigheden apotheken, is onder Artikel 22 Prikincidenten, opgenomen dat de werkgever, lees apotheek een actief beleid dient te voeren ter voorkoming van prikincidenten in de apotheek. Op basis hiervan is er een verplichting van de werkgever om injectienaaldencontainers ter beschikking te stellen voor afvoer van oude gebruikte naalden en spuiten. 4. De ingezamelde hoeveelheden De GAD ontving in 2011 totaal via haar 4 scheidingsstation ca 308 648 kg Klein chemisch afval. Hiervan is ca. 3500 kg gemerkt als een mix van oude medicijnen, inclusief de door de GAD bij de apotheken, opgehaalde dozen met gebruikte naalden en spuiten. Naar aanleiding van een gesprek met de GAD en enige vertegenwoordigers van de brancheorganisatie, hebben deze op verzoek van de GAD een inventarisatie gedaan bij een representatieve groep collega,s. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat er ca. 20 000 kg oude medicijnen door inwoners van Gooi en Vechtstreek op jaarbasis bij 41 Gooi en Omstreken aangesloten apothekers wordt ingeleverd. Jaarlijks worden er in het GAD inzamelgebied sorteeranalyses uitgevoerd, hierbij wordt ca. 0,1 gewicht % Klein chemisch afval gemeten. Dit is een mix van oude medicijnen en cosmetica etc. De kosten voor het inzamelen en verwerken van KCA in 2011 bedragen totaal ca. 78.000,= 5. Landelijk beleid en Landelijk afvalbeheersplan 2009-2015 (LAP-2) Het landelijk beleid voor oude medicijnen en injectienaalden van huishoudens is uitgewerkt in Sectorplan 18 KCA/KGA van het Landelijk afvalbeheersplan 2009-2021 (zie www.lap2.nl). Oude medicijnen en injectienaalden zijn opgenomen in de zogenaamde kca-lijst. Kca (klein chemisch afval) bestaat uit afvalstoffen die als gevaarlijk worden aangemerkt en die in kleine hoeveelheden bij huishoudens vrijkomen. Het gaat bijvoorbeeld om verfresten, spaarlampen en medicijnen. Klein chemisch afval moet door de gemeenten gescheiden worden ingezameld. Oude medicijnen en injectienaalden zijn indertijd op de kca-lijst geplaatst gezien het veiligheidsrisico bij het inzamelen. Bij de evaluatie van het LAP is de vraag gesteld in hoeverre dit risico nog reëel is nu steeds meer wordt ingezameld met minicontainers in plaats van vuilniszakken. Bij verschillende grote inzamelbedrijven is nagevraagd of zich prikincidenten hebben voorgedaan. Het blijkt incidenteel voor te komen, maar niet alleen bij het inzamelen van restafval. Het gebeurt ook bij het apart inleveren van slecht verpakte naalden (in plastic tasjes: speldenkussens) of door naalden in ander afval (papier, plantsoenafval). De inzameldiensten beperken de gevolgen door het gebruik van handschoenen, inenten, een handelingsprotocol. Vooral de kans op besmetting met bijvoorbeeld HIV maakt dat een prikincident veel impact heeft. Wat betreft de verwerking is voor kca geen algemene minimumstandaard vermeld. Het LAP verwijst hiervoor naar de sectorplannen voor overeenkomstige afvalstoffen. Voor medicijnen en injectienaalden van huishoudens is er geen specifieke verwijzing. Voor medicijnen kan de minimumstandaard voor gewoon huishoudelijk restafval worden aangehouden: verbranden als vorm van verwijderen. De injectienaalden worden beschouwd als specifiek ziekenhuisafval en moeten daarom apart worden verwerkt. Voor medicijnen en injectienaalden van huishoudens is door de landelijke overheid verder niets speciaals geregeld, en bij navragen is gebleken dat daar ook geen plannen voor zijn. Enkele jaren geleden is er aandacht geweest voor de aanwezigheid van resten van medicijnen in oppervlaktewater. Het gaat daarbij echter niet om effecten van weggegooide medicijnen, maar om de verspreiding van resten van gebruikte medicijnen via ontlasting en het afvalwater. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het inzamelen van huishoudelijk afval. Volgens het LAP moet klein chemisch afval gescheiden worden ingezameld. Hiervoor worden in de praktijk twee methoden gebruikt: brengen naar een scheidingsstations inleveren bij de detailhandel (in dit geval apotheken)
