Startpakket voor het betrekken van ouders bij het Rotterdamse MBO versie 2.0, augustus 2012 Ontwikkeld door: Albeda Zadkine Beter Presteren Hogeschool Rotterdam Joop van Schie Christof Wielemaker Annette Diender Mariëtte Lusse
Inleiding Wat Voor u ligt de allereerste versie van een startpakket voor het organiseren van betrokkenheid van ouders bij hun zoon of dochter die een mbo-opleiding volgt. Dit startpakket in ontwikkeld om een praktische input te geven aan de discussie over het waarom en hoe van ouderbetrokkenheid in het mbo. Er is hierbij gebruik gemaakt van de ervaring en visie vanuit Albeda, Zadkine en Beter Presteren en bouwt voort op de bevindingen uit promotieonderzoek naar ouderbetrokkenheid vanuit Hogeschool Rotterdam. Op 25 April 2012 is het startpakket besproken met vertegenwoordigers van Albeda en Zadkine op een seminar. Op basis van de ervaringsdeskundigheid van deze vertegenwoordigers is het pakket verder uitgebouwd tot een product dat als bruikbaar wordt ervaren om ouderbetrokkenheid in de mbo-opleidingen verder vorm te geven. Het startpakket bestaat uit een aantal praktische handvaten voor mbo-opleidingen en ouders om die betrokkenheid concreet vorm te geven en is bedoeld om ideeën op te doen. Uiteraard past elke opleiding de activiteiten aan naar eigen smaak, situatie en populatie. Er is gekozen om vooral activiteiten uit te werken rond het keuzeproces voor de opleiding tot en met het eerste half jaar van het eerste leerjaar. Waarom Schooluitval vindt vooral plaats in de overgang tussen vmbo en mbo. Sommige vmbo-ers landen niet in het mbo, en een nog grotere groep valt uit in het eerste half jaar van het mbo. Ouderbetrokkenheid is één van de zaken die kan bijdragen aan het voorkomen van schooluitval en het vergroten van schoolsucces. Hiervoor is vooral het onderwijsondersteunende gedrag van ouders thuis van belang. Het koesteren van verwachtingen ten aanzien van hun kinderen, meedenken over school en schoolloopbaankeuzes, helpen structureren en organiseren en dat alles vanuit een bemoedigende houding helpt kinderen en jongeren succesvoller te zijn in hun schoolloopbaan. Dit effect is het grootst op jonge leeftijd, maar blijft de moeite waard op wat latere leeftijd. Het effect uit zich voor deze leeftijdsgroep vooral in het op niveau blijven en het behoud van motivatie. Het is van belang dat school en ouders als bondgenoten samen optrekken. Als de belangrijke leefmilieus (thuis en school) met elkaar samenwerken en elkaar versterken voorkomt dit dat jongeren in een spagaat tussen deze beide werelden terecht komen. Docenten en ouders zorgen er elk vanuit hun eigen rol en mogelijkheden voor dat studenten zich thuis voelen op school en resultaten boeken. In het contact tussen ouders en school is dit samenspel een belangrijk onderwerp van gesprek. Als ouders in staat zijn hun rol in de begeleiding van de studieloopbaan goed vorm te geven kunnen zij hun aandeel in dit partnerschap goed vervullen. Dit startpakket levert ingrediënten waarmee de opleidingen ouders hierin kunnen ondersteunen. Om hun rol thuis te kunnen vervullen is van belang dat ouders zich een beeld kunnen vormen van de opleiding waar hun zoon of dochter voor gekozen heeft en van het beroep waar hij of zij voor opgeleid wordt. Zeker voor ouders die zelf geen opleiding op mbo niveau hebben gevolgd is het anders moeilijk hun zoon of dochter te kunnen begeleiden. Om dat beeld te kunnen krijgen is contact met school noodzakelijk. Voor ouders met een lager opleidingsniveau en voor ouders die slecht 2
