Draaiboek voor een gastles

Transcriptie

1 Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een draaiboek is een handig hulpmiddel om je gastles zo goed mogelijk voor te bereiden. Een goede voorbereiding is immers onmisbaar voor de rode draad, de opbouw, de werkvormen en het succes van je gastles. Draaiboek voor een gastles 1

2 1. Inleiding Veel leerkrachten vinden het interessant en leerzaam voor hun leerlingen om een gastspreker uit te nodigen. Kinderen zijn doorgaans erg geïnteresseerd in het werk van UNICEF, over kinderrechten en het leven van kinderen ver weg, maar ook dichtbij. Daarmee ben jij als gastspreker een deskundige die op scholen van harte welkom is. Als gastspreker voeg je in veel gevallen iets extra s toe aan de lessen van de leerkracht. Een ervaringsdeskundige, zoals de vrijwilligers van UNICEF worden gezien, weet altijd meer dan een leerkracht en heeft een hoge attentiewaarde bij de leerlingen. Dat geeft je een duidelijke voorsprong. Om een goede gastles te kunnen geven, is alleen kennis over het thema niet voldoende. Je zult de boodschap in een leerzame en leuke werkvorm moeten verpakken. Kinderen zijn kritisch, zeker wanneer het onderwerp hen persoonlijk aangaat. Daarbij kunnen kinderen zich beperkt concentreren. Met alle informatie over het werk van UNICEF is de verleiding groot te veel te willen vertellen. Het is de kunst om je boodschap te beperken en deze op verschillende manieren aan bod te laten komen in diverse werkvormen. Dit draaiboek geeft je een handvat voor de opbouw van een boeiende les. Draaiboek voor een gastles 2

3 2. Voorbereiding Een gastles geven is erg leuk om te doen en is elke keer weer anders. Je komt vast wel eens voor onverwachte vragen te staan, maar dat maakt het juist interessant. En niet alle vragen zijn te beantwoorden. Het toezeggen om het op te zoeken en terug te koppelen is vaak ook een optie. Een gedegen voorbereiding blijft onmisbaar, zelfs voor zeer ervaren leerkrachten. Hieronder volgen een aantal praktische tips en suggesties die je kunt gebruiken bij de voorbereiding. Hoe kom je op een school terecht? 1. Scholen benaderen vrijwilligers of UNICEF Nederland 2. Vrijwilligers benaderen zelf scholen Het benaderen van basisscholen is niet altijd even makkelijk. Kijk voor tips vanuit de expertpool jeugdvoorlichting en jeugdvoorlichters uit het hele land en laat je op weg helpen bij het benaderen van de scholen. Checklist Achter in het draaiboek is een checklist opgenomen. Deze is handig ter voorbereiding van je gastles. Zowel voor jezelf als voor de school is het prettig om vooraf een (telefonische) afspraak te maken, om de belangrijkste zaken te bespreken. Draaiboek voor een gastles 3

4 Inhoudelijke voorbereiding Onderwerp Het is verstandig om het onderwerp van de gastles vooraf duidelijk te bepalen. Ook als de school je de vrije hand geeft, is het goed om de inhoud van de les af te bakenen. Alles aan bod laten komen is te veel van het goede. Kies bijvoorbeeld een UNICEF thema, zoals kinderarbeid, onderwijs of kinderrechten. Bijzonderheden Soms zijn er bijzonderheden waarmee je rekening moet houden, voor of tijdens de les. Denk bijvoorbeeld aan (recente) gebeurtenissen in de actualiteit of in de groep waar je voor staat. Lesduur UNICEF adviseert om een les maximaal 45 minuten te laten duren. Voor kinderen is dit de maximale tijd om geconcentreerd te blijven. Alleen wel als er genoeg afwisseling is tussen luisteren en doen. Een korte les is natuurlijk ook mogelijk; je kunt prima op één dag alle klassen bezoeken met een les van 15 minuten. Leerdoelen Bepaal het doel van de les aan de hand van het onderwerp en de beschikbare tijd. Omschrijf wat de kinderen zouden moeten weten als de les is afgelopen. Maak het zo concreet mogelijk, bijvoorbeeld: aan het einde van de les weten de kinderen dat alle kinderen dezelfde rechten hebben en zijn ze op de hoogte van wat UNICEF doet. Beginsituatie Informeer vooraf bij de leerkracht wat de kinderen al weten. Het is natuurlijk heel vervelend als je er na twee minuten achter komt dat wat je wilt vertellen, al bij de kinderen bekend is. Ook is het belangrijk te weten of je les bijvoorbeeld onderdeel uitmaakt van een bepaald project op school. 3. Opbouw van een gastles Het is een geruststellende gedachte dat zowel leerlingen als leerkrachten zich op je komst verheugen. Je bent uitgenodigd, of het aanbod om een gastles te geven is positief ontvangen en geaccepteerd. Het thema van de les past bovendien in de leef - en belevingswereld van de kinderen. Vooraf heb je bepaald welk onderwerp in de les aan bod komt, soms in overleg met de docent. De vragen die kinderen in de klas stellen, kunnen invloed hebben op de gastles. Elke les is anders, maar de opbouw is in principe altijd hetzelfde. Probeer zoveel mogelijk vast te houden aan de onderstaande opbouw. Ook een leerkracht gebruikt deze over het algemeen. Draaiboek voor een gastles 4