Memo d.d. 24 april 2012, pagina 3 De GAD werkwijze voor inname van oude medicijnen en injectienaalden is gericht op inleveren bij de detailhandel (apotheken) en de depots voor klein chemisch afval bij de scheidingsstations van de GAD. Bij navragen in verschillende regio's is geen vergelijkbare éénduidige regeling gevonden. In de provincie Utrecht bestaat een AVU regeling, deze houd in dat er op kosten van de AVU oude medicijnen en gebruikte naalden/spuiten in speciale containers worden ingezameld. De kosten worden in de AVU begroting doorberekend aan alle Utrechtse gemeenten. De gemeente Zoetermeer heeft een collectieve prijsafspraak gemaakt voor de apothekers, waarbij de kosten van inzameling en verwerking voor de apothekers zijn. 6. Producentenverantwoordelijkheid en brancheorganisatie KNMP Geen producentenverantwoordelijkheid voor medicijnen Producentenverantwoordelijkheid in het afvalstoffenbeleid houdt in dat producenten of importeurs (mede) verantwoordelijk zijn voor het afvalbeheer van de producten die door hen op de markt zijn of worden gebracht. Concreet betekent dit dat zij verantwoordelijk worden gesteld om een logistiek op te zetten voor het afvalbeheer en ook de financiering moeten organiseren. Producentenverantwoordelijkheid is o.a. van toepassing voor elektrische apparaten en verpakkingen. Voor medicijnen en injectienaalden bestaan in het landelijk beleid geen plannen om producentenverantwoordelijkheid in te voeren. Dat is ook logisch voor medicijnen, die bij normaal gebruik immers niet in de afvalfase komen. Gebruikte injectienaalden van huishoudens zijn wel afval, maar niettemin is er geen producentenverantwoordelijkheid. Brancheorganisatie KNMP De brancheorganisatie van de apothekers is de KNMP (Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie). In de regio Gooi en Vechtstreek zijn de 41 apotheken aangesloten bij de brancheorganisatie. De KNMP heeft een kwaliteitssysteem voor de apotheken. In de Nederlandse Apotheeknorm 2006 (NAN) staat over oude medicijnen: "De apotheek zorgt voor een verantwoorde afvoer en vernietiging van geneesmiddelen die door de patiënt zijn teruggebracht of die over hun houdbaarheidsdatum zijn (art. 7.2.4)". Via de beroepsrichtlijnen heeft de apotheker een maatschappelijke verantwoordelijkheid om oude medicijnen terug te nemen en te laten verwerken. De norm is echter geen verplichting, en schrijft ook niet voor dat elders gekochte medicijnen (bijvoorbeeld bij de drogist) moeten worden geaccepteerd. Plaats in het landelijk afvalbeleid Volgens het landelijk afvalbeleid behoren medicijnen en injectienaalden tot het klein chemisch afval van huishoudens. Dit dient door de gemeenten gescheiden te worden ingezameld. In de afgelopen jaren is dit niet veranderd, en het staat ook nog zo in het nieuwe Landelijk afvalbeheerplan 2009-2021. Er is geen sprake van het invoeren van producentenverantwoordelijkheid voor oude medicijnen. Volgens het kwaliteitssysteem voor de apotheken van de branche organisatie KNMP dienen apotheken te zorgen voor een verantwoorde afvoer en vernietiging van geneesmiddelen die door de patiënt zijn teruggebracht. Milieuoverwegingen Medicijnen en injectienaalden zijn met name vanuit veiligheidsoverwegingen opgenomen in de lijst van klein chemisch afval. In de praktijk blijken er maar weinig prikincidenten bij het inzamelen te zijn. Incidenten met oude medicijnen zijn niet bekend. Service voor de burger De huidige GAD werkwijze maakt het voor de burger mogelijk om hun oude medicijnen en injectienaalden niet alleen in te leveren bij de 4 scheidingsstations, maar ook bij de in de Gooi en Vechtstreek gevestigde apothekers.
Memo d.d. 24 april 2012, pagina 4 7. Voorstel De afgelopen maanden hebben een aantal gesprekken plaatsgevonden met de SAGO en op basis daarvan wordt onderstaande voorgesteld. Apotheken Apothekers blijven oude medicijnen aannemen; Apothekers blijven oude naalden aannemen, zij dragen zelf zorg voor naaldenkoker; Apothekers zorgen in samenspraak met de GAD voor adequate communicatie richting burgers; Apothekers zetten in op een gedoseerde uitgifte van medicijnen; Apothekers dragen zorg voor een beperking van de verwerkingskosten door afvalscheiding; GAD GAD blijft de naaldenkokers ophalen en laat deze verwerken; GAD haalt tegelijkertijd de oude medicijnen op en laat deze door een erkende installatie verwerken; De totale geschatte jaarkosten ( prijspeil 2012) voor inname en verwerking van oude medicijnen en gebruikte naalden cq naaldencontainers bij ca. 41 apothekers in regio G+V, zullen totaal ca (dus op jaarbasis) 40.000,= excl. btw bedragen. Het in stand houden van een uitgebreide inleverstructuur van oude medicijnen en gebruikte naalden levert een maatschappelijke service op naar de minst mobiele gebruikersgroep van ouderen en mensen die ziek zijn. Daarnaast wordt efficiëntie bereikt door de afvoer en verwerking van naalden en medicijnen in combinatie uit te voeren. Ed Duijn febr.2012