Nederlands spreken is de drempel naar school echter hoog. Zeker als het mbo geen uitnodigende uitstraling heeft naar ouders. Hoewel de invloed van leeftijdsgenoten steeds groter wordt, blijken jongeren de steun van hun ouders bij school en schoolloopbaankeuzes wel degelijk te waarderen. Jongeren blijken de bemoeienis van ouders thuis en het contact tussen school en ouders als prettig te ervaren als zij daarin positieve feedback krijgen en als zij geen uitzondering zijn ten opzichte van hun leeftijdsgenoten. Ouders willen graag betrokken blijven bij hun opgroeiende zoon of dochter, maar missen kennis of worden niet meer geïnformeerd vanuit de opleiding. Ouders willen graag dat hun zoon of dochter goed terecht komt en zijn daar tot ruim na het 18 e jaar bovendien financieel voor verantwoordelijk: tot het 21 jaar zijn ouders nog verplicht hun kinderen te voorzien in levensonderhoud en studie. Na het 21 e jaar moeten ouders hun kinderen in staat stellen de studie af te kunnen ronden. Voor wie en door wie Ouderbetrokkenheid, ook op het mbo, staat stevig in de belangstelling. Landelijk maakt minister Van Bijsterveldt zich sterk voor dit thema en op Rotterdams niveau spreekt Beter Presteren zich expliciet uit voor het betrekken van ouders ook als hun zoon of dochter ouder wordt. Ondanks deze recente aandacht is ouderbetrokkenheid in het mbo zeker niet nieuw: sommige opleidingen werken hier al een aantal jaar aan en hebben een schat aan ervaring in huis die we zo goed mogelijk benutten in dit startpakket. Zo kunnen opleidingen voor wie ouderbetrokkenheid nog wel nieuw is of waar het nog niet goed van de grond komt profiteren van de kennis en ervaring van anderen. Hoe Het startpakket bestaat uit losse producten die ook onafhankelijk van elkaar gebruikt kunnen worden. Om die reden kan het gebeuren dat sommige teksten op meerdere plaatsen terug komen. Opleidingen kunnen het gewenste product downloaden en zelf naar eigen smaak verder ontwikkelen en vormgeven. 3
Producten in het startpakket 1. Een flyer voor de open dag om ouders te betrekken bij het zoeken van de juiste opleiding 2. Een opzetje voor het intakegesprek om ouders te betrekken bij de definitieve opleidingskeuze 3. Een uitwerking van een voortgangsgesprek om ouders te betrekken bij de eerste bevindingen op de opleiding 4. Suggesties voor een kennismakingsavond om ouders meer beeld te geven van de opleiding 5. Een handreiking voor het opzetten van ouderplatforms om ouders te betrekken als klankbord voor de opleiding 6. Een voorstel voor een informatiekaart voor ouders om ouders te informeren over met wie, wanneer en hoe zij contact kunnen leggen met de opleiding van hun zoon of dochter 7. (In voorbereiding) Suggesties voor gesprekken met ouders naar aanleiding van de film voor en over betrokkenheid van ouders bij MBO-leerlingen 4
1. EEN FLYER VOOR DE OPEN DAG Wat Een flyer om uit te delen op open dagen en informatieavonden. Waarom De tekst van de flyer, bijvoorbeeld in de vorm van een babagelabel, heeft twee boodschappen: Enerzijds maakt de flyer duidelijk dat ouders ook in het mbo van belang blijven bij de schoolloopbaan van hun zoon of dochter en geeft het hen informatie hoe ouders daar vorm aan kunnen geven. Deze boodschap is van belang omdat ouders zoekend zijn naar de manier waarop zij hun betrokkenheid op een goede manier mee kunnen laten groeien met de leeftijd van hun zoon of dochter. Anderzijds geeft het mbo een ondubbelzinnige boodschap dat ouders welkom zijn op de opleiding, bijvoorbeeld bij het intakegesprek. Deze boodschap is van belang omdat de aankomend studenten hiermee de informatie krijgen dat zij geen uitzondering zijn als een ouder met hen mee komt en dat de opleiding deze betrokkenheid ook waardeert. Wie De flyer wordt uitgedeeld aan bezoekers op de open dag; zowel aan aankomend studenten als aan meegekomen ouders, begeleiders of anderszins geïnteresseerden. Niet alle studenten hebben een ouder die steunend kan zijn in de opleidingskeuze en verdere studieloopbaan. In die gevallen kan de aankomend student aangemoedigd worden om een andere volwassene