5 A. Inleiding Dit is het eerste deel van de gastles waarin de kinderen en jijzelf elkaar leren kennen. Geeft een korte introductie van jezelf en de reden waarom je in de klas bent. In dit gedeelte maak je ook afspraken met de kinderen, bijvoorbeeld dat ze naar elkaar luisteren. Ook maak je een afspraak over de vragen van kinderen: direct of aan het einde van de les. Het werkt ontspannend om bijvoorbeeld met een verhaal, anekdote of korte film te beginnen zoals de kinderrechtenvideo. B. Kern Dit is het meest inhoudelijke deel van de gastles. Om je doelstellingen te bereiken, kun je leerlingen informatie aanbieden in verschillende werkvormen. Denk bijvoorbeeld aan het tonen van een filmpje, een onderwijsleergesprek (door middel van vragen kinderen laten nadenken over de stof) of het houden van een quiz. C. Verwerking Kinderen willen niet alleen maar luisteren. Een doe- opdracht vinden kinderen dan ook prettig. Zo n opdracht kan uit verschillende werkvormen bestaan. Voor verschillende werkvormen bij de verschillende leerstijlen verwijzen wij je graag door naar vrijwilligersnet. [inlog:vrijwilliger/wachtwoord: uniteforchildren] D. Evaluatie Sluit af met een korte evaluatie. Geef de kinderen de ruimte om te reageren en vertel zelf ook wat je ervan vond. Na de les evalueer je ook met de leer kracht. Bedenk dat deze evaluatie weer een begin is van je volgende gastles. 4. Werkvormen Er zijn veel verschillende werkvormen geschikt om in een gastles te gebruiken. Tekenen Klein debat Verhaal Rollenspel Quiz (petje op petje af) Collage maken Of kijken voor meer ideeën op vrijwilligersnet! Draaiboek voor een gastles 5

6 5. Praktische tips Gun jezelf altijd een rustige start, voor de introductie van de gastles en voor jezelf. Je went aan de leerlingen, en de leerlingen aan jou. Gaat het begin goed, dan verloopt de rest van de gastles meestal ook positief. Praat alleen als het rustig is, probeer niet boven het volume van de groep uit te komen. Voorkom dat de les statisch wordt. In plaats van voor de klas te blijven staan, kun je ook rondlopen. Wees flexibel ten opzichte van de leerlingen. Laatkomers kunnen er zijn en onverwachte gebeurtenissen doen zich natuurlijk net voor als jij een gastles geeft. Probeer deze omstandigheden te integreren in de les. Een anekdote of luchtige inleiding, liefst vanuit de eigen ervaring of praktijk, doorbreekt de spanning. Maar speel nooit de grapjas: het onderwerp en de kinderen verdienen een serieuze aanpak. Gebruik eventueel een lijst met kernwoorden, de rode draad van de les. Je loopt dan minder risico om af te dwalen of onderdelen van uw verhaal over te slaan. Probeer de gastles dichtbij je eigen ervaringen te houden. Dat spreekt kinderen aan en maakt het persoonlijker. Heb je een goed verhaal over je eigen kindertijd, dan sluit dit ook nog mooi aan bij ons motto: Zoveel begint bij een kind, als het tenminste kansen krijgt. Probeer te voorkomen dat je in gesprek raakt met één enkele leerling; de rest van de klas kan dan de interesse verliezen. Verdeel de aandacht over de hele klas. Betrek bij discussies zoveel mogelijk leerlingen. Dat maakt de les niet alleen levendig, maar er komen daardoor ook meer meningen naar voren. Het is verstandig om af en toe tijdens de les kinderen vragen te stellen of een vraag door te spelen naar een andere leerling. Daardoor krijgen ze een rol en wordt de les interactief. Vat af en toe het voorgaande bondig samen. Dit zorgt ervoor dat kinderen de informatie beter onthouden. Doe dit eventueel samen met de kinderen en gebruik het schoolbord of een flip-over. Bij opdrachten zijn leerlingen soms individueel aan het werk en soms in groepjes. Leg de opdracht duidelijk uit en vraag aan de leerlingen of zij nog vragen hebben. Loop rond tijdens het uitvoeren van de opdracht en help ze als dat nodig is. Na afloop van de opdracht geef je de antwoorden, maar laat ook meningen van andere kinderen aan bod komen. Krijg je een vraag die je niet direct kunt beantwoorden? Stel dan voor dat je het opzoekt en het antwoord later geeft via de leerkracht. Gebruik het digibord en test deze van tevoren met de leerkracht of vraag een leerling om assistentie. Er zijn verschillende educatieve en korte filmpjes beschikbaar op 6. Evaluatie Probeer van elke gastles te leren. Maak na afloop aantekeningen: wat ging goed en wat niet. Gebruik deze aantekeningen bij een volgende gastles om niet dezelfde fout(en) te maken. En natuurlijk om weer goed te doen wat eerder ook goed ging! Draaiboek voor een gastles 6

7 7. Surf je slim Meer informatie kun je vinden op: Draaiboek voor een gastles 7

8 Checklist Voorbereiding Gastles Naam school Adres Plaats Contactpersoon Telefoonnummer check Datum waarop de gastles plaatsvindt: Tijd waarop de gastles plaatsvindt: Lengte van de gastles: Onderwerp gastles: Ik geef les aan groep: Aantal leerlingen: Leeftijd leerlingen: Zijn er bijzonderheden in de klas: De school verwacht het volgende van de gastles: De gastles is? Losse les Onderdeel van een project Ik heb geïnformeerd wat er bij de kinderen bekend is over het onderwerp: Ik heb de leerkracht verteld wat ik van hem/haar verwacht: Spreek met de leerkracht af dat deze ook tijdens jouw gastles verantwoordelijk blijft voor de leerlingen. De leerkracht blijft in de klas en geeft het goede voorbeeld aan de leerlingen door actief deel te nemen. Ik heb het volgende nodig van de school voor mijn werkvormen/activiteiten: (Digitaal) schoolbord Computer Beamer Mogelijkheid om te kopiëren Dit neem ik zelf mee naar de gastles: Aantekeningen: Draaiboek voor een gastles 8