uit het sociale netwerk te betrekken bij dit belangrijke keuzetraject. Denk bij minderjarige studenten aan een oudere broer of zus, oom, tante, grootouder. Bij meerderjarige studenten kan het ook de partner betreffen. Dat voorkomt dat een adolescent of jong volwassene er alleen voor staat in dit belangrijke keuzetraject. Hoe Op Albeda is een bagagelabel met voorlopig de onderstaande tekst in de maak bedoeld om volgend studiejaar uit te delen op de open dagen Voorkant BESTE (BIJNA) MBO STUDENT, Welkom op de open dag! Het is belangrijk dat je een goede studiekeuze maakt. Ons advies is om dit niet alleen te doen. o Vraag je ouders om je te ondersteunen o Bezoek samen met hen meerdere open dagen of opleidingsmarkten o Bekijk samen met hen websites zoals www.mbowijzer.nl of www.mbostad.nl Als dit voor je ouders niet mogelijk is, vraag dan aan een belangrijke persoon uit je omgeving om met je mee te denken (je oom, tante, opa, oma, broer, zus, vriend, vriendin) 5
Achterkant BESTE OUDERS / BEGELEIDERS, Welkom op de open dag! Het is belangrijk dat uw zoon of dochter een goede studiekeuze maakt. Ons advies aan studenten is om dit niet alleen te doen. U kunt hem of haar daarbij ondersteunen door: o Mee te denken over de studiekeuze o Samen met hem of haar meerdere open dagen of opleidingsmarkten te bezoeken o Samen websites te bekijken zoals www.mbowijzer.nl of www.mbostad.nl o Mee te gaan naar het intakegesprek Als dit voor u niet mogelijk is, vraag dan een familielid of vriend om met uw zoon of dochter mee te denken 6
2. EEN OPZETJE VOOR EEN INTAKEGESPREK Wat Een intakegesprek samen met de aankomend student en diens ouder (begeleider/ verzorger). Waarom Ouders spelen thuis een belangrijke rol bij de keuze van een opleiding en bij blijvende motivatie voor de studie. Dat maakt het relevant om te weten in hoeverre ouders de opleidingskeuze van de aankomende student ondersteunen en welke bijdrage zij kunnen leveren aan het studiesucces. Aanwezigheid bij het intakegesprek stimuleert de ouder bij de schoolloopbaan betrokken te blijven en biedt de opleiding de gelegenheid ouders te informeren over hoe zij die betrokkenheid het beste vorm kunnen geven. Ook maakt de ouder zo contact met iemand van de opleiding, hetgeen de drempel verlaagt om contact op te nemen als hun zoon of dochter daadwerkelijk met de opleiding begonnen is. Wie De ouder van de student wordt uitgenodigd om bij het intakegesprek aanwezig te zijn. Hierbij wordt geen verschil gemaakt tussen studenten onder de 18 en boven de 18. Niet alle studenten hebben een ouder die steunend kan zijn in de opleidingskeuze en verdere studieloopbaan. In die gevallen wordt de student (zeker als hij of zij meerderjarig is) aangemoedigd om een andere volwassene uit het sociale netwerk mee te brengen naar het intakegesprek. Denk daarbij aan een oudere broer of zus, oom, tante, grootouder of partner. Dat voorkomt dat een adolescent of jong volwassene er alleen voor staat in dit belangrijke keuzetraject. Hoe Uitnodiging In de uitnodigingsbrief aan de student wordt opgenomen dat de opleiding het zeer op prijs stelt als een ouder of verzorger, of andere belangrijke volwassenen uit de omgeving van de student bij het intakegesprek aanwezig is. Het gesprek wordt gepland op een moment dat het de ouder (of vertegenwoordiger namens de ouders) schikt. Zij kunnen zich bijvoorbeeld inschrijven op bepaalde tijdstippen voor dit gesprek. Inhoud Aanwezigheid van een ouder bij het intakegesprek zal grotendeels hetzelfde zijn als gesprekken zonder ouder. Het biedt echter ook extra mogelijkheden om informatie uit te wisselen. voorbeeldvragen aan ouder/begeleider in het intakegesprek: - wat vindt u van deze opleidingskeuze van uw zoon of dochter? - welk beeld hebt u bij deze opleiding? - hoe ziet u uw rol als ouder gedurende de mbo-opleiding? - welke steun of informatie heeft u daarbij nodig van de opleiding? - mogen wij uw telefoonnummer en e-mailadres noteren? - zijn er dingen die wij moeten weten? 7
informatie vanuit de opleiding: - hoe krijgt de ouder een beeld van de opleiding? (bijv. in een ouderavond) - hoe krijgt de ouder een beeld van de motivatie en voortgang? (bijv. in een voortgangsgesprek) - welke actie wordt van student en eventueel ouder verwacht bij verzuim? - hoe informeert de opleiding student en ouder over cijfers en verzuim? - bij wie kan de ouder bij eventuele vragen en zorgen terecht? - hoe kan een ouder zijn/haar zoon of dochter ondersteunen tijdens de opleiding? (De film over onderwijsondersteunend gedrag van ouders kan hierbij een hulpmiddel zijn) - welke kosten zijn er aan de opleiding verbonden en wat zijn de financiële consequenties bij stoppen van de opleiding (zonder vervolg in andere studie)? Communicatie In het gesprek komen alle drie de partijen aan het woord. Agendapunten kunnen door alle drie de partijen aangedragen worden. Niet alleen de situatie van de student op de opleiding, maar ook de thuissituatie wordt in dit gesprek meegenomen. Taal kan een knelpunt zijn tijdens dit gesprek. In de meeste gevallen is dit op te lossen door de student te laten vertalen, of de ouders te vragen iemand mee te nemen om te vertalen. Het is van belang dat ouders merken dat hun betrokkenheid van belang is, ook als ze het Nederlands onvoldoende beheersen. Opties De aanpak kan per opleiding variëren, bijvoorbeeld: - De aanwezigheid van ouders wordt minder vrijblijvend als de ouders rechtstreeks worden aangeschreven in plaats van via de student. Dat zal dan met name gaan om de minderjarige studenten. - Er kan tijdens het intakegesprek een overeenkomst of intentieverklaring worden getekend door zowel de opleiding, de ouder(s) als de leerling over samenwerking en contact. Duur van het intakegesprek Een intakegesprek met een ouder erbij zal gemiddeld ongeveer een half uur in beslag nemen 8
- 3. EEN UITWERKING VAN EEN VOORTGANGSGESPREK Wat Een voortgangsgesprek met student, ouder (verzorger/begeleider) en studieloopbaanbegeleider. Wanneer Als studenten zich voldoende beeld hebben kunnen vormen van de opleiding en de mate waarin dit de juiste keuze voor hen is. Bijvoorbeeld in het 2 e kwartaal van het eerste studiejaar. Waarom Een goede studiekeuze is een belangrijke basis voor schoolsucces. Het is daarom goed bijtijds te weten of een student op zijn of haar plek zit op de gekozen studierichting. Bevalt de opleiding, is het niveau geschikt, past de student in de groep, is er voldoende ondersteuning, is de student voldoende aanwezig? Ouders kunnen thuis een belangrijke rol spelen in de motivatie voor de studie. Ook voor hen is het relevant te weten hoe het hun zoon of dochter in de nieuwe opleiding vergaat. Een vroegtijdig voortgangsgesprek stelt student, opleiding en ouders is staat om in overleg bijtijds passende maatregelen te nemen als de studie niet goed verloopt. Wie Bij studenten van 21 jaar of jonger worden de ouders uitgenodigd. In de eerste plaats omdat zij door de schoolloopbaan heen veelal het eerste aanspreekpunt voor de studenten zijn. Bovendien heeft het afbreken van studies ook financiële consequenties voor zowel student als ouder. Niet alle studenten hebben een ouder die steunend kan zijn in de opleidingskeuze en verdere studieloopbaan. In die gevallen kan de student (zeker als hij of zij ouder dan 21 is) aangemoedigd worden om een andere volwassene uit het sociale netwerk mee te brengen. Denk daarbij aan een oudere broer of zus, oom, tante, grootouder of partner. Dat voorkomt dat een adolescent of jong volwassene er alleen voor staat bij belangrijke keuzes in de schoolloopbaan. Hoe Uitnodiging Alle studenten en hun ouders (of andere vertegenwoordiger) worden schriftelijk uitgenodigd voor een gesprek, te beginnen met de studenten waarover de meeste zorgen zijn. Ook de studenten waar geen zorgen over zijn worden uitgenodigd, omdat er zaken kunnen spelen die de studieloopbaanbegeleider niet ziet. Bovendien werkt aandacht voor wat goed gaat erg motiverend om het nog beter te laten gaan. Het gesprek wordt gepland op een moment dat het de ouder (of andere vertegenwoordiger) goed schikt. Ouders kunnen zich bijvoorbeeld inschrijven op bepaalde tijdstippen voor dit gesprek. Communicatie In het gesprek komen alle drie de partijen aan het woord. Agendapunten kunnen door alle drie de partijen aangedragen worden. Niet alleen de situatie van de student op de opleiding, maar ook de thuissituatie wordt in dit gesprek meegenomen. 9
Inhoud Het gesprek gaat over de beleving van de student op de opleiding tot nu toe. Op de agenda staat bijvoorbeeld: - welke specifieke onderwerpen willen student en/of ouders bespreken? - is de inhoud van de opleiding wat de student ervan verwacht had? Zo nee, valt dat mee of tegen? Als de inhoud tegenvalt, op welk terrein dan precies? - heeft de student meer duidelijkheid gekregen over het beroep waartoe opgeleid wordt en zo ja, sluit dit ook aan bij de interesse en capaciteiten van de student? Zo ja, hoe kan de student nog meer op dit beroep gericht zijn? Zo nee, waar sluit het niet aan? - hoe ervaart de student het niveau van de opleiding? Als dit als te zwaar of juist te licht ervaren wordt; welke afspraken kunnen er gemaakt worden om deze aansluiting beter te laten zijn? - wat is de inzet van de student voor de opleiding? Komt de student altijd (op tijd) en werkt hij of zij er voldoende voor? Zo nee, wat zijn oorzaken en wat is nodig om dit te verbeteren? - hoe zit de student sociaal in de opleiding? Voelt hij of zij zich prettig in de groep? Is er voldoende aansluiting? - welke steun ervaart de student van thuis en waar zou meer steun gewenst zijn? Hoe kunnen student, ouders en school zorgen dat die steun er komt? En welke moeilijkheden ervaart de student in zijn of haar privésituatie? Wat is nodig om deze moeilijkheden op te lossen of te beperken? - wat kan de opleiding voor de student (nog) leuker maken en wat kan iedereen daaraan bijdragen? Communicatie In het gesprek komen alle drie de partijen aan het woord. Agendapunten kunnen door alle drie de partijen aangedragen worden. Niet alleen de situatie van de student op de opleiding, maar ook de thuissituatie wordt in dit gesprek meegenomen. Er is zowel aandacht voor problemen en knelpunten als voor zaken die goed gaan. Uitkomst De uitkomst van het gesprek kan zijn dat de student goed zit. In dat geval is er voor alle partijen reden tot vreugde en kan een optimaal toekomstperspectief besproken worden. Andere optie is dat er extra inzet of zorg nodig is om de opleiding voor de student succesvol te laten zijn. Wellicht spijbelt een student veel, of is er bij een bepaald onderdeel meer begeleiding nodig. In dat geval is relevant dat vroegtijdig besproken wordt wat de student zelf, ouders en school gaan bijdragen aan de oplossing en kan de voortgang van de student extra gevolgd worden. Tot slot is mogelijk dat geconstateerd moet worden dat de student een verkeerde opleidingskeuze gemaakt heeft. Dat kan maar beter vroegtijdig onderkend worden, voordat alle motivatie voor onderwijs verdwenen is en er wellicht veel studiefinanciering benut is. De studieloopbaanbegeleider helpt student en ouder op weg om beslissingen te kunnen nemen over het overstappen naar een opleiding met een ander niveau of inhoud. Als het goed is heeft het volgen van deze opleiding veel informatie opgeleverd voor een geschiktere weg voor deze student. Het is goed ouders mee te nemen in het proces van de keuze van een nieuwe opleiding. Duur van de bijeenkomst Voor de meeste studenten zal een gesprek van 15 tot 20 minuten voldoende zijn. 10
4. SUGGESTIES VOOR EEN KENNISMAKINGSAVOND VOOR GASTEN Wat Een bijeenkomst waarbij studenten hun opleiding kunnen laten zien aan hun ouders en waar ouders kennis kunnen maken met (vertegenwoordigers van) de opleiding. Waarom De rol van ouders in het schoolsucces van hun kind is groot. Zeker thuis kunnen ouders een belangrijke bijdrage leveren aan de motivatie van de student en aan preventie van schooluitval. Een kennismakingsavond op school kan een bijdrage leveren aan dit gesprek thuis en aan de trots van ouders op hun zoon of dochter. Ouders kunnen hun zoon of dochter beter helpen met het reflecteren op de eerste ervaringen op hun beroepsopleiding als zij een beeld hebben van het toekomstige beroep, de opleiding en het gebouw waar de lessen plaats vinden. Een gezicht hebben bij de belangrijkste docenten waar hun zoon of dochter mee te maken krijgen kan ook prettig zijn. Dat geeft een beeld bij degene waarover de studenten thuis vertellen. Wanneer In het eerste jaar is de nieuwsgierigheid van ouders het grootst. Dit moment kan benut worden om ouders langer vast te houden. Een dergelijke avond kan meer malen aangeboden worden, zodat ouders een beeld krijgen van de toegenomen vakbekwaamheid van hun zoon of dochter. Wie In eerste instantie worden de ouders van de student voor deze avond uitgenodigd. Niet alle studenten hebben een ouder die ze graag meenemen naar school en niet alle ouders willen komen. Daarin speelt mee dat de cultuur om ouders mee te nemen naar het mbo pril is en dat geen adolescent een uitzondering wil zijn. Observaties op kennismakingsavonden laten echter zien dat studenten die niemand meebrachten zich hier niet prettig bij voelen. In die gevallen kan de student (zeker als hij of zij meerderjarig is) aangemoedigd worden om een andere volwassene uit het sociale netwerk mee te brengen naar de ouderavond. Denk daarbij aan een oudere broer, zus, oom, tante, grootouder of partner. Studerende ouders vinden het leuk hun kinderen mee te nemen. Op die manier hebben ook deze studenten de gelegenheid een belangrijke ander kennis te laten maken met de opleiding die zij gekozen hebben en krijgt iemand in hun omgeving een beeld van de plek waar zij een groot deel van de week doorbrengen. De studieloopbaanbegeleider kan besluiten ook vrienden toe te laten als een student alleen dreigt te komen. Spreek af hoeveel gasten elke student mee mag nemen. Als studenten andere gasten mee (mogen) nemen dan alleen hun ouders, zal er even nagedacht moeten worden over de benaming van de activiteit. In deze tekst is gekozen voor kennismakingsavond. Achterbanavond is een andere optie. In plaats van over ouders kan er over gasten gesproken worden. Hoe welkom De sfeer in de aanloop van de avond is belangrijk; als studenten zich een uitzondering voelen zullen zij niet geneigd zijn hun ouders daadwerkelijk uit te nodigen. Voor ouders is de drempel om naar een 11
mbo te komen bovendien hoog. Ze kennen er niemand en weten de weg in het vaak grote pand niet. Als de studenten de avond (mee)organiseren en al eerder op school zijn moeten ouders en andere gasten vaak alleen over die drempel heen stappen. Het is goed om van te voren na te denken over de vraag hoe je ouders zo goed mogelijk op kan vangen en naar de juiste plek kan wijzen. Het valt positief op als elk personeelslid de ouders gedag zegt in het voorbij gaan. Naast persoonlijke ontvangst dragen aankleding en het aanbieden van koffie bij aan een welkom gevoel. programma Stel vooraf vast welke doelen je beoogt met deze bijeenkomst en pas je programma daarop aan. De bijeenkomst kan informatie bieden over het toekomstig beroep, het programma dat de opleiding biedt, de organisatie van de opleiding, doorleermogelijkheden. Ook de motiverende rol die ouders thuis hebben kan een expliciet programmaonderdeel vormen. Het programma kan op gevarieerde manieren aangeboden worden. Alleen luisteren is, zeker voor ouders/gasten die de taal slechter beheersen, een hele opgave. Informatie die verstrekt wordt in eenzijdige informatieoverdracht landt meestal niet zoals gehoopt. Variatie, interactie en dialoog maken de bijeenkomst een stuk plezieriger. Een rondleiding kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat ouders een beeld krijgen van het pand. Zeker als er lokalen zijn met een specifieke uitrusting is dat leuk voor studenten om te laten zien en voor ouders/gasten om te zien. Een demonstratie van het (toekomstige) beroep laat zien waar de opleiding toe moet leiden en biedt tevens een mogelijkheid voor studenten hun ouder (of andere gast) te laten zien wat ze al geleerd hebben. De leuke kanten van verzorgende en horecaopleidingen zijn uiteraard goed te benutten. Als een demonstratie niet mogelijk is, is er wellicht een film of andere beeldende manier te bedenken om het beroep toch in beeld te brengen, wellicht met hulp van oud studenten of het werkveld. Een meer marktachtige opzet geeft ook mogelijkheden lesonderdelen en toekomstig beroep in beeld te brengen. Aanwezigheid van de studieloopbaanbegeleider en wellicht een aantal vakdocenten geeft een gezicht aan het docentencorps. rol studenten/ docenten Ook hierbij geldt dat je helder moet hebben wat je met de bijeenkomst wil bereiken en welk doel hierbij voorop staat: wil je dat ouders een goed beeld van de opleiding krijgen, een beeld krijgen van wat hun zoon of dochter kan, trots kunnen zijn op hun zoon of dochter, informatie krijgen over hoe ouders hun zoon of dochter kunnen begeleiden en motiveren en/of kennis maken met de docenten? De studenten zelf kunnen een groot deel van het programma, de uitnodiging en het welkom verzorgen, eventueel als studieopdracht. Dat is vooral leuk als hen dat de gelegenheid geeft om hun vaardigheden te demonstreren. In dat geval draagt het bij aan de trots van studenten zelf en hun ouders/gasten. Dat betekent dat de onderdelen die minder aanleiding geven voor trots van en op studenten wellicht beter door docenten uitgevoerd kunnen worden. Docenten kunnen informatie van een andere aard en niveau bieden. Ook vanuit oogpunt van profilering kan het wenselijk zijn de docenten een duidelijke rol te geven bij de kennismakingsavond. Dat geeft hen de gelegenheid zich voor te stellen aan de ouders/gasten, zodat deze makkelijker de docent als aanspreekpunt ervaren. Bij collectieve bijeenkomsten blijken ouders ook behoefte te hebben aan mogelijkheid tot enig persoonlijk contact. duur bijeenkomst 12
Vraag niet te veel van het concentratievermogen van ouders en andere gasten. Eén uur of vijf kwartier is vaak genoeg, zeker als er bij binnenkomst en bij de afsluiting nog een informele mogelijkheid voor ouders is om het personeel van school aan te spreken (en vice versa). 13
5. EEN HANDREIKING VOOR OUDERPLATFORMS Wat Een platform waarin ouders als klankbordgroep zijn betrokken bij de opleiding Waarom Voor opleidingen is het belangrijk te weten hoe ouders tegen bepaalde vraagstukken aankijken en wat er onder ouders leeft. Dit zal niet direct bij dragen aan het vergroten van schoolsucces van de individuele studenten, maar wel aan de afstemming op de behoeften van ouders. Een ouderplatform brengt naast een studentenraad een derde partij om tafel. Wie Ouders die in staat zijn positief kritisch naar de opleiding te kijken en die op persoonlijke op persoonlijke titel deel willen nemen aan de klankbordgroep. Hun persoonlijke ervaring telt, ze hoeven niet voor andere ouders te spreken (die ze vaak niet kennen). Als ouders ervaren dat er serieus naar hen geluisterd wordt zal hen dat uitdagen om op een positief kritische wijze mee te denken met de opleiding, en kunnen ze een waardevolle bijdrage leveren aan het beleid van de instelling. Opleidingen die ouders vragen mee te denken moeten bereid zijn ruimte te geven aan andere opvattingen en om echt iets te doen met de ideeën van de ouders, anders wordt een platform een wassen neus. Indien het doel van de instelling is om ouders te informeren om draagvlak te creëren voor het beleid zijn informatieavonden geschikter dan een klankbordgroep. Hoe Ouders werven - Een schriftelijke uitnodiging tot deelname is in veel gevallen niet voldoende. Het beste werkt de persoonlijke benadering van ouders met het verzoek om deel te nemen. Dat is ook de manier om diversiteit (in etnische achtergrond en vaders/moeders) te krijgen. - Het is bij veel groepen ouders noodzakelijk om vlak van tevoren nog een keer te bellen of sms-en om hen aan de bijeenkomst te herinneren. - Om de drempel laag te houden, is het aan te raden om een eerste bijeenkomst van het platform als kennismaking te presenteren. Vraag dus niet direct aan deelnemers om zich te commiteren voor meerdere bijeenkomsten. - Wees attent naar ouders toe. Erkenning van hun inzet is voor vrijwilligers van belang om betrokken te blijven. Een bedankje aan het eind van het schooljaar kan daarbij helpen Bijeenkomst uitvoeren - Zorg dat ouders zich welkom voelen. Juiste informatie over tijd en plaats, ontvangst bij de deur, koffie en thee etc. zijn voor de hand liggende onderdelen hiervan. - Het is prettig als de medewerkers die de ouders persoonlijk benaderd hebben om deel te nemen, aanwezig zijn op de bijeenkomst, in elk geval de eerste keer. Probeer te voorkomen dat ouders op een bijeenkomst komen waar ze helemaal niemand kennen. - Zorg voor een duidelijke agenda: over welke onderwerpen wil je de mening van ouders horen? Kies onderwerpen uit die ook voor ouders relevant zijn. 14
- Zorg voor een duidelijke afbakening: in hoeverre is er ruimte voor aanpassingen van het beleid of de werkwijze? Voorkom gesprekken over onderwerpen waar ouders geen invloed op hebben. - Vraag ouders of zij onderwerpen aan de orde willen stellen en geef duidelijk aan of dit ook gaat lukken tijdens de bijeenkomst (en zo nee, wanneer dan wel?) - Het is niet altijd eenvoudig voor ouders om onderscheid te maken tussen het opkomen voor het belang van hun eigen kind en het meedenken in het belang van de instelling als geheel. Probeer de persoonlijke ervaringen van ouders breder te trekken. Als dat niet lukt, zorg er dan voor dat ouders buiten de bijeenkomst om met iemand kunnen spreken over wat er speelt met hun kind. - Als de doelstelling is om de mening van ouders te horen, betekent dat dat de ouders ook het meest aan het woord zijn. Het kan prettig zijn om een onafhankelijke voorzitter in te schakelen om het proces te begeleiden. - Luisteren, samenvatten, doorvragen zijn belangrijke vaardigheden voor de medewerkers van de instelling om ouders aan de praat te krijgen. - Een valkuil voor medewerkers is om te snel te ja-maren als reactie op afwijkende meningen van ouders. De uitdaging is om eerst door te vragen en eventueel pas daarna het eigen verhaal er tegenover te stellen (Eerst proberen te begrijpen, dan begrepen te worden. - Als de groep groot is, of er is terughoudendheid van ouders om het woord te voeren, kan het zinvol zijn om in subgroepen te discussiëren en een woordvoerder per subgroep de conclusies plenair te laten terugkoppelen. - Zorg voor een samenvatting van de standpunten en geef aan hoe en wanneer je terugkoppelt wat je doet met de inbreng van ouders. - Als er een wijziging is doorgevoerd op basis van inbreng van het ouderplatform is het zaak om hier ruim aandacht aan te besteden. Het is voor ouders aantrekkelijk om deel te nemen aan een platform dat zichtbaar successen boekt